Czy jednostka SDR moze stac sie pieniadzem miedzynarodowym

Czy jednostka SDR moze stac sie pieniadzem miedzynarodowym

Rozdział i
Czy jednostka SDR może stad się pieniądzem
międzynarodowym ?
Michał Jurek1
Streszczenie
Celem pracy jest 1) diagnoza uwarunkowao i następstw przeprowadzenia nowych alokacji SDR; 2) analiza, czy i w jakim stopniu alokacje te umożliwią jednostce SDR nabrania
cech głównej waluty rezerwowej i środka płatniczego krajów członkowskich MFW w
nadchodzących latach. Źródłem danych liczbowych były przede wszystkim bazy MFW:
Currency Composition of Official Foreign Exchange Reserves Database, International Financial Statistics Database i World Economic Outlook Database. Do badao zastosowano
metody statystyki opisowej, analizy opisowej i porównawczej.
Z całości przeprowadzonych badao wynika, że nowe alokacje SDR, nie doprowadzą
do wzrostu emisji zapewniającego takie zwiększenie płynności tej jednostki, które
umożliwiłoby jej pełnienie funkcji międzynarodowego środka płatniczego i głównej waluty rezerwowej. Ponadto, większośd nowych alokacji zostanie przydzielona krajom wysoko rozwiniętym, które nie będą ich wykorzystywad do płatności zagranicznych, a jedynie powiększą swoje oficjalne aktywa rezerwowe. Spowoduje to, że SDR pozostanie
jednostką obrachunkową MFW, utrzymywaną w charakterze potencjalnej rezerwy.
Wstęp
Kryzys finansowy, który rozprzestrzenił się na całym świecie wskutek załamania
na rynku nieruchomości w USA jesienią 2007 roku, zatrząsł fundamentami międzynarodowych stosunków walutowych. Zaczęto kwestionowad ich dotychczasowy kształt, podkreślając zagrożenia, związane z brakiem płynności międzynarodowej (Blanchard 2008). Okazało się, że oficjalne aktywa rezerwowe, utrzymywane przede wszystkim w walutach swobodnie używanych, są niewystarcza-
1
Dr Michał Jurek, adiunkt w Katedrze Bankowości, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu.
jące, by uporad się z następstwami kryzysu. Niedobór ten okazał się szczególnie
dotkliwy w krajach rozwiniętych i rozwijających się.
W tej sytuacji, na szczycie grupy G 20, który odbył się 2 kwietnia 2009 roku
w Londynie, dostrzeżono koniecznośd zwiększenia źródeł płynności międzynarodowej. Jednym ze środków, który ma służyd osiągnięciu tego celu, jest przeprowadzenie nowych alokacji jednostki MFW – specjalnych praw ciągnienia
(Special Drawing Rights – SDR). Po dokonaniu nowych alokacji emisja SDR
zwiększy się ok. ośmioipółkrotnie. Do tej pory przeprowadzono bowiem dwie
alokacje jednostek SDR, na łączną sumę 21,4 mld SDR, co według kursu z 31 lipca 2009 roku, wynoszącego 1,5533 USD/SDR, odpowiada ok. 33,3 mld USD.
Ciekawośd budzi, czy dokonanie nowych alokacji pozwoli SDR stad się główną jednostką rezerwową świata. Warto podkreślid, że w 1976 roku, na spotkaniu przedstawicieli krajów członkowskich MFW w Kingston, przyjęto nawet
uchwałę w sprawie nadania SDR takiego statusu (From the End..., 1976). Znalazła ona odzwierciedlenie w sekcji 7 art. VIII i w art. XXII statutu MFW, w których
stwierdzono, że celem Funduszu i jego członków jest uczynienie z SDR głównego składnika aktywów rezerwowych w międzynarodowym systemie walutowym
(IMF 2004b). Celu tego nie udało się dotąd osiągnąd.
Biorąc to pod uwagę, sformułowano następujące cele badawcze:
1) diagnozę uwarunkowao i następstw przeprowadzenia nowych alokacji SDR;
2) analizę, czy i w jakim stopniu alokacje te umożliwią jednostce SDR nabrania
cech głównej waluty rezerwowej i środka płatniczego krajów członkowskich
MFW w nadchodzących latach.
Realizacji celu badawczego podporządkowano strukturę opracowania. W
rozdziale pierwszym przedstawiono jednostkę SDR, a także sposób przeprowadzania jej dotychczasowych alokacji. Rozdział drugi poświęcono przedstawieniu
zasad nowych alokacji, które przeprowadzono w okresie od 28 sierpnia do 9
września 2009 roku. W rozdziale trzecim dokonano oceny możliwego przyszłego
zakresu wykorzystywania jednostki SDR jako środka płatniczego i składnika rezerw członków MFW. Uwagi koocowe zawarto w zakooczeniu.
i.1. SDR jako jednostka Międzynarodowego Funduszu Walutowego
i.1.1. Powstanie jednostki SDR i przesłanki jej ustanowienia
Jedną z podstawowych przyczyn, dla której podjęto emisję jednostki SDR, był
niedostateczny poziom płynności międzynarodowej, czyli zdolności do dokonywania zapłat zagranicznych, bez względu na charakter bilansu płatniczego, a
więc także w przypadku jego deficytu. W międzynarodowym systemie walutowym z Bretton Woods, opierającym się na stałych kursach parytetowych, problem ten był szczególnie odczuwalny. Dążono więc do opracowania mechanizmów ułatwiających podnoszenie poziomu płynności do pożądanego stanu.
Początkowo zakładano, że głównym źródłem płynności będą oficjalne rezerwy walutowe utrzymywane w postaci walut wymienialnych (Rosa 1965). Utworzony po II wojnie światowej Międzynarodowy Fundusz Walutowy, jako „zbiornica walut” (mixed bag of currencies), miał umożliwiad zakup walut, potrzebnych dla dokonania zapłat zagranicznych (Polak 1996, 1999)2.
Wskutek trudności w zakresie równoważenia wymiany z zagranicą, będących
następstwem II wojny światowej, standardu wymienialności walut nie udało się
jednak upowszechnid (Rączkowski 1984, Zajda 1971). Jedynym źródłem płynności krajów MFW stały się dewizy dolarowe. Poszczególne kraje zaczęły więc o
nie konkurowad (James 1996). W tej sytuacji dolar niejako samoistnie zaczął
pełnid funkcję międzynarodowego numéraire (U.S. Report... 1974).
Mechanizm wymienialności, przewidziany w statucie Funduszu, zaczął w
praktyce obowiązywad dopiero od 1958 roku. Nastąpiło to z chwilą likwidacji
Europejskiej Unii Płatniczej, kiedy 12 krajów europejskich wprowadziło wymienialnośd swoich walut (Rączkowski 1984, Zajda 1971). Kraje te nie były jednak
skłonne, by dokonywad sprzedaży swoich walut w zamian za niewymienialne
waluty innych członków MFW. W tej sytuacji wzrósł popyt na dolara, by za jego
pośrednictwem finansowad nadwyżkowy import (Polak 1996).
Zjawisko braku płynności międzynarodowej nasiliło się w drugiej połowie lat
sześddziesiątych XX wieku. Wiązało się to ze zwiększaniem się liczby paostw
członkowskich Funduszu dzięki procesom dekolonizacji, jak i z bardzo szybkim
tempem wzrostu obrotów handlowych krajów członkowskich, kilkakrotnie
przewyższającym tempo przyrostu oficjalnych rezerw walutowych. Ogromny
brak rezerw odczuwały kraje rozwijające się, zwłaszcza że spadały ceny eksportowanych przez nie surowców (Knakiewicz 1971). Nie mogły one jednakże uzyskad kredytów od MFW w pożądanej wysokości. Wywołało to ostrą krytykę zasad działania Funduszu (Machlup 1965).
2
Kraje mogły korzystad z tzw. praw ciągnienia (Drawing Rights), czyli uprawnienia do uzyskiwania
dla celów płatniczych, z tytułu wymiany z zagranicą, potrzebnych walut w zamian za swoje waluty
niewymienialne. W języku prawniczym nazywano to zakupem (purchasing), gdyż w zamian za
otrzymane waluty kraj stawiał do dyspozycji Funduszu swoją niewymienialną walutę. Zaciągnięte
kredyty spłacano, czyli w języku prawniczym odkupywano (repurchasing) swoją walutę, płacąc za
nią innymi walutami. Początkowo kraj członkowski mógł kupid potrzebne mu waluty obce tylko
do wysokości udziału wnoszonego do MFW w walucie własnej. Z czasem zwiększono tę normę
(Gold 1968).
W tej sytuacji władze MFW dostrzegły koniecznośd zwiększenia płynności
poprzez wprowadzenie jednostki bezgotówkowego pieniądza międzynarodowego. Propozycje zwiększenia płynności międzynarodowej poprzez alokację
SDR przedstawiono we wrześniu 1967 roku na spotkaniu członków MFW w Rio
de Janeiro. Zmiany statutu, które umożliwiły tę emisję, wprowadzono 28 lipca
1969 roku jako pierwsze rozszerzenie statutu MFW (Chronology... 2000). Nazwa
SDR pochodzi od pierwszych liter oznaczających metodę jego tworzenia, a mianowicie od Special Drawing Rights, czyli specjalnych praw ciągnienia.
i.1.2. Swoiste cechy jednostki SDR i sposób jej kreacji
Z mocy przepisów suma emisji SDR stała się składnikiem oficjalnych rezerw walutowych wraz z zasobami walut obcych, złota (od 1978 – złota niemonetarnego) i pozycji rezerwowej w MFW. Początkowo jednostki SDR miały parytet złota
równy 0,888671 g czystego złota. Taki sam parytet miał dolar, stąd też w literaturze SDR nazywano papierowym złotem (Boughton 2001).
Odejście od systemu stałych kursów parytetowych w wyniku załamania się
systemu z Bretton Woods przyczyniło się do wprowadzenia nowych zasad ustalania kursu jednostki SDR. 1 lipca 1974 roku zaczęto ustalad wartości tej jednostki za pomocą zmian kursów 16 walut wchodzących w skład koszyka walutowego3. W 1981 roku zredukowano ich liczbę do 5 walut swobodnie używanych, a w 1998 roku – w konsekwencji zastąpienia marki niemieckiej i franka
francuskiego przez euro – do czterech (IMF 2006b).
Kraje członkowskie, które wyraziły taką wolę podczas alokacji, stały się
uczestnikami rachunku SDR prowadzonego w MFW4. Uczestnicy tego rachunku
otrzymali przydział tego pieniądza proporcjonalnie do udziałów w Funduszu i
zobowiązali się, że będą posługiwali się nim jako środkiem płatniczym.
Jednostkę SDR emitowano w postaci bezgotówkowej. Przyjęto, że kraje
członkowskie MFW będą się mogły nią posługiwad w szerokim zakresie, włączając w to pożyczki i inne zobowiązania, granty, swapy i transakcje forward
(Boughton 2001). Jednak przede wszystkim jednostka ta służyla i nadal służy do
zakupu walut swobodnie używanych, niezbędnych dla dokonania zapłat zagranicznych, zapadających z różnych tytułów (IMF 2001b).
3
Do koszyka walut weszły waluty krajów, których przeciętny udział w światowym eksporcie
towarów i usług był w latach 1968-1972 wyższy niż 1 %. Ustalone wagi dla każdej waluty
uwzględniały ten udział. Stosowano także uznaniowe korekty (Cutler 1974).
4
Dziś wszyscy członkowie MFW są uczestnikami tego rachunku.
Zgodnie ze statutem MFW, zakup walut obcych i sprzedaż SDR może się odbywad w dwojaki sposób: poprzez dobrowolne transakcje między krajami
członkowskimi lub poprzez tzw. mechanizm desygnowania (wyznaczania). W
tym drugim przypadku Fundusz wyznacza kraj, który ma wysoki stan oficjalnych
rezerw walutowych, by dokonał sprzedaży waluty swobodnie używanej. Wyznaczony kraj musi wywiązad się z tego obowiązku dopóty, dopóki stan jednostek SDR utrzymywanych w jego oficjalnych aktywach rezerwowych nie przekroczy trzykrotności otrzymanego przydziału SDR, chyba że wyznaczony kraj
członkowski i MFW ustalą wyższy limit (IMF 2001b)5.
W praktyce jednak, od 1987 roku zaprzestano przeprowadzania zarówno
transakcji dobrowolnych, jak i transakcji w ramach mechanizmu desygnowania
(Polak 1996, 1999). Zamiast tego MFW zawarł umowy z bankami centralnymi
13 krajów członkowskich6 i Europejskim Bankiem Centralnym, zgodnie z którymi
podmioty te mogą dokonad w razie potrzeby zakupu i sprzedaży jednostek SDR.
Limit dla łącznej sumy netto tych transakcji wynosi 2,5 mld SDR (IMF 2009b).
Operacja kreacji SDR nazywa się alokacją. Zgodnie z obowiązującym statutem MFW, można jej dokonad wtedy, gdy istnieje długookresowa globalna potrzeba (longterm global need) uzupełnienia światowych rezerw. Alokacja winna
byd dokonana w taki sposób, by – z jednej strony – zapobiec stagnacji i deflacji
na świecie, a z drugiej – nie wywoład nadmiernego wzrostu popytu i inflacji.
Ocenę, czy zachodzi potrzeba dodatkowej alokacji SDR lub umorzenia części
alokacji już dokonanych, podejmuje się zasadniczo raz na pięd lat, chod istnieje
możliwośd skrócenia lub wydłużenia pięcioletniego okresu bazowego. Kraje
członkowskie MFW otrzymują przydziały SDR proporcjonalnie do swoich udziałów w Funduszu, chod dopuszczono możliwośd określenia innego klucza przydziału. Decyzję w sprawie alokacji podejmuje rada gubernatorów Funduszu,
składająca się przedstawicieli krajów członkowskich, większością 85 % łącznej
liczby głosów7. Podstawą tej decyzji musi byd propozycja wniesiona przez dyrektora zarządzającego za aprobatą zarządu MFW8.
Jak dotąd, przeprowadzono dwie alokacje SDR. Pierwsza nastąpiła 1 stycznia
1970 roku. Emitowano wtedy pierwszą transzę SDR – w sumie 3,4 mld. W latach 1971-1972 dokonano przydziału kolejnych dwóch transz na sumę 6 mld
5
Stwierdzono to w sekcjach 4-5 artykułu XIX statutu MFW (IMF 2004b).
Są to: Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Holandia, Japonia, Niemcy (umowa jedynie
gotowości sprzedaży SDR), Norwegia, Szwajcaria, Szwecja, Wenezuela i Wielka Brytania (IMF
2009b).
7
Liczba głosów przypadających danemu krajowi członkowskiemu zależy od udziału, jaki wniósł on
do Funduszu.
8
Takie zapisy zawarto w sekcjach 1-4 artykułu XVIII statutu MFW (IMF 2004b).
6
SDR. Druga alokacja nastąpiła w transzach w latach 1979-1981 na łączną sumę
ok. 12 mld SDR. Razem emitowano 21,4 mld SDR. Przydziały, które przypadły
poszczególnym członkom MFW oraz salda na ich rachunkach SDR według stanu
na 30 czerwca 2009 roku przedstawia tabela 1.1.
Tabela 1.1. Salda rachunków SDR wg stanu na 30 czerwca 2009 roku oraz przydziały
jednostek SDR dla krajów członkowskich MFW
Salda rachunków SDR
Łączna suma przydzia- Udział w
Wyszczególnienie
(wg stanu na 30.06.09)
łów jednostek SDR
alokacji
w mln SDR
Kraje wysoko rozwinięte (32)*
USA
Kraje rozwijające się i
rozwinięte (154)*
Afryka (51)
Nigeria
RPA
Azja (29)
Chiny
Indie
Europa Środkowa i
Wschodnia (15)
WNP i Mongolia (13)
Rosja
Bliski Wschód (14)
Półkula Zach. (32)
Brazylia
Meksyk
Eksporterzy ropy naftowej*
Pozostali*
pozostali bez Chin
Ogółem
w%
w mln SDR
w%
w%
13772,6
74,1
14847,1
69,3
92,8
6079,9
32,7
4899,5
22,9
124,1
4824,2
25,9
6586,5
30,7
73,2
397,7
0,2
223,1
1203,3
791,0
0,3
2,1
0,0
1,2
6,5
4,3
0,0
1382,5
157,2
220,4
1954,5
236,8
681,2
6,5
0,7
1,0
9,1
1,1
3,2
28,8
0,1
101,2
61,6
334,0
0,0
100,9
0,5
318,1
1,5
31,7
50,1
2,0
1799,7
1272,5
359,0
293,2
0,3
0,0
9,7
6,8
1,9
1,6
0,0
0,0
880,1
2051,3
358,7
290
0,0
0,0
4,1
9,6
1,7
1,4
204,5
62,0
100,1
101,1
1617,7
8,7
1390,8
6,5
116,3
3206,5
2415,5
18596,8
17,2
12,9
100,0
5195,7
4958,9
21433,6
24,2
23,1
100,0
61,7
48,7
86,8
* Szczegółowa klasyfikacja krajów członkowskich znajduje się w aneksie.
Źródło: obliczenia własne na podstawie IMF (2009a).
W 1981 roku przydzielono ostatnią transzę jednostek SDR. Wynika stąd, że
kraje, które staly się członkami MFW w późniejszym terminie, jak na przykład
Rosja i wszystkie byłe republiki radzieckie, w ogóle nie otrzymały przydziału
jednostek SDR. Kraje te stanowią dziś ok. 21 % ogółu członków MFW. Nadano
im wprawdzie status uczestników rachunku SDR (Polak 1996), jednak chcąc
utrzymywad na rachunkach dodatnie salda, kraje te muszą samodzielnie kupowad jednostki SDR w zamian za posiadane waluty swobodnie używane.
Dotychczasowa emisja jednostek SDR jest bardzo niska. Jej znaczenie w oficjalnych aktywach rezerwowych członków MFW jest znikome. Ilustruje to rysunek 1.1. Jednostki SDR w nikłym stopniu uzupełniają płynnośd międzynarodową. Określanie ich mianem pieniądza międzynarodowego, lub numéraire, jest
więc błędem. Jednostka SDR jest jedynie jednostką obrachunkową MFW. Pokreślono to w raporcie rocznym z 2007 roku:
Jednostki SDR nie są pieniądzem, ani wierzytelnością wobec MFW. Mogą jedynie
służyd pozyskaniu walut swobodnie używanych od członków Funduszu, by móc
ich użyd do spłaty zobowiązao płatniczych wobec zagranicy (IMF 2007a).
Rysunek 1.1. Udział SDR w oficjalnych aktywach rezerwowych członków MFW w latach 1992-2008 (w %)
2,5
Wszyscy
członkowie
MFW
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
1992
1994
1996
1998
2000
2002
2004
2006
2008
Źródło: obliczenia własne na podstawie IMF (1998, 1999, 2000, 2001a, 2002, 2003, 2004a, 2005,
2006a, 2007a, 2008).
Funkcję światowego numéraire pełnią dziś waluty swobodnie używane, ze
szczególnym uwzględnieniem dolara. Nie oznacza to jednak, że nie ma zapotrzebowania na jednostkę SDR. Korzystanie z przydzielonych jednostek SDR nie
wymaga bowiem spełnienia rygorystycznych warunków, tak jak ma to miejsce
np. w przypadku zaciągania kredytów w MFW. Ponadto, popyt na płynnośd
międzynarodową jest bardzo duży, i ciągle rośnie. Zjawisko to można zaobserwowad w szczególności w krajach rozwiniętych i rozwijających się, które w wa-
runkach liberalizacji przepływów kapitału są szczególnie podatne na jego nagły
odpływ, co boleśnie obnażyły kryzysy walutowe z lat 1997-1998.
Na niewielki zakres emisji SDR wpłynął w pewnym stopniu brak zgodności co
do celów, którym jednostka ta ma służyd. Mianowicie, kiedy zakooczono pierwszą alokację SDR, system z Bretton Woods już nie istniał. Wiele krajów upłynniło
kursy walut, doraźnie rozwiązując problem nierównowagi swoich bilansów obrotów bieżących (Lastra 2006). Tym samym wygasła bezpośrednia przyczyna,
która doprowadziła do podjęcia decyzji o emisji SDR. Co więcej, kraje wysoko
rozwinięte zaczęły się sprzeciwiad nowym alokacjom SDR, upatrując w nich
konkurencję wobec własnej działalności kredytowej w stosunku do krajów rozwijających się (Polak i Clark 2004). Ponadto, zanegowanie keynesowskiego paradygmatu ekonomii i przyjęcie za słuszne poglądów monetarystów, zwiększyło
obawy o ewentualne inflacyjne oddziaływanie emisji SDR. By temu zapobiec,
dążono do ograniczenia posługiwania się jednostkami SDR9.
Obawy te okazały się nieuzasadnione. Świadczą o tym dane zawarte w tabeli
1.1. Zgodnie z nimi, salda rachunków SDR członków MFW stanowią ponad 86 %
jednostek SDR przydzielonych podczas przeprowadzonych alokacji. Rozwijające
się i rozwinięte kraje członkowskie MFW, które nie eksportują ropy naftowej, w
znacznie większym stopniu wykorzystały przydziały uzyskane w wyniku alokacji,
trzeba jednak podkreślid, że dysponowały one o wiele niższymi sumami, niż kraje wysoko rozwinięte. W tych zaś krajach relacja sald rachunków SDR do przydziałów uzyskanych podczas alokacji wynosi aż 92,8 %. Charakterystyczne jest
przy tym, że wiele krajów z tej grupy ma salda SDR przewyższające przydział
otrzymany podczas alokacji10. Jednostki SDR są więc utrzymywane przez nie jedynie w charakterze potencjalnej rezerwy.
Niewątpliwie przyczyną takiego stanu rzeczy są swoiste zasady kreacji SDR.
Jak już sygnalizowano, wysokośd przydziału, uzyskiwanego podczas alokacji –
podobnie jak liczba głosów na forum MFW – zależy od udziału wniesionego do
Funduszu. Powoduje to, że kraje rozwijające się, które są najbardziej zainteresowane pozyskaniem nowych zasobów SDR, mają zbyt małą siłę głosu, by prze9
Mianowicie, mimo że dopuszczono, by kraj członkowski mógł wykorzystad przydział SDR w razie
potrzeby, to wprowadzono obowiązek, zgodnie z którym średni stan tych jednostek na rachunku
w ciągu pięciu lat musiał wynosid co najmniej 30% przydziału (How SDRs... 1976). W późniejszych
latach próg ten obniżono do 15 %, znosząc go całkowicie dopiero w 1981 roku (IMF 2009).
10
Prowadzi to do swoistego paradoksu. Mianowicie, o ile zawsze są chętni na zakup jednostek
SDR, to MFW często ma problem, by znaleźd chętnych do ich sprzedaży (Polak 1996). W tej
sytuacji częśd członków MFW zaczęła snud plany, by kraje wierzycielskie pożyczały MFW
posiadane zasoby SDR z przeznaczeniem na udzielanie kredytów krajom dłużniczym. Sprzeciwiła
się temu jednak rada gubernatorów Funduszu (Polak 2004).
forsowad uchwałę w tej sprawie (Jurek 2009). Co więcej, nawet gdyby udało się
im doprowadzid do przyjęcia takiej uchwały, uzyskają wielokrotnie niższe sumy
SDR od krajów wysoko rozwiniętych.
Te zaś paostwa aż do wybuchu kryzysu finansowego w 2007 roku nie były w
ogóle zainteresowane nowymi alokacjami SDR. Jako że zgodnie ze statutem
MFW istnieje wymóg poparcia decyzji o takiej alokacji większością 85 % ogólnej
liczby głosów, koalicja kilku krajów wysoko rozwiniętych mogła ją bez trudu
blokowad. Szczególnie niechętne dodatkowym alokacjom były Stany Zjednoczone, samodzielnie dysponujące ponad piętnastoprocentowym udziałem w
ogólnej liczbie głosów. Chodziło im bowiem o utrzymanie dominującej roli dolara jako pieniądza międzynarodowego.
i.2. Propozycje nowych alokacji SDR i następstwa ich realizacji
Już od początku lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku wśród członków rady gubernatorów narastało przekonanie, że Fundusz powinien dokonad specjalnej
alokacji jednostek SDR (Boughton 2001). Dzięki temu przydział tych jednostek
mogliby otrzymad członkowie, którzy przystąpili do Funduszu już po dokonaniu
drugiej alokacji w latach 1979-1981 (IMF 1996, SDR supplements... 2000). W tej
sytuacji we wrześniu 1996 roku Komitet Tymczasowy poparł propozycję zarządu
Funduszu w sprawie jednorazowej, specjalnej alokacji SDR. Jej podstawą miała
byd zmiana statutu MFW w postaci jego czwartego rozszerzenia (IMF 1997).
Przyjęto, że przydział SDR będzie odpowiadad 29,315788813 % udziału każdego członka w MFW, zgodnego ze stanem na 17 września 1997 roku, określonym podczas dziewiątego generalnego przeglądu udziałów członkowskich11.
Łączna alokacja miała wynieśd 21,433 mld SDR, z czego ponad 15 % miało przypaśd krajom Europy Środkowej i Wschodniej. Mechanizm przeprowadzenia tej
alokacji został opracowany w postaci tzw. schematu M, który miał zostad dołączony do statutu MFW (Resolution No. 52-4... 1998).
Rezolucja w tej sprawie została przyjęta przez radę gubernatorów Funduszu,
i weszła w życie 23 września 1997 roku. Nie było to jednak wystarczające do
dokonania alokacji. Rozszerzenie statutu MFW oznacza bowiem zmianę prawa
międzynarodowego, która musi zostad zaakceptowana przez parlamenty członków Funduszu. Dochodzi ona do skutku dopiero wtedy, gdy co najmniej 3/5
członków dysponujących co najmniej 85 % ogólnej liczby głosów na forum
MFW, dokona jej ratyfikacji.
11
Łączna suma udziałów wynosiła wówczas 146,2 mld SDR (IMF 1999).
Czwarte rozszerzenie statutu MFW nie mogło wejśd w życie, i to mimo że do
czerwca 2009 roku ratyfikowało je 132 członków Funduszu. Dysponowali oni
jednak tylko 77,7 % ogólnej liczby głosów (Special Drawing Rights... 2009). Z ratyfikacją zmian statutu wstrzymywały się Stany Zjednoczone, dysponujące ponad piętnastoprocentowym udziałem w ogóle głosów na forum Funduszu (Polak i Clark 2004). Sytuacja ta uległa zmianie dopiero wskutek szczytu grupy G 20
w Londynie, który odbył się 2 kwietnia 2009 roku.
Na szczycie tym liderzy grupy G 20 (a w tym i przedstawiciel USA) wezwali m.
in. do szybkiej ratyfikacji czwartego rozszerzenia statutu MFW, umożliwiającego
dokonanie alokacji SDR zgodnie z rozdzielnikiem przewidzianym w 1997 roku
(Annex... 2009). Wywiązując się z przyjętego w Londynie zobowiązania, USA
zmieniły stanowisko w sprawie czwartego rozszerzenia statutu MFW. Pakiet
ustaw umożliwiający jego ratyfikację został ostatecznie przyjęty przez Kongres
USA 18 czerwca 2009 roku (US Congress... 2009). Dzięki temu, czwarte rozszerzenie statutu MFW weszło w życie 10 sierpnia 2009 roku, kiedy to oficjalnie
potwierdzono jego ratyfikację. Przydział jednostek SDR na mocy czwartego rozszerzenia statutu MFW nastąpił 9 września 2009 roku (IMF Governors... 2009).
Innym elementem pakietu reform, przedłożonego na szczycie w Londynie
było przeprowadzenie nowej, ogólnej alokacji SDR w kwocie odpowiadającej
250 mld USD. Przewidziano, że 40 % tej sumy trafi do krajów rozwiniętych i
rozwijających się (Annex... 2009, The Global Plan... 2009).
Plan ten zaakceptował Komitet Walutowy i Finansowy rady gubernatorów
MFW (Communiqué... 2009), a także zarząd MFW (IMF Executive Board... 2009).
Przygotowano rozdzielnik nowej alokacji. Przyjęto, że jednostki SDR zostaną
przydzielone członkom MFW w proporcji odpowiadającej 74,1309799813 % ich
udziałów w Funduszu (IMF 2009b). Rada gubernatorów Funduszu przyjęła propozycję tej alokacji, przedłożoną przez dyrektora zarządzającego, w dniu 7
sierpnia 2009 roku (IMF Governors... 2009). Alokację przeprowadzono 28 sierpnia 2009 roku.
Łączną emisję jednostek SDR, jaka ukształtowała się po dokonaniu alokacji
SDR w okresie od 28 sierpnia do 9 września 2009 roku, ilustruje tabela 2.1. Porównanie danych zwartych w tej tabeli z tabelą 1.1 pozwala dostrzec, że w następstwie nowych alokacji wzrósł udział krajów rozwiniętych i rozwijających się
w emisji SDR – z 30,7 % do 37,1 %. Można mied jednak wątpliwości, czy emitowane jednostki SDR trafiły do tych paostw, które najbardziej ich potrzebują.
Udział rozwiniętych i rozwijających się paostw członkowskich MFW, które nie
eksportują ropy naftowej, w łącznej sumie alokacji SDR obniżył się bowiem z
24,2 % na 21,5 %. Gros jednostek SDR trafiło właśnie do eksporterów ropy naf-
towej i Chin, którzy już wcześniej utrzymywali salda SDR przekraczające wysokośd uzyskanych przydziałów (tab. 1.1).
Tabela 2.1. Struktura alokacji SDR
Alokacje z lat
Wyszczególnienie
1971-1989
w mln SDR
Kraje wysoko rozwinięte (32)
USA
Kraje rozwijające się
i rozwinięte (154)
Afryka (51)
Nigeria
RPA
Azja (29)
Chiny
Indie
Europa Środkowa i
Wschodnia (15)
WNP i Mongolia
(13)
Rosja
Bliski Wschód (14)
Półkula Zach. (32)
Brazylia
Meksyk
Eksporterzy ropy
naftowej*
Pozostali*
pozostali bez Chin
Ogółem
Mediana
Specjalna
alokacja
Ogólna alokacja
w mln SDR
w mln SDR
Razem
w mln SDR
w%
14847,1
11951,6
101359,8
128158,5
62,9
4899,5
2877,0
27498,2
35274,7
17,3
6586,5
9482,0
59584,6
75653,1
37,1
1382,5
157,2
220,4
1954,5
236,8
681,2
1135,8
218,6
179,9
1705,8
755,6
214,6
8553,8
1297,8
1383,1
15707,4
5988,4
3077,9
11072,1
1673,6
1783,4
19367,7
6980,8
3973,7
5,4
0,8
0,9
9,5
3,4
1,9
318,1
1044,8
5041,9
6404,8
3,1
0,0
1944,6
6790,3
8734,9
4,3
0,0
880,1
2051,3
358,7
290,0
1264,4
2345,8
1305,2
277,7
224,0
4400,8
11276,9
12214,1
2247,3
2333,7
5665,2
14502,8
15570,6
2883,7
2847,7
2,8
7,1
7,6
1,4
1,4
1390,8
4177,8
19298,0
24866,6
12,2
5195,7
4958,9
21433,6
15,8
5304,2
4548,6
21433,6
18,5
40286,6
34298,2
160944,4
130,8
50786,5
43805,7
203811,5
175,5
24,9
21,5
100,0
0,1
Źródło: obliczenia własne na podstawie tabeli 1.1. i IMF (2008, 2009a, 2009b).
Obserwacja tabeli 2.1 pozwala dostrzec, że po dokonaniu nowych alokacji ½
członków MFW dysponuje łącznymi przydziałami SDR wynoszącymi 175,5 mln
SDR lub mniej. Tak znikoma partycypacja w nowych alokacjach powoduje, że
relacja skumulowanych przydziałów SDR dla tych członków MFW – a są nimi
przeważnie kraje rozwijające się, eksportujące surowce inne niż ropa– do łącznej sumy wszystkich dokonanych alokacji nie przekroczyła 0,1 %.
Sprawia to, że nowe alokacje poprawiły płynnośd międzynarodową przede
wszystkim krajów wysoko rozwiniętych, które dotychczas w niewielkim zakresie
wykorzystywały SDR do regulowania zobowiązao wobec zagranicy. Znacząco
wzrosły zasoby SDR postawione do dyspozycji eskportujących surowce paliwowe Rosji i Nigerii oraz szybko rozwijających się Chin, Indii, Meksyku i Brazyli.
Jednak biedne kraje afrykaoskie oraz wyspiarskie paostewka azjatyckie i południowoamerykaoskie nie uzyskały takich przydziałów SDR, które zaspokoiłyby
zgłaszane przez nie zapotrzebowanie na źródła płynności międzynarodowej.
i.3. Wpływ nowych alokacji na zakres wykorzystywania jednostki SDR
przez kraje członkowskie MFW
Ciekawośd budzi, w jakim stopniu nowe alokacje wpłyną na status jednostki
SDR. Jak już sygnalizowano, dotąd nie pełniła ona ani funkcji głównej waluty
rezerwowej, ani też międzynarodowego numéraire.
Do oceny zakresu wykorzystania jednostek SDR w charakterze środka
płatniczego, zbadano zapotrzebowanie, jakie mogą w nadchodzących latach
zgłosid kraje rozwijające się i rozwinięte na oficjalne aktywa rezerwowe.
Przyjęto założenie, że paostwa członkowskie MFW będą dążyd do utrzymywania
takiego poziomu pokrycia importu towarów i krótkoterminowego zadłużenia
zewnętrznego, jak w latach 2006-2007, bezpośrednio poprzedzających wybuch
światowego kryzysu finansowego. Dokonując oceny, wzięto pod uwagę
prognozy World Economic Outlook, dotyczące kształtowania się w
nadchodzących latach oficjalnych aktywów rezerwowych, importu towarów
oraz krótkoterminowego zadłużenia zewnętrznego paostw rozwiniętych i
rozwijających się. Wyniki obliczeo zawiera tabela 3.1.
Wynika z niej, że w latach 2009 i 2010 krajom rozwijającym się i rozwiniętym
może zabraknąd 256 mld USD, by mogły utrzymad pokrycie importu towarów
na poziomie z lat 2006-2007. Szczególnie wysokie niedobory mogą wystąpid w
krajach WNP i paostwach Bliskiego Wschodu. Charakterystyczne jest jednak, że
paostwa te utrzymywały w latach 2006-2007 bardzo wysoki poziom pokrycia
importu towarów, sięgający 16-18 miesięcy. Natomiast jako graniczny poziom
bezpieczeostwa uznaje się pokrycie sześciomiesięczne. Gdyby więc jako
benchmark przyjąd taką właśnie wartośd wskaźnika pokrycia importu towarów,
wówczas zgłaszane zapotrzebowanie na dodatkowe rezerwy byłoby mniejsze.
Z obliczeo własnych wynika, że oficjalnych aktywów rezerwowych mogłoby
zabraknąd jedynie krajom afrykaoskim z pominięciem Nigeri i RPA oraz kajom
Europy Środkowej i Wschodniej. Łączny niedobór wyniósłby 60 mld USD w 2009
roku i 80 mld USD w 2010 roku.
Tabela 3.1. Prognoza niedoborów oficjalnych aktywów rezerwowych rozwiniętych i
rozwijających się krajów członkowskich MFW w latach 2009-2010
Niedobory oficjalnych aktywów
Średnia z
Grupa paostw i ich liczba Wskaźnik
rezerwowych (w mld USD)*
lat 2006-07
2009
Afryka (47)
Azja (23)
Pokrycie
Europa Środkowa i
importu
Wschodnia (11)
towarów
(w miesiąWNP i Mongolia (13)
cach)
Bliski Wschód (13)
Półkula zachodnia (32)
Afryka (47)
Pokrycie
Azja (23)
krótkoterEuropa Środkowa i
minowego
Wschodnia (11)
zadłużenia
WNP i Mongolia (13)
zewnętrzBliski Wschód (13)
nego (w %)
Półkula zachodnia (32)
Ogółem zapotrzebowanie (w mld USD)
2010
11,0
13,8
-
-
5,0
-
8,2
16,3
18,2
7,0
1294,4
614,3
78,1
47,4
-
122,3
-
131,8
42,3
54,6
388,8
380,8
360,2
19,7
187,5
8,5
58,0
197,0
* Dodatkowe oficjalne aktywa rezerwowe oznaczają dodatnią różnicę między rezerwami, niezbędnymi do utrzymania wartości wskaźnika w latach 2009-10 na poziomie obserwowanym w
latach 2006-07, i prognozowanym przez World Economic Outlook poziomem oficjalnych aktywów
rezerwowych w latach 2009-10. Prognozy wartości dodatkowych oficjalnych aktywów rezerwowych uzyskano na podstawie prognoz World Economic Outlook dotyczących oficjalnych aktywów
rezerwowych, importu towarów oraz zadłużenia krajów rozwiniętych i rozwijających się.
Źródło: opracowanie i obliczenia własne na podstawie IMF (2009c) i bazy danych World Economic
Outlook Database, http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/01/weodata/index.aspx, data dostępu: 31.07.2009.
Natomiast analizując zewnętrzne zadłużenie krótkoterminowe można
dostrzec, że jeśli kraje rozwinięte i rozwijające się nie pozyskają dodatkowych
aktywów rezerwowych w łącznej wysokości 62 mld USD w 2009 roku i 121 mld
USD w 2010 roku, wówczas wskaźnik tego pokrycia obniży się. Szczególnie
wysoki spadek wystąpi w krajach Europy Środkowej i Wschodniej oraz w
paostwach półkuli zachodniej. Z obliczeo własnych wynika, że wskaźnik pokrycia
krótkoterminowego długu zewnętrznego w tych grupach członków MFW obniży
się do 105,2 % i 317,5 %. Trzeba jednak podkreślid, że za bezpieczny poziom
tego wskaźnika przyjmuje się wartośd 200 %. Gdy weźmie się to pod uwagę,
wówczas okaże się, że niedobór oficjalnych aktywów rezerwowych może
wystąpid jedynie w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, wynosząc 179 mld
USD w 2009 roku i 194,6 mld USD w 2010 roku.
Można przyjąd, że kraje, które będą odczuwad te niedobory, mogą
wykorzystad nowe alokacje SDR do powiększenia swoich oficjalnych aktywów
rezerwowych i wykorzystad je do zapłat zagranicznych z tytułu importu lub
spłaty zadłużenia zewnętrznego. Jak jednak wynika z tabel 2.1-3.1, paostwa,
które w największym mogą odczud braki oficjalnych aktywów rezerwowych, nie
otrzymają przydziałów SDR wystarczających na ich pokrycie. I tak, kraje Europy
Środkowej i Wschodniej, których łączny niedobór oficjalnych aktywów
rezerowowych w latach 2009-2010 może wynieśd ok. 100 mld USD, otrzymają
na mocy nowych alokacji przydział SDR w wysokości ok. 6 mld SDR, co według
stanu na 31 lipca odpowiada ok. 9,5 mld USD. Kraje WNP, które mogą
potrzebowad nawet 200 mld USD, w nowych alokacjach otrzymają zaledwie ok.
8,7 mld SDR (13,6 mld USD).
Jak już sygnalizowano, gros nowo alokowanych jednostek SDR przypadnie
krajom wysoko rozwiniętym. Te zaś utrzymują łączne salda na rachunku SDR
zbliżone do otrzymanych przydziałów SDR. Można więc sądzid, że głównym
następstwem nowych alokacji będzie powiększenie oficjalnych aktywów
rezerwowych wysoko rozwiniętych krajów członkowskich Funduszu. Jednostki
SDR nie staną się jednak głównym składnikiem tych rezerw. Ilustruje to rysunek
3.1. Wynika z niego, że relacja łącznej sumy SDR uzyskanych podczas wszystkich
alokacji do oficjalnych rezerw walutowych tych paostw wynosi 8,3 % jest niemal
trzykrotnie wyższa, niż odpowiednia relacja wyznaczona dla krajów
rozwiniętych i rozwijających się (2,9 %).
Można się więc zastanawiad, w jakim stopniu alokowane jednostki SDR będą
w przyszłości przeznaczane przez poszczególne kraje na zapłatę za import i
wyrównywanie bilansów obrotów bieżących, a także na spłatę zadłużenia
zagranicznego. Innymi słowy, chodzi o odpowiedź na pytanie, czy zakres
wykorzystywania SDR dla tych celów będzie na tyle duży, że doprowadzi do
zwiększenia płynności tej jednostki, umożliwiając jej pełnienie funkcji
międzynarodowego środka płatniczego.
Realizacja tego scenariusza nie jest na razie możliwa. Po dokonaniu nowych
alokacji SDR, łączna emisja tej jednostki wyniesie ok. 128 mld jednostek. Według stanu na koniec czerwca 2009, stanowi to zaledwie 2,4 % podaży dolara
amerykaoskiego – najważniejszej dziś waluty międzynarodowej – mierzonej
agregatem M2. Ponadto, z dużym prawdopodobieostwem można przyjąd, że
większośd alokowanych jednostek pozostanie na rachunkach krajów członkowskich, i nie będzie wydana.
Rysunek 3.1. Relacja przydziałów jednostek SDR uzyskanych podczas alokacji do wartości sklasyfikowanych i niesklasyfikowanych oficjalnych rezerw walutowych krajów
członkowskich MFW w latach 1992-2009 (w %)
8,0
7,0
Wszyscy członkowie MFW
6,0
Kraje wysoko rozwinięte
5,0
Kraje rozwinięte i rozwijające się
4,0
3,0
2,0
1,0
0,0
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009 I kw
* Wartości oficjalnych rezerw walutowych w latach 2008-2009 mają charakter wstępny. Łączna
suma alokacji w latach 1992-2008 wynosiła 21,4 mld SDR (alokacje z lat 1970-1972 i 1979-1981),
a w roku 2009 wzrosła o 21,4 SDR (specjalna alokacja z 1997 roku) i 160,9 mld SDR (ogólna alokacja w wysokości 250 mln USD, przeliczona według kursu z dnia 31 lipca 2009 roku: 1 SDR =
1,55333 USD).
Źródło: opracowanie własne na podstawie tabeli 2.1 i bazy danych IMF, Currency Composition of
Official Foreign Exchange Reserves, http://www.imf.org/external/np/sta/cofer/eng/cofer.pdf,
data dostępu 31.07.09.
Przyjmując obserwowane 30 czerwca 2009 roku proporcje sald rachunków
SDR do łącznej sumy alokacji w krajach wysoko rozwiniętych, rozwiniętych i
rozwijających się można przyjąd, że jedynie ok. 27 mld SDR ze specjalnej i ogólnej alokacji trafi na rynek, do tzw. uprawnionych posiadaczy (prescirbed holders) SDR12. Jest to zbyt mało, by zapewnid płynnośd SDR, niezbędną, by jednostka ta mogła bez przeszkód wypełniad funkcję międzynarodowego środka
płatniczego.
Zakooczenie
Jak wynika z przeprowadzonych rozważao, SDR nie może jeszcze pełnid funkcji
światowego numéraire i globalnej waluty rezerwowej. Nowe alokacje SDR
12
Są nimi ponadnarodowe banki centralne (np. EBC), międzynarodowe instytucje finansowe (np.
Bank Rozrachunków Międzynarodowych, Araski Fundusz Walutowy) i regionalne banki odbudowy
i rozwoju.
otwierają jednak tej jednostce drogę do szerszego wykorzystania jako waluty
rezerwowej13. Mogą też stanowid impuls do dyskusji nad zakresem wykorzystywania tej jednostki.
Dyskusja ta już się toczy. Głos zabrał w niej m.in. Z. Xiaochuan (2009), prezes
banku centralnego Chin, formułując warunki, których spełnienie umożliwiłoby
zastąpienie dolara przez SDR w oficjalnych aktywach rezerwowych. Zaliczył do
nich m.in. stworzenie puli rezerwowej SDR, dzięki której można by wymieniad
aktywa w walutach swobodnie używanych na jednostki SDR i poszerzenie grona
uprawninych posiadaczy SDR, tak by możliwe było wykorzystywanie tych jednostek w handlu międzynarodowym jako waluty fakturowania i rozliczania transakcji. Propozycja ta zyskała poparcie części krajów rozwiniętych, jednak kraje
wysoko rozwinięte (m.in. USA), przyjęły ją z rezerwą. Byd może jednak w przyszłości realizacja całości lub części tej propozycji okaże się możliwa, dając tym
samym rzeczywistą szansę jednostce SDR, by stad się jedną z kilku głównych walut rezerwowych świata.
Bibliografia
Annex – Declaration on delivering resources through the international financial institutions, London summit, 2 April 2009 (2009), [w:] Deutsche Bundesbank, Auszüge aus
Presseartikeln, nr 15.
Blanchard O. (2008), Crack in the System. Repairing the damaged global economy,
Finance & Development, nr 4.
Boughton J.M. (2001), Silent Revolution, The International Monetary Fund 1979-1989,
IMF, Waszyngton.
Communiqué of the International Monetary and Financial Committee of the Board of
Governors of the International Monetary Fund, April 25, 2009,
http://www.imf.org/external/np/cm/2009/042509.htm, data dostępu 31.07.09.
Cutler D.S. (1974), Basket Valuation of SDR Takes Effect, IMF Survey z 8 lipca.
From the End of the Bretton Woods System to the Jamaica Agreement. A Chronology of
Key Events in Changing World Financial Agreements in 1971-76 (1976), IMF Survey z 1
marca.
Gold J. (1968), The Next Stage in the Development of International Monetary Law: The
Deliberate Control of Liquidity, “The American Journal of International Law”, nr 2.
How SDRs Are Created and Values And How Their Possible Uses Are To Be Broadened by
Amendment (1976), IMF Survey Supplement.
13
W następstwie nowych alokacji SDR będzie stanowid więcej niż 10 % oficjalnych aktywów rezerwowych (z wyłączeniem złota) krajów członkowskich MFW. W 1981 roku, po zakooczeniu 2
alokacji SDR, udział ten wynosił nieco ponad 5 % i w późniejszych latach ulegał systematycznemu
obniżeniu (Boughton 2001).
IMF (1996), Annual Report, Waszyngton.
IMF (1997), Annual Report, Waszyngton.
IMF (1998), Annual Report, Waszyngton.
IMF (1999), Annual Report, Waszyngton.
IMF (2000), Annual Report, Waszyngton.
IMF (2001a), Annual Report, Waszyngton.
IMF (2001b), Financial Organization and Operations of the IMF, wyd. 6, Pamphlet Series
nr 45, Waszyngton.
IMF (2002), Annual Report, Waszyngton.
IMF (2003), Annual Report, Waszyngton.
IMF (2004a), Annual Report, Waszyngton.
IMF (2004b), Articles of Agreement, Waszyngton.
IMF (2005), Annual Report, Waszyngton.
IMF (2006a), Annual Report, Waszyngton.
IMF (2006b), By-Laws Rules and Regulations, wyd. 60, Waszyngton.
IMF (2007a), Annual Report, Appendix 1, International reserves, Waszyngton.
IMF (2008), Annual Report, Appendix 1, International reserves, Waszyngton.
IMF (2009a), International Financial Statistics, sierpieo, Waszyngton.
IMF (2009b), Proposal for a General Allocation of SDRs, June 9, http:
http://www.imf.org/external/np/pp/eng/2009/060909.pdf data dostępu 31.07.09.
IMF (2009c), Crisis and Recovery, World Economic Outlook, kwiecieo, Waszyngton.
IMF Executive Board Backs US$250 Billion SDR Allocation to Boost Global Liquidity
(2009), IMF Press Release nr 09/264,
http://www.imf.org/external/np/sec/pr/2009/pr09264.htm, data dostępu: 31.07.09.
IMF Governors Formally Approve US$250 Billion General SDR Allocation (2009), IMF
Press Release No. 09/283,
http://www.imf.org/external/np/sec/pr/2009/pr09283.htm, data dostępu 20.08.09.
James H. (1996), International Monetary Cooperation Since Bretton Woods, IMF i Oxford University Press, Waszyngton i inne.
Jurek M. (2009), Propozycje modyfikacji mechanizmu wyznaczania kwot krajów członkowskich Międzynarodowego Funduszu Walutowego, „Gospodarka Narodowa”, nr 1.
Knakiewicz Z. (1971), Nowa międzynarodowa jednostka walutowa „Prawo Specjalnego
Ciągnienia” Międzynarodowego Funduszu Walutowego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, z. 1.
Knakiewicz Z. (1981), Teorie pieniądza niezależnego i ich zastosowanie, Wydawnictwo
Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznao.
Lastra R.M. (2006), Legal Foundations of International Monetary Stability, Oxford Universty Press, Nowy Jork.
Machlup F. (1965), The Cloakroom Rule of International Reserves: Reserve Creation and
Resources Transfer, „The Quarterly Journal of Economics”, nr 3.
Polak J.J. (1996), Should the SDR Become the Sole Financing Technique for the IMF?, [w:]
The Future of the SDR, red. M. Mussa, J.M. Boughton, P. Istard, IMF, Waszyngton,
przedruk [w:] Economic Theory and Financial Policy. Selected Essays of Jacques J. Polak 1994-2004, red J.M. Boughton, IMF-M.E. Sharpe, Londyn 2005.
Polak J.J. (1999), Streamlining the Financial Structure of the International Monetary
Fund, Essays in International Finance nr 216, Princeton University, przedruk [w:] :]
Economic Theory and Financial Policy. Selected Essays of Jacques J. Polak 1994-2004,
red J.M. Boughton, IMF-M.E. Sharpe, Londyn 2005.
Polak J.J., Clark P.B. (2004), International Liquidity and the Role of the SDR in the International Monetary System, IMF Staff Papers, nr 1, przedruk [w:] Economic Theory
and Financial Policy. Selected Essays of Jacques J. Polak 1994-2004, red
J.M. Boughton, IMF-M.E. Sharpe, Londyn 2005.
Rączkowski S. (1984), Międzynarodowe stosunki finansowe, wyd. 3, PWE, Warszawa.
Resolution No. 52-4 Special One-Time Allocation of SDRs. Proposed Fourth Amendment
of the Articles of Agreement (1998), [w:] IMF, Annual Report 1998, Waszyngton.
Rosa R.V. (1965), Monetary Reform for the World Economy, Harper & Row, Nowy JorkEvanston.
SDR supplements existing reserves and constitutes IMF’s unit of account (2000), IMF
Survey Supplement 2000, nr 29.
Special Drawing Rights Q&A (2009),
http://www.imf.org/external/np/exr/faq/sdrallocfaqs.htm, data dostępu 31.07.09.
The Global Plan for Recovery and Reform: Communiqué from the Group of Twenty London Summit, 2 April 2009 (2009), *w:+ Deutsche Bundesbank, Auszüge aus Presseartikeln, nr 15.
U.S. Congress Vote Marks Big Step For IMF Reform, Funding (2009), IMF Survey Online,
http://www.imf.org/external/pubs/ft/survey/so/2009/NEW061809A.htm,
data
dostępu: 31.07.09.
U.S. Report Outlines Past, Interim, Future Monetary Agreements (1974), IMF Survey z 18
lutego.
Xiaochuan Z. (2009), Reform the international monetary system, BIS Review, nr 41.
Zajda J. (1971), Międzynarodowe organizacje finansowe, PWE, Warszawa.
Aneks
Uczestnikami rachunku SDR jest dziś 186 krajów i jednostek terytorialnych:
1. Wysokorozwinięte: Austria, Australia, Belgia, Cypr, Czechy, Dania, Finlandia,
Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Izrael, Japonia, Kanada, Korea Płd., Luksemburg, Malta, Niemcy, Norwegia, Nowa Zelandia, Portugalia, San Marino, Singapur, Słowacja, Słowenia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania, Włochy, USA.
2. Rozwinięte i rozwijające się:
a. Europa Środkowa i Wschodnia: Albania, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria,
Chorwacja, Czarnogóra, Estonia, Kosowo, Litwa, Łotwa, Macedonia, Polska, Rumunia, Serbia, Turcja, Węgry;
b. Afryka: Algieria, Angola, Benin, Botswana, Burkina Faso, Burundi, Czad,
Demokratyczna Republika Kongo, Dżibuti, Erytrea, Etiopia, Gabon, Gambia, Ghana, Gwinea, Gwinea Bissau, Gwinea Równikowa, Kamerun, Kenia,
Komory, Kongo, Lesoto, Liberia, Madagaskar, Malawi, Mali, Maroko, Mauretania, Mauritius, Mozambik, Namibia, Niger, Nigeria, Republika Środkowoafrykaoska, Republika Zielonego Przylądka, Rwanda, RPA, Senegal, Seszele, Sierra Leone, Somalia, Sudan, Suazi, Tanzania, Togo, Tunezja, Uganda, Wybrzeże Kości Słoniowej, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Zambia, Zimbabwe;
c. Azja: Afganistan, Bangladesz, Bhutan, Birma, Brunei, Chiny, Fidżi, Filipiny,
Indie, Indonezja, Kambodża, Kiribati, Laos, Malezja, Maledywy, Mikronezja, Nepal, Pakistan, Palau, Papua Nowa Gwinea, Samoa, Sri Lanka, Tajlandia, Timor-Leste, Tonga, Vanuatu, Wietnam, Wyspy Marshalla, Wyspy Salomona;
d. Wspólnota Niepodległych Paostw i Mongolia: Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Kazachstan, Kirgizja, Mołdawia, Mongolia, Rosja, Tadżykistan, Turkmenistan, Ukraina, Uzbekistan;
e. Bliski Wschód: Arabia Saudyjska, Bahrajn, Egipt, Iran, Irak, Jemen, Jordan,
Katar, Kuwejt, Liban, Libia, Oman, Syria, Zjednoczone Emiraty Arabskie;
f. Półkula zachodnia: Antigua i Barbuda, Argentyna, Barbados, Belize, Brazylia, Boliwia, Chile, Dominika, Dominikana, Ekwador, Grenada, Gujana,
Gwatemala, Haiti, Honduras, Jamajka, Kolumbia, Kostaryka, Meksyk, Nikaragua, Panama, Paragwaj, Peru, Saint Christopher (Kitts) i Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadyny, Salwador, Surinam, Trynidad i Tobago, Urugwaj, Wenezuela, Wyspy Bahama.
W grupie rozwiniętych i rozwijających się krajów i jednostek terytorialnych
można dodatkowo wyróżnid eksporterów ropy naftowej. Należą do nich: Algiera, Angola, Arabia, Saudyjska, Azerbejdżan, Bahrajn, Czad, Ekwador, Gabon,
Gwinea Równikowa, Iran, Jemen, Katar, Kazachstan, Kongo, Kuwejt, Libia, Nigeria, Oman, Rosja, Sudan, Turkmenistan, Trynidad i Tobago, Wenezuela, Zjednoczone Emiraty Arabskie.
Ponieważ kilka krajów rozwiniętych i rozwijających się nie gromadzi wymaganych danych lub dane przez nie dostarczane do MFW są niewiarygodne, wyłączono je z baz World Economic Outlook Database. Należą do nich: Afganistan,
Bośnia i Hercegowina, Brunei, Czarnogóra, Erytrea, Irak, Kosowo, Liberia, Mikronezja, Palau, Serbia, Somalia, Timor-Leste, Wyspy Marshalla, Zimbabwe.