PUiN (6): Skutki ogloszenia upadłości likwidacyjnej

Transkrypt

Prawo upadłościowe i naprawcze
Dr Anna Rachwał
2014/2015
Prawo upadłościowe i naprawcze
upadłość likwidacyjna
5. Skutki ogłoszenia upadłości dla postępowań
sądowych i administracyjnych
6. Skutki ogłoszenia upadłości dla stosunków
pracy
Skutki ogłoszenia upadłości
dla toczących się postępowań cywilnych
• Ewelina wniosła do sądu pozew, w którym domaga się od spółki
z o.o. Jawor (prowadzącej działalność wydawniczą) zaniechania
naruszenia jej niemajątkowych praw autorskich przez zakaz
rozpowszechniania wydrukowanej już książki zawierającej jej rysunki,
podpisane – niezgodnie z prawdą – nazwiskiem innego twórcy oraz
odszkodowania w kwocie 300 000 zł tytułem naruszenia jej majątkowych
praw autorskich. W toku postępowania została ogłoszona upadłość
likwidacyjna spółki Jawor.
• Jak powinien postąpić sąd? Jakie może wydać orzeczenie?
• Jakie środki przysługują Ewelinie, jeżeli jej wierzytelność
o zapłatę 300 000 zł nie zostanie uznana w postępowaniu
upadłościowym?
• Czy syndyk w trybie likwidacji masy mógłby zbyć książki, gdyby jeszcze
przed ogłoszeniem upadłości zapadł wyrok zgodnie z żądaniem Eweliny?
Czy Ewelinie przysługują roszczenia w stosunku do masy upadłości?
Prawo upadłościowe i naprawcze dr A. Rachwał 2014/15
• Upadłość likwidacyjna strony: zawieszenia postępowania przez sąd
z urzędu (art. 174 § 1 pkt 4 KPC) jeżeli postępowanie dotyczy masy upadłości
i ogłoszono upadłość z możliwością zawarcia układu, a strona pozbawiona
została prawa zarządu masą upadłości, albo ogłoszono upadłość
obejmującą likwidację majątku strony.
• Sąd wzywa syndyka do wzięcia udziału w sprawie; może wyznaczyć mu
termin do złożenia oświadczenia; milczenie oznacza odmowę wstąpienia
(art. 174 § 3 KPC)
• Sąd podejmuje zawieszone postępowanie z urzędu po złożeniu
oświadczenia przez syndyka z jego udziałem, a w razie odmowy wstąpienia –
z udziałem upadłego (art. 180 § 1 pkt 5 KPC)
•
Przedmiot objęty postępowaniem nie wchodzi w skład masy upadłości (art. 65 PUiN )
• Postępowania sądowe i administracyjne dotyczące masy upadłości mogą
być wszczęte i dalej prowadzone jedynie przez syndyka lub przeciwko niemu
(art. 144 ust. 1 PUiN; tak samo PROJEKT’2014).
• Postępowania
orzecznictwa:
niedotyczące
masy
upadłości
wg
dawnego
– Ochrona praw podmiotowych bezwzględnych (por. post. SN z 14.5.2009 r.,
I CSK 427/08; w tym prawa odrębności; por. wyr. SN z 23.9.2010 r., III CSK
310/09)
– Zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli (wyr. SN z 16.10.2008 r., III CSK
120/08, dot. umowy przedwstępnej)
– Uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (post.
SN z 16.7.2009 r., I CSK 14/09)
– przywrócenie do pracy (uchw. SN z 5.7.2002 r., III PZP 5/02)
– Wypowiedzenie opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste
(wyr. SA w Warszawie z 16.12.2005 r., I ACa 632/05)
– Ochrona praw niemajątkowych (prawa autorskie, ochrona konkurencji) skutki majątkowe?
•
•
Nowe postępowania:
• może uruchamiać tylko syndyk
• pozew lub wniosek upadłego podlega odrzuceniu
• tylko syndyk może wnosić środki zaskarżenia (post. SN z 26.3.2010 r., I CSK
500/09)
Wierzyciel:
– nie może wszcząć postępowania o wierzytelność podlegającą zgłoszeniu – art.
263 zd. 2 PUiN
– może domagać się podjęcia postępowania dotyczącego wierzytelności
podlegającej zgłoszeniu wyłącznie po odmowie umieszczenia wierzytelności
na liście (art. 145 PUiN)
• Brak koordynacji z art. 174 § 1, § 3 i art. 180 KPC (wniosek wierzyciela,
chwila podjęcia postępowania)
•
•
•
•
Uwagi do rozwiązania kazusu:
Aktualnie każde postępowanie z udziałem upadłego podlega zawieszeniu;
– Decyzję co do dalszych losów postępowania będzie musiał podjąć syndyk kierując się
wskazówką zawartą w art. 144 ust. 1 PUiN (ewentualnie wezwanie, art. 174 § 3 KPC)
Ochrona praw majątkowych (odszkodowanie): Ewelina powinna zgłosić wierzytelność
o 300 000 zł w postępowaniu upadłościowym spółki Jawor;
Postępowanie może zostać podjęte z udziałem syndyka (wniosek Eweliny?), o ile jej
wierzytelność nie zostanie umieszczona na liście (art. 180 § 1 pkt 5 KPC w zw. z art. 145, art.
263 zd. 2 PUiN)
Jeżeli postępowanie w sprawie ochrony praw niemajątkowych nie dotyczy masy upadłości –
syndyk nie będzie uprawniony do zbycia książek (będzie go wiązał wyrok), niezależnie od chwili
wydania (uprawomocnienia się) wyroku i Ewelina może egzekwować zakaz także przez środki
egzekucyjne (nie stosuje się art. 146 PUiN; por. dalej)
• Spółka z o.o. Wierzba 1 marca złożyła wniosek o wyodrębnienie prawa
odrębnej własności lokalu użytkowego z księgi wieczystej prowadzonej dla
nieruchomości zabudowanej budynkiem należącej do spółki z o.o. Olcha,
na podstawie umowy zawartej z tą spółką. Tego samego dnia Bank B złożył
wniosek o wpis hipoteki na tej samej zabudowanej nieruchomości spółki
Olcha.
• 3
marca
została
ogłoszona
upadłość
likwidacyjna
spółki
z o.o. Olcha. Do tego dnia nie zostały dokonane wpisy
w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości.
• Jakie rozstrzygnięcia powinien wydać sąd wieczystoksięgowy
w sprawach wniosków spółki z o.o. Wierzba i Banku B?
• Po ogłoszeniu upadłości likwidacyjnej dopuszczalne jest dokonanie
w księdze wieczystej wpisu o charakterze deklaratoryjnym,
potwierdzającego zajście przed ogłoszeniem upadłości zdarzeń
prowadzących do zmiany stanu prawnego nieruchomości
• Wpisy konstytutywne (np. powstanie odrębnej własności lokalu): art. 79
PUiN nakazuje stosować do wpisów odpowiednio art. 77 PUiN, przewidujący
sankcję nieważności czynności dokonanych przez upadłego po ogłoszeniu
upadłości, tzn., że wpis ma być traktowany tak, jakby jego skutek miał
wynikać z nieważnej czynności: wpis staje się niedopuszczalny, a wniosek
podlega oddaleniu
– Niezależnie od tego, czy wniosek o wpis złożył sam upadły, czy osoba
trzecia
• Hipoteka:
niedopuszczalność obciążenia hipoteką nieruchomości wchodzącej w skład
masy po ogłoszeniu upadłości (art. 81 PUiN) prowadzi do konieczności
oddalenie wniosku
• chyba, że wniosek został złożony 6 miesięcy przed dniem złożenia
wniosku o ogłoszenie upadłości
• Zastaw rejestrowy lub skarbowy:
niedopuszczalność wpisu obciążeń przedmiotów wchodzących w skład masy
upadłości (art. 81 PUiN) obowiązuje niezależnie od daty złożenia wniosku
dla postępowań arbitrażowych
• W chwili ogłoszenia upadłości likwidacyjnej spółki z o.o. Klon toczyło się
postępowanie przed sądem arbitrażowym dotyczące wysokości
wierzytelności przysługującej Małgorzacie od spółki Klon. Małgorzata
zgłosiła sędziemu-komisarzowi wierzytelność w dochodzonej przez siebie
wysokości, ale nie została ona uznana (sąd prawomocnie oddalił zażalenie
na postanowienie sędziego-komisarza o nieuwzględnieniu sprzeciwu).
• Małgorzata wniosła do sądu powództwo o zapłatę przeciwko spółce Klon
w upadłości likwidacyjnej i jednocześnie napisała do sądu arbitrażowego
pismo, w którym domaga się wydania rozstrzygnięcia. Co powinny w tej
sytuacji zrobić sąd i sąd arbitrażowy?
SKUTKI OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI
DLA TOCZĄCYCH SIĘ POSTĘPOWAŃ ARBITRAŻOWYCH
•
•
•
•
Toczące się postępowanie arbitrażowe ulega umorzeniu (art. 147 in fine PUiN);
wymagane orzeczenie sądu polubownego (nie ex lege)
– Nie dotyczy post. przed sądem powszechnym ze skargi o uchylenie wyroku
sądu polubownego, do którego stosują się art. 174 § 1 pkt 4 KPC i art. 144
PUiN (post. SN z 23.9.2009 r., I CSK 121/09)
– Nie dotyczy postępowań o przedmiot nieobjęty post. upadł. (?)
Brak przepisów przewidujących możliwość dochodzenia spornej wierzytelności
w postępowaniu cywilnym, jeżeli postępowanie arbitrażowe zostało umorzone,
a wierzytelność nie została uznana w postępowaniu upadłościowym; obowiązuje
ogólny zakaz wszczynania nowych postępowań o wierzytelność podlegającą
zgłoszeniu (art. 263 zd. 2 PUiN)
Zapis na sąd polubowny traci moc z chwilą ogłoszenia upadł.
(art. 147 PUiN): w razie wytoczenia powództwa przed sądem powszechnym po
ogłoszeniu upadłości przez syndyka nie można skutecznie podnieść zarzutu zapisu
na sąd polubowny (post. SN z 25.3.2009 r., V CSK 390/08)
PROJEKT’2014: zrównanie arbitrażu z postępowaniem cywilnym + możliwość
odstąpienia przez syndyka od zapisu na sąd polubowny
dla toczących się postępowań egzekucyjnych
• Przeciwko przedsiębiorcy Tadeuszowi toczyło się postępowanie
egzekucyjne. Została ogłoszona upadłość Tadeusza obejmująca
likwidację jego majątku. Ze względu na to, że komornik nie wiedział o
ogłoszeniu upadłości, już po ogłoszeniu upadłości Tadeusza
przeprowadził licytację i zbył samochód należący do upadłego.
• Syndyk domaga się od nabywcy zwrotu samochodu. Zasadnie?
• Co komornik powinien zrobić z pieniędzmi uzyskanymi za samochód?
Czy jeżeli wydał je wierzycielowi egzekwującemu, syndyk może
domagać się ich wydania do masy upadłości?
DLA TOCZĄCYCH SIĘ POSTĘPOWAŃ EGZEKUCYJNYCH
•
Postępowanie egzekucyjne ulega zawieszeniu z mocy prawa z chwilą ogłoszenia
upadłości i umorzeniu z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu
upadłości (art. 146 ust. 1 PUiN)
– Komornik/sąd powinien wydać deklaratoryjne postanowienie
– W okresie zawieszenia możliwe jest jedynie przysądzenie własności
nieruchomości, jeżeli przybicia udzielono jeszcze przed ogłoszeniem upadłości
(brak regulacji odnośnie do rzeczy ruchomych; rozwiązania: (1) a contrario
zbycie nieskuteczne / (2) zbycie skuteczne ze względu na pierwotny charakter
nabycia w toku postępowania egzekucyjnego + ew. odpowiedzialność
odszkodowawcza komornika)
– Uzyskane środki podlegają przekazaniu do masy upadłości, niezależnie od chwili
ich uzyskania (przed ogłoszeniem upadłości/w okresie zawieszenia - sporne),
a wierzyciel powinien dochodzić zaspokojenia w trybie zgłoszenia (art. 146 ust. 2
PUiN)
• Sumy przekazane wierzycielowi podlegają zwrotowi do masy wg przepisów
o bezpodstawnym wzbogaceniu
DLA POSTĘPOWAŃ EGZEKUCYJNYCH
• W trakcie postępowania upadłościowego likwidacyjnego obowiązuje zakaz
prowadzenia egzekucji świadczeń pieniężnych:
– zaspokojenie wszystkich wierzytelności, odbywa się wyłącznie przez
wykonanie przez syndyka planu podziału funduszy masy upadłości (art.
146 ust. 4 PUiN);
– zakaz dotyczy również wierzytelności pieniężnych powstałych po
ogłoszeniu upadłości z czynności syndyka (tj. objętych kategorią 1;
art. 342 ust. 1 pkt 1 PUiN)
– A contrario dopuszczalna egzekucja świadczeń niepieniężnych
zasądzonych w postępowaniu z udziałem syndyka
• Nie ulegają zawieszeniu/ umorzeniu i nie podlegają zakazowi egzekucji
postępowania egzekucyjne w sprawach niedotyczących masy upadłości (art.
174 § 1 pkt 4 KPC i art. 144 PUiN a fortiori)
• PROJEKT’2014: po ogłoszeniu upadłości niedopuszczalne będzie kierowanie
egzekucji do majątku wchodzącego w skład masy upadłości (art. 146 ust. 3)
DLA POSTĘPOWAŃ ZABEZPIECZAJĄCYCH
• Postępowanie zabezpieczające: w zależności od fazy postępowania:
 Nie wydano postanowienia o zabezpieczeniu: zawieszenie postępowania
(art. 174 § 1 pkt 4 KPC)
 Wydano postanowienie o zabezpieczeniu: niedopuszczalność wykonania
(art. 146 ust. 3 PUiN)
 Ustanowione zabezpieczenie: upadek (art. 744 KPC odpowiednio),
 z wyjątkiem hipoteki przymusowej, która pozostaje w mocy (uchw. SN
z 28.4.2010 r., III CZP 2/10,)
 Wszczęcie postępowania zabezpieczającego po ogłoszeniu upadłości dla
zabezpieczenia roszczeń, które nie mogą być egzekwowane przeciwko
syndykowi jest niedopuszczalne (art. 146 ust. 4 PUiN a fortiori; uchw. SN
z 23.1.2004, III PZP 18/03,)
DLA POSTĘPOWAŃ ADMINISTRACYJNYCH
• Jeżeli postępowanie dotyczy wierzytelności zgłaszanej w postępowaniu
lub dotyczącej przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłości,
obowiązują te same zasady, co dla postępowań cywilnych (art. 144, art.
145 PUiN, art. 124 p.p.s.a.; podjęcie na wniosek syndyka /wyrok NSA
z 20.2.2008, I FSK 137/07 i 7.11.2013, I FSK 1689/12):
– Uczestnikiem postępowania może być wyłącznie syndyk
– Chyba, że postępowanie nie dotyczy masy upadłości
• Zawieszeniu i następczemu umorzeniu ulega również egzekucja
administracyjna;
– Deklaratoryjne postanowienie o zawieszeniu i umorzeniu egzekucji
powstają jednak wątpliwości co do momentu „wydania” wierzycielowi
egzekwującemu sum uzyskanych w toku egzekucji, jeżeli ten sam organ
jest „wierzycielem” i „organem egzekwującym” (np. dyrektor ZUS lub
dyrektor izby celnej)
dla stosunków pracy
• W chwili ogłoszenia upadłości spółki akcyjnej Jemioła jej
pracownikowi Robertowi pozostały już tylko 2 lata do osiągnięcia
wieku emerytalnego. Był również członkiem zakładowej organizacji
związkowej działającej w tej spółce. Syndyk ustanowiony w
postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku
spółki Jemioła po przeprowadzeniu przetargu na sprzedaż
przedsiębiorstwa upadłego w całości wypowiedział Robertowi
umowę o pracę. Robert nie otrzymał wynagrodzenia za ostatnie
6 miesięcy przed ogłoszeniem upadłości.
• Robert domaga się przed sądem pracy przywrócenia do pracy. Czy
sąd może wydać wyrok zgodny z jego żądaniem?
• W jaki sposób Robert może zaspokoić swoje roszczenie o zapłatę
zaległego wynagrodzenia?
• Wyłączenie ochrony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem stosunku
pracy: art. 411 § 1 KP, obejmujące m.in.:
– Pracownika w okresie przedemerytalnym (art. 39 KP)
– Kobiety w ciąży, rodziców w okresie urlopu macierzyńskiego
i wychowawczego (art. 177 § 4, art. 1861 § 1 KP)
– Członków zakładowych organizacji związkowych (art. 32 ust.
o związkach zawodowych, uchw. SN z 24.3.1994, I PZP 5/94)
– Dopuszczalne wypowiedzenie w trakcie urlopu (art. 41 KP)
– Wyłączenie obowiązku konsultacji z zakładową organizacją związkową
(art. 38 KP)
• Na tych samych zasadach wypowiedzenie zmieniające (wyr. SN
z 15.3.2001, I PKN 447/00)
•
•
•
•
•
Dopuszczalność rozwiązania umowy o pracę na czas oznaczony
– Przez obie strony; z 2-tygodniowym wypowiedzeniem, niezależnie od terminu
umownego
Możliwość skrócenia przez pracodawcę 3-mies. okresu wypowiedzenia do
1 miesiąca (art. 361 KP )
Wypowiedzenie może nastąpić w dowolnym momencie po ogłoszeniu upadłości,
także dopiero w zaawansowanej fazie postępowania (wyr. SN z 9.1.2001, I PKN
447/00)
Wyłączenie ochrony nie dotyczy pracowników zatrudnionych przez syndyka
po ogłoszeniu upadłości (wyr. SN z 19.3.2002,I PKN 56/01)
Roberta nie chroni przed wypowiedzeniem stosunku pracy przez syndyka ani wiek
przedemerytalny ani członkostwo w organizacji związkowej; nie może domagać się
przywrócenia do pracy. Nie ma także znaczenia, że został zwolniony dopiero
w końcowej fazie postępowania
•
Zwolnienie grupowe:
– zwolnienie z przyczyn niedotyczących pracownika
 obowiązek
konsultacji
zmierzającej
do
zawarcia
porozumienia
z zakładowymi organizacjami związkowymi lub określenia przez pracodawcę zasad
przeprowadzenia zwolnienia grupowego
 odprawa zależna od długości zatrudnienia
– Jeżeli upadły zatrudnia co najmniej 20 pracowników i syndyk zamierza zwolnić
w okresie nieprzekraczającym 30 dni co najmniej:
• 10 pracowników na mniej niż 100 pracowników,
• 10% na co najmniej 100, nie więcej niż 300 pracowników,
• 30 pracowników, na co najmniej 300 pracowników
(ustawa z 13.3.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania
z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników)
Ustawa z 13.7.2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie
niewypłacalności pracodawcy:
– Art. 12: niezaspokojone roszczenia pracowników podlegają zaspokojeniu
przez Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych:
 Wynagrodzenie za pracę za okres nie dłuższy niż 3 miesiące poprzedzające
niewypłacalność pracodawcy i do wysokości (miesięcznie) nie wyższej niż
przeciętne wynagrodzenie wg wskaźników GUS (dla FUS)
 Inne wierzytelności związane ze stosunkiem pracy (np. ekwiwalent za urlop)
lub jego wygaśnięciem (np. odprawy)
 wypłata z FGŚP:
• na podstawie wykazu zbiorczego niezaspokojonych roszczeń sporządzonego przez
syndyka (art. 15)
• Na wniosek pracownika (art. 16)
– FGŚP wchodzi w miejsce pracowników, których roszczenia zaspokoił, z tym
samym pierwszeństwem (art. 23; art. 342 ust. 1 pkt 2 PUiN)

PUiN (6): Skutki ogloszenia upadłości likwidacyjnej

Transkrypt

Podobne dokumenty

Pobierz

WARUNKI SPRZEDAŻY ALU-ECO Sp. z o. o. w upadłości

pobierz plik

PUiN (5): Skutki ogloszenia upadłości likwidacyjnej