Wymogi dotyczące wyposażenia technicznego budynków wysokich

Wymogi dotyczące wyposażenia technicznego budynków wysokich

Wymogi dotyczące wyposażenia technicznego budynków wysokich:
instalacja tryskaczowa, instalacja sygnalizacji pożarowej, wentylacja
pożarowa, winda przeznaczona dla straży pożarnej
Herbert Peroutka
W przypadku budynków o dużej powierzchni oraz budynków wysokich i wysokościowych niezbędne
jest dziś uzupełnienie środków budowlanych o techniczne urządzenia ochrony przeciwpożarowej. W
budynkach wysokościowych często przebywa bardzo wiele osób, których samoratowanie bądź
ratowanie z zewnątrz na skutek wydłużonych dróg ewakuacyjnych wymaga szczególnych
zabezpieczeń. Niezbędne wyposażenie techniczne budynku wysokościowego powoduje tworzenie
połączeń pomiędzy strefami pożarowymi, jest narażone na wystąpienie usterek i awarii (np.
przegrzanie instalacji, usterki elektryczne), co może być przyczyną pożaru bądź też rozprzestrzenienia
się pożaru.
Wiadomo w oparciu o doświadczenia z przeszłości, że nawet bardzo dobrze wyposażone i wyszkolone
straże pożarne nie były często w stanie opanować pożarów na bardzo wysoko położonych
kondygnacjach budynków wysokich i wysokościowych. Natarcie od wewnątrz jest bardzo
czasochłonne i wiąże się ze znaczącym niebezpieczeństwem. Natarcie od zewnątrz przy użyciu drabin
samochodowych bądź innego sprzętu ratownictwa wysokościowego jest praktycznie niemożliwe przy
wysokościach powyżej 30 m. Ponadto poszerzone kondygnacje cokołowe czy też wystające części
budynku często uniemożliwiają dojazd do oddalonych kondygnacji.
Dlatego też wyposażenie budynków wysokich i wysokościowych w techniczne urządzenia ochrony
przeciwpożarowej, znane w nowoczesnej technice ochrony przeciwpożarowej, jest szczególnie ważne.
Do nich należą przede wszystkim instalacje tryskaczowe, instalacje sygnalizacji pożarowej i
wentylacji pożarowej, a także środki ułatwiające zwalczanie pożaru przez straż pożarną takie jak
windy przeznaczone dla straży pożarnej i piony instalacyjne.
Instalacje tryskaczowe
Instalacje tryskaczowe umożliwiają automatyczne gaszenie pożaru. Chodzi tutaj o automatyczne
instalacje gaśnicze, pracujące przy użyciu wody i środków gaśniczych, których włączenie może być
także wykorzystywane do zgłoszenia pożaru. Nawet jeżeli na skutek ich działania nie dojdzie do
pełnego ugaszenia pożaru, to przynajmniej opóźni się znacząco jego rozprzestrzenienie. Osoby
przebywające w budynku nie muszą w takim przypadku zajmować się gaszeniem, lecz mogą
skoncentrować się na niezbędnych działaniach ewakuacyjnych czy też ratowniczych.
Z technicznego punktu widzenia instalacja tryskaczowa to sieć rur z układem dysz gaszących o
wymiarach siatki 3x3 m. Dysze gaszące w sytuacji normalnej są zamknięte elementami ciepłoczułymi.
W przypadku pożaru woda działa na powierzchnię pożaru. W celu zapewnienia wystarczającej ilości
wody dla większej ilości dysz gaszących należy większą ilość wody utrzymywać w zbiornikach
tryskaczowych. Woda dostarczana jest z wodociągów, ze studni głębinowych, ze zbiorników
ciśnieniowych lub też z innych źródeł. Ponadto w przypadku budynków wysokich i wysokościowych
konieczne jest zainstalowanie kilku pomp tryskaczowych, aby z jednej strony wytworzyć
wystarczające ciśnienie w dyszach gaszących, zaś z drugiej strony zapewnić w przypadku awarii
jednej pompy dalsze funkcjonowanie instalacji. W wyższych budynkach konieczne jest podzielenie
instalacji tryskaczowych na poziomy ciśnienia, aby zapobiec występowaniu zbyt wysokich ciśnień na
oddalonych kondygnacjach.
Instalacje tryskaczowe stosuje się w celu ochrony rozległych i przechodzących przez wiele
kondygnacji stref pożarowych. Ponadto zmniejszają one niebezpieczeństwo przeskoku płomieni na
wyżej położone kondygnacje. Takie niebezpieczeństwo należy szczególnie uwzględnić w
nowoczesnych budynkach wysokich posiadających często przeszklone elewacje. Ponadto instalacje
tryskaczowe mogą schładzać wolno leżące konstrukcje stalowe.
Instalacje tryskaczowe na przestrzeni kilkudziesięciu lat okazały się najbardziej skutecznym
technicznym urządzeniem ochrony przeciwpożarowej. Statystyki dowodzą, że w budynkach
wyposażonych w instalacje tryskaczowe można było opanować prawie wszystkie pożary w zarodku,
które w innym przypadku mogłyby prowadzić do powstawania dużych pożarów. Wskaźnik
skuteczności instalacji tryskaczowych wynosi powyżej 95%.
Instalacje sygnalizacji pożarowej
Z uwagi bardzo duże niebezpieczeństwo rozprzestrzenienia się pożaru do góry, bardzo wydłużone
drogi ewakuacyjne i wydłużone są drogi natarcia straży pożarnej nadzwyczaj ważne w budynkach
wysokich i wysokościowych jest wczesne wykrycie pożaru. Dlatego też automatyczne instalacje
sygnalizacji pożarowej w tego rodzaju budynkach mają szczególne znaczenie. Nawet w przypadku
istnienia instalacji tryskaczowych ważne jest zamontowanie instalacji sygnalizacji pożarowej,
ponieważ w wielu przypadkach umożliwiają one znacznie wcześniejsze wykrycie pożaru.
Instalacje sygnalizacji pożarowej powinny być w miarę możliwości instalacjami pełnej ochrony, co
oznacza, że w miarę możliwości wszystkie nadzorem należy objąć wszystkie pomieszczenia danego
budynku. W szczególności nadzorem należy objąć połączenia pionowe takie jak szyby wind i
instalacji. Centrala czujek pożarowych powinna znajdować się na parterze i być łatwo dostępna z
punktu dojazdu straży pożarnej. Skarbiec kluczy dla straży pożarnej, w którym znajduje się główny
klucz obiektu, ułatwia dostęp do obiektu oraz do pozostałych zamkniętych pomieszczeń. Konieczne
mogą być jednoczesne zgłoszenia do centrali czujek pożarowych w przypadku obiektu o rozległym
obrysie z wieloma dojściami dla straży pożarnej.
Poza wykryciem pożaru i zgłoszeniem pożaru ważnym zadaniem instalacji sygnalizacji pożarowej jest
tzw. sterowanie w czasie pożaru. Należy przez to rozumieć sterowania uruchamiane w przypadku
pożaru przez instalację sygnalizacji pożaru: włączające syreny, zamykające otwarte drzwi
przeciwpożarowe, zamykające klapy przeciwpożarowe w przewodach wentylacyjnych, otwierające
instalację oddymiającą, sterujące windami, uruchamiające drogowskazy ewakuacyjne itp. Tego
rodzaju sterowania w czasie pożaru wymagają często dobrze obmyślanego systemu wzajemnych
powiązań pomiędzy zespołami czujek pożarowych a sterowanymi urządzeniami technicznymi.
Spośród różnych typów czujek pożarowych najważniejsze są czujki dymu umożliwiające wczesne
wykrycie pożaru (ponadto mogą być instalowane czujki ciepła i inne typy czujek). Ważne jest także
zabezpieczenie przed fałszywymi alarmami. Tutaj niestety czujki dymu wykazują największą
podatność na zakłócenia i dlatego przy ich zastosowaniu należy uwzględnić, że w kuchniach,
warsztatach i innych pomieszczeniach, gdzie występują czynniki zakłócające takie jak para, dym,
iskry i kurz, należy zastosować inne typy czujek lub odpowiednio zredukować czułość czujek.
Każda instalacja sygnalizacji pożarowej musi posiadać czujkę przyciskową, którą można uruchomić
ręcznie, aby umożliwić w każdym czasie włączenie alarmu pożarowego przez osoby.
Wentylacja pożarowa
Wentylacja pożarowa ma na celu odciążenie konstrukcji budowlanej od wysokich temperatur,
utrzymanie dróg ewakuacyjnych w stanie w miarę możliwości wolnym od dymu i ułatwienie natarcia
gaśniczego straży pożarnej. Ponadto należy unikać gromadzenia się gorących gazów pożarowych i
przeciwdziałać niebezpieczeństwu rozgorzenia (flash over).
Szczególną uwagę należy poświęcić wentylacji pożarowej dróg ewakuacyjnych w budownictwie
wysokościowym. Podczas gdy w przypadku niższych budynków jesteśmy przyzwyczajeni do tego, że
klatki schodowe z oknami lub klapą dymową na górze można wystarczająco wentylować, to w
przypadku budynków wysokich tak nie jest. Klatki schodowe w budynkach wysokich często położone
są przy elewacjach zewnętrznych, co najczęściej uniemożliwia montaż okien. W przypadku klap
dymowych na górze klatki schodowej często zapomina się o tym, że wystarczający dopływ powietrza
jest jedynie na dolnym końcu. Jednak najczęściej trudno umożliwić w naturalny sposób dopływ
powietrza na dolnym końcu, zwłaszcza w przypadku klatek schodowych położonych wewnątrz
budynku.
Dlatego też w przypadku budynków wysokich i wysokościowych chętnie stosowane są mechaniczne
instalacje oddymiające. Dym pożarowy odsysany jest na górze klatki schodowej, co oznacza jednak,
że dym pożarowy wsysany jest na klatkę schodową z kondygnacji objętej pożarem. Dokładnie tego
chcemy jednak uniknąć. Dlatego też przed dojściami do klatki schodowej na wszystkich
kondygnacjach powinny znajdować się śluzy z drzwiami przeciwpożarowymi. Wysysanie dymu musi
zatem odbywać się z samych kondygnacji lub też ze wspomnianych śluz. Podciśnienie wytworzone w
śluzach na skutek wentylacji pożarowej musi być znacząco wyższe aniżeli na klatce schodowej. W
Austrii zakłada się, że w śluzach należy przewidzieć 30-krotną wymianę powietrza na godzinę. Na
klatkach schodowych należy zapewnić 12-krotną wymianę powietrza. 12-krotną wymianę powietrza
przewiduje się także dla korytarzy, o ile są wyposażone w mechaniczną instalację oddymiającą.
Innym sposobem jest ochrona klatek schodowych przed przedostaniem się dymu pożarowego poprzez
wytworzenie nadciśnienia. Do tego celu potrzebne są dużo mniejsze wentylatory. Ponadto wentylatory
nie muszą spełniać żadnych wymogów co do wytrzymałości na temperaturę. Przy obliczeniach tego
typu urządzeń należy zawsze uwzględniać dwa kryteria: z jednej strony urządzenie musi mieć
wystarczającą wydajność, aby wyrównać stratę ciśnienia poprzez wiele jednocześnie otwartych drzwi
ewakuacyjnych, z drugiej zaś strony nadciśnienie nie może być tak duże, aby utrudniało otwarcie
drzwi prowadzących na klatkę schodową i powstawało wrażenie, że drzwi te są zamknięte.
Winda przeznaczona dla straży pożarnej
Kolejne urządzenie, które chcę przedstawić w ramach tego krótkiego referatu, to windy przeznaczone
dla straży pożarnej. Ich zadaniem jest ułatwienie i przyspieszenie natarcia straży pożarnej. Wejście na
położone wyżej kondygnacje jest czasochłonne i wyczerpujące, zważywszy na to, że strażacy muszą
dźwigać węże, sprzęt ochrony dróg oddechowych i inny ciężki sprzęt.
Windom przeznaczonym dla straży pożarnej stawia się naturalnie szczególne wymogi bezpieczeństwa,
aby mogły one funkcjonować także w warunkach pożaru i były skutecznie zabezpieczone przed
przedostaniem się dymu. Windy przeznaczone dla straży pożarnej są jedynymi windami, z których
wolno korzystać w czasie pożaru, wszystkie pozostałe windy należy unieruchomić. Muszą one mieć
taką wielkość, aby pozwalały na przewóz noszy. Konieczne jest tutaj: zasilanie awaryjne,
odpowietrzenie szybu windy a także śluzy przewietrzające i odpowietrzające. Należy także
przewidzieć urządzenie samouwalniające, jeżeli winda pomimo zastosowanych środków ostrożności
utknie, aby strażacy nie musieli tracić zbyt wiele czasu na ratowanie swoich kolegów.
Windy przeznaczone dla straży pożarnej nie mogą być w czasie akcji używane przez inne osoby, w
związku z czym należy przewidzieć możliwość ich uruchomienia z pierwszeństwem i uruchomienia
przy pomocy klucza straży pożarnej. W normalnej sytuacji z wind przeznaczonych dla straży pożarnej
mogą naturalnie korzystać także inne osoby.
Zastosowanie
Z uwagi na to, że buduje się coraz wyższe budynki, rośnie potrzeba bezpieczeństwa ludzi, a
nowoczesna technika ochrony przeciwpożarowej daje nam coraz więcej możliwości, przepisy
nakazują wyposażanie nowoczesnych budynków biurowych, handlowych i usługowych w
wymienione urządzenia techniczne.
Nie jest natomiast sprawą oczywistą montaż tego rodzaju instalacji ochrony przeciwpożarowej w
mieszkalnych budynkach wysokich. Szczególnie problematyczny jest montaż instalacji sygnalizacji
pożarowej, ponieważ tutaj niejako z góry zaprogramowane są fałszywe wzbudzenia instalacji ze
względu na palenie, gotowanie, tworzenie się pary w trakcie kąpieli pod prysznicem itd. Należy zatem
szukać szczególnych rozwiązań, które gwarantują wystarczający poziom bezpieczeństwa, ale
jednocześnie nie ograniczają mieszkańców i powodują znikomą ilość fałszywych wzbudzeń instalacji.
Dlatego w budynkach tego rodzaju możliwe jest np. nie nadzorowanie samych mieszkań
automatycznymi czujkami, lecz umieszczenie przed nimi nadzorowanych przedsionków lub też
zainstalowanie w mieszkaniach tylko jednej czujki nad drzwiami do mieszkania. W każdym bądź na
klatkach schodowych powinny znajdować się czujki przyciskowe. W przypadku domów mieszkalnych
sięgających niewiele ponad granicę budynków wysokich bez wątpienia można sobie pozwolić sobie
na więcej, aniżeli w przypadku budynków wysokościowych powyżej 60 m.