Bezpieczne usuwanie wyrobów zawierających azbest Środowisko

Bezpieczne usuwanie wyrobów zawierających azbest
Środowisko pracy
Bezpieczne usunięcie wyrobów zawierających azbest oznacza odpowiednie przeprowadzenie
procesów: demontażu, transportu, oraz zdeponowania na składowisku odpadów. Decyzja o
usuwaniu wyrobów zawierających azbest powinna następować na podstawie dokonywanej
przez właściciela, użytkownika wieczystego lub zarządcę nieruchomości kontroli stanu
wyrobów. Z przeprowadzonej kontroli sporządza się „Ocenę stanu i możliwości bezpiecznego
użytkowania wyrobów zawierających azbest.” Ocena wskazuje stopień pilności wykonania
prac. Stopień pierwszy wymaga bezzwłocznej wymiany lub naprawy, pozostałe - dokonania
ponownej kontroli w określonym czasie. Ostatecznie instalacje lub urządzenia zawierające
azbest bez względu na ich stan techniczny, należy oczyścić przez usunięcie wyrobów
zawierających azbest lub ich wymianę na bezazbestowe w sposób niestwarzający zagrożenia
dla środowiska i zdrowia ludzi w terminie do dnia 31 grudnia 2032 r.
Wykonawca prac polegających na zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest,
obowiązany jest do:
 uzyskania odpowiednio zezwolenia, pozwolenia, decyzji zatwierdzenia programu
gospodarowania odpadami niebezpiecznymi albo złożenia organowi informacji o sposobie
gospodarowania odpadami niebezpiecznymi (organem właściwym w tym zakresie jest
starosta lub wojewoda)
 przeszkolenia przez uprawnioną instytucję zatrudnianych pracowników, osób kierujących
lub nadzorujących prace polegające na zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających
azbest w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu tych
wyrobów oraz przestrzegania procedur dotyczących bezpiecznego postępowania;
 opracowania przed rozpoczęciem prac szczegółowego planu prac usuwania wyrobów
zawierających azbest, obejmującego w szczególności:
a) identyfikację azbestu w przewidzianych do usunięcia materiałach, na podstawie
udokumentowanej informacji od właściciela lub zarządcy obiektu albo też na podstawie
badań przeprowadzonych przez akredytowane laboratorium,
b) informacje o metodach wykonania planowanych prac,
c) zakres niezbędnych zabezpieczeń pracowników oraz środowiska przed narażeniem na
szkodliwość emisji azbestu, w tym problematykę określoną przepisami dotyczącymi
planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,
d) ustalenie niezbędnego dla rodzaju wykonywanych prac monitoringu powietrza.
 posiadania niezbędnego wyposażenia technicznego i socjalnego zapewniającego
prowadzenie określonych planem prac oraz zabezpieczeń pracowników i środowiska przed
narażeniem na działanie azbestu.
Wykonawca prac, przed przystąpieniem do prac polegających na zabezpieczeniu lub
usunięciu wyrobów zawierających azbest z miejsca, obiektu, urządzenia budowlanego lub
instalacji przemysłowej, a także z terenu prac obowiązany jest do zgłoszenia zamiaru
przeprowadzenia tych prac właściwemu organowi nadzoru budowlanego, właściwemu
okręgowemu inspektorowi pracy oraz właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu,
w terminie co najmniej 7 dni przed rozpoczęciem prac.
1
Właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości obowiązany jest zgłosić prace
polegające na zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest do właściwego
organu administracji architektoniczno-budowlanej (czyli starosty bądź wojewody).
W celu zapewnienia warunków bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest z
miejsca ich występowania, wykonawca prac obowiązany jest do:
 izolowania od otoczenia obszaru prac przez stosowanie osłon zabezpieczających
przenikanie azbestu do środowiska;
 ogrodzenia terenu prac z zachowaniem bezpiecznej odległości od traktów
komunikacyjnych dla osób pieszych, nie mniejszej niż 1 m, przy zastosowaniu osłon
zabezpieczających przed przenikaniem azbestu do środowiska;
 umieszczenia w strefie prac w widocznym miejscu tablic informacyjnych o następującej
treści: „Uwaga! Zagrożenie azbestem”; w przypadku prowadzenia prac z wyrobami
zawierającymi krokidolit treść tablic informacyjnych powinna być następująca: „Uwaga!
Zagrożenie azbestem - krokidolitem”;
 zastosowania odpowiednich środków technicznych ograniczających do minimum emisję
azbestu do środowiska;
 zastosowania w obiekcie, gdzie prowadzone są prace, odpowiednich zabezpieczeń przed
pyleniem i narażeniem na azbest, w tym uszczelnienia otworów okiennych i drzwiowych, a
także innych zabezpieczeń przewidzianych w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia;
 codziennego usuwania pozostałości pyłu azbestowego ze strefy prac przy zastosowaniu
podciśnieniowego sprzętu odkurzającego lub metodą czyszczenia na mokro;
 izolowania pomieszczeń, w których zostały przekroczone dopuszczalne wartości stężeń
pyłu azbestowego dla obszaru prac, w szczególności izolowanie pomieszczeń w przypadku
prowadzenia prac z wyrobami zawierającymi krokidolit;
 stosowania zespołu szczelnych pomieszczeń, w których następuje oczyszczanie
pracowników z azbestu (komora dekontaminacyjna), przy usuwaniu pyłu azbestowego
przekraczającego dopuszczalne wartości stężeń;
 zapoznania pracowników bezpośrednio zatrudnionych przy pracach z wyrobami
zawierającymi azbest lub ich przedstawicieli z planem prac, a w szczególności z wymogami
dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy w czasie wykonywania prac.
Prace związane z usuwaniem wyrobów zawierających azbest prowadzi się w sposób
uniemożliwiający emisję azbestu do środowiska oraz powodujący zminimalizowanie pylenia
poprzez:
 nawilżanie wodą wyrobów zawierających azbest przed ich usuwaniem lub demontażem i
utrzymywanie w stanie wilgotnym przez cały czas pracy;
 demontaż całych wyrobów (płyt, rur, kształtek) bez jakiegokolwiek uszkadzania, tam,
gdzie jest to technicznie możliwe;
 odspajanie materiałów trwale związanych z podłożem przy stosowaniu wyłącznie
narzędzi ręcznych lub wolnoobrotowych, wyposażonych w miejscowe instalacje odciągające
powietrze;
 prowadzenie kontrolnego monitoringu powietrza w przypadku stwierdzenia
występowania przekroczeń najwyższych dopuszczalnych stężeń pyłu azbestu w środowisku
2
pracy, w miejscach prowadzonych prac, w tym również z wyrobami zawierającymi
krokidolit;
 codzienne zabezpieczanie zdemontowanych wyrobów i odpadów zawierających azbest
oraz ich magazynowanie na wyznaczonym i zabezpieczonym miejscu.
Pracodawca zatrudniający pracowników przy zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów albo
innych materiałów zawierających azbest jest obowiązany zapewnić ochronę pracowników
przed szkodliwym działaniem włókien azbestu i pyłu zawierającego azbest poprzez:
1. opracowanie oceny ryzyka zawodowego, uwzględniającej rodzaj i stopień narażenia,
stosowanie niezbędnych środków ochrony zmniejszających to ryzyko;
2. kontrolowanie stopnia narażenia pracowników na działanie pyłu azbestu w sposób
określony w przepisach dotyczących badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia
w środowisku pracy.
Ponadto pracodawca zobowiązany jest do:
1. określenia odpowiednich środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, niezbędnych do
zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników;
2. określenia sposobów:
a) wyeliminowania lub ograniczania uwalniania się pyłu azbestu do powietrza,
b) informowania pracowników i innych osób, które mogą być narażone na działanie pyłu
azbestu, o zasadach postępowania i niezbędnych środkach ochrony;
3. przedstawienia informacji o konieczności usunięcia materiałów zawierających azbest
przed rozpoczęciem prac rozbiórkowych, z wyjątkiem sytuacji, gdyby powodowało to
większe zagrożenie dla pracowników lub innych osób niż w przypadku pozostawienia tych
materiałów w dotychczasowym miejscu.
Pracodawca zatrudniający pracowników przy zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów albo
innych materiałów zawierających azbest jest obowiązany podejmować działania
zmniejszające narażenie pracowników na działanie pyłu azbestu i ograniczać jego stężenie w
powietrzu co najmniej do wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia, określonej w
przepisach dotyczących najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników
szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
Pracodawca w szczególności jest obowiązany zapewnić, aby przy pracach stwarzających
narażenie na działanie pyłu azbestu:
1. liczba osób przydzielonych do prac oraz czas trwania narażenia były ograniczone do
niezbędnego minimum;
2. maszyny, sprzęt i metody pracy stosowane przy wykonywaniu prac eliminowały lub
ograniczały do minimum powstawanie pyłu azbestu, a szczególnie jego emisję do środowiska
pracy lub środowiska naturalnego;
3. stosowane były odpowiednie do rodzaju i poziomu narażenia odzież i obuwie robocze
oraz środki ochrony indywidualnej, w tym odzież ochronna i środki ochrony układu
oddechowego.
W przypadku prowadzenia prac w warunkach wymagających stosowania środków ochrony
układu oddechowego - pracodawca jest obowiązany, po konsultacji z pracownikami lub ich
przedstawicielami, zapewnić pracownikom wykonującym takie prace odpowiednie do
istniejących warunków środowiska pracy przerwy na odpoczynek w miejscach, w których nie
występuje narażenie na działanie pyłu azbestu.
3
Po usunięciu, wyroby zawierające azbest stają się odpadami niebezpiecznymi i podlegają
zasadom określonym w ustawie o odpadach oraz klasyfikacji zgodnie z katalogiem odpadów.
Zgodnie z ustawą o odpadach wytwórcą odpadu niebezpiecznego jest wykonawca usługi,
chyba że umowa stanowi inaczej. Obowiązkiem wytwórcy jest prowadzenie ewidencji
odpadów, przy zastosowaniu następujących dokumentów:
•karty ewidencji odpadów,
•karty przekazania odpadu
Informacja dla osób przebywających w pobliżu miejsc demontowania materiałów
zawierających azbest
Na pyły azbestu narażeni są głównie pracownicy wykonujący prace montażowe, rozbiórkowe
lub izolacyjne. Jednakże ekspozycja dotyczy również w mniejszym stopniu osób
zamieszkujących i przebywających w pobliżu miejsc demontowania materiałów
zawierających azbest. Wykonawca robót jest zobowiązany do takiej organizacji pracy aby
czas trwania narażenia był ograniczony do niezbędnego minimum. Aby zminimalizować
szkodliwy wpływ pyłu azbestowego należy:
 stosować się do informacji zawartych na tablicach ostrzegawczych umieszczonych przez
wykonawcę robót
 przebywać poza ogrodzoną, wydzieloną strefą pracy
 unikać otwierania okien, drzwi balkonowych jeśli w pobliżu trwają prace związane z
demontażem np. pokryć dachowych
 w przypadku budynków, gdzie istnieje możliwość wejścia na dach budynku przy użyciu
drabin, pracownicy nie powinni dostawać się na dach przez włazy (nie będą przechodzić
przez dom i wnosić na butach włókien azbestowych)
 unikać ręcznego zamiatania na sucho (np.: balkony sprzątać „na mokro”)
Akty prawne
 ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest
(tekst jednolity Dz.U. z 04.3.20 z późn. zm.)
 rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia
2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania
wyrobów zawierających azbest (Dz. U. 04.71.649 z późn. zm.)
 rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 października 2005 r. w sprawie
zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów
zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpieczeństwa
użytkowania takich wyrobów (Dz. U. 05.216.1824)
 rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymagań w
zakresie wykorzystywania wyrobów zawierających azbest oraz wykorzystywania i
oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane wyroby
zawierające azbest (Dz.U.2011.8.31)
 rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji
chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu
rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (tj. Dz. U.2016, poz. 1117).
 ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U.2013.21 ze zm)
 rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu
odpadów (Dz.U.2014.1923)
4