Niepłodność kobieca

Niepłodność
kobieca
Definicja niepłodności:
Brak potomstwa po dwunastomiesięcznym okresie
regularnego współżycia bez stosowania środków
antykoncepcyjnych.
W Polsce niepłodność dotyczy 14 % par.
Przyczyny niepłodności kobiecej:
Pochodzenia ośrodkowego
Jajnikowe
Jajowodowe
Maciczne
Szyjkowe
Immunologiczne
Pochodzenia psychicznego
Diagnostyka niepłodności
Badanie podmiotowe i przedmiotowe
Ocena nasienia
Badania hormonalne
Ocena śluzu szyjkowego
Badanie drożności jajowodów
Diagnostyka owulacji
Diagnostyka endoskopowa
Diagnostyka i leczenie niepłodności
Powinno odbywać się w wyspecjalizowanych
ośrodkach leczenia niepłodności dysponujących:
wykwalifikowaną kadrą
ginekolog, endokrynolog, androlog,
biolog, psycholog
wysokospecjalistycznym sprzętem
USG, RTG,
Laparoskopia, Histeroskopia,
Salpingoskopia,
Pracownia badań hormonalnych,
Laboratorium embriologiczne
Zaburzenia osi podwzgórze-przysadka-jajnik
Podwzgórzowo-przysadkowe
przyczyny zaburzeń jajeczkowania
 zmiany czynnościowe
Stres fizyczny i psychiczny
Zaburzenia odżywiania
Wyczynowe uprawianie sportu
Zmiany czynności neuroendokrynnej generatora
impulsów GnRH → zmniejszenie amplitudy i
częstości wydzielania GnRH → aktywacja
czynności nadnerczy i zanik cyklicznej czynności
jajników
Podwzgórzowo-przysadkowe
przyczyny zaburzeń jajeczkowania
Zmiany dotyczące podwzgórza
Wrodzony niedobór gonadoliberyny
(zespół Kallmana)
Guzy (craniopharyngioma, glejaki, oponiaki,
guzy endodermalne, przerzuty)
Ziarniniaki (histiocytoza X, sarkoidoza)
Stany zapalne opon podstawy mózgu
(gruźlica, kiła)
Urazy (radioterapia, chirurgia, wypadki)
Podwzgórzowo-przysadkowe
przyczyny zaburzeń jajeczkowania
Zmiany dotyczące przysadki
Gruczolaki wydzielające PRL, GH, ACTH
Gruczolaki nieme
Zmiany zakrzepowo-zatorowe w obrębie
przysadki (zespół poporodowego braku
miesiączki)
Zespół pustego siodła
Limfocytarne zapalenie przysadki
Zaburzenia czynności laktotropowej
układu podwzgórzowo-przysadkowego
Przyczyny hiperprolaktynemii
Gruczolaki przysadki (micro- i macroprolactinoma,
gruczolaki o charakterze mieszanym, nieme)
Uszkodzenie podwzgórza lub struktur lejka
Leki (psychotropowe, α-metyldopa, metoklopramid,
blokery receptorów H2 , estrogeny, opiaty)
Pierwotna niedoczynność tarczycy
Niedoczynność nadnerczy
Zaburzenia czynności nerek i wątroby
Urazy rdzenia, klatki piersiowej i szyi
Hiperprolaktynemia
czynnościowa
Zaburzenia czynności jajników
Dysgenezja gonad
Przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników
Zmiany zapalne
Procesy nowotworowe
Endometrioza
Zaburzenia fazy lutealnej
Nieprawidłowa sekrecja gonadotropin
Nieprawidłowe stężenia prolaktyny
Nadmiar androgenów
Przedwczesna luteoliza
Przyczyny jatrogenne
Czynnik jajowodowy niepłodności
Ostre i przewlekłe stany zapalne
Endometrioza
Zaburzenia rozwojowe
Przyczyny jatrogenne
Zrosty okołoprzydatkowe
Inne – polipy, mięśniaki, guzy przydatków
Zaburzenia czynności jajowodów
Przyczyny maciczne niepłodności
kobiecej:
Wady wrodzone
Zrosty śródmaciczne
Zapalenie endometrium
Mięśniaki, polipy
Zaburzenia kurczliwości
Endometrioza
Czynnik szyjkowy niepłodności
kobiecej:
Nieprawidłowy skład i właściwości fizykochemiczne
Zaburzenia wytwarzania śluzu szyjkowego
Nadmierna kurczliwość cieśni
Zmiany anatomiczne szyjki:
wrodzone zarośnięcie
niedorozwój
rozdarcia, blizny
stany zapalne
Czynnik immunologiczny
niepłodności kobiecej:
Przeciwciała przeciwko plemnikom – obecne w
surowicy krwi (odpowiedź ogólnoustrojowa)
Przeciwciała przeciwko plemnikom – obecne w śluzie
szyjkowym, endometrium i jajowodach (odpowiedź
lokalna)
aglutynacja lub immobilizacja
zaburzenia kapacytacji i reakcji akrosomalnej
uniemożliwienie połączenia z gametą żeńską
hamowanie prawidłowego rozwoju zarodka
Niepłodność w zmianach minimalnych
i łagodnych endometriozy
 brak owulacji i nieprawidłowe dojrzewanie
pęcherzyków
 niewydolność ciałka żółtego
 zespół LUF
 zwiększona synteza prostaglandyn
 zaburzenia w układzie immunologicznym
 zaburzenia funkcji jajowodów
Niepłodność w zaawansowanych
postaciach endometriozy
zrosty okołojajowodowe
zrosty okołojajnikowe
niedrożność jajowodu
torbiele endometrialne
Niepłodność idiopatyczna
Zespół policystycznych jajników
Zespół policystycznych jajników klinicznie
charakteryzuje się zaburzeniami
miesiączkowania, niepłodnością i
androgenizacją z często występującym męskim
typem owłosienia i otyłością, zwykle u kobiet z
hiperinsulenizmem, powiększeniem i
torbielowatością jajników.
Zespół policystycznych jajników
Najczęstsze objawy kliniczne:
Niepłodność
Hirsutyzm
Brak bądź rzadkie miesiączki
Otyłość
Krwawienie czynnościowe
75%
69%
51%
41%
29%
Zespół policystycznych jajników
Kryteria rozpoznawcze
Obecne 2 z 3 kryteriów PCO ( Rotterdam 2003 rok )
 Brak owulacji lub nieregularne miesiączki
 Hiperandrogenizm, objawy kliniczne lub
biochemiczne (↑ T, ↑ DHEA-S, ↑ A, ↓ SHBG)
 Policystyczne jajniki ≥ 12 pęcherzyków (2-9 mm)
lub objętość jajnika > 10 ml
Zespół policystycznych jajników
 OGTT
 Insulinooporność G:I < 4,5 , I > 10 µj/ml
 Diagnostyka w kierunku zespołu metabolicznego
(u wszystkich otyłych)
Zespół policystycznych jajników różnicowanie
Guz wirylizujący
 ↑↑ Testosteron, ↑↑ DHEA-S
Zespół Cushinga
 Brak hamowania kortyzolu po 1 mg dexametazonu
Wrodzony przerost nadnerczy
 ↑
17-OH-Progesteronu
↑↑
(10 x ) po ACTH (0,25 µg Synacthen)
↑
DHEA-S
Hiperprolaktynemia, zaburzenia czynności tarczycy
Zespół policystycznych jajników
Leczenie niepłodności:
 Obniżenie masy ciała i utrzymanie prawidłowej wagi
 Leki zwiększające wrażliwość na insulinę. Pochodne
biguanidu (metformina)
i tiazolidinedionów (rosiglitazon)
 stymulacja jajeczkowania (antyestrogeny,
gonadotropiny)
 laparoskopia
 Techniki wspomaganego rozrodu
Zespół policystycznych jajników
Leczenie objawowe:
 Obniżenie masy ciała i utrzymanie prawidłowej
wagi
 Leki zwiększające wrażliwość na insulinę.
Pochodne biguanidu (metformina)
i tiazolidinedionów (rosiglitazon)
 Doustne środki antykoncepcyjne
 Antyandrogeny
(octan cyproteronu, spironolacton)