Według danych Państwowego Komitetu Statystyki na Ukrainie

Według danych Państwowego Komitetu Statystyki na Ukrainie mieszka 147,9 tys. Polaków
lub osób pochodzenia polskiego. Wiele organizacji, fundacji, stowarzyszeń i szkół stara się rozwijać
współpracę z nimi, a także wspierać ich na różne sposoby. Instytucje te podejmują działania na
takich obszarach, jak: działalność charytatywna, pomoc społeczna, w tym pomoc rodzinom i
osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie ich szans, nauka, szkolnictwo wyższe,
edukacja, oświata i wychowanie, kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego,
działalność na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między
społeczeństwami, podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości,
rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej, wypoczynek dzieci i młodzieży. Wśród
takich właśnie organizacji znajduje się WYŻSZA SZKOŁA EDUKACJI ZDROWOTNEJ I NAUK
SPOŁECZNYCH w Łodzi, która prowadzi działalność nie tylko edukacyjną, ale także społeczną.
Misją Uczelni jest kształcenie zawodowe przygotowujące absolwentów do prowadzenia
różnorodnych działań edukacyjnych, wychowawczych oraz profilaktycznych na rzecz zdrowia i
jakości życia w obrębie systemu opieki zdrowotnej, a także poza nim w odniesieniu do personelu
medycznego, dotyczącego pracy w rodzinie, szkołach, zakładach pracy oraz społeczności lokalnej1.
Warto również wspomnieć o Ośrodku Promocji i Edukacji w Piotrkowie Trybunalskim, który w
swoich celach posiada współpracę z organizacjami Polaków mieszkających na Ukrainie, a także
turystykę młodzieży i osób dorosłych2.
W dniu 19 czerwca do 2011 roku te dwa podmioty zorganizowały wycieczkę dla dzieci
pochodzenia polskiego z terenów Równego na Ukrainie. Jej celem było przedstawienie historii,
tradycji i dziedzictwa kulturowego naszej ojczyzny. W pierwszej kolejności dzieci odwiedziły
Ośrodek Promocji i Edukacji w Piotrkowie Trybunalskim, zapoznały się z pracownikami firmy i
zjadły pyszną kolację, a potem udały sie na nocleg do pięknego miasta Bełchatów. Najstarszą część
współczesnego Bełchatowa stanowią Grocholice - od 1977 roku w granicach administracyjnych
miasta. Źródła pisane notują ich istnienie już w XII wieku. Od najdawniejszych czasów należały
one do rozległych dóbr arcybiskupa gnieźnieńskiego. W 1420 roku Grocholice otrzymały prawo
magdeburskie, a w 65 lat później zostały podniesione do godności miasta, na mocy przywileju
wydanego przez Kazimierza Jagiellończyka.
Podczas II wojny światowej niedaleko Bełchatowa przebiegała linia obronna Wojska
Polskiego. Do dnia dzisiejszego zachowały się fragmenty umocnień w rejonie Lubca, Księżego
Młyna i Magdalenowa. W Bełchatowie, ogłoszonym przez Niemców “miastem żydowskim”,
utworzono getto dla ludności żydowskiej, w którym znalazło się około 5500 Żydów.
1
2
Por. http://wsez.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=121&Itemid=118.
Por.. http://studianiebanalne.eu/UA.htm.
Decyzją Rady Ministrów ze stycznia 1958 roku Bełchatów awansował do rangi miasta
powiatowego. Nowy etap w jego historii rozpoczął się w 1960 roku. Odkryto wówczas pokłady
złóż węgla brunatnego w Piaskach koło Bełchatowa. W roku 1980 wydobyto pierwszy węgiel.
Zabytki:
•
dwór Olszewskich, w którym mieści się dziś Muzeum Regionalne (powstał na początku
XVIII wieku);
•
Kościół pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Bełchatowie - pierwotny
drewniany kościół wzniesiono wraz z klasztorem w 1617 roku; wartościową rzeźbą jest
Ukrzyżowany Chrystus z I połowy XVIII w.;
•
Kościół pod wezwaniem Wszystkich Świętych w Parafii Grocholice - jest to gotycki
kościół, który powstał w latach 1220-1233 z fundacji arcybiskupa gnieźnieńskiego
Wincentego z Czarnkowa; wnętrze kościoła upiększa drewniany ołtarz z II połowy XVIII w.
oraz trzy drewniane rzeźby „Świętych Dziewic”, które pochodzą z ok. 1350 roku;
opracowanie konserwatorskie rzeźb ukazało ich wysokie walory artystyczne jako dzieł
sztuki, a także bezcenną wartość jednych z najstarszych, zabytkowych rzeźb na terenie
województwa łódzkiego3.
Następnego dnia wycieczka wyruszyła do Nysy. Dzieci dowiedziały się, że od
najdawniejszych dziejów przez Nysę przechodziły liczne szlaki handlowe, co sprzyjało jej
rozwojowi. W celu zabezpieczenia się przed częstymi grabieżami, jak wiele innych miast
średniowiecznych, Nysę otoczono murami obronnymi z wieżami i basztami. Ich widok przedstawia
drzeworyt zamieszczony w Kronice Świata z 1493 r. Wraz z rozwojem technik wojennych
modernizowano systemy obronne miasta. Nysa była twierdzą uważaną za jedną z najsilniejszych i
najnowocześniejszych w ówczesnej Europie. Opinię tę potwierdza fakt, że wojska napoleońskie w
1807 r. aż 114 dni oblegały Nysę, nieustannie ostrzeliwując ją ciężką artylerią. O sile rażenia
świadczy fakt, że w mieście ocalało tylko pięć domów. Dopiero brak odsieczy z amunicją i
żywnością zmusił Nysę do kapitulacji. Pamiątką tego oblężenia jest żeliwna kula wmurowana w
Dom Wagi Miejskiej.
Dzieci zwiedziły obiekty forteczne, które pełniły często rolę więzienia i obozu jenieckiego.
Przetrzymywany był tu, na przykład, wybitny polityk rewolucji francuskiej, jeden z twórców
Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela, markiz de La Fayette. Oprócz nieistniejących już
znakomitych obwarowań miasta o najszerszym ich paśmie spośród twierdz śląskich, zachowana
3
Por. http://www.belchatow.pl/portal.php?aid=1158604344450ee638c609f.
część reprezentuje różne rodzaje fortyfikacji w terenie górzystym, równinnym i zalewowym, z
okresu XVIII i XIX wieku o wielkich walorach historycznych, dydaktycznych i krajobrazowych4.
Po południu wycieczka odpoczywała nad zbiornikiem na Nysie Kłodzkiej. Nysa Kłodzka
jest lewobrzeżnym dopływem Odry i często wylewa - aby temu zapobiec utworzono dwa potężne
zbiorniki retencyjne - Jezioro Otmuchowskie i Jezioro Nyskie. W dolnym swoim biegu, łącząc się z
Oławką za pomocą kanału przerzutowego, stanowi źródło wody dla Wrocławia5. O historii Jeziora
Nyskiego i Otmuchowskiego dzieci dowiedziały się, płynąc statkiem po zalewie. OtmuchowskoNyski Obszar Chronionego Krajobrazu, dzięki ogromnemu bogactwu świata ptaków oraz licznych
pomników przyrody, stanowi trzeci co do wielkości obszar chronionego krajobrazu województwa
opolskiego. Specyficzną osobliwość stanowi tutaj kolonia czapli siwej w lesie miejskim
Otmuchowa6. Najcenniejszymi walorami tego obszaru są: zespół ekosystemów Jeziora
Nyskiego i Otmuchowskiego, jako europejskiej rangi ostoja ptactwa wodnego, zróżnicowana szata
roślinna (67 zbiorowisk roślinnych, 12 gatunków rzadkich i ginących, w tym 3 gatunki zagrożone w
skali kraju) i jedne z największych w województwie nagromadzeń cennych zasobów kulturowych
(średniowieczne układy urbanistyczne miasta Nysa, Paczków i Otmuchów z zachowanymi wieloma
cennymi obiektami – murami obronnymi, basztami, starymi kościołami)7.
Dzieci spotkały się z wybitnymi osobami, z którymi szybko znalazły wspólny język – byli to
Magda i Jan Mokrzycki. Pan Jan urodził się 27 listopada 1932 w Warszawie w rodzinie
warszawskich lekarzy. W 1941 roku jego rodzice zostali aresztowani przez gestapo; ojca
rozstrzelano na Pawiaku. W 1989 roku Jan został wybrany prezesem Polskiej Wspólnoty
Katolickiej w Leamington Spa, a krótko po tym założył polsko-angielsko języczny program w radiu
BBC z zasięgiem na hrabstwa Coventry i Warwickshire. W 1995 roku wybrano go wiceprezesem
Zjednoczenia Polskiego w Wielkiej Brytanii; od 2003 roku aż do dzisiaj pełni funkcję prezesa tej
organizacji. W czasie swoich kadencji zainicjował polską kartę kredytową, tradycję polskich
festiwali, a także wraz z ś.p. Mikiem Oborskim stworzyli organizację „Poland Comes Home” –
promującą wejście Polski do NATO i Unii Europejskiej8. Inną ważną postacią, jaka spotkały dzieci,
był ppłk Stanisław Berkieta, który otrzymał Złoty Medal Wojska Polskiego m.in. za współpracę z
odziałami polskich wojsk w kraju w ramach przekazywania tradycji i insygnii wojskowych,
organizacje uroczystości upamiętniajacych ważne wydarzenia wojenne. Pełni on honorową funkcję
prezesa V Kresowej Dywizji Piechoty, XV Pułku Ułanów Poznańskich oraz Związku Żołnierzy II
polskiego Korpusu9.
4
5
6
7
8
9
Por. http://www.twierdzanysa.com/index.php?option=com_content&task=view&id=60&Itemid=6.
Por. http://dolnyslask.org/jeziora/obiekty/rzekanysaklodzka/.
Por. http://goscinnapolska.eu/opolskie2/powiat-nyski/.
Por. http://pl.wikipedia.org/wiki/Otmuchowsko-Nyski_Obszar_Chronionego_Krajobrazu.
Por. http://www.stpuk.org/zyp7I9c7cc4zH3t1JxhMCD7P/linkto.aspx.
Por. http://www.stpuk.org/oNsEN53V4MDkxAX4uxvP1dTq/linkto.aspx.
Po wycieczce nastał czas na kolację i nocleg w Gościńcu nad Rudkiem. Kolejny dzień
upłynął na drodze do Konina i zwiedzaniu Jury Parku w Krasiejowie. Na dzieci czekały specjalne
atrakcje takie, jak zwiedzanie tunelu czasu, ścieżki edukacyjne, czy przejście przez pawilon
paleontologiczny. Przewodnik opowiadał o życiu płazów, gadów i dinozaurów. Wszystko tutaj
zaczęło sie dzięki licznym znaleziskom triasowych kręgowców. Stan zachowania okazów, ich liczba
i różnorodność pozwoliły na rozpoczęcie prac badawczych, które trwają do dziś. Wśród wielu
wydobytych okazów opisano między innymi nowego pradinozaura nazwanego Silesaurus
opolensis, kości triasowego płaza – metopozaura oraz czaszki rybożernego gada – fitozaura. Prace
paleontologiczne w Krasiejowie trwają dalej i sa prowadzone przez Instytut Paleobiologii PAN10.
Po zdobyciu gruntownej wiedzy zaczęła sie zabawa na karuzelach i obiad na terenie parku.
Kolejny nocleg miał miejsce w przepieknym ośrodku “Przystań Gosławice”, położonym ok
8 km od Konina przy trasie 25 Konin-Bydgoszcz nad jeziorem Pątnowskim. Dzieci mogły
skorzystać ze znajdujących się tam atrakcji: boiska do piłki siatkowej, koszykowej i placu zabaw
dla dzieci11. Warto też wspomnieć o samym jeziorze Pątnowskim, które wchodzi w skład ciągu
jezior rynnowych tworzące wraz z jeziorami Mikorzyńskim i Ślesińskim 32-kilometrowy kanał
żeglowny łączący rzekę Wartę z jeziorem Gopło (Kanał Warta-Gopło). Wody akwenu
wykorzystywane są przez pobliską elektrownię Pątnów, co sprawia, że jezioro Pątnowskie jest
przez cały rok podgrzewane. Dzięki temu dobre warunki rozwoju znajdują tu różne gatunki ryb
m.in. leszcz, karp, płoć, lin, amur biały, tołpyga biała i pstra, sandacz12.
Nastepny dzień wypełnił rejs statkiem, zwiedzanie kopalni odkrywkowej i zwiedzanie
Sanktuarium Maryjnego w Licheniu. W piątek wycieczka ruszyła do Torunia, gdzie dzieci
poznawały historię miasta i mogły dowiedzieć się o wspaniałym człowieku, Mikołaju Kopernku. W
drodze do Chełmna wycieczka zwiedziła także Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu
Mikołaja Kopernika, które jest placówką naukową służącą obserwacji kosmosu, badaniom
naukowym, popularyzacji wiedzy o wszechświecie. Jest to część naukowa Uniwersytetu Mikołaja
Kopernika w Toruniu i największy ośrodek astronomii obserwacyjnej w Polsce. Obserwatorium
Astronomiczne założono w 1948, staraniem prof. Władysława Dziewulskiego i prof. Wilhelminy
Iwanowskiej, pracowników naukowych toruńskiego uniwersytetu. Obserwatorium Astronomiczne
UMK mieści się w zabytkowym dworze z końca XIX wieku. Do jego wyposażenia należą m.in.
teleskop Schmidta-Cassegraina o średnicy 90 cm, teleskop Cassegraina o średnicy 60 cm.
Obserwatorium posiada także dwa nowoczesne radioteleskopy: mniejszy z nich, o średnicy 15 m
został oddany do użytku w 1979, większy o średnicy 32 m w 1994 (jest to największy radioteleskop
10 Por. http://www.juraparkkrasiejow.pl/jurapark.php.
11 Por. http://www.aspak.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=69&Itemid=59.
12 Por. http://www.ribypontony.pl/Jezioro-Patnowskie-s38.html.
w Europie Środkowej). Oba radioteleskopy stanowią część światowego systemu VLBI i pracują w
międzynarodowej sieci obserwacji kosmosu. Kolejnym punktem wycieczki była farma strusi, gdzie
można by podziwiać strusie z bardzo bliskiej odległości. Kwaterunek był w Europejskim Centrum
Wymiany Młodzieźy nad jeziorem Starogrodzkim. Jezioro Starogrodzkie leżące na terenie Doliny
Fordońskiej, będącej częścią Doliny Dolnej Wisły, usytuowane jest
między Chełmnem a Starogrodem. Składa się z dwóch części będących właściwie dwoma
osobnymi zbiornikami wodnymi. Na północnym krańcu jeziora znajduje się ośrodek
wypoczynkowy będący popularnym miejscem rekreacji mieszkańców odległego o ok. 2 km
Chełmna13.
Po odpoczynku nastąpiło spotkanie z grupa cyrkową Cirkolo, wspólny grill, pokaz
umiejętności cyrkowych i artstycznych takich, jak pokaz ognia, elementy tańca i żonglerki.
Następny etap wycieczki stanowił Wilanów, który jest dzielnicą Warszawy, położoną w
południowej części miasta, wzdłuż zachodniego brzegu Wisły. W Wilanowie stoi pałac zbudowany
dla króla Jana III Sobieskiego14. Ważniejsze miejsca i zabytki to: Mauzoleum Potockich,
Mauzoleum Stanisława Kostki i Aleksandry Potockich z 1836 r., projektu Henryka Marconiego,
Cmentarz w Wilanowie, Meczet przy ulicy Wiertniczej. Wolny czas dzieci wykorzystały na zakupy
pamiątek. Ostatnim etapem był nocleg w Zwierzyńcu. Historia miasta bardzo zainteresowała całą
wycieczkę. Zwierzyniec powstał w 1593 r. na terenie tzw. włości Szczebrzeskiej, włączonej do
ordynacji zamojskiej przez jej założyciela kanclerza Jana Zamoyskiego. Utworzono tu wówczas
drugi w Polsce zwierzyniec myśliwski, ogrodzony 30 kilometrowym parkanem oraz wybudowano
okazały dwór modrzewiowy. Dało to początek i nazwę miejscowości. W wieku XVII Zamoyscy
podejmowali też znakomitych królewskich gości: Władyslawa IV, Jana Kazimierza, Michała
Korybuta Wiśniowskiego. To w Zwierzyńcu rozkwitła miłość Marii Kazimiery D'Arguin i Jana
Sobieskiego. W latach 1741-47 Teresa i Tomasz Zamoyscy w podzięce za narodziny długo
oczekiwanego syna Klemensa wybudowali kościół barokowy na jednej z wysp stawu. W 1901 r.
pomoc i schronienie znalazł tu zbieg z Petersburga, Józef Piłsudski. Ordynaccy leśnicy pomogli mu
przedostać się nielegalnie przez granicę z Galicją na Tanwii. Świadkiem krwawych zmagań I wojny
światowej jest cmentarz wojenny, kryjący groby osób kilku narodowości. We wrześniu 1939 r.
przez Zwierzyniec prowadził szlak bojowy Stefana Roweckiego i Stanisława Sosabowskiego. W
czasie okupacji był tu prężny ośrodek 9 p.p. Armii Krajowej. Hitlerowcy urządzili w Zwierzyńcu
obóz dla jeńców francuskich, przekształcony potem w obóz przejściowy dla pacyfikowanej i
13
Por. http://pl.wikipedia.org/wiki/Jezioro_Starogrodzkie.
14 Por. http://pl.wikipedia.org/wiki/Wilan%C3%B3w.
wysiedlanej ludności Zamojszczyzny. W ratowaniu dzieci z tego obozu osobiście zaangażował się
ordynat Jan Zamoyski i jego żona Róża. W 1990 r. Zwierzyniec otrzymał prawa miejskie15.
Następnego dnia dzieci wyjechały do swego domu na Ukrainie. Sądzę, że wycieczka była
bardzo udana, a taka incjatywa przyczynia się do pogłębiania patriotyzmu i świadomości narodowej
u młodzieży. Zachęcam inne podmioty do podejmowania takich działań.
15 Por. http://www.zwierzyniec.info.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=78&Itemid=98.