Opuszczenie mieszkania przez sprawcę przemocy domowej

Schemat „Opuszczenie mieszkania przez sprawcę
przemocy domowej”
Schemat graficzny przedstawiający różnice pomiędzy nakazem opuszczenia mieszkania w procedurze
cywilnej i karnej. Jego celem jest usystematyzowanie i uzupełnienie informacji dotyczących każdej z
nich , a tym samym skuteczniej będzie można korzystać z prawnych możliwości odseparowania osoby
stosującej przemoc.
Nakaz opuszczenia zajmowanego lokalu
przez osobę stosującą przemoc
Prawo Cywilne
Prawo Karne
W tym przypadku
opuszczenie lokalu
przez osobę stosującą
przemoc jest celem
samym w sobie.
W tym przypadku celem
jest skazanie / ukaranie
sprawcy. Nakaz
opuszczenia lokalu
pojawia się
niejako „przy okazji”.
Warto pamiętać, że
prawo do lokalu
socjalnego mają m.in.
kobiety w ciąży, osoby
małoletnie,
niepełnosprawne,
ubezwłasnowolnione,
bezrobotne, obłożnie
chore, emeryci i renciści
spełniający kryteria do
otrzymania świadczeń z
pomocy społecznej.
Opracowała Paula Klemińska
Naruszenie obowiązku
opuszczenia lokalu stanowi
przestępstwo z art. 244
Kodeksu Karnego i jest
zagrożone karą do 3 lat
pozbawienia wolności.
Prawo Cywilne
Wniosek o eksmisję osoby stosującej przemoc opiera się przede wszystkim na
przepisach:
Art. 11a Ustawy o
Przeciwdziałaniu
Przemocy w Rodzinie.
Art. 11a. 1. Jeżeli członek rodziny wspólnie
zajmujący mieszkanie, swoim zachowaniem
polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie
czyni szczególnie uciążliwym wspólne
zamieszkiwanie, osoba dotknięta przemocą może
żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia
mieszkania.
2. Sąd rozpoznaje sprawę w trybie przepisów
Kodeksu postępowania cywilnego o
postępowaniu nieprocesowym. Postanowienie
zapada po przeprowadzeniu rozprawy, która
powinna odbyć się w terminie jednego miesiąca
od dnia wpływu wniosku. Staje się ono
wykonalne z chwilą ogłoszenia i może być
zmienione lub uchylone w razie zmiany
okoliczności.
3. Do wykonania obowiązku orzeczonego na
podstawie ust. 1 stosuje się odpowiednio przepisy
o egzekucji obowiązku opróżnienia lokalu
służącego zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych
dłużnika.
Plusem tego artykułu jest szybkie postępowanie
(rozprawa powinna odbyć się w ciągu miesiąca).
Oczywiście jest to tylko termin instruktażowy i
posiedzenie może odbyć się później, ale i tak
prawdopodobnie cała procedura przebiegnie
szybciej, niż w przypadku „tradycyjnej” eksmisji.
Ponadto postanowienie jest wykonywalne
natychmiast po wydaniu – oznacza to, że nie
trzeba wnosić o nadanie klauzuli wykonalności, z
prawomocnym wyrokiem można po prostu udać
się do komornika. Zwracam także uwagę na to, że
zarówno od kosztów sądowych, jak i kosztów
komorniczych można być zwolnionym, jeśli
zawnioskuje się o to w sądzie. Osoby zwolnione z
kosztów postępowania są automatycznie
zwolnione z kosztów komorniczych.
Opracowała Paula Klemińska
Art. 17 oraz art. 25d
Ustawy o ochronie praw
lokatorów
Art. 17 1. Przepisów art. 14 i art. 16 (dotyczą prawa
do lokalu socjalnego oraz zakazu eksmisji w okresie
zimowym) nie stosuje się do wypadków, gdy
powodem opróżnienia lokalu jest stosowanie
przemocy w rodzinie lub wykraczanie w sposób
rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi
domowemu, albo niewłaściwe zachowanie czyniące
uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku
albo gdy zajęcie lokalu nastąpiło bez tytułu
prawnego.
2. Nakazując opróżnienie lokalu z powodów, o
których mowa w ust. 1, sąd w wyroku wskazuje te
powody.
Art. 25d. Prawo do tymczasowego pomieszczenia
nie przysługuje dłużnikowi, jeżeli:
1) z tytułu wykonawczego wynika, że nakazanie
opróżnienia lokalu zostało orzeczone z powodu
stosowania przemocy w rodzinie lub z powodu
rażącego lub uporczywego wykraczania przeciwko
porządkowi domowemu albo niewłaściwego
zachowania czyniącego uciążliwym korzystanie z
innych lokali w budynku, albo że dłużnik dokonał
zajęcia opróżnionego lokalu bez tytułu prawnego;
2) dłużnik został zobowiązany do opróżnienia lokalu
zajmowanego na podstawie umowy najmu
okazjonalnego, której zawarcie zostało zgłoszone
zgodnie z art. 19b ust. 1;
3) dłużnik został zobowiązany do opróżnienia
tymczasowego pomieszczenia.
Bardzo istotny w tej procedurze jest fakt, że nawet
osoba, która w innej sytuacji miałaby prawo do lokalu
socjalnego (np. jest bezrobotna), w tym postępowaniu
jest go pozbawiona. Co więcej, nie ma także prawa do
lokalu tymczasowego (= lokalu, który osoba
eksmitowana może zajmować tymczasowo, do 3
miesięcy). Warto zapamiętać też, że sąd cywilny
stwierdzając, czy miało miejsce znęcanie się nad
rodziną, nie potrzebuje wyroku w sprawie karnej. Tzn.
sąd cywilny sam ocenia dostarczone mu dowody i sam
decyduje, czy wystąpiła przemoc, czy nie. Gdyby
rozpoczął się proces karny w sprawie o znęcanie się, to
takie postanowienie cywilne nie ma żadnego wpływu
na wyrok. I w drugą stronę – umorzenie dochodzenia
przez policję nie oznacza, że sąd cywilny nie może
uznać, że znęcanie miało miejsce. Ważne jest, aby sąd
w uzasadnieniu wskazał, że powodem eksmisji jest
stosowanie przemocy w rodzinie.
Prawo Karne
Przed wyrokiem
Wyrok w procesie karnym
Wydanie nakazu opuszczenia
mieszkania na tym etapie postępowania ma na
celu ochronę ofiar(y) do czasu procesu i wydania
wyroku. Jednak jego zastosowanie nie przesądza
o wyroku sądowym – nawet osoba, której
nakazano opuszczenie mieszkania, może
zostać przez sąd uniewinniona od
postawionych zarzutów.
Jeśli Sąd uzna oskarżonego winnym może (ale
nie musi) nakazać mu opuszczenie
mieszkania zajmowanego
wspólnie z pokrzywdzonym. Sędziego można
prosić o zastosowanie tego środka i warto to
robić. Warto zapamiętać, że nakaz ten orzekany
jest nie na zawsze, ale na okres do 10 lat. Długość
trwania obowiązku opuszczenia mieszkania
zależy od tego, czy zawieszono wykonanie kary,
czy nie.
Jeśli policja wezwana na interwencję domową
przyłapie sprawcę niejako „na gorącym
uczynku” i sytuacja zagraża zdrowiu i życiu
ofiar(y) policjanci mogą zatrzymać sprawcę i
umieścić go w policyjnym areszcie na 48
godzin. Policja może wnioskować do
prokuratury o wydanie nakazu opuszczenia
lokalu zamieszkiwanego wspólnie z
poszkodowanym w ciągu 24 godzin od
zatrzymania.
W tej sytuacji dowody są mocne, a
sytuacja oczywista. Warto pamiętać, że
dotyczy to bardzo niewielkiej liczby
interwencji domowych.
Decyzję o nakazie opuszczenia
mieszkania wydaje prokurator w ciągu
48 h od zatrzymania. Nakaz ten orzeka
się na okres do 3 miesięcy. Jeśli
istniałaby konieczność przedłużenia jego
trwania prokurator kieruje wniosek w tej
sprawie do sądu i to sąd decyduje o
ewentualnym przedłużeniu na okres do 3
miesięcy.
Decyzję o nakazie opuszczenia mieszkania
prokurator może podjąć tylko w sprawie
sprawcy, względem którego skierował/ skieruje
do sądu akt oskarżenia lub przeciwko któremu
policja prowadzi dochodzenie. Aby to było
możliwe policja musi, wnioskując o wydanie
nakazu, dostarczyć mocnych dowodów.
Opracowała Paula Klemińska