Zaburzenia miesiączkowania u nastolatek z doświadczeniem

Narodowa Sieć Leczenia Zaburzeń Regulacji Emocji i Stresu Traumatycznego Dzieci i Młodzieży
www.nslt.pl
Zaburzenia miesiączkowania u nastolatek
z doświadczeniem kompleksowej traumy.
Wstęp
W artykule opisane są kluczowe zaburzenia cyklu miesiączkowego oraz zaprezentowane
zachowania, których źródłem są powyższe zaburzenia. Wskazujemy źródła szczególnego nasilenia
tego typu zaburzeń u dziewczynek mających za sobą doświadczenie traumy w dzieciństwie.
Prezentujemy również podstawowe strategie terapeutyczne.
Artykuł przeznaczony jest dla rodziców i opiekunów. Jego głównym celem jest wyjaśnienie
podłoża, ekstremalnych często problemów i zachowań dzieci w okresie dojrzewania.
Zrozumienie podłoża, pozwala spojrzeć na trudności zdrowotne i wychowawcze z perspektywy
naturalnych biologicznych procesów. Mamy nadzieje, że pomoże to opiekunom
straumatyzowanych dzieci pozbyć się poczucia winy i bezradności, wszechobecnych w trudnym
okresie adolescencji ich podopiecznych.
Ważnym celem artykułu jest także przekonanie opiekunów do prezentowania lekarzom (zwłaszcza
endokrynologom, ginekologom czy psychiatrom), którzy często angażowani są w pomoc dziecku,
pełnego obrazu zaburzeń posttraumatycznych (diagnozy), jakie występowały lub występują
niezależnie od zaburzeń typowo menstruacyjnych. Umożliwia to lekarzowi spojrzenie na
zaburzenia miesiączkowania z zupełnie innej kompleksowej perspektywy i często pozwala
zmodyfikować, nieobojętne przecież dla rozwoju dziecka leczenie hormonalne czy psychotropowe.
Bywa, że pozwoli uniknąć niepotrzebnej hospitalizacji a w skrajnych wypadkach zapobiegnie
„oddaniu dziecka” do opieki instytucjonalnej.
Streszczenie
Podstawowe zaburzenia cyklu menstruacyjnego to; brak miesiączki (pierwotny lub wtórny); zbyt
krótki cykl; zbyt długi cykl; zbyt obfite krwawienia oraz PMS (zespół przedmiesiączkowy), który
w skrajnych wypadkach przyjmuje patologiczną postać tzw. PMDD (przedmiesiączkowych
zaburzeń dysforycznych).
Głównymi źródłami ekstremalnego charakteru zaburzeń miesiączkowania w prezentowanej
w niniejszym artykule grupie dziewczynek są:
1. Typowe zaburzenia regulacji organizmu, wynikające z deficytów rozwojowych mózgu
nabytych we wczesnym dzieciństwie np. niedobory ilościowe i jakościowe w strukturze
połączeń neuronalnych pomiędzy korą mózgową, układem limbicznym i autonomicznym
układem nerwowym.1 Deficyty tego rodzaju w naturalny sposób ograniczają zdolność
autoregulacji.
1 Uproszczenie na potrzeby niniejszego artykułu – rozwinięcie tego zjawiska znajdzie czytelnik w pełnej wersji
dostępnej w materiałach edukacyjnych NSLT.
www.nslt.pl
2. Wzmożona aktywność w „reorganizacji” struktur mózgowych (lawinowe tworzenie nowych
połączeń i „czyszczenie” zbędnych) charakterystyczne dla okresu wczesnej adolescencji.
Aktywność tego typu, dotyczy struktur mózgowych o kluczowym znaczeniu dla procesów
regulacji (a więc okresowo ogranicza kompetencje autoregulacyjne).
3. Proces mielinizacji2 włókien nerwowych, który przebiega nierównomiernie – w pierwszej
kolejności dotyczy połączeń „trzewnych” dostarczających informacje z organów
wewnętrznych (np. jama brzuszna, serce) i układu limbicznego. Dopiero w późniejszym
okresie dotyczy połączeń z korą mózgową. Wpływa to w znaczący sposób na utrzymującą
się patologiczną, nadmierną aktywację obu części AUN (współczulną i przywspółczulną)
charakterystyczną dla zaburzeń posttraumatycznych.
4. Przedłużająca się niewydolność (a następnie deregulacja) tzw. „osi HPO”3 skorelowana
(indukowana) z typową dla zaburzeń posttraumatycznych deregulacją tzw. „osi HPA4”.
5. Zaburzenia komunikacji i relacji charakterystyczne dla zaburzeń posttraumatycznych, które
uniemożliwiają skuteczne wsparcie przez opiekuna naturalnych kompetencji regulacyjnych
dziecka w tym zaburzenia w obszarze określanym jako „system społecznego
zaangażowania”5
6. Typowe zaburzenia zdrowotne – prawdopodobnie „wzmacniane”, przez charakterystyczne
dla dzieci z doświadczeniem traumy zakłócenia układu immunologicznego, gospodarki
wodnej, elektrolitycznej, cukrowej, zakłócenia w pracy nerek etc.
Strategie terapeutyczne (lecznicze) winny uwzględniać w/w grupy zaburzeń i deficytów. Większość
problemów związanych z cyklem menstruacyjnym ustępuje w sposób naturalny wraz z rozwojem
struktur organizmu. Skuteczne strategie terapeutyczne i wychowawcze winny wzmacniać ten
naturalny proces. Strategie oparte na inwazyjnych interwencjach tak medycznych (jeśli nie są
bezwzględnie konieczne) jak i wychowawczych, mogą wpływać niekorzystnie na rozwój dziecka.
2
3
4
5
Włókna zmielinizowane przewodzą impulsy nerwowe ok. 100 razy szybciej niż włókna niezmielinizowane.
HPO – podwzgórze – przysadka - jajniki
HPA – podwzgórze – przysadka – nadnercze
Przejawiające się w różnego typu trudnych do zidentyfikowania zakłóceniach percepcyjnych, zdolności empatii etc.
www.nslt.pl