docplik pdf - Cztery Kopyta (Magazyn on
download 
Reklamacja Transkrypt
plik pdf - Cztery Kopyta (Magazyn on
FAUST HO RS E Kantar parciany z serii Happy-Go-Lucky firmy HorZe w serduszka + uwiąz w identyczny wzór. Dostępny kolor: czekoladowy w zielone serduszka Dostępny rozmiar: shetland, cob Kup teraz! 39zł >>> Rewelacyjny komplet z kolekcji Happy-Go-Lucky firmy Horze. W skład kompletu wchodzi: *Ciepła wełniana czapka z pomponikiem w kolorze ciemny fiolet, od wewnątrz mięciutki polar. Rozmiar uniwersalny. *Ciepłe zimowe rękawiczki wełniane z miękką polarową podszewką. Trzypalczaste, wzmocnione dodatkowo na dłoniach w celu lepszego chwytu w trakcie jazdy. Rękawiczki w kolorze ciemny fiolet, rozmiar uniwersalny. *Ciepły wełniany szalik, od wewnątrz podszyty miękkim polarem.Szalik w kolorze ciemny fiolet. Przy zakupie kompletu zaoszczędzasz 20,00zł !!! Kup teraz! 133zł >>> Możliwość zakupu bez kompletu: *Szalik 71,00zł *Czapka 36,00zł *Rękawiczki 46,00zł *W razie zakupu pojedynczego produktu proszę o wcześniejszy kontakt z naszym sklepem. www.CzteryKopyta.pl Str. 1 R E DA KCJA P I E L ĘG NACJA SPIS TREŚCI Pielęgnacja: Golenie konia cz. 3 Jeździectwo naturalne: Jazda na kantarku Fundacja Pegasus: Adopcje Gwiazdy turfu: Ruffian—bogini toru Recenzje: Srebrny Rumak Onoterapia: Historia onoterapii Instrukotr Jazy Konnej: Instruktor bez uprawnień Rasy koni: Hucuł Arabski Świat: W cieniu Eksterna – zasłużeni synowie Monogramma urodzeni w Polsce cz. 2 Horse English: Breeds and types cz. 2 Arabski Świat: Paryż: Pianissima wygrywa pod wiaduktem Arabski Świat: Konie polskiej hodowli także na Balearach Weterynaria: Zapalenie Oskrzeli Stacyjka Maltusia: Łezka Polska Kawaleria: Wieniawa cz.3 Wydarzenia: Konie w szkoleniach ludzi Wyścigi: Zmiany kadrowe Sławni i zasłużeni: Nick Mills Jazda konna: Kontrgalop WSPÓŁPRACA CzteryKopyta.pl to darmowy e-zin poświęcony koniom. Jeżeli także interesujesz się końmi i chcesz pomóc w tworzeniu magazynu napisz do nas na adres: [email protected] REKLAMA Osoby zainteresowane reklamą na łamach magazynu, lub na stronie internetowej proszę o kontakt pod adresem: [email protected] Copyring © www.czterykopyta.pl wszelkie prawa zastrzeżone. Materiał ten jest ograniczony prawami autorskimi i nie może być kopiowany, publikowany i rozprowadzany w żadnej formie. Typy golenia Istnieje wiele sposobów golenia koni, a wybór zależy od rodzaju pracy, którą koń będzie wykonywał w sezonie zimowym. Wygolenie zbyt dużej części sierści jest krzywdą dla konia i wiąże się ze zwiększonymi nakładami finansowymi na dodatkową paszę, siano, ścielenie i derkowanie. Warto więc sprawę dobrze przemyśleć przed przystąpieniem do golenia. Golenie brzucha, szyi i górnej części przednich nóg Golenie brzucha i szyi R E DA KCJA Zalecenia takie same, jak przy goleniu brzucha i szyi, dodatkowo skraca się także sierść w górnej części przednich nóg. Golenie śliniakowe Redaktor Naczelna i skład tekstu: Agata Obidowicz Redaktorzy: Monika Piech, Agnieszka Litwa, Anna Kuzio, Agnieszka Dąbrowska, Ashley i Kaja Walkowskie, Oliwia Chmielewska, Anna Chełmecka, Katarzyna Nowak, Justyna Talaśka, Agnieszka i Olaf Maronowie, Piotr Dobrowolski, Korekta: Anna Popis-Witkowska Projekt okładki: Agata Obidowicz Brzuch i szyję golimy koniom, które spędzają część dnia na dworze i lekko pracują lub okazjonalnie (np. w weekendy lub raz na kilka dni) są zabierane na przejażdżki w teren. Konieczne jest derkowanie w stajni i na pastwisku. www.CzteryKopyta.pl Str. 3 P I E L ĘG NACJA P I E L ĘG NACJA W tym przypadku golimy dolną część czyi oraz sierść na piersi. dolnej połowy głowy lub jedynie na szczękach i podgardlu. Golenie fatuchowe Golenie myśliwskie – typ 1 Golenie fartuchowe polega na przystrzyżeniu sierści w dolnej części szyi, na piersi, na łokciach oraz na brzuchu (do linii popręgu). Golenie irlandzkie W ten sposób niegdyś golono konie zaprzęgowe. Jest to popularny model golenia, szczególnie polecany dla koni trzymanych w stajniach i padokowanych, które wykazują tendencję do pocenia się w trakcie treningu, ale nie są poddawane ciężkiemu treningowi terenowemu czy sportowemu. Sierść skraca się na dolnej części szyi, piersi, łokciach, brzuchu oraz w okolicy kolan. Można także ogolić dolną część głowy. Aby łatwiej wytyczyć linię golenia, warto założyć siodło i odmierzyć około 16-18 cm poniżej tybinki. Golenie podobne do pierwszego typu, lecz sierść wycina się wyżej i często goli się także połowę głowy. Linię golenia wyznacza dolna część siodła. Jeżeli koń spędza większą część dnia na dworze, nie należy golić głowy, powinno się natomiast zapewnić mu jakieś schronienie na pastwisku. Jeśli koń jest trzymany w stajni, można ogolić pół lub całą głowę, co nada zwierzęciu bardziej schludny wygląd. Podczas golenia dolnej części głowy linię wyznacza pasek policzkowy ogłowia. Goląc głowę, należy pamiętać, że jest to część ciała, przez którą koń traci sporą część ciepła. Nie jest to doradzane zwłaszcza w zimnych regionach (np. góry). Ponadto golimy głowy tylko tym koniom, które trzymane są w stajni. Str. 4 Typ golenia dobry dla koni żyjących w stajni, które jedynie kilka godzin dziennie spędzają na dworze. W ten sposób golimy konie, od których wy- www.CzteryKopyta.pl Golenie gończe Golenie myśliwskie – typ 3 Golenie myśliwskie – typ 2 Golimy szyję, pierś, łopatkę, łokieć i brzuch w taki sposób, by uzyskać kształt trójkąta. Doskonałe golenie dla koni przeznaczonych do średnio ciężkiej pracy, jeżdżonych częściej i intensywniej niż w przypadku koni, którym goli się jedynie brzuch i szyję (rys. 1). Czasem goli się także sierść magamy solidnej pracy, czasem poddając je ciężkiemu treningowi, oraz konie, które uczestniczą w zawodach zimą. Linię strzyżenia wyznaczamy około 12 cm powyżej dolnej linii siodła. Koń w ten sposób golony musi nosić derkę przez cały dzień, należy mu także zapewnić cieplejszą derkę na wyjątkowo mroźne dni i noce. Głowę golimy w całości, zgodnie z zasadami opisanymi powyżej. www.CzteryKopyta.pl Popularny typ golenia u koni biorących udział w biegach steeplowych. W ten sposób golimy konie biorące udział w zawodach lub wyścigach. Golimy całą głowę, łącznie z uszami i potylicą, większą część szyi, pierś, łopatki, łokcie, brzuch, słabiznę i uda. Przy takim typie golenia trzeba bardzo dbać o zapewnienie koniowi ochrony przed chłodem, wyposażając go w różne derki, w zależności od warunków pogodowych. Str. 5 P I E L ĘG NACJA Golenie derkowe Typ golenia przeznaczony jedynie dla koni trzymanych w stajni, poddawanych średniemu lub ciężkiemu treningowi i uczestniczących w zawodach. Głowa może zostać ogolona w połowie lub całkowicie albo pozostać nieogolona. Nieogolone pozostają także nogi oraz grzbiet od kłębu, poprzez część pod siodłem, na nerkach oraz zadzie. Linia golenia zależy od długości tybinek w siodle oraz od rodzaju siodła. Tak jak i w poprzednim przypadku, należy pieczołowicie dbać o utrzymanie konia w cieple, zapewniając mu odpowiednie do warunków pogodowych derki. W tym przypadku warto także rozważyć zakup kołnierza, ponieważ szyja silnie oddaje ciepło. Golenie łowieckie Str. 6 P I E L ĘG NACJA W ten sposób golić możemy jedynie konie poddawane naprawdę ciężkiemu treningowi, biorące udział w zawodach i pracujące regularnie w terenie. Nie golimy konia pod siodłem, na nogach, a tuż przy ogonie pozostawiamy niewielką część sierści w kształcie litery „v”. Konie w ten sposób golone muszą być trzymane w ciepłej stajni, dobrze odżywanie i odpowiednio derkowane. Na dwór mogą wychodzić jedynie w bardzo ciepłej derce oraz kołnierzu, nawet przy łagodnej pogodzie. Koniecznym jest także używanie polarowej derki po treningu. Pełne golenie Koń jest całkowicie ogolony, oczywiście poza grzywą i ogonem. Niektóre konie goli się w ten sposób jesienią, przy drugim goleniu zaś wybiera się inny typ (np. łowiecki lub myśliwski). Dzięki temu uzyskuje się dodatkową izolację w porównaniu z pełnym goleniem, niemniej sierść (np. na szyi i zadzie) pozostaje krótsza niż sierść zimowa. Jest to typ golenia przeznaczony dla koni ciężko pracujących, ścigających się lub regularnie pracujących w terenie, ale również dla tych, które wczesną wiosną biorą udział w zawodach lub championatach, dzięki czemu ich sierść w trakcie tych imprez jest krótka. Aby zabezpieczyć konia przed wychłodzeniem, poza derką stajenną należy także stosować bandaże. Nawet w ciepłe dni konie wychodzące na dwór muszą mieć założoną derkę i kołnierz, nie mogą też przebywać na dworze zbyt długo. Stosowanie derki polarowej po treningu jest oczywiste. Golenie głowy i uszu Odpowiednim goleniem możemy zarówno podkreślić piękny rysunek głowy, jak i go poprawić, goląc długie włosy wyrastające na szczęce, pysku i uszach. Należy jednak pamiętać, że jest to bardzo wrażliwa część końskiego ciała, dlatego golenie należy wykonywać starannie i delikatnie, dokładnie i niespiesznie. Niektóre konie dobrze znoszą golenie maszynkami, inne akceptują tylko ciche trymery. Do skracania nadmiaru włosów na linii szczęki używa się nożyczek z zaokrąglonymi końcówkami. Przed goleniem szczęki zdejmujemy kantar z głowy i przesuwamy go na szyję. Jedynie w przypadku niezwykle spokojnych koni możemy pozwolić sobie na golenie w pojedynkę. Przestrzeni między sankami nie golimy zbyt głęboko, może to dać nienaturalny efekt. Lepiej jest stopniowo wycinać mniejsze ilości sierści, tak by uzyskać odpowiedni efekt. Str. 7 P I E L ĘG NACJA Niektórzy golą także długie włosy na podbródku. Jeśli się na to zdecydujecie, pamiętajcie o ważnej roli, jaką pełnią te włosy czuciowe, i używajcie do tego jedynie nożyczek. Pod żadnym pozorem nie należy wycinać długich włosów w okolicy oczu. Pełnią one bowiem podobną rolę do włosów na pysku i stanowią ochronę dla gałki ocznej. Włosy wewnątrz uszu stanowią barierę przed insektami i wiatrem. Nie należy ich wycinać, można jedynie przyciąć sierść na brzegu ucha, by nadać mu odpowiedni kształt. Przy goleniu uszu często potrzebna jest pomoc drugiej osoby. Należy również pamiętać, by robić to ostrożnie i delikatnie. Niektóre konie mogą reagować spokojniej na golenie uszu, jeśli zasłoni im się oczy ręką. Z tego też powodu warto mieć pod ręką pomocnika. J E Ź D Z I E C T W O N A T U R A LN E Golenie nóg Golenie nóg znacząco poprawia wygląd konia. Unikać należy głębokiego wycinania sierści w trudno dostępnych miejscach – może to dać brzydki efekt „schodków” na sierści. Celem każdej osoby golącej jest uzyskanie jak najbardziej naturalnego wyglądu konia. Konie biorące zimą udział w zawodach powinny mieć schludne, czyste nogi. Z nieogolonych nóg trudniej usunąć błoto oraz znaleźć na nich wszelkie skaleczenia i rany. Niemniej warto tę część pozostawić nieogoloną, jeśli zimą koń ma wychodzić na dwór. Długa zimowa pokrywa włosowa ochroni go nie tylko przed chłodem, ale również umożliwi wodzie spłynięcie bez kontaktu ze skórą, chroniąc także delikatne i elastyczne pęciny i piętki przed wilgocią. Tłumaczenie: Anna Chełmecka Źródło: www.peasridge.co.uk Jazda na kantarku – bezpieczna czy samobójstwo? Poglądy dotyczące jazdy na kantarze sznurkowym są podzielone. Jedni uważają to za podstawę, niezbędny element szkolenia konia i jeźdźca, inni za coś niebezpiecznego, sądząc, że bez wędzidła nie możemy sprawować kontroli nad koniem. Jaka jest prawda? Co daje bezpieczeństwo? Czy kawałek metalu w pysku konia już nam je zapewnia? Czy bez wędzidła jesteśmy tak samo bezpieczni? Aby dowiedzieć się prawdy o jeździe kantarkowej, trzeba najpierw odpowiedzieć na te pytania. Czy koń jest bezpieczny dla jeźdźca, gdy ma w pysku wędzidło? Przecież wypadek może się przydarzyć zawsze i każdemu – gdy koń będzie miał powód, to nawet munsztuk w pysku nie zatrzyma go, nie uchroni nas przed jego buntem. Wielu jeźdźców spada z powodu nieposłuszeństwa konia – a zwykle jeżdżą na wędzidłach. Nie jest też tak, ze brak kiełzna daje bezpieczeństwo. A więc co? Przygotowanie konia, nasza znajomość końskiej psychiki, wyczulenie na każdy sygnał, że coś może być nie tak, jak również ustawienie konia na pomoce, przećwiczenie awaryjnego zatrzymania. Jeśli spełnimy te warunki, to bez względu na to, czy będziemy stosować wędzidło, kantarek sznurkowy czy tez ogłowie bezwędzidłowe – będziemy bezpieczni. www.CzteryKopyta.pl Jeśli więc kiełzno lub jego brak nie wpływa na bezpieczeństwo, to dlaczego używamy wędzideł? Pysk konia jest niezwykle delikatny, oddziaływanie na niego poprzez kiełzno jest Zgięcie boczne świetnym sposobem komunikacji z koniem, wyrafinowanej i subtelnej rozmowy, opartej na delikatnych sygnałach. Jednak nie jest, a raczej nie powinno to być narzędzie kontroli. Kontrolujemy poprzez łydki i dosiad – ręka tylko uzupełnia całość, dodaje finezji, lekkości, udoskonala. Możliwe, że zaraz pomyślisz: „Ale nie jestem w stanie kontrolować konia tylko poprzez łydki i dosiad, musze używać Str. 9 J E Ź D Z I E C T W O N A T U R A LN E J E Ź D Z I E C T W O N A T U R A LN E będziesz używać ręki tylko do uzyskania perfekcji. Wracając do kwestii bezpieczeństwa – wiele osób uważa, że w sytuacji awaryjnej kantarek nie zda egzaminu. Pewnie mają rację – są takie sytuacje, gdy kantar nie wystarczy, aby Spokojny kłus bez wędzidła konia np. zatrzymać, tylko czy ręki”. I właśnie po to w jeździectwie wędzidło wystarczyłoby? Pisząc z naturalnym stosuje się kantary sznur- własnego doświadczenia, mogę kowe (w jeździe) – pozwalają na- stwierdzić: gdy wsiada się bez wędziuczyć nas, jak kontrolować konia po- dła, człowiek większa wagę przykłada przez łydki i dosiad, zapewniają bez- do stanu psychicznego konia, stara pieczeństwo podczas tej nauki, ale się go wyczuć – i lepiej to wychodzi, również uczą konia, jak zrównoważyć gdy brak awaryjnego wyjścia w posię i miękko odpowiadać na pomoce. staci piły, szarpnięcia. Motywuje to do Oczywiście nie sprzęt jest tu najważ- tego, aby dobrze konia przygotować niejszy, ale ćwiczenia, sposób jazdy. do zadania, nie wymagać więcej, niż Kantar sznurkowy działa mocniej niż koń może nam dać, nie wywoływać zwykły, działa punktowo. Koń na- niepotrzebnych stresów i zwracać prawdę musi być cwaniakiem, aby w uwagę na konia i otoczenie. Musiałatakim kantarze opierać się na ręce, bym skłamać, pisząc, że od czasu prawidłowe używanie halterka wręcz przestawienia się na kantar upadki mi niweluje odruch przeciwstawiania. Taka jazda świetnie W terenie przygotowuje do dalszej pracy – koń staje się bardziej miękki, podatniejszy na pomoce, Ty uczysz się działać tylko dosiadem i łydkami i uzyskiwać w ten sposób wszystko, czego tylko chcesz. Gdy postanowisz powrócić do wędzidła, Twój koń będzie chętniejszy do pracy, bardziej miękki, a Ty Str. 10 www.CzteryKopyta.pl W terenie się nie przydarzyły – ale były rzadsze, czułam się bezpieczniej. początkowo mniejsza przestrzeń, aby zminimalizować ryzyko upadku. Czy da się dobrze jeździć bez nadużywania ręki, ale od razu na wędzidle? Jasne, że się da. To, że ja tego nie potrafię, nie znaczy, że ktoś inny również. Jestem wielką zwolenniczką jazdy bez wędzidła, bo mi to bardzo pomogło i pomaga dalej. Ale jest wielu świetnych jeźdźców, którzy szkolą konie i ludzi od zawsze na wędzidłach, a konie są szczęśliwe. Jednak myślę, że warto spróbować. Nawet jeśli nie odstawisz na jakiś czas jazdy wędzidłowej, to „kantarkowanie” może być fajną zabawa i sprawdzianem Waszego zaufania, posłuszeństwa, jak również gimnastyką i urozmaiceniem pracy dla konia. Jazda na kantarku nikomu nie zaszkodziła! Tekst i zdjęcia: Agnieszka Litwa Jeśli chodzi o kwestię przygotowania konia, opiszę wszystkie ćwiczenia dokładnie w następnym numerze. Jednak nie wsiadajmy tak, gdy nie jesteśmy pewni, że możemy konia zatrzymać – w naturalu robi się tzw. zgięcia boczne, to podstawowa sprawa przy tego typu jeździe. Inna sprawa to przygotowanie konia poprzez zdobycie jego szacunku i zaufania. Wbrew opinii niektórych – kamikadze nie jestem i na konia, który mnie olewa, tak bym nie wsiadła, tak samo na świeżo poznanego konia o niekoniecznie dobrych manierach z ziemi. Niezbędne jest dobre ustępowanie od nacisku. Jeśli chodzi o poziom jeźdźca, nie ma minimalnego. Można wsadzać tak początKoń zobaczył kujących, jedyny warunek to w oddali traktor, ale zachował spokój odpowiedni koń, ewentualnie www.CzteryKopyta.pl Str. 11 FU N DACJA P EGASUS Szanowni Państwo! Jak Państwo wiedzą, od 2002 roku ratujemy, leczymy i rehabilitujemy konie, które zostały niehumanitarnie potraktowane przez człowieka. Do dziś udało nam się uratować ponad 120 koni. Koni skrzywdzonych, chorych, kalekich. To dzięki Wam i Waszej pomocy możemy zapewnić im niezbędną pomoc medyczną, rehabilitację oraz bezpieczny i pewny dom w jednej z naszych stajni. Dom, którego wcześniej nie miały, a tak bardzo pragnęły. Ale jak każde zwierzę – nasze również chcą mieć tego jednego, jedynego właściciela, dla którego staną się członkiem rodziny. Aby zwiększyć szanse na nowy dom dla naszych koni, stworzyliśmy stronę www.adopcjekoni.pl. Zapraszamy Was serdecznie do odwiedzin i polecania strony znajomym. Może ktoś pokocha i zechce dać dożywotni dom fundacyjnym koniom? Wierzymy, że dzięki Waszej pomocy tak właśnie się staNumer Koszt Koszt Treść SMS-a netto brutto SMS-a 71068 1 zł 1,22 zł AT.PEGAZ 73068 3 zł 3,66 zł AT.PEGAZ 76068 6 zł 7,32 zł AT.PEGAZ 79068 9 zł 10,98 zł AT.PEGAZ Str. 12 G W I A Z DY T U R F U nie. Natomiast część koni, o których również możecie przeczytać na stronie o adopcjach, zawsze już pozostanie z nami. Teraz, wysyłając SMS-a o treści AT.PEGAZ na numery podane w powyższej tabeli, możecie pomóc naszym podopiecznym przetrwać zimę. Zachęcamy również do przekazania darowizny na rzecz naszych koni (można też uczynić to za pomocą fundacyjnych stron WWW) oraz przypominamy, że już niebawem kończy się rok i zacznie się okres rozliczeń podatkowych. Fundacja Pegasus posiada status organizacji pożytku publicznego i możecie przekazać swój 1% na rzecz ratowania koni. Na naszej nowej stronie www.adopcjekoni.pl jest również możliwość zapisania się do naszego newslettera, dzięki czemu będziecie na bieżąco informowani o tym, co słychać u naszych podopiecznych. Wierzymy, że te drobne zmiany i udogodnienia ułatwią nam pomoc uratowanym koniom. One już tak wiele wycierpiały. Dajmy im szansę na nowy dom oraz spokojną starość. www.pegasus.org.pl www.adopcjekoni.pl Kasia i Beata www.CzteryKopyta.pl RUFFIAN Fot. www.ipaintchampions.com „Ona znała tylko jedna drogę – swoją drogę, i to było jej zgubą. To samo, co sprawiało, że zwyciężała, zabiło ją”. (Jim Prendergast, lekarz weterynarii, po tragicznej śmierci Ruffian) Jak pisał poeta: „Ze wszystkich smutnych słów języka czy pióra najsmutniejsze są te: co mogłoby być”... gdyby przeżyła. Ruffian – piękna, nieustraszona i waleczna klacz, chwytała za serca tysiące fanów, którzy przychodzili na wyścigi specjalnie dla niej. Stawiła czoła www.CzteryKopyta.pl wspaniałemu czempionowi – Foolish Pleasure, zwycięzcy KY Derby, w wyścigu, który zakończył się jej śmiercią – „przeznaczenie wyznaczyło jej rolę tragicznej bohaterki”. Urodziła się 17 IV 1972 roku w Claiborne Farm, niedaleko Paris w Kentucky. Była ciemnogniadej, prawie karej maści. Jej rodzicami byli ogier Reviewer, po Bold Ruler, i klacz Shenanigans, po Native Dancer. Jej właścicielami i hodowcami byli Stuart i Barbara Janney. Słowo „ruffian” oznacza kogoś okrutnego i niezbyt przyjemnego, kogoś, kto szuka kłopotów, lubi atakować i Str. 13 G W I A Z DY T U R F U G W I A Z DY T U R F U wodniczyć. Zwyciężała, wyrównywała i biła rekordy, a nawet swój rutynowy trening zamieniała we wspaniały pokaz. Wydawało się, że nie ma żadnego limitu tego, czego mogłaby dokonać, „za wyjątkiem może wyrośnięcia u niej skrzydeł i pofrunięcia – i pewnie ze swoją chęcią biegania mogłaby spróbować nawet tego”. Ruffian, po ogłoszeniu jej Najlepszą Dwuletnią Klaczą w 1974 roku i po zwycięstwie w Triple Crown Klaczy (Triple Tiara), zaczęto nazywać Qu- złamała im serca i odebrała wolę walki. Trudno mieć do niej o to pretensje, ona nie wiedziała, jak się przegrywa – umiała tylko wygrywać. Fot. www.alonsostudio.com bić się, czyli: łotra, zbója i chuligana. Niezwykłe jest, że nazwano tak subtelną klacz. Chociaż, śledząc jej karierę, można by humorystycznie zauważyć, że nie było to zupełnie pozbawione sensu. Ruffian lubiła walkę i lubiła walczyć, a dla swoich „ofiar” z toru nie miała żadnych względów. Jej trenerem został Frank Whiteley. Nigdy nie ujawniał imion swoich koni – aż do ich pierwszego startu. Ruffian dostała przydomek Sofie. Tak ją nazwali jeźdźcy, którzy tę dużą klacz traktowali jak wygodną sofę. Miała też inne przydomki. Z powodu tego, że była większa i grubsza od innych klaczy, początkowo nazywano ją grubym roczniakiem albo... dziwolągiem. Ruffian szybko jednak pokazała, jak nieziemsko jest szybka i jak uwielbia współza- Str. 14 Fot. www.championsgallery.com www.CzteryKopyta.pl Fot. www.championsgallery.com een of the Fillies. Królowa Klaczy była niepokonana w 10 startach, „ściśle rzecz biorąc, w całej swej karierze miała 11 startów, 1 przegrany wyścig był wtedy, kiedy straciła życie”. Trener Frank Whiteley żył pięknym snem o wspaniałej klaczy z ogromnymi możliwościami, ale jednocześnie przerażało go, że ów niebiański sen w każdej chwili może przeobrazić się w koszmar. Ruffian nie miała litości ani dla swoich przeciwniczek, ani dla siebie, nigdy się nie oszczędzała, „wiedziała, że jest koniem wyścigowym, i znała swoją pracę, to, co było w jej pochodzeniu i jej sercu... żeby pokonać inne konie, żeby przyjść pierwsza, żeby wygrać”. Była wręcz doskonała, prawdziwy demon na torze, kompletnie druzgoczący swoich przeciwników. Dostała kolejny przydomek – Heartbreaker (łamaczka serc). Niektóre z jej pokonanych rywalek nie były już nigdy takie same jak wcześniej, Ruffian, „okrutna” bogini toru, www.CzteryKopyta.pl W 1974 roku, w wieku dwóch lat, Ruffian ścigała się 5 razy, wygrywając każdy z tych wyścigów. 22 maja, w Belmont Park, miał miejsce jej pierwszy start – Maiden Special (5 i ½ furlongów). Dzięki wysiłkom trenera jej talent został utrzymany w sekrecie. Kibice śmiali się z niej, mówili, że jest za gruba, i nie chcieli na nią stawiać pieniędzy. Szybko jednak śmiech zamienił się w podziw. Jakże byli zaszokowani, kiedy zobaczyli, jak nie tylko wygrywa, ale kompletnie dominuje wyścig, wygrywając „zaledwie” o 15 długości i wyrównując rekord toru z czasem 1:03. Jej imponujący debiut Fot. www.championsgallery.com Str. 15 G W I A Z DY T U R F U Fot. www.championsgallery.com G W I A Z DY T U R F U i 4/5, również ustanowiła nowy rekord „stakes”. dwuletnia klacz, która startowała tylko 5 razy w swojej karierze, jest najlepszym koniem, jakiego kiedykolwiek widziałem”. Mother Goose Stakes: http://www.youtube.com/watch? v=P2qfLJYcq5s&feature=related Ruffian: http://www.youtube.com/watch? v=1k6QvcH3dC8&feature=related na torze i poza nim. Jej fani płacili na jej zwycięstwo tyle pieniędzy, że tor został zmuszony do wypłacania większych sum, niż otrzymał. W CCA Oaks zakłady na nią wynosiły 1:20, niżej już nie zezwoliło prawo. Ten dystans, półtorej mili, wygrała o 2 i ¾ długości, w czasie 2:27 i 4/5 (wyrównując rekord „stakes”). Jej czas był 2/5 sekundy lepszy od czasu Avatara, zwycięzcy Belmont Stakes. http://www.youtube.com/watch? v=pPk0-HA6_do&NR=1 http://www.youtube.com/watch? v=BCs_Hx90epc&NR=1 http://www.youtube.com/watch? v=Ga50lpOMEus&feature=related Kolejnym wyścigiem Ruffian był Fashion Stakes w Belmont (5 i ½ furlongów), wygrała tu z identycznym czasem jak poprzednio, znów wyrównując rekord toru. Wygrała też, o 9 długości, Astoria Stakes na Aquedukcie (5 i ½ furlongów) w czasie 1:02 i 4/5, ponownie wyrównując rekord toru. Następnie zwyciężyła The Sorority Stakes w Monmouth Park (6 furlongów), gdzie czasem 1:09 ustanowiła nowy rekord „stakes”. Następny taki rekord ustanowiła, z czasem 1:08 i 3/5, w Saratodze, w Spinaway Stakes (6 furlongów). Ruffian następnie skierowano na NY Filly Triple Crown: The Acorn Stakes, Mother Goose Stakes i Coaching Club American Oaks. W żaden sposób nie dało się o niej powiedzieć, że współzawodniczyła z innymi klaczami, ponieważ nie dała im na to żadnej szansy. Królowa toru kompletnie zmiażdżyła je zw yc i ę s tw e m . W milowym Acorn wygrała o 8 i ¼ długości, z kolejnym już rekordem „stakes” – 1:34 i 2/5. został później „najlepszym z Debiut Ruffian: okrzyknięty d e b i u t ó w ”. Frank Whiteley, zapytany przez niedowierzającego dziennikarza, czy naprawdę wyraził się o Ruffian jako o „najlepszym koniu, jakiego kiedykolwiek trenował”, odpowiedział: „Ta Str. 16 Ruffian musiała jednak parę miesięcy odpoczywać, ponieważ w jej nodze odkryto pęknięcie kości. Pod koniec roku wyróżniono ją tytułem Najlepszej Dwuletniej Klaczy. W następnym roku (1975) właściciele nie zamierzali Fot. www.championsgallery.com wysyłać jej na Kentucky Derby, sądząc, że dystans 1 i ¼ mili będzie dla niej za długi. Jednak myśleli o jej ewentualnym pojedynku ze zwycięzcą Derby. 14 IV 1975 roku na Aquedukcie Ruffian wygrała zwykły wyścig o 4 i ½ długości, a następny, Comely Stakes (7 furlongów), o prawie 8 długości, ustanawiając nowy rekord „stakes”. Tu osiągnęła coś, czego nawet Secretariat, Kelso czy Citation nie osiągnęli. Stworzyła „minus win pool”, www.CzteryKopyta.pl Fot. www.equineensuranceetc.com Comely Stakes: CCA Oaks: Chociaż nie zbliżyła się nawet do rekordu Secretariata z Belmont Stakes ani do amerykańskiego rekordu, to jednak ostatnie ¼ mili biegła o 2/5 sekundy szybciej od Secretariata. Jego trener, Lucien Laurin, zauważył: Fot. www.tbgreat.com Acorn Stakes: http://www.youtube.com/ watch? v=YLRt23bqc3A&NR=1 W Mother Goose Stakes (9 furlongow), z czasem 1:47 www.CzteryKopyta.pl Str. 17 G W I A Z DY T U R F U Fot. www.tbgreat.com „Ona może być nawet lepsza od Secretariata”. Po tych zwycięstwach Ruffian została czwartą Triple Tiara Champion. G W I A Z DY T U R F U 6 VII w Belmont Park, przed ponad 50-tysięczną widownią na miejscu i 18-milionową przed telewizorami, stanęli obok siebie – Ruffian, najlepsza klacz świata i Foolish Pleasure, zwycięzca KY Derby. Oba konie dosiadane były wcześniej przez tego samego dżokeja – Jacinto Vasq ueza. Vasquez... jednak wybrał ją. Były dżokej, Eddie Arcaro, przewidywał, że i Ruffian, i Foolish Pleasure będą silnie zdeterminowani i od samego początku, bez zbędnego kalkulowania, rzucą się do walki. Nie mylił W całej swej karierze Ruffian była wciąż niepokonana, w dodatku w każdym wyścigu wyrównywała albo ustanawiała nowe rekordy. Do tej pory jednak ścigała się wyłącznie z klaczami. W Fot. www.championsgallery.com końcu na wszystkich torach zaczęto stawiać sobie pytanie: „Could she beat the boys?” („Czy jest w stanie pokonać chłopców?”). Przyszła pora na wystąpienie Ruffian z „jej sekcji” i spotkanie z dzielnym ogierami. Miała się ścigać ze zwycięzcami Triple Crown. Ostatecznie zrezygnowano z doborowego towarzystwa i Str. 18 próby, bo nigdy nie przegrała i teraz też nie miała takiego zamiaru. Dopiero po 46 metrach dżokejowi udało się w końcu ją zatrzymać. Niechętnie oddała wyścig. Senny koszmar trenera się zrealizował, dwie trzeszczkowe kości w jej przedniej nodze były zmiażdżone. Wstrząśnięty Jack Whitaker, który prowadził program CBS, powiedział: „Nic nie może zmniejszyć zdecydowano, że będzie walczyć tylko ze zwycięzcą KY Derby, na dystansie 1 i ¼ mili. Nadszedł więc czas na długo wyczekiwany pojedynek czempionów. www.CzteryKopyta.pl Fot. www.charleshotel.com się. Wystartowali, jak „piorun i błyskawica”, nieomal jednocześnie (Ruffian po silnym uderzeniu w bark o drzwiczki start-maszyny odrobinę straciła). Ponad ¼ milę (402 m) biegli krok w krok, głowa w głowę, czempion przeciw czempionowi, walcząc zaciekle o prowadzenie. Ruffian zaatakowała i po więcej niż furlongu (201 m) zaczęła prowadzić. Fot. www.iech.com potworności widoku konia łamiącego nogę. To jest jak zobaczenie zniszczonego arcydzieła”. Ruffian & Foolish Pleasure: http://www.youtube.com/watch? v=fsi_ixx4pAY&NR=1 Fot. www.championsgallery.com Nagle Vasquez usłyszał trzask, „tak jakby łamanie deski”, i natychmiast zaczął ją wstrzymywać. Ruffian wciąż biegła, lekceważąc jego desperackie www.CzteryKopyta.pl Długo walczono o życie Ruffian, ale – jak później się okazało – tylko przedłużono agonię... Poddano ją dwunastogodzinnej operacji, która udała się, pomimo tylko 10% dawanych jej szans. Założono na jej nogę gips i specjalny but. Dochodząc do siebie, Ruffian była spokojna, dopóki narkoza nie przestała działać. Później, zdezorientowana, zaczęła się szarpać i rzucać, jakby do biegu. Szybko za- Str. 19 G W I A Z DY T U R F U aplikowano jej środek uspokajający, ale nie mógł pokonać szoku, stresu i wojowniczej natury. Zrzuciła but, rozbiła gips i próbując się poderwać... złamała drugą nogę. Krótko potem podjęto decyzję o eutanazji... Bogini Toru była „niepokonana, ale niestety nie niezniszczalna”. Jak ktoś zauważył: „Tylko śmierć mogła pokonać wielkie wyścigowe serce Ruffian”. Została pochowana 8 VII około godziny 21.00, nieopodal celownika wyznaczającego metę, wewnątrz toru w G W I A Z DY T U R F U najwybitniejszych koni wyścigowych XX wieku: „Pobiła wszystkie rekordy i złamała serca wszystkim przeciwnikom”. Dla wielu pozostała najlepszą. Belmont Park, „w miejscu jej pierwszego startu, gdzie wyraźnie zabłysła na wyścigowej scenie, i w miejscu jej finałowego wyścigu, gdzie setki tysięcy oczu widziały, jak jej błyszczący płomień gasł”. Jej głowa wskazywała finiszową linię, którą miała triumfalnie przekroczyć. Pozostało po niej powiedzenie: „Umarła na prowadzeniu”. Znaczący jest fakt, że jej rodzice w ciągu dwóch lat zostali uśpieni, z powodu takiego samego problemu, jaki dotknął ją samą… Epilog: http://www.youtube.com/watch? v=iUGDXxa3QQ0&NR=1 Tłumaczenie i opracowanie tekstu: Katarzyna Gaworek Bibliografia: Fot. manesandtailsorganization.com Ballada o Ruffian: http://www.youtube.com/watch? v=vGFswkcfqaA Ruffian została wyróżniona tytułem Najlep szej Tr zyletniej Klaczy. Rok później, w 1976, wprowadzono ją do National Museum of Racing and Fame. W tym samym roku został zainaugurowany The Ruffian Handicap w Belmont Park, jako hołd dla tej Cudownej Klaczy, która sprowadziła wielu kibiców z powrotem na wyścigi – „galopowała wprost do serc ludzi”. „Sports Illustrated” włączył ją na swoja listę 100 największych lekkoatletek XX wieku i umieścił na 53 miejscu. Pozostała jedynym czworonożnym członkiem tej listy. Fot. www.best-horse-photos.com Str. 20 www.CzteryKopyta.pl Magazyn „The Blood-Horse” umieścił Ruffian na 35 miejscu na liście 100 www.CzteryKopyta.pl 1. Thoroughbred Champions. Top 100 Racehorses of the 20th CenturyThe Blood-Horse, Inc.Lexington, Kentucky, 1999. 2. Racing Through the Century. The Story of Thoroughbred Racing in America. By Mary Simon Bowtie Press Irvine, California, 2002. 3. Wikipedia, the free encyclopedia Ruffian (horse): http://en.wikipedia.org/wiki/Ruffian_ (horse) Ruffian, Racig’s Greatest Filly: http://www.tbgreats.com/ruffian/ Thoroughbred Champions – Championing the horse & the sport: http:// www.thoroughbredchampions.com/ biographies/ruffian1.htm Unofficial Thoroughbred Hall of Fame: http://www.spiletta.com/UTHOF/ ruffian.html Str. 21 RECENZJE O NOT E RA P IA Tytuł: „Srebrny rumak” / Silver Brumby, The (AKA Silver Stallion: King of the Wild Brumbies, The) (1993) Produkcja: Australia Gatunek: Familijny, Przygodowy Reżyseria: John Tatoulis Scenariusz: Elyne Mitchell Nuzyka: Tassos Ioannides Czas trwania: 93min Nagrodzona przez krytyków w Australii, USA i Europie udana adaptacja powieści Elyne Mitchell, pod tym samym tytułem. Akcja rozpoczyna się podczas gwałtownej burzy, na położonej u podnóża gór farmie. Nastoletnia Indi (Ami Daemion) boi się piorunów i grzmotów. Aby ją uspokoić, matka opowiada jej legendę o dzikim rumaku Thowrze, który podobno kiedyś żył w okolicznych Górach Śnieżnych, nieopodal góry Kościuszki. Od samego początku wiadomo było, że wyrośnie na wspaniałego ogiera. Jego matką była urodziwa klacz Bell-Bell. Thowra już jako źrebię zachwycał unikalną kremową maścią, a jego grzywa i ogon w świetle księżyca wyglądały jak utkane ze srebra. Był pięknym i bardzo mądrym koniem. Jak więk- szość koni żyjących na stepach Australii, Thowra bardzo kochał wolność... Zanim jednak Thowra stał się królem dzikich, kochających wolność rumaków, musiał przejść twardą szkołę życia. Pewnego dnia spotkał człowieka, który postanowił go schwytać i udomowić, jednak srebrny ogier ciągle mu się wymykał. Sami przekonajcie się, kto wyszedł zwycięsko z tego pojedynku… Znakomita obsada i gra aktorska nie tylko ludzi, ale także głównego bohatera – Thowra, w połączeniu z przepięknymi australijskimi krajobrazami i cudowną muzyką sprawiają, że jest to idealny film familijny. Pokazuje, że czasem jednak warto postawić na swoim – nawet za wszelką cenę. Monika Piech Historia onoterapii Prekursorem tej terapii we Włoszech jest psychoterapeuta Eugenio Milonis. Założył on pierwszy we Włoszech ośrodek, nazwany Asinomania (Osłomania), którego jest dyrektorem (www.quitalia.it). Wspomniany doktor E. Milonis, chcąc uratować przed wyginięciem pewien gatunek osła (niestety, autorzy nie podają dokładnie, jaki to gatunek), nabył jednego przedstawiciela owego gatunku. Po jakimś czasie dołączyły do niego kolejne osobniki. Dogłębna znajomość osłów, jaką doktor zdobył po nabyciu zwierząt, pozwoliła mu na stworzenie nowej terapii, początkowo przeznaczonej dla dzieci z problemami na tle poznawczym i uczuciowym. „Osły, jako spokojne zwierzęta charakteryzujące się powolnymi ruchami, pokazują, że wiedzą, jak obudzić spokój w dzieciach, spokój, który jest potrzebny, by ustabilizować ich kontakt z otoczeniem”. (za tłum. www.psicologiaoggi.it) W 1996 roku w Villazzano (Trento) powstał projekt zatytułowany „Osiołek przyjacielem”. Twórcą projektu jest grupa Idotea. Narodził się on ze spotkania grupy osób, miłośników osiołków, chcących zaangażować się w odrodzenie komunikacji między Str. 23 O NOT E RA P IA człowiekiem a tym zwierzęciem. Spotkanie zaowocowało ułożeniem zajęć – wszystkich w zgodzie ze środowiskiem, nastawionych na p oprawienie zdrowia fizycznego i umysłowego, promujących rehabilitację i resocjalizację niepełnosprawnych i osób z poważnymi urazami. Do osób zaangażowanych w ten projekt należy Magdalena Wegher, która wyraża się o projekcie w ten sposób: „Tam, w centrum, promuje się rozwój nowej formy pettherapy, formy, która opiera się na relacji i interakcji człowiek – zwierzę, ze specjalnym odwołaniem do zwierząt do towarzystwa. Jesteśmy w środowisku onoterapii, która przewiduje wkład osiołka w interwencję w problemach w relacjach i zachowaniach, ale nie tylko” (Crizii Narduzzo). Jest to nowa metoda, w związku z czym informacje na jej temat są jeszcze bardzo ubogie. Prowadzone ośrodki na świecie oraz w Polsce Obecnie ta forma terapii jest bardzo mało znana na świecie, jednakże zyskuje powoli coraz większe uznanie. Str. 24 O NOT E RA P IA Stosowana jest w ośrodkach w USA, w Szwajcarii, we Francji oraz oczywiście we Włoszech. Powstałe do tej pory ośrodki w głównej mierze zakładane są przez rodziców dzieci niepełnosprawnych, tak jak np. w Calabrii projekt „Crisalidea” (Progetto Crisalidea), przygotowany przez Stowarzyszenie Rodziców Dzieci i Dorosłych Niepełnosprawnych (AGEDI), mający na celu wprowadzenie onoterapii w zakres usług rehabilitacyjnych finansowanych przez Lokalny Fundusz Zdrowotny. AGEDI (www.agedi.it) to organizacja złożona z 10 par rodziców dzieci niepełnosprawnych, która powstała w 1986 roku. Zadaniem Stowarzyszenia jest zbiórka pieniędzy na terenie miasta Reggio Kalabria, w celu pomocy psychologicznej najciężej upośledzonym oraz ich rodzinom. Realizacji celu służą programy, w treści których www.CzteryKopyta.pl znajduje się rozwijanie zdolności osób upośledzonych oraz uświadamianie im ich własnych praw. Projekt ten skierowany jest do osób mających problemy z poruszaniem się, chodzeniem i kontrolą nad kończynami, miednicą, klatką piersiową – ogólnie: do tych osób, które wykazują jakieś uszkodzenia fizyczne, a ponadto do osób, które napotykają trudności na płaszczyźnie relacyjnouczuciowej. Terenem realizacji projektu jest Reggio Calabria. Zajęcia będą trwały nie dłużej niż 6 godzin dziennie. Wykorzystanie osłów do uprawy pól zapewni pożywienie dla całej hodowli. Lekkostrawne mleko oślic, będące pod ścisłą kontrolą specjalistów, ma być odstępowane oddziałom noworodków jako substytut mleka matczynego (www.traterraecielo.it). W projekcie biorą udział także przedstawiciele innych zawodów: lekarze, weterynarze, psychologowie i fizjoterapeuci (artykuł „Osiołek jest inteligentny i odważny”, pod redakcją Crizii Narduzzo). Fot. www.alonsostudio.com dzący zajęcia z udziałem osłów. Jest to prywatne gospodarstwo rolne umiejscowione na wzgórzu, w odległości 9 km na wschód od Bochni (Brzeźnica, przysiółek Kiebło). Rozpoczęcie działalności datowane jest na wrzesień 2005 roku. Właściwa nazwa gospodarstwa to Para-Lament, od greckiego słowa para ≈ pomimo oraz pochodzącego z łaciny słowa lament ≈ płacz. W potocznym nazewnictwie używana jest nazwa Parlament. Polska W naszym kraju metoda ta nie jest jeszcze tak popularna, jak w innych krajach Europy. Na południu Polski znajduje się jedyny ośrodek prowa- www.CzteryKopyta.pl Fot. www.alonsostudio.com Str. 25 O NOT E RA P IA I N S T R U K T O R J A Z DY K O N N E J niem dzieci. W oferowanych zajęciach możemy znaleźć zajęcia przeznaczone zarówno dla przedszkolaków, jak i dla starszych uczestników. Wśród prowadzonych zajęć wyróżniono: „Terenowe Zajęcia Dydaktyczne”, „Hippoterapia i onoterapia”, „TZD Artystyczne Lato” oraz „Letnia Szkoła Jazdy na Ośle”. Tematyka terenowych zajęć dydaktycznych sięga niemalże wszystkich przedmiotów szkół masowych i jest dostosowana do etapu szkolnego uczestników. Fot. www.alonsostudio.com W chwili obecnej w gospodarstwie tym znajdują się cztery osły – trzy starsze to Premier, Ustawa i P’Oseł Bioły, które od tego sezonu będą pracować wspólnie z dziećmi w ramach onoterapii. Czwarty osiołek jest przychówkiem gospodarstwa. Koalicja urodziła się rok temu i jest córką Ustawy i Premiera. Pierwszy zakupiony osioł pochodzi z Ogrodu Zoologicznego w Łodzi, gdzie ze względów hodowlanych nie przywiązywano uwagi do szkolenia zwierzęcia, natomiast dwa pozostałe osły zostały sprowadzone z Wielkopolski (obydwa pracowały wcześniej z dziećmi, ale nie w ramach terapii). Ponadto terapię uzupełniają owce i kozy, które cieszą się równie dużym jak osły zainteresowa- Str. 28 Zajęcia ze zwierzętami obejmują poznawanie ich w wieloraki sposób – poprzez dotykanie ich sierści, czesanie, poznawanie budowy oraz karmienie uczestnicy dowiadują się wiele o życiu zwierząt. Dla odważniejszych dostępne jest poznawanie świata z grzbietu osła. Teren, na którym odbywa się jazda na ośle, to nie tylko przygotowana w tym celu zagroda, lecz również otwarta przestrzeń w pobliskich lasach (trekking). Bogactwo i piękno otaczającej gospodarstwo natury urozmaicają terapię o wartości poznawcze z zakresu przyrody i środowiska naturalnego. Obcowanie z fauną i florą poza szkołą jest o wiele bardziej atrakcyjne i ciekawe dla uczniów, czego nie ukrywają podczas zajęć (www.bochnia-parlament.com). Tekst: Katarzyna Palmowska INSTRUKTOR BEZ UPRAWNIEN Wiem, że niedawno były święta i nie wszyscy jeszcze wrócili do rzeczywistości, ale to początek roku, więc może warto zastanowić się nad tym i owym. Ostatnio na ten temat trafiłam, przeglądając jedno z forów jeździeckich, na których bywam. i prawdę powiedziawszy, wypowiedzi pod tym tematem budziły moje mieszane uczucia... Charakteryzowała je przede wszystkim akceptacja dla prowadzenia zajęć przez osobę nieuprawnioną, jeżeli „umie jeździć”. Cóż, nietrudno się domyślić, z czego to wynika. Mamy jakiś narodowy wstręt do wszelkiego rodzaju „papierologii” i skłonność do traktowania jej po macoszemu. Podejrzewam, że jest to jeszcze częściowo spadek po naszej poprzedniej epoce historycznej, a częściowo wynik pragnienia swoiście pojętej wolności. Jednak – niezależnie od pobudek – taka postawa pociąga za sobą rozliczne nieprawidłowości, z których najbardziej znaną i jednocześnie najbardziej dokuczliwą jest „odklepywanie” wszelkich kursów i szkoleń zawodowych. I to przez obie strony – zarówno szkolonych, jak i www.CzteryKopyta.pl szkolących. Nic więc dziwnego, że dysponujemy coraz większą rzeszą pseudoinstruktorów, których legitymacja świadczy jedynie o tym, że mieli środki na sfinansowanie jej uzyskania (sposób dowolny). Wydaje się jednak, że uciekanie od „papierologii” tylko dlatego, że tak to wygląda, jeszcze pogorszy sprawę. Powinniśmy robić odwrotnie – wymagać od instruktora uprawnień i wiedzy, którą te uprawnienia powinny gwarantować. Dopóki uciekamy od realizacji najbardziej podstawowych wymogów, dopóty napędzamy rynek „głupich kroków” i prowokujemy aktywistów do wymyślania kolejnych przepisów ograniczających, tworzących uprawnienia do uprawnień, które nie rozwiązują problemu, za to pozwalają Str. 29 I N S T R U K T O R J A Z DY K O N N E J Fot. Krzysztof Stolarski aktywistom wzbogacić się. Przecież to nie ma sensu! Był taki czas, kiedy zdobywanie uprawnień instruktora trwało dwa lata i wymagało nie tylko zapamiętania i zrozumienia dużej partii wiedzy teoretycznej, ale i odbycia wyznaczonej ilości godzin praktyk w wyznaczonych ośrodkach. Osoba otrzymująca uprawnienia instruktorskie nie tylko musiała umieć jeździć na podstawowym poziomie, ale też posiadała już praktyczną umiejętność nauczania, przekazaną przez bardziej doświadczonych lub też wypracowaną na poligonie praktyk. Ja rozumiem, że w naszym mocno przyspieszonym świecie nastawionym głównie na zysk to by już nie przeszło. Niemniej może warto się zastanowić, co zrobić, by „instruktor” nie było synonimem „naciągacz”. By osoba otrzymująca „książeczkę Mao” umiała jeździć przynajmniej w zakresie L i przekazywać Str. 30 I N S T R U K T O R J A Z DY K O N N E J choć podstawową wiedzę. Rozpoczynając swój kurs, usłyszałam takie oto słowa: „My tu nie jesteśmy po to, by uczyć was jeździć. Będziemy was jedynie korygować, ujednolicać, ale nie uczyć”. No niestety. Jak się okazało w praktyce, spora część mojej grupy nie dawała się za nic ujednolicić, gdyż nie posiadała potrzebnych umiejętności i wymagała po prostu gruntownej nauki od podstaw. Co gorsza, wśród tych „niejednolitych” byli również ZAWODNICY! Dostali uprawnienia, bo startowali w zawodach. Bez względu na wyniki... Jeszcze raz powtarzam – dodawanie uprawnień uprawniających nikomu nie pomoże. Wszyscy chyba wiemy, jak skończyły się (przynajmniej na dzień dzisiejszy) wielkie plany PZJ-u związane z wprowadzeniem systemu odznak jeździeckich. Wracając do sedna – w starożytności to mistrzowie uczyli kolejnych adeptów danej dyscypliny. Mistrzowie, czyli ci, którzy umieli w tej dyscyplinie dużo i mieli się czym podzielić. Możemy więc przyjąć, że – wzorem starożytnych – po to stworzono instytucję „instruktora”, po to wciąż próbuje się z bólami „urodzić” instruktora szkolenia podstawowego, żeby edukacja w danej dziedzinie była na jak najwyższym poziomie. Jeśli zgadzamy się na nauczanie nas czy naszych dzieci przez osoby do tego nieprzygotowa- www.CzteryKopyta.pl ne, szkodzimy sobie sami i wpływamy na zaniżanie poziomu edukacji. Bo zamiast wymagać od instruktorów, uciekamy od nich. Fe... Skupmy się więc może na tym, aby ta słynna „partyjna książeczka” nie stała się tym, czym dziś jest dyplom magistra. Z racji swych atrybutów fizycznych kiepsko nadaje się na papier toaletowy... A teraz druga strona medalu. Nauczanie kogokolwiek czegokolwiek opiera się w tej chwili na prawie, którego – jak wynika z wypowiedzi – spora część społeczeństwa, nawet bezpośrednio zainteresowanego, nie zna. Bardzo często pojawia się pytanie, czy w ogóle dopuszczalne prawnie jest prowadzenie zajęć przez osobę nieuprawnioną. Otóż nie. Nawet jeśli osoba ta umie jeździć konno. Nikt, czy jest właścicielem gospodarstwa agroturystycznego z końmi w charakterze składnika majątkowego, czy też kilku swoich czworonogów trzymanych u sąsiada za miedzą, nie może prowadzić ani zatrudniać do prowadzenia zajęć rekreacyjnych osoby nieupoważnionej. „Oferowanie usług tu- rystycznych obejmujących zajęcia rekreacyjne i sportowe, a także różne formy turystyki kwalifikowanej wymagającej od uczestników posiadania szczególnych umiejętności zachowania się i posługiwania sprzętem, wymaga spełnienia dodatkowych warunków wynikających z przepisów o kul- www.CzteryKopyta.pl turze fizycznej”. (Ciekawe, jak się ma do tego wspomniany poniżej regulamin PTTK). Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 września 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad i warunków prowadzenia działalności w dziedzinie rekreacji ruchowej zajęcia rekreacyjne obejmują m.in. jazdę konną, a warunki organizacji takich zajęć to głównie obowiązek zapewnienia udziału w nich osoby posiadającej uprawnienia oraz zapewnienie kompletnego, sprawdzonego sprzętu. O uprawnieniach oraz sposobach ich otrzymania i potwierdzania można się dowiedzieć z Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 27 czerwca 2001 w sprawie kwalifikacji, stopni i tytułów zawodowych w dziedzinie kultury fizycznej. Z czym się wiąże nieprzestrzeganie powyższych przepi- Fot. Krzysztof Stolarski Str. 31 I N S T R U K T O R J A Z DY K O N N E J Fot. Krzysztof Stolarski sów? Cóż, dopóki nie wydarzy się wypadek, to w zasadzie z niczym. Nie ma nigdzie określonej osoby czy instytucji, która miałaby się zajmować kontrolowaniem faktycznego stanu rzeczy. Policja się tym raczej nie zajmie. Jedyne ryzyko dotyczy wyrzucania w błoto kasy. Jeśli jednak dojdzie już do wypadku, właściciel takiej pseudoszkółki będzie miał bliskie spotkanie trzeciego stopnia z wymiarem sprawiedliwości, zarówno cywilnym, jak i karnym. Że to nic przyjemnego – chyba zaznaczać nie muszę. Ale uprzedzam odpornych na niemiłe spotkania – sporo również kosztuje. Jak wynika z wymienionych przepisów, nie tylko osoby „z ulicy” czy dzieci właścicieli nie są uprawnione Str. 32 I N S T R U K T O R J A Z DY K O N N E J do prowadzenia nauki jazdy w jakimkolwiek wymiarze. Należy wystrzegać się również miejsc, gdzie jazdę prowadzi Przewodnik Turystyki Górskiej lub Nizinnej, gdyż on również nie ma takowych uprawnień. Uprawnienia przewodników PTTK określone są przepisami ustawy o usługach turystycznych z dnia 29 sierpnia 1997 r. oraz Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2001 r. w sprawie przewodników turystycznych i pilotów wycieczek. I wierzcie mi, że słowa tam nie ma o uprawnieniach do nauczania czegokolwiek. Jednakowoż głębiej zainteresowani znajdą jeszcze jeden dokument, który reguluje specyficzne sprawy turystyki jeździeckiej (i wprowadza dodatkowe zamieszanie). Mianowicie „Regulamin Przodownika [nie przewodnika] Turystyki Jeździeckiej PTTK i InstruktoraWykładowcy”. Przepisy tego regulaminu jakoś nie wiążą się z innymi dotyczącymi jeździectwa i stanowią odrębny mikrokosmos. To ciekawa lektura, ale nie wiem, czy ktoś nie powinien trochę zastanowić się nad jej konstrukcją... Zastanawia choćby praktyczne uzasadnienie takiego punktu: „V.2 Zakres umiejętności (praktyki) [dla przodownika I stopnia – najniższego] V.2.1 jazda chodami łach?! W związku z powyższym (i kilkoma innymi równie ciekawymi zapisami tegoż dokumentu) zastanawiałabym się nad sensem przyznawania przodownikom jakiegokolwiek stopnia uprawnień „(...) do prowadzenia szkoleń i jazd (...), prowadzenia jazd na ujeżdżalni (...) w celu przygotowania turystów do wyjazdu na spacer lub wycieczkę”. O ścisłym określeniu tegoż „przygotowania” to ja już nie będę... Na pewno ktoś powinien zabrać się za uporządkowanie tego chaosu prawnego, który nastąpił w wyniku idiotycznego rozmnażania przepisów (i źródeł dochodów instytucji zaangażowanych). Bo teraz można dostać Tekst: Katarzyna Nowak Zdjęcia: Krzysztof Stolarski ——————————————————1. „Turystyka aktywna i specjalistyczna na wsi a przepisy o kulturze fizycznej”, www.agroturystyka.pl. 2. Dz.U. nr 101 poz. 1095. 3. Dz.U. nr 71 poz. 738. 4. Dz.U. nr 223 poz. 2268. 5. Dz.U. nr 72 poz.752. 6. Dostępny na stronie www.pttk.pl. zebranymi i wyciągniętymi z zachowaniem płynności ruchu”. Niech mi ktoś wyjaśni, po co komuś, kto prowadzi rajd konny po Beskidzie, chody zebrane i wyciągnięte? I to na hucu- www.CzteryKopyta.pl kociokwiku. Odznaki brązowe, srebrne i złote PZJ-u i PTTK (każda do zdobycia oddzielnie, ale w sumie trzeba umieć właściwie to samo), instruktorzy PZJ, PTTK i MEN-u (?) – czyli rekreacyjni, którzy już w ogóle w tej przepychance wypadli poza nawias. Sędziowie, którzy niegdyś nie musieli nawet umieć jeździć, dziś nagle potrzebują brązowej odznaki, która świadczy ponoć o podstawowych umiejętnościach jeździeckich (ciekawe, czy tylko nowi, czy starym też będą kazali uczyć się jeździć?), ale jest ważniejsza niż papier instruktora rekreacji, bo wymyślona przez PZJ (?). Choć to w końcu instruktorzy rekreacji przygotowują jeźdźców, żeby byli zdolni zdać tę odznakę... Paranoja? Daleko zbyt delikatne określenie... Jak to rozwiązać? Nie wiem. Przychodzi mi tylko rozwiązanie ze stajni Augiasza – wywalić wszystko i zacząć od zera. Ale zna ktoś spryciarza zdolnego to zrobić? Fot. Krzysztof Stolarski www.CzteryKopyta.pl Str. 33 R A SY K O N I R A SY K O N I NAZWA: Koń Huculski ŚREDNI WZROST: 121-131 cm RODZAJE MAŚCI: Bułana, gniada, srokata MIEJSCE POCHODZENIA: Polska TYP: Kuc / Mały Koń UŻYTKOWANIE: Wierzchowy, juczny, zaprzęgowy CHARAKTER: odporny, wytrzymały, łagodny UŻYTKOWOŚĆ Hucuły charakteryzują się dużą inteligencją i wytrwałością w pracy. Nigdy nie traciły kontaktu z człowiekiem, co niewątpliwie przyczyniło się do ukształtowania ich charakteru. Z reguły są to łagodne i pojętne zwierzęta. Dobrze traktowane szybko potrafią to docenić i tym samym odpłacić. W przeciwnym wypadku mogą stać się nerwowe, a nawet złośliwe. Konie huculskie chętnie poruszają się kłusem, dorównując w tym dużym koniom. Są doskonałymi stępakami pod wierzch. Zwoliński pisze o wybitnej użytkowości hucuła jako konia wierzchowego i jucznego: „Objuczone 100 -150 kg spokojnie przechodzą nad przepaściami, przez rwące potoki...”. Mają wrodzoną zdolność do przeskakiwania naturalnych przeszkód, w czasie zadymki śnieżnej kładą się i spokojnie oczekują na przejaśnienie, a drewnianą kładkę na potoku sprawdzają, uderzając w nią kopytem. Wykazują dużą odwagę i samodzielność, a wysoki stopień inteligencji pozwala im na pokonanie każdej przeszkody Str. 34 (przeskoczenie, obejście, przeczołganie się). Hucuł jest silny, wielkiego serca i charakteru, odporny na choroby i ciężkie warunki atmosferyczne, mało wymagający co do paszy, jak i warunków bytowania. Spokojny i przyjazny, zawsze chętny do współpracy z jeźdźcem, stał się wspaniałym koniem „rodzinnym”. Obecnie z powadzeniem pretenduje do tytułu polskiej rasy „konia rodzinnego” (podobnie jak haflingery w krajach alpejskich): dla dzieci, młodzieży i dorosłych; pod wierzch, do zaprzęgu i pod rząd juczny; do rekreacji, do sportu, do hipoterapii i psychoterapii. Hucuły są bardzo przyjazne, o spokojnym i łagodnym charakterze, ale równocześnie o żywym temperamencie, niekłopotliwe w utrzymaniu i obsłudze. Koń ten nie zawodzi zarówno podczas krótkich wycieczek, jak i długodystansowych górskich rajdów. Jest wręcz idealny dla rozwijającej się w Polsce turystyki konnej. Doskonale sprawdza się w różnych typach zaprzęgów, a także wykazuje dzielność jako wierz- www.CzteryKopyta.pl wych, wzorzec pokrojowy ze szczególnym uwzględnieniem podstawowych wymiarów, maści i użytkowości koni, a także ich niektóre wartości hodowlane. Fot. Anna Bilo chowiec dla młodzieży. Niektóre osobniki nawet bez systematycznego treningu potrafią skoczyć 130-140 cm. Również w gospodarstwach rolnych jest on mile widziany ze względu na swą ekonomiczność, gdyż przy swych małych wymaganiach mniejszą masę ciała rekompensuje sprytem i siłą mięśni. Można przypuszczać, że w przyszłości stanie się bardzo dobrym uzupełnieniem maszyn w gospodarstwach specjalistycznych. WSPÓŁCZESNY HUCULSKIEGO MODEL W oparciu o analizę obecnie hodowanego w Polsce pogłowia koni huculskich oraz na podstawie danych zaczerpniętych z dokumentacji Stadniny Koni Siary opracowano model konia rasy huculskiej. Uwzględniono charakterystykę występujących najczęściej typów raso- KONIA Głowa dość ciężka, o różnym profilu i szerokim czole, ale sucha, szyja średnio długa, raczej gruba, nigdy nie osadzona wysoko, tułów silny, długi, szeroki, o długich i wyjątkowo dobrze wysklepionych żebrach, kłąb niewysoki, ale wyraźnie zarysowany i dobrze umięśniony. Grzbiet długi, prosty lub nieco wklęsły, ale mocny, lędźwie długawe, szerokie i mocne, zad zaokrąglony lub nieco ścięty, bardzo mocny, często przebudowany. Pierś szeroka, łopatki ustawione stromo, co nie jest uznawane za wadę, kościste, bardzo mocne, sprawiające przez to wrażenie dużych, często występująca szablastość kończyn tylnych, kopyta o bardzo twardym i elastycznym rogu, ale Fot. www.huculy.com.pl Str. 35 R A SY K O N I R A SY K O N I winny pojawiać się odmiany. Ruch koni tej rasy, w stępie i kłusie, winien charakteryzować się dużą dynamiką, umiarkowaną posuwistością, prawidłową kadencją. Pewne skrócenie chodów wynikające z budowy anatomicznej i warunków użytkowania nie jest traktowane jako wada. CHARAKTERYSTYKA RASY KONI HUCULSKICH Fot. Anna Bilo Hucuły – niewielkie, prymitywne koniki górskie – są jedną z najstarszych polskich ras o skonsolidowanym genotypie. Wytworzone zostały na terenie Bukowiny oraz Karpat Wschodnich, tzw. Lesistych, w górnym biegu Czeremoszu, Prutu, Putilli, Mołdawy, Suszawy, Tissy. Najprawdopodobniej są potomkami różnych typów koni, jak tatarskich, orientalnych, arabskich, tureckich, koni Przewalskiego, a także koni z krwią nordycką. Wydaje się również, że rasa ta kształtowała niewielkie. Uzębienie mocne, wolno ścierające się. Zarówno ogiery, jak i klacze odznaczają się mocną i jędrna konstrukcją, żywym temperamentem i łagodnym usposobieniem. Przeważa maść Fot. Anna Bilo gniada w różnych odcieniach, następnie ciemnomyszata, srokata, kara i bułana. U koni gniadych, myszatych i bułanych pożądana jest ciemna pręga ciągnąca się przez grzbiet. Może również występować pręgowanie na łopatkach i nogach. Nie po- Str. 36 się głównie pod wpływem środowiska – ostrego klimatu górskiego, przy ubogiej paszy i bardzo prymitywnych warunkach bytowania. Do dnia dzisiejszego nie wiadomo jednak, jakie jest pochodzenie rasy koni huculskiej. Fot. Anna Bilo Nazwę swą wywodzą od górali ruskich – Hucułów, ludzi o specyficznej kulturze, dla których konie odgrywały bardzo ważną rolę w życiu codziennym. Pierwsza wzmianka pisemna o koniach huculskich pochodzi z 1603 roku i zamieszczona została przez Drohostajskiego w „Hippice”. Autor opisuje tam doskonałe konie górskie, wspaniale sprawdzające się w najtrudniejszych warunkach. Hodowla na Huculszczyźnie prowadzona była zawsze bardzo prymitywnie. Konie przez większą część roku przebywały na połoninach i tylko w czasie dużych mrozów i śniegów chroniły się do szałasów górskich lub brano je do stajenek przy zagrodach. W lecie żywiły się trawą, w zimie natomiast wypuszczano je do stogów siana (poustawianych na połoninach), przy których pozostawały dniem i nocą. Tylko wyjątkowo, w okresach ciężkiej pracy, dokarmiane były www.CzteryKopyta.pl www.CzteryKopyta.pl owsem lub kukurydzą. Bytowanie w surowych warunkach górskich, stale pod gołym niebem, ciągły ruch w terenach górzystych oraz dalekie marsze pod ciężkimi jukami – wszystko to hartowało konie przez całe pokolenia i wyrobiło w nich zdrowie, odporność, niewybredność i wielką żywotność. Konie huculskie od lat znane są ze swej dzielności, sprawdzającej się w różnych formach ich użytkowania. Początkowo juczne w okresie po II wojnie światowej, przez wiele lat zdawały egzamin w regionach górskich i podgórskich jako konie zaprzęgowe (np. w SK Siary pracowały w zaprzęgach wszystkie klacze matki, w PSO Klikowa większość prac polowych i gospodarczych wykonywano ogierami huculskimi). Tekst: www.huculy.com.pl Str. 37 HR A I PAOBTSEKRI AŚ P WI IAA T A RA B S K I ŚW IAT W cieniu Eksterna ruszka. Wyróżniała ją sucha, szlachetna głowa o głębokim ganaszu, z pięknym, dużym, czarnym okiem. Nie mogliśmy o niej zapomnieć, a ostateczną decyzję o jej zakupie podjęliśmy podczas pokazu w Bełżycach, gdzie pokazywaliśmy wcześniej zakupioną Et Ceterę. W drodze powrotnej z pokazu odebraliśmy Wieruszkę, która od 18 czerwca 2006 roku jest z nami. zasłużeni synowie Monogramma urodzeni w Polsce cz.2 Tekst: Rafał Czarnecki www.polskiearaby.com Jak widać, Ganges doskonale połączył kolejnego wiosennego przeglądu, kiesię z janowskimi klaczami należącymi dy niewątpliwie znów będziemy mieli do rodzin żeńskich zakwalifikowanych przyjemność podziwiania jego potomprzez dra Edwarda Skorkowskiego ja- stwa. Rok 1994, poza Eksternem i ko kuhailańskie, dając bardzo urodzi- Gangesem, dał polskiej hodowli jeszwy i typowy przychówek. Udowodnił, cze jednego ciekawego ogiera po Może jest ogierem o ogromnym poten- nogrammie, a był nim Fernando. W cjale, który w końcu na większą skalę Polsce użyty na bardzo niewielką skazostał z powodzeniem wykorzystany lę, pozostawił potomstwo głównie u w janowskiej stadninie. Wpływ na ten hodowców prywatnych. Urodziwy, sukces ma na pewno jakość klaczy, atletyczny, początkowo ciemnojabłkoktóre pod niego przydzielono. Tym wity ogier, używany był w macierzybardziej że dostał najlepszą partner- stej stadninie w latach 1998-2000, kę, jaką można sobie wyobrazić. Jego przychówek nosi pod sercem niepobita gwiazda ringów – epokowa Pianissima! Jest to prawdziwe „krzyżowanie szczytowe”, można więc rzec, że Ganges znalazł się wreszcie we właściwym miejscu i nie dziwi nikogo fakt, że i w tym sezonie stanówkowym stacjonował właśnie w Janowie Podlaskim. Pozostaje nam czekać do Pianissima, Fot. Stuart Vesty Str. 38 www.CzteryKopyta.pl Fernando, Fot. Franck Cibois gdzie pozostawił kilka sztuk potomstwa na czele z Wieruszką (od Warszula/Palas), która od kilku lat jest ozdobą prywatnej stadniny Luna Arabians państwa Rybczyńskich. Właściciele klaczy tak wspominają decyzję o jej zakupie: – Zakup Wieruszki był szczęśliwym zbiegiem okoliczności. Wyczytaliśmy ogłoszenie w „Końskim Targu” o sprzedaży jej stajennej koleżanki – klaczy Et Cetera (po Laheeb). Bardzo chcieliśmy mieć w hodowli urodziwą klacz w pokazowym typie. Jej rodowód dawał takie nadzieje. Pojechaliśmy właśnie po tę klacz. W ciepły majowy dzień, wówczas jako jedni z pierwszych w Polsce hodowców prywatnych, staliśmy się posiadaczami córki izraelskiego ogiera Laheeb. Na miejscu zauroczyła nas jeszcze jedna klacz – siwa w lekkich jabłkach, bez żadnych odmian, bardzo żeńska Wie- Później ogier przebywał w dzierżawie w stadninie Leszka Jarmuża (2001) oraz u Tomasza Tarczyńskiego (2003), u którego pozostawił piątkę przychówku. Sporadycznie kryli nim także inni hodowcy prywatni, m.in. Albin Nicpoń, który skojarzył go z kl. Farah-Aneta (po Borysław), hod. Krysytyny Chmiel. Fernando był wystawiany bezskutecznie (kilkakrotnie) na janowskiej aukcji głównej. Został ostatecznie sprzedany za granicę wiosną 2004 roku. W barwach nowego właściciela (Turban Stud) odniósł szereg sukcesów pokazowych, zdobywając m.in. dwukrotnie tytuł Czempiona Danii, Wiceczempiona Pucharu Narodów w Aachen, Top Five Czempionatu Europy w Moorsele i Top Ten Czempionatu Świata w Paryżu, nie wspominając o pozostałych pokazach, gdzie zachwycał zarówno sędziów, jak i publiczność fenomenalnym ruchem oraz piękną, początkowo delikatną hreczką na Str. 39 A RA B S K I ŚW IAT mlecznobiałej sierści z piętnem Mahometa. Po raz ostatni mogliśmy go oglądać na pokazie w Al Khalediah. Fernando pozostał w Arabii Saudyjskiej, gdzie miał pełnić funkcję reproduktora, niestety odszedł przedwcześnie w sierpniu tego roku. Kolejny po 1994 roku sezon okazał się również udany dla polskich hodowców, gdyż Monogramm spłodził następnych wspaniałych kontynuatorów rodu Kuhailan Haifi, wśród nich wywodzącego się z sublinii Fatmy ciemnogniadego ogiera Furiat – Czempiona Polski Ogierów Młodszych z roku 1996. Swoją krótką, trzyletnią karierę hodowlaną rozpoczął on w 2000 roku w Janowie Podlaskim oraz w szwedzkiej stadninie Blommerod Arabstuteri, zdobywając wówczas tytuł Czempiona Szwecji. W pierwszym roczniku źrebiąt na świat przyszła m.in. kara Windobona, o której wspominałem już wcześniej. Klacz ta jest jedyną córką Furiata aktualnie czynną w hodowli państwowej. Po powrocie z dzierżawy używany był głównie przez hodowców prywatnych, których ujmował swoją urodą. Zapytałem jednego z hodowców, który postanowił pokryć swoją klacz właśnie nim, o powód tej decyzji: – Będąc w Michałowie po nasienie, zauważyłem go na karuzeli. Prezentował się rewelacyjnie: bardzo męski, z urodziwą głową oraz długim, dobrym zadem, wydatnym ruchem, a nade Str. 40 A RA B S K I ŚW IAT wszystko piękną, ciemnogniadą, jabłkowitą maścią – odpowiada Paweł Zaręba, właściciel niewielkiej stadniny położonej w przepięknej okolicy Puszczy Kampinoskiej. – W mojej hodowli dał poprawną siwą klaczkę Safonę (od Semiramida/Ecaho), o ładnej głowie, dużym, bystrym oku, ekspresyjnym ruchu oraz poprawnej kłodzie – dodaje hodowca. Na zainteresowanie hodowców niewątpliwie wpłynął fakt wydzierżawienia w tym okresie ogiera Ganges do USA. Furiat stał się wówczas alternatywą dla tych, którzy poszukiwali potomka Monogramma, lecz w nieco odmiennym typie. W 2003 r. Furiat został sprzedany do USA za 23 tys. $, w ramach oferty aukcji Pride of Poland. W 1995 roku urodził się jeszcze jeden ogier, który zapisał się na kartach historii polskiej hodowli głównie jako ojciec dobrych klaczy w rękach prywatnych. Był to Empres gn. 1995 (od Empressa po Probat). Użyty został m.in. w stadninie Tarus Arabians (poźniejsza Agricola Farm) oraz w stadninie Grabów nad Pilicą. W tej pierwszej pozostawił najliczniejszą stawkę potomstwa, z których na uwagę zasługują chociażby Malowana Lala (od Missia/Balaton) czy Elody (od Ebola/Eldon), które w 2007 roku urodziły bardzo obiecujące córki ogiera Złocień (mogliśmy je podziwiać podczas XXX Narodowego Pokazu Koni Arabskich Czystej Krwi w Janowie www.CzteryKopyta.pl Cyrylica, Fot. Agata Obidowicz Podlaskim). Pierwsza z nich, siwa klaczka Moja Miła, zdobyła 89,00 pkt. i uplasowała się na dobrej 7 pozycji w silnie obsadzonej klasie trzynastu klaczek rocznych. Tuż za nią z notą 88,83 pkt. była jej stajenna koleżanka, wcześniej wspomniana córka Elody, również siwa Eje. Obie klaczki cechowały się wyraźnym, arabskim bukietem oraz ładnie wyrzeźbionymi główkami. wielką precyzją wykonywał program świadczący o świetnym wyszkoleniu konia. Dodatkowo efektowny, historyczny strój jeźdźca oraz odpowiedni podkład muzyczny uatrakcyjniły przejazd tej pięknie prezentującej się pary, co zostało nagrodzone gromkimi brawami publiczności. Swoją obecność Empres zaznaczył także w Stadninie Koni Kurozwęki, gdzie w stadzie klaczy hodowlanych znajdują się dwie jego córki. Pierwsza z nich to kasztanowata Cyrylica 2000, córka pięknej Centry (po Eukaliptus). Ta żeńska klacz o ładnej głowie i szyi oraz ekspresyjnym, wydatnym ruchu jest na samym początku swojej kariery hodowlanej i dobrze zapowiada się jako matka stadna. Druga córka Empresa – siwa Wenta 2000 (od Walia po Partner), choć w rodzimej stadninie dała dotychczas tylko czwórkę potomstwa, to bez W stadninie Tomasza Tarczyńskiego, który dzierżawił Empresa w 2002 roku, na świat przyszła czwórka źrebiąt, wśród nich kasztanowaty Willet, Fot. Agata Obidowicz ogier Wangelis (od Warta/ Wermut), który z powodzeniem startuje w klasach western. W tym roku podczas III Jesiennego Pokazu Koni Arabskich Czystej Krwi w Janowie Podlaskim wygrał w pięknym stylu klasę Western Pleasure oraz Western Freestyle. Dosiadający go Marek Suliga z www.CzteryKopyta.pl Str. 41 A RA B S K I ŚW IAT wątpienia potwierdziła drzemiący w niej potencjał. Już w pierwszym roku dała urodziwego ogierka Willet (po Hetman), który zakwalifikował się do finałowej piątki w swojej klasie podczas czempionatu w Bełżycach, jak i na I Jesiennym Pokazie w Janowie Podlaskim w 2006 roku. W kolejnym roku wydała na atrakcyjną, kasztanowatą klaczkę Wersja 2006 (po Poganin), o pięknej egzotycznej głowie, która potwierdziła swoją klasę zdobywając tytuł Czempionki Klaczy Młodszych II Jesiennego Pokazu w Janowie Podlaskim w 2007 roku (wygrywając m.in. z Perolią czy Herliną). Kolejną matkę przyszłych czempionów posiada Stadnina Koni Falborek Arabians, która skojarzyła gniadą córkę Empresa, klacz Waresa (od Włócznia/Borek) z ogierem WH Justice, czego owocem jest Wasa. Ta finezyjna klaczka, której największym atutem jest piękna głowa o szerokim czole i szczupaczym profilu, pokonała rywalki i zdobyła tytuł wiceczempionki XVII Wiosennego Młodzieżowego Pokazu Koni Czystej Krwi Arabskiej w Białce. Kolejny ogier wart wzmianki to siwy Dębowiec 1995 (od Dębówka/ Eternit). Choć nie odegrał w Polsce większej roli i dał tylko kilka źrebiąt, nie sposób nie wspomnieć o sukcesie hodowlanym, jaki odniosła Katarzyna Ostrowska z hodowli St. Roch Arabians, decydując się na użycie go w Str. 42 A RA B S K I ŚW IAT swojej stadninie. Hodowczyni podkreśla, że marzyła o pokryciu klaczy po Eukaliptusie jednym z synów Monogramma. Wybór padł na siwego Dębowca, a krew dwóch epokowych reproduktorów, Eukaliptusa i Monogramma, zaowocowała narodzinami klaczki o imieniu zainspirowanym piosenką Boba Dylana – CorinaCorina. Pustynna w typie klaczka przypominała swojego dziadka Monogramma nie tylko kasztanowatą maścią, ale przede wszystkim wydatnym, elastycznym kłusem. Zachwycała szczupaczą głową z ogromnymi, czarnymi oczami i nozdrzami oraz bardzo dobrym i opanowanym charakterem. Jej urodę docenili także sędziowie, gdyż jako roczniaczka uplasowała się na wysokiej czwartej pozycji w swojej klasie podczas Narodowego Pokazu w 2000 roku. Była jedną z pierwszych klaczek wyhodowanych przez prywatnego hodowcę, która mogła z powodzeniem zmierzyć się z córkami używanego wówczas na szeroką skalę w hodowli państwowej ogiera Laheeb. Sam Dębowiec trafił do Brazylii, gdzie zdobył m.in. tytuł Czempiona Brazylii Ogierów Starszych (Ribeirao Preto), Międzynarodowego Czempiona Ogierów Starszych (Braganca Paulista) oraz Wiceczempiona Ogierów Starszych (Sao Joao da Boa Vista). Również jego potomstwo odnosi wymierne sukcesy na ringach pokazowych w Brazylii, promując tym samym polską hodow- www.CzteryKopyta.pl lę w Ameryce Południowej. Obecnie ogier jest własnością Dubai Stud. Swoistymi ambasadorami, poza Dębowcem, są jeszcze inni synowie Monogramma, których – zważywszy na ograniczone miejsce oraz znikome ich wykorzystanie w polskiej hodowli – nie uwzględniłem, choć są zdobywcami wielu prestiżowych nagród. Na wyróżnienie zasługuje m.in. siwy Kordelas – Międzynarodowy Czempion Ogierów Starszych (Merrist Wood) i Top Ten Czempionatu Świata Ogierów Starszych (Paryż); kasztanowaty Premier – Top Ten Czempionatu Świata Ogierów Starszych (Paryż) oraz Czempion Mercedes Cup (Borgloon), oraz Erald – Czempion Midlands Arabian Festival Ogierów Starszych (Malvern). Dużymi krokami zbliża się termin najbardziej prestiżowej imprezy końskiej na świecie – Salonu Konia w Paryżu, który kończy sezon pokazów odbywających się w Europie. Nadchodzi czas głębokich rozważań nad doborem ogierów do naszych klaczy. Niektórzy ulegają modzie i wybierają ogiery, które są najbardziej promowane, jeszcze inni, nie zważając na koszty, wybierają ogiery o największej liczbie utytułowanego potomstwa, z nadzieją na uzyskanie takowego we własnej stajni. Jednak nie wszyscy mają fundusze oraz możliwości pokrycia swoich klaczy multiczempionami. Czy skazani są od razu na niepowodzenie www.CzteryKopyta.pl Kordelas, Fot. R. Reed w hodowli? Krew epokowego Monogramma, który w ogromnym stopniu przyczynił się do oszałamiających sukcesów polskich koni na ringach pokazowych całego świata, jest dziś głównie reprezentowana poprzez potomstwo ogiera Ekstern. Hodowla to sztuka umiejętnego krzyżowania zwierząt, oparta na wiedzy, doświadczeniu, ale i szczęściu. Tego ostatniego może zabrakło niektórym bardzo wartościowym ogierom, które nie dostały szansy na aż tak szerokie wykorzystanie. Jednak udowodniły, że nieraz także mniej utytułowani rodzice, jeśli są dobrze do siebie dobrani, mogą dać potomstwo, które zadziwi świat. Warto zainteresować się takimi ogierami, gdyż zaczynają już krążyć pogłoski o możliwej sprzedaży Eksterna podczas przyszłorocznej janowskiej aukcji. Gdyby do tego doszło, dobrze byłoby mieć w odwodzie reproduktory o podobnym genotypie. Str. 43 HORSE ENGLISH Opracowała: Anna Kuzio Breeds and types (part II)/ Rasy i typy (cz.II) rasy/ typy breeds/types koń wierzchowy saddle-horse /riding-horse koń zaprzęgowy carriage-horse koń wierzchowo-zaprzęgowy, koń wszechstronnie użytkowy ride-and-drive horse, dual-purpose horse koń juczny heavy cart-horse koń kareciany, karosjer coach-horse koń spacerowy hack koń rekereacyjny recreation horse/free-time horse koń terenowy hunter/ cross-country horse koń wojskowy charger koń pod damskie siodło, koń pod amazonkę lady’s mount koń użytkowy general utility horse koń hodowlany horse used for breeding koń pełnej krwi angielskiej bloodstock Str. 44 www.CzteryKopyta.pl Fot. Krzysztof Dużyński Wszystkie polskie konie, które wystąpiły w pierwszym dniu Czempionatu Świata w Paryżu, zajęły punktowane miejsca w klasach. Polsce przypadło jedno miejsce pierwsze, jedno drugie, jedno trzecie, jedno czwarte i dwa piąte. Dziś w hali nr 4 Paris Expo, usytuowanej pod wiaduktem z przęsłami wkomponowanymi w jej przestrzeń, przed dość liczną publicznością (choć na trybunach widać było wolne miejsca, podobnie przy stolikach VIPowskich) prezentowały się klacze. W grupie A klaczek młodszych (1-3letnich) z zapisanych 15 na ringu pojawiło się dziewięć. Pierwsza wystąpiła finezyjna, delikatna i najwyraźniej mocno przestraszona ogłuszającą mu- www.CzteryKopyta.pl zyką roczniaczka FT Shaella po Shael Dream Desert, wyhodowana w Brazylii i reprezentująca Dubaj. Otrzymała dość wysokie noty (suma punktów wyniosła 449), które pozwoliły jej zająć piąte miejsce. Klasę wygrała zaś ostatnia zawodniczka, kara FS Magnum’s Madonna (Magnum Psyche – Tai Bey Brittney/Bey Shah), hod. Strydom Arabians (RPA), wł. Paula Gheysensa, czempionka klaczy młodszych z Aachen (jedyna dwulatka w tej grupie), imponująco zaprezentowana przez Michaela Byatta (458 punktów). Elegancki jak zawsze Michael Byatt nie dał zresztą szans rywalom – także drugie miejsce w klasie przypadło rewelacyjnie pokazanej przez niego klaczce, reprezentującej Australię Princess of Marwan po Str. 45 A RA B S K I ŚW IAT A RA B S K I ŚW IAT Pistoria , Fot. Krzysztof Dużyński Marwan Al Shaqab (456). Na trzecim miejscu sklasyfikowano córkę Ajmana Moniscione Djoonam (454,5), na czwartym – Baila de Djoon OS z Al Bidayer Stud (454). Znana z wcześniejszych pokazów tego sezonu F.M. Gloriaa, choć zachwyca piękną głową, zawodzi w ruchu – nie zmieściła się tym razem w pierwszej piątce. W grupie B klaczek młodszych mieliśmy dwie reprezentantki: Psyche Victorię (Ekstern – Pallas-Atena/ Ecaho), hod./wł. SK Chrcynno-Pałac, czempionkę z Vilhelmsborga 2008 (Dania) i wiceczempionkę z Wels 2008 (Austria) oraz janowską Altamirę (Ekstern – Altona/Eukaliptus), wiceczempionkę klaczy młodszych z Str. 46 Jesiennego Pokazu w Janowie i zwyciężczynię klasy z Czempionatu Europy w Moorsele. Obie popisały się ładnym ruchem już na wejściu i obie „załapały się” do pierwszej piątki liczniejszej z dwóch grup klaczek młodszych (na 14 zapisanych koni stawiło się 12). Klasę otworzyła Zawah de Lam, obecnie z Omanu (po As Kayro), ale z notą końcową 448 pkt. nie zdołała wejść do czołówki. Pierwsze miejsce przypadło zasłużenie klaczce Abha Palma (Marwan Al Shaqab – Abha Gazali/El Perfecto), hod. Mariety Salas (Ganaderia Ses Planes), wł. Al Mohamadia Stud, wiceczempionce www.CzteryKopyta.pl klaczy młodszych Pucharu Narodów 2008 i czempionce z Moorsele. Abha Palma zachwyciła ruchem, za który otrzymała pierwszą „20” tego pokazu. Z notą 464,5 postawiła rywalkom poprzeczkę bardzo wysoko. Nie zdołała jej pokonać występująca tuż po niej Psyche Victoria, która jednak pokazała się bardzo dobrze (tradycyjnie z Johanną Ullström) i z notą 451,5 zajęła czwartą pozycję. Trzecie miejsce odebrała jej Pandoraah po Padrons Psyche, wł. Al Khaled Farm (458). Stawkę zamknęła Altamira pokazana przez Piotra Dwojaka (450), która zaimponowała wspaniałym ruchem – najlepszym z całej grupy – nagrodzonym dwiema dwudziestkami. Niestety, niższe noty za typ i głowę z szyją nie pozwoliły jej na zajęcie wyższej pozycji. Drugie miejsce w tej klasie przypadło słabo się ruszającej, ale za to wysoko ocenionej za typ i głowę z szyją Om El Bernadette po Om El Shahman, własności saudyjskiej (458,5). Kolejna klasa, czyli grupa A klaczy 4-letnich i starszych (8 rywalek na 10 zapisanych), miała należeć do Polski – i tak też się stało. Pierwsza na ring wbiegła należąca do Al Shaqab Stud Venetzia po Versace. Ta doskonale znana publiczności czterolatka zebrała bardzo wysokie noty za typ, w tym jedną „20” – zajęła jednak dopiero czwar- www.CzteryKopyta.pl te miejsce (457), co na pewno nie jest wynikiem satysfakcjonującym dla jej właścicieli. Po niej zobaczyliśmy bezbłędnie zaprezentowaną przez Mariusza Liśkiewicza Pistorię (Gazal Al Shaqab – Palmira/Monogramm), młodzieżową czempionkę Europy 2007 i Top Five Pucharu Narodów 2007. Choć bez „20”, bez większego trudu „przeskoczyła” Venetzię, otrzymując 460,5 pkt. Ten rezultat przełożył się na trzecie miejsce w klasie. Pistorię z kolei pokonała o zaledwie pół punktu Abha Myra (Marwan Al Shaqab – ZT Ludjkalba/Ludjin El Jamaal), hod. Ganaderia Ses Planes, Hiszpania, wł. Al Shaqab Stud, wiceczempionka klaczy starszych z Aachen. Piąte miejsce zajęła Lumiar Bint Balzak po Lumiar Balzak (452), należąca do Dubai Stud. Klasę wygrała oczywiście, ze sporą przewagą, witana owacjami i oblegana przez fotografów Pianissima (Gazal Al Shaqab – Pianosa/ Abha-Myra, Fot. Krzysztof Dużyński Str. 47 A RA B S K I ŚW IAT A R A B S K I ŚW IAT Martinique (Ansata Sinan Abha-Palma, Fot. Krzysztof Dużyński – Marratxi/Gual Moghar), hod. Susanne Reiter, Niemcy, wł. Dubai Stud. Wygrała ta druga, z notą 463 pkt. Emesa otrzymała ich 454. Trzecia była MA Scarlet po Hadidi, włoskiej hodowli i własności (452), czwarta – swobodnie pokazana w ruchu przez Jana Callisa rosyjska Nerl po Balaton, wł. Eukaliptus), która zebrała aż 9 Tatiany Kosolapovej (451,5). Emika, „dwudziestek”: 4 x typ i 5 x za głowę choć przyznano jej „20” za ruch, z szyją – w sumie 470,5 pkt. Choć straciła sporo punktów za nogi i tym razem noty za ruch miała niższe zamknęła stawkę z notą 449 pkt. niż w Aachen czy Moorsele (3 x 19 i 2 x 18,5), to jednak potwierdziła raz Wydaje się, że typowo polskie konie, jeszcze, że nie ma w tym momencie które nie mają nadzwyczaj wyprofilolepszej od niej klaczy. Pianissima, wanej głowy, ale za to znakomicie się prezentowana przez Grega Galluna, ruszają, nie są w stanie przekonać do otrzymała po zakończonej rywalizacji siebie sędziów do tego stopnia, by w klasach także specjalną nagrodę za zasłużyć na najwyższe noty. Oczywinajpiękniejszą głowę. ście wyjątkiem jest Pianissima, która jednak przede wszystkim dzięki noGrupa B klaczy starszych miała liczyć 10 rywalek, ale wystąpiło tylko pięć klaczy, w tym dwie z Polski: michałowska Emesa (Laheeb – Etopka/Eukaliptus), Top Five klaczy starszych w Moorsele i zwyciężczyni klasy w Aachen, oraz białecka Emika (Eldon – Emoza/ Ernal). Podobnie jak na wcześniejszych tegorocznych pokazach, konkurencja w tej grupie wiekoFot. Krzysztof Dużyński wej rozegrała się między Emesą a Str. 48 www.CzteryKopyta.pl tom za typ i głowę z szyją pozostaje niepokonana. Być może więc rację mają ci, którzy zaczynają się obawiać, że pomału pokazowy koń arabski jest redukowany do swojej głowy... Dość niepokojąco wygląda „lista obecności” w klasach. Zawsze może się zdarzyć, że nagła niedyspozycja wykluczy konia z rozgrywek – dziś jednak w Paryżu niedyspozycja wykluczyła aż połowę grupy B klaczy starszych i aż sześć uczestniczek z grupy A klaczy młodszych. Pojawia się pytanie, czy niektóre konie nie są aby zapisywane nie po to, by startować, lecz tylko po to, by „zamieszać” na liście obecności. Więcej zapisanych koni oznacza bowiem podział na grupy i czasem może rozdzielić groźnych ry- wali. Owszem, zwyczaj „rozstawiania” najwyżej notowanych zawodników istnieje w wielu dyscyplinach sportowych, ale w przypadku pokazów koni arabskich decyduje data urodzenia, nie zaś wcześniejsze wyniki. Może więc sposobem na ominięcie tego przepisu staje się zapisywanie koni „na zapas”? To jednak tajemnice trenerów i właścicieli… Tekst: Monika Luft Zdjęcia: Krzysztof Dużyński www.polskiearaby.com Pianissima, Fot. Krzysztof Dużyński A RA B S K I ŚW IAT A RA B S K I ŚW IAT Niedawno do piramidy ECAHO zostały dołączone pokazy najniższej kategorii: D „Regional Shows”. Są to pokazy jednodniowe, zamknięte dla koni, które wygrały klasę rangi C lub wyższej. Konie oceniane są przez jednego sędziego, przez porównanie albo systemem punktowym od 0 do 10. Wymagana jest obecność minimum jednego członka DC mówiącego w lokalnym języku. Opłata za afiliację kosztuje 90 €. Tego typu pokaz został zorganizowany podczas XXIV Czempionatu Balearów Koni Czystej Krwi (912.10) w miejscowości Inca na Majorce. Cała impreza trwała aż cztery dni. Zapisano ponad 120 koni Pura Raza Espaňola (czystej krwi hiszpań- Str. 50 skiej), 11 Pura Raza Aá, 6 Pura Raza Menorquina (czystej krwi z Menorki, podobne do P.R.E., ale zawsze kare), oraz 31 czystej krwi arabskiej, z których wystartowało 28. Czwartek, piątek i sobota poświęcone były pierwszym trzem rasom, rozegrano także próbę funkcjonalności (ujeżdżenia) dla ogierów P.R.E. W niedzielę odbył się pokaz koni arabskich oraz klasa liberty, a także czempionaty – także dla P.R.E. Urozmaiceniem były konkursy dodatkowe: dla najlepszego hodowcy, wystawcy, prezentera itd. Inaczej niż zwykle, nagrody rozdano dopiero wieczorem. Trzeba przyznać, że na pucharkach, medalach i dyplomach nikt nie oszczędzał... I bardzo dobrze: niezależnie od rangi zawsze pozostaje miła pamiątka z pokazu, choćby za trzecie miejsce. Konie arabskie startowały w 9 klasach. W grupie klaczek rocznych wystąpiło sześć koni – potomkinie ogierów: ELART, ELTON, OM EL EXTREEM i ALFABIA DAMASCUS. Wygrała wyróżniająca się ANJELINA B.V. (ELTON – AVENIDA/EUROPEJCZYK) o polskim pochodzeniu, drugie miejsce zajęła bardzo przyjemna NOOR EL EXTREEM (OM EL EXTREEM – FLAVIA/THAMIL), obie hodowli i własności Yeguada Bautista Vich. Wśród trzech ogierków rocznych zdecydowanie najlepszy był KAROLUS MAF (MAF ROMULUS – KASTILIA MAF/ ELART), hod./wł. Ingalil Martensson, www.CzteryKopyta.pl klaczek trzyletnich były dwie klaczki: ZINGARA PSYCHE (PADRONS PSYCHE – ZGUBA/ENRILO), hod./wł. Yeguada Bautista Vich, i GUAL HAMMURABI (ABHA ELJI – GUAL VA I R A / B E N I HAMUD), hod. Antonii Comas Llabres, wł. MªTeresy Gual De Pons. Zajęły miejsca zgodnie z kolejnością. który otrzymał także tytuł Rezerwowego Czempiona Ogierów Młodszych. Za nim był jego kolega stajenny KAVALIER MAF (ELART – KATUN/ CRUSADER). Wystąpiło pięć zgłoszonych klaczek dwuletnich po ogierach: MARWAN AL SHAQAB, ABHA ELJI, ELART i GLADYSZ. Wygrała śliczna siwa KANKAN MAF (ELART – KATUN/CRUSADER) – pełna siostra ogierka KAVALIER MAF z tej samej hodowli i późniejsza Czempionka Klaczy Młodszych. Druga była AM QAHI (ABHA ELJI – AM HIMYARI/EL PERFECTO), hod./wł. L’Eresta S.L. Ona z kolei zdobyła tytuł Rezerwowej Czempionki Klaczy Młodszych. Wystąpił tylko jeden ogierek dwuletni: bardzo dojrzały ABHA PUNJAB (MARWAN AL SHAQAB – ABHA JAWHARAH/EL PERFECTO), hod./wł. znanej stadniny Ganaderia Ses Planes S.L. Po południu został on Czempionem Ogierów Młodszych. W klasie www.CzteryKopyta.pl Grupę trzech klaczy 4-, 5- i 6-letnich wygrała KORAL (ELTON – ELECTRIC SILUETE/MONOGRAMM), hod./wł. Yeguada Bautista Vich, druga była ISEULT, od ABHA JAMAICA po EL PERFECTO, córka użytego w Polsce ogiera KHIDAR, wyhodowana przez Ramona Gomez Pardo, wł. Ganaderia Ses Planes S.L. Tego samego dnia otrzymały one tytuły odpowiednio Czempionki i Rezerwowej Czempionki Klaczy Starszych. W klasie przeznaczonej dla ogierów w tym samym wieku zwyciężył masywny michałowski ZAKAZANY OWOC (GANGES – ZALETA/PIECHUR), wł. Yeguada Bautista Vich, drugi był lekki i szlachetny GUAL GHORKI (KHIDAR – GUAL TESSA/ABHA HARIM), hod. MªTeresy Gual De Pons, wł. L’Eresta S.L. – późniejszy Rezerwowy Czempion Ogierów Starszych. Klacze siedmioletnie i starsze reprezentowała AM SHARIZAR (GUAL SADAM – AM SHILKA/ Str. 51 A RA B S K I ŚW IAT A RA B S K I ŚW IAT GUAL JAZIR), hod. Martin Amengual Mascaro, wł. L’Eresta S.L., która po południu nie mogła z powodów zdrowotnych wystąpić w czempionacie. W grupie ogierów w tym samym wieku wyróżnił się ruchem i dobrym przygotowan ie m N OR M A N (MONOGRAMM – W.N. NASTASEA/NABOR), hod. SK Michałów, wł. Yeguada Bautista Vich, który otrzymał też tytuł Czempiona Ogierów Starszych. Drugie miejsce zajął jego syn ASTON od pięknej janowskiej klaczy AVENIDA po EUROPEJCZYK, hod./wł. Yeguada Bautista Vich. Klasa LIBERTY była podzielona na dwie grupy: wystąpiły dwa ogiery i cztery klaczki. Najlepszym ogierem w Str. 52 tej konkurencji okazał się wspomniany wcześniej ASTON, natomiast najlepszą klaczą AM QAHI. Konie biegały luzem po całym ringu pokazowym, który miał wymiary padoku ujeżdżeniowego. W sobotę rozgrywano na nim próbę ujeżdżenia. Na czas pokazu w ręku zdjęto oznaczenie dresażowe i tradycyjnie wystawiono roślinki w doniczkach. Cała impreza była zorganizowana w sposób ekonomiczny, bez ponoszenia zbędnych nakładów. Sam fakt, że były to pokazy aż czterech ras czystych, już ograniczał koszty. Z podobnym kumulowaniem imprez końskich spotkałam się już we Włoszech: po co www.CzteryKopyta.pl robić jedne zawody, skoro można zrobić trzy różnego rodzaju co weekend? Nie trzeba przenosić namiotów z boksami i stolikami oraz ogrodzeń, a także demontować głównej areny i trybun. Atmosfera pokazu była przyjemna i spokojna. Klasy rozpoczynały się, gdy zgromadziły się wszystkie konie, a więc nie do końca zgodnie z programem, ale przecież wiadomo, że przygotowanie koni zajmuje dużo czasu i wysiłku. Zbytni pośpiech nie jest wskazany… Ludzie są sympatyczni i otwarci, lecz ich tryb życia różni się znacznie od naszego. W środku dnia robi się kilkugodzinną przerwę na odpoczynek (obiad), a życie towarzyskie zaczyna się dopiero późnym wieczorem. Pewnie dlatego rozdanie nagród zaplanowano dopiero na 20.00 w niedzielę. Publiczność dopisała, choć wyraźnie www.CzteryKopyta.pl więcej osób było zainteresowanych końmi typowo hiszpańskimi, o charakterystycznych, wysokich chodach, niż arabskimi. Jeżeli chodzi o hodowlę tych drugich, to zwracają uwagę dobre kłody u młodzieży, wpływy rodowodowe polskie oraz najlepszych ogierów na świecie. Zauważalne jest też to, że Hiszpanie bardzo kochają swoje rodzime rasy i mimowolnie czasem upodobniają araby do P.R.E. Generalnie bardzo dbają o konie, które czasem są w aż za dobrej kondycji. Wydaje się, że bardzo dobrym pomysłem jest przeprowadzanie próby ujeżdżeniowej dla ogierów P.R.E., która w 25% wpływa na ostateczną ocenę konia. Być może wprowadzenie tego typu konkurencji byłoby pożyteczne w przypadku ogierów czystej krwi arabskiej. Czempionat koni arabskich sędziowała Anna Stojanowska. Tekst: Alicja Poszepczyńska Zdjęcia: www.escavall.net www.polskiearaby.com Str. 53 W E T E RY N A R I A W E T E RY N A R I A Fot. Agata Obidowicz wilgotniejszy. Wydzielina z nosa także zaczyna wyciekać w coraz mniejszych ilościach i jest rzadsza. Oddech jest spokojniejszy. Jeśli przyłożymy ucho do klatki piersiowej konia, będzie można z łatwością usłyszeć charakterystyczne szmery i rzężenie. Przede wszystkim chorego konia należy umieścić w suchej, ciepłej i dobrze wentylowanej stajni. Temperatura w pomieszczeni powinna wynosić ok. 16-18°C. Ściółka powinna być niepyląca, a siano pryskane wodą. Dieta chorego konia powinna składać się z pasz lekkostrawnych, takich jak marchew i siano łąkowe dobrej jako- ści. Zamiast owsa znacznie lepiej podać otręby pszenne zwilżone wodą. Woda podawana do picia nie powinna być zimna. Dodatkowo można nacierać klatkę piersiowa konia terpentyną zmieszaną w proporcjach 1:1 z olejem albo spirytusem kamforowym, a następnie okryć go derką. W lekkich przypadkach koń wraca do zdrowia w ciągu 1 do 2 tygodni. Kaszel może utrzymywać się przez dłuższy czas. Jeśli choroba będzie nieleczona, a koń nie będzie znajdował się pod odpowiednią opieką, zapalenie oskrzeli może przerodzić się w zapalenie płuc. Tekst i zdjęcia: Agata Obidowicz Fot. Agata Obidowicz Zapalenie oskrzeli, inaczej zwane nieżytem oskrzeli lub przeziębieniem, jest to zapalenie błony śluzowej oskrzeli. Schorzenie to często występuje przy wielu chorobach zakaźnych i pasożytniczych, ale ma też wiele innych przyczyn. Do podstawowych należy np. przebywanie konia na zimnym deszczu, w przeciągach, w wilgotnych i zimnych lub zbyt dusznych i ciepłych pomieszczeniach. Zakurzone stajnie z pylącą lub bardzo brudną ściółką w boksach też wpływają niekorzystnie na oskrzela i drogi oddechowe, podrażniając je. Czasami zapalenie oskrzeli wywoływane jest przez te same zarazki, które powodują zapalenie płuc. Podobnie jak w za- Str. 54 paleniu płuc, do zapalenia oskrzeli może dojść po nieprawidłowym aplikowaniu leków przez nozdrza. Jednym z podstawowych i najbardziej charakterystycznych objawów jest męczący, bolesny i gwałtowny kaszel oraz znacznie przyspieszony oddech. Często można zaobserwować także wydzielinę z nosa. Jest ona albo przeźroczysta (surowicza), albo mętna i ciągnąca się (śluzowo-ropna). Łatwo zaobserwować także spadek formy i apetytu. Temperatura ciała jest najczęściej podniesiona do 40°C lub wyżej. Po kilku dniach, gdy nie rozpocznie się leczenia, można zauważyć, że kaszel występuje rzadziej, staje się www.CzteryKopyta.pl www.CzteryKopyta.pl Str. 55 S T A CY J K A M A L T U S I A S T A CY J K A M A L T U S I A wszystkich sił wszystkich możliwości wsparcia przez firmy, dlatego kieruję swoją prośbę do szanownych Państwa. Szanowni Państwo!!! Jestem załamana, nasza klacz (źrebak) Łezka będzie miała najprawdopodobniej amputowaną nogę i zbieramy pieniądze na protezę, ewentualnie na dalsze skomplikowane leczenie. Bardzo proszę o wsparcie i przekazanie wiadomości znajomym, którzy kochają zwierzęta. NA RAZIE LEKARZE ROBIĄ WSZYSTKO, ŻEBY URATOWAĆ NOGĘ. Bardzo pilnie potrzebujemy wsparcia finansowego lub rzeczowego dla 10miesięcznej klaczy Łezka oraz pozostałych zwierząt. Otrzymywane produkty pozwolą nam na niewydawanie funduszy zebranych już na operacje klaczy – to dla nas bardzo ważne. Będę wdzięczna szanownym Państwu za każdy rodzaj pomocy dla mojej Fundacji. Klacz jest po złamaniu nogi i po operacji, kości są na śruby, niestety kości nie zrastają się i konieczna będzie NAJPRAWDOPODOBNIEJ AMPUTACJA TYLNEJ NOGI I ZAŁOŻENIE SPECJALNEJ PROTEZY, Z KTÓRĄ MALEŃ- Str. 56 STWO BĘDZIE MOGŁO ŻYĆ. Kochani, dlatego błagam o pomoc – klacz jest taka pełna życia, proszę zobaczyć na naszej stronie. PODARUJMY JEJ ŻYCIE. Chciałabym zaproponować również adopcję wirtualną, która bardzo pomoże nam w utrzymaniu zwierząt i leczeniu tych najbardziej potrzebujących, w tym przypadki Łezki – byłabym zaszczycona, gdyby Państwo wzięli pod swoje skrzydła jedno z naszych chorych, wysłużonych zwierząt. W czasie trwania akcji dla Łezki dwie wspaniałe osoby wzięły do adopcji wirtualnej kotka i konia. Kochani, polecam adopcję na odległość – zawsze można odwiedzić swojego podopiecznego. Obecnie moja Fundacja posiada 15 koni, 4 kozy, 2 króliki, 5 psów i 14 kotów. W większości to zwierzęta wymagające stałej opieki weterynaryjnej. Dzięki sponsorom, adopcji wirtualnej i szeroko pojętej pomocy takie organizacje jak moja Fundacja mogą istnieć i pomagać zarówno ludziom, jak i zwierzętom. KOCHANI, BĘDĘ WDZIĘCZNA ZA KAŻDĄ ZŁOTÓWKĘ WPŁACONĄ „NA ŁEZKĘ”! NR KONTA: 96 1500 1501504 1215 0003 4871 0000. DLA WPŁAT ZAGRANICZNYCH TEN SAM NUMER, ALE Z DOPISKIEM KRDBPLPW. Z całego serca dziękuję wszystkim sponsorom, darczyńcom i ludziom o szlachetnych sercach. Fundacja Stacyjka Maltusia W zamian mogę zaproponować wymianę banerów, reklamę Państwa firmy na stronie fundacyjnej (odwiedza nas ponad 150 osób dziennie), na naszych kalendarzach i ulotkach oraz wpisanie na listę Firm Przyjaznych Zwierzętom. Wiem, że zawsze należy próbować ze www.CzteryKopyta.pl www.CzteryKopyta.pl Str. 57 PO LS KA KAWA L E R IA PO LS KA KAWA L E R IA Wieniawa cz. 3 W samej Warszawie skierował swe kroki Wieniawa do kawiarni Udziałowa, gdzie – jak wskazano mu – zbierała się artystyczna śmietanka stolicy. W ułańskim mundurze, wysokim czako na głowie, przy szabli, brzęcząc ostrogami, zwrócił od razu na siebie uwagę. Okazało się, że w lokalu jest kilku jego znajomych – Stefan Żeromski, Wincenty Brzozowski. Znalazło się zaraz krzesło, ledwie usiadł, a rzucił się na niego z pocałunkami jakiś tęgi jegomość. Okazał się nim być dawny przyjaciel z paryskich studiów, Tadeusz Pruszkowski. Nie na tym koniec niespodzianek. Tadzio zaprosił go bowiem do siebie na obiad, gdzie Wieniawa miał spotkać jego żonę, którą była… Zosia Katarzyńska! Tak! Zuzia Paniąteczko była w Warszawie. Zakupił tedy Wieniawa pudełko czekoladek, bukiet goździków i wspiął się na piąte piętro kamienicy przy ul. Wielkiej 11. Gdy otworzyły się drzwi, oczom jego ukazały się wielkie czarne oczy, które na widok niewidzianego dawno ukochanego zrobiły się jeszcze większe. Uściskom i pocałunkom (tym grzecznym, w policzki rzecz jasna) nie było końca. Opowieści było na tyle, że i do rana czasu by nie starczyło, jednakże musiał Wieniawa wracać do kwatery, jako że z rana czekały go dalsze obowiązki. Udał się bowiem Str. 58 wraz z Piłsudskim na posiedzenie Naczelnego Komitetu Narodowego, gdzie wygłosił przemówienie, krytykując uległą wobec zaborców politykę NKN. Następnego dnia, gdy pod hotelem, w którym zatrzymali się, odbywa się manifestacja robotników i studentów, Piłsudski, nie chcąc zadrażniać sytuacji w bądź co bądź okupowanej, aktualnie przez Niemców, Warszawie, nie decyduje się wyjść do tłumu, wysyła zaś Wieniawę, który uspokoiwszy demonstrantów, wysyła ich do domu, po czym udaje się spiesznie do Komendy Miasta wyjaśnić przyczynę manifestacji. Tam dowiaduje się, iż Piłsudski musi natychmiast opuścić miasto, by nie dopuścić do rozruchów. Znamienne zadnie pada, gdy wraz z niemieckim oficerem wychodzą z gmachu. Oficer przepuścił Wieniawę przodem, mówiąc: „Proszę, niech pan wyjdzie pierwszy. Ja jestem u siebie w domu”. Wieniawa odparł z naciskiem: „Pozwoli pan, panie majorze, ale w Warszawie to ja jestem u siebie w domu”. Nie chcąc zadrażniać stosunków z Niemcami czy też ryzykować aresztowania, wyjeżdżają tego samego dnia z Piłsudskim www.CzteryKopyta.pl Konia z rzędem, gdy w świecie Taką parę znajdziecie, Jak mój kasztan i moja kochanka. On ma dużo krwi wschodniej, Łuny blask bije od niej Jak od zorzy rośnego poranka. Ona młoda, on młody, Jednakowe ich chody, Mazur panny wart kłusa kasztanka, Oczy mają ogniste, Włosy mają złociste, Koń mój miły i moja kochanka. Nogi cienkie w pęcinach Ma koń i dziewczyna, Nie pochwalą takimi się sarny. Oboje swojego chowu, Oboje bez narowu, Dziewczę ciche, a rumak jest karny. Czasem kasztan źle skoczy Lub dziewczyna się boczy, Lecz to tylko chwilowym jest fochem, Pewnym, miła, jest Ciebie I mój kasztan w potrzebie Nie zawiedzie mnie nigdy przed Mochem. Jednym tylko kochanka Bije w cuglach kasztanka, W tyle został mój rumak skrzydlaty… Na żołnierskiej me gusta Nie ma nic nad jej usta, Usta kraśne jak moje rabaty. Gdy jej ust wspomnę wiśnie, Serce aż się zachłyśnie I rozlewa się w żyłach ukropem, Wtedy ułańską modłą Muszę wskoczyć na siodło, Bu się upić szalonym galopem. www.CzteryKopyta.pl do Otwocka, gdzie pracować będzie sztab Komendanta. Wieniawa zaś niemalże codziennie kursować będzie do Warszawy z rozkazami. Wykorzystuje ten czas na wizyty w Udziałowej, u Zuzi Paniąteczka i jej męża czy też u swej dawnej krakowskiej sympatii, Heleny Sulimy, która gra w Teatrze Polskim. Romans odżywa, a wraz z nim nadzieje aktorki, iżby po wojnie zostać żoną dzielnego ułana. Wieniawa miał na tę sprawę zgoła inny pogląd, traktując ten romans raczej jako kolejną miłosną przygodę niż perspektywę na przyszłość. Wyraz temu dał w wierszu „Moja para”. Wyjaśnić jednakże należy, iż by zachować dyskrecję i nie zdradzić, kim jest owa kochanka, Wieniawa celowo w wierszu napisał o włosach złocistych, podczas gdy pani Sulima miała włosy kruczoczarne. Wyznawał też swoistą zasadę, wobec której romans „był zgodny z przepisami prawa międzynarodowego i prawa kawaleryjskiego, którego tak nam zazdroszczą piechurzy” . Tę swoista dewizę zawarł w krótkiej, lecz jakże wymownej regule: Coraz bliższe przebywanie Wieniawy przy boku Piłsudskiego z wolna zaczyna go wciągać w konflikt Komendanta z płk. Sikorskim, późniejszym Wodzem Naczelnym i Premierem Rządu RP na Uchodźstwie. Sikorski szefował bowiem uległemu bardzo wobec Austriaków Departamentowi Wojskowemu Naczelnego Komitetu Wojskowe- Str. 59 PO LS KA KAWA L E R IA go i nie przebierał w środkach, posuwając się nawet do oszczerczych donosów, byle zdyskredytować Piłsudskiego w oczach Austriaków i sparaliżować jego poczynania. Nie był tedy późniejszy premier popularny pośród legionistów. Podczas gdy oni krwawili na froncie, on siedział na wygodnym stanowisku za biurkiem w Piotrkowie i działał tak, by przypodobać się Austriakom. W antagonizm ten siłą rzeczy wciągnięty został Wieniawa, jako bezgranicznie oddany Piłsudskiemu. Oliwy do ognia dolał samodzielnie, pisząc raz po raz satyryczne wierszyki i piosenki o Sikorskim, które niemalże z miejsca były podchwytywane przez całe legiony i na głos śpiewane. Tymczasem Piłsudski opuścić miał Otwock. Wraz z wyjazdem skończyły się wypady Wieniawy do Warszawy, którą tak sobie upodobał. Po kilkudniowej podróży stanęli w Kowlu, a Wieniawa, z żalem opuszczając Komendanta, zameldował się na powrót u Beliny. Od tej chwili raz po raz znajdować się będzie to w pierwszej linii, jak zwykle wykazując się brawurą i pogardą śmierci, to w służbie u Piłsudskiego. Ta zaś zaczyna przybierać coraz to poważniejsze kształty. Wieniawa jeździ jako wysłannik Komendanta do Lwowa, Wiednia, Krakowa, Zakopanego. Będąc na Podhalu, zajeżdżają do rodzinnej Bobowej. Matka Wieniawy powitała Piłsudskiego na progu chlebem, solą i tymi słowy: Str. 60 PO LS KA KAWA L E R IA „Panie Brygadierze. Pan musi być chyba cudotwórcą, skoro pan mego chłopaka nauczył posłuszeństwa”. Wizyta ta została uwieczniona na pamiątkowej fotografii. Sam stosunek Komendanta do Wieniawy ewoluuje i staje się coraz bardziej ciepły. Kiedy wysyła go z Kostiuchnówki, pod silnym ogniem rosyjskim, z rozkazami do gen. Berbeckiego, z niecierpliwością czeka powrotu adiutanta, a gdy Wieniawa wraca cały i zdrowy, rzuca mu się na szyję, ściska i mówi: „No, wreszcie wróciłeś”. Jest to o tyle znamienne, że zwykle zwracał się do niego w osobie trzeciej. Wspominając ten dzień, powiedział kiedyś: „Za to go lubię, że gdy był mus, mogłem na niego liczyć bez względu na położenie”. Jeden z uczestników owej bitwy pod Kostiuchnówką, Tadeusz Królikowski, tak napisał: „Komendant nie tylko lubił Wieniawę, jak lubili go wszyscy, ale kochał go jak syna. Kochał go nie tyko za jego brawurę i fantazję, nie tylko odwzajemniając jego przywiązanie, nie tylko za gawędziarstwo i dowcip, ale bardziej jeszcze za jego indywidualność, niepospolite zdolności w różnych kierunkach oraz szczerość i otwartość jego wypowiedzi. Wiedział, że Wieniawa niczego przed nim nie ukryje, że wykona do ostatka każde powierzone mu zadanie”. W drugą rocznicę wymarszu pierwszej Kadrowej z Oleandrów, 6 sierp- www.CzteryKopyta.pl nia 1916 r., Wieniawa jako jeden z pierwszych legionistów otrzymuje z rąk Piłsudskiego krzyż Za Wierną Służbę. Niedługo potem pojawia się wiadomość, iż rozkazem władz austriackich Legiony mają zostać zamienione w Polski Korpus Posiłkowy, a oficerowie austriaccy założyć legionowe mundury. Reakcja Piłsudskiego jest natychmiastowa – postanawia podać się do dymisji. Wśród legionistów następuje spadek nastrojów i zapanowuje przygnębienie na które pewnym lekarstwem okazuje się Wieniawa, rozładowując nieco nastroje swoimi przyśpiewkami, tym razem wymierzonymi w Austriaków i ich Armeeoberkommando. W miejsce Piłsudskiego, celem objęcia dowództwa, a w praktyce dla rozbicia legionowej wspólnoty, zostaje wysłany na front płk Władysław Sikorski. Wieniawa na „cześć” nowego wodza ułożył stosowną piosenkę, za którą został przez Sikorskiego szczerze i do reszty znienawidzony. Nie zapomni mu tego i ćwierć wieku później, gdy jako Wódz Naczelny odmówi Wieniawie powrotu do wojska, co zaprowadzi tegoż na dach kamienicy przy Riverside Drive. Dymisja Piłsudskiego zostaje przyjęta, a wraz z nią przestaje istnieć Pierwsza Brygada. Wieniawa pozostaje cały czas przy swoim Komendancie, który choć nie stoi już formalnie na czele Legionów, nie rezygnuje z dalszej walki z zaborcą i ku niej czyni www.CzteryKopyta.pl dalsze przygotowania. Wieniawa zaś jeździ po kraju jako emisariusz swojego wodza, bywając to w Krakowie, to w Warszawie, gdzie nie omieszka odwiedzić oczekującej go zawsze Heleny Sulimy. Tam też dwaj cukiernicy, Karol Albrecht i Jan Skąpski, otwierają nową kawiarnię – Ziemiańską, do której Wieniawa będzie z lubością wpadał przez następne 25 lat. Rok 1917 przynosi zmiany w funkcjonowaniu polskiego wojska. Pomimo sprzeciwów Piłsudskiego zostaje ono podporządkowane niemieckiemu okupantowi, tworząc Polnische Wehrmacht, która ma złożyć przysięgę na wierność cesarzom niemieckiemu i austriackiemu. Dochodzi do słynnego kryzysu przysięgowego, po którym legioniści zostają internowani w obozach w Szczypiornie i Benjaminowie. Wyjątkowo nerwowo na wieść o haniebnej przysiędze reagują ułani Pierwszego Pułku Beliny, szykując się do otwartej walki z Niemcami, zbierając po wsiach broń i amunicję. 9 lipca 1917 r. pułk stanął na Błoniach pod Ostrołęką, już bez swojego dowódcy, który został zwolniony nie tylko z dowództwa, ale i w ogóle z wojska. Jego miejsce zajął rotmistrz Głuchowski, który złożywszy raport austriackiemu generałowi Zygmuntowi Zielińskiemu, wydał rozkaz do zaprzysiężenia. Dowódcy szwadronów głośno zawołali: „Kto do przysięgi, pięć kroków wystąp!”. Szeregi ani drgnęły, w Str. 61 PO LS KA KAWA L E R IA związku z czym dowódcy kolejno meldowali, że w ich szwadronach nikt do przysięgi nie przystąpił. Próbowano jeszcze wymusić złożenie przysięgi na samych oficerach pułku, jednakże bezskutecznie. W szeregach beliniackich wrzało, bunt wisiał na włosku. Niemalże na ostatnią chwilę jego zarzewie zgasił Wieniawa, przywożąc z Krakowa przesłanie Komendanta, że walka jeszcze nieskończona, a będąc jego żołnierzami, winni poddać się jego rozkazom. Te zaś przewidywały zachowanie wojska dla ostatecznej, rozstrzygającej walki o niepodległość. Na samych legionistów spada kolejny cios – rankiem 22 lipca 1917 r. Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski zostają aresztowani i wywiezieni celem osadzenia w twierdzy w Magdeburgu. Sami legioniści zostają zamknięci we wspomnianych obozach internowania (pochodzący z Królestwa) bądź też mają zostać wcieleni do armii austriackiej (pochodzący z Galicji). Los ten ma spotkać również Wieniawę, który udaje się do Krakowa i otrzymuje, jako lekarz, przydział Str. 62 PO LS KA KAWA L E R IA do szpitala wojskowego. Nie usiedział tam jednakże zbyt długo i przy pierwszej nadarzającej się okazji zwiał, meldując się u pułkownika Śmigłego, który stanął na czele Polskiej Organizacji Wojskowej. Rozpoczyna się trudny okres w życiu Wieniawy. Brawurowe potyczki na pierwszej linii frontu zastępuje praca w konspiracji, nieustanne ukrywanie się i ucieczki przez żandarmerią. Było to o tyle trudne, że w będąc znanym w Krakowie, nie sposób było wyjść na ulicę, by nie spotkać kogoś znajomego. Tymczasem sytuacja na świecie ulega diametralnej zmianie. Wybuch rewolucji bolszewickiej w Rosji zaprowadza w tejże wielki nieład. Z zamieszania tego korzysta dowódca Drugiej Brygady Legionów, gen. Józef Haller, który przebija się na Ukrainę, zamierzając podjąć zbrojną walkę przeciw- Śniadanie u Piłsudskiego www.CzteryKopyta.pl ko znajdującym się tam okupacyjnym wojskom niemieckim. Pułkownik Śmigły dla nawiązania kontaktu z Hallerem wysyła do niego Wieniawę. Ten, choć słabo mówi po rosyjsku, przyjmuje misję z radością, jako że nieustanne ukrywanie się przez austriacką żandarmerią zaczyna mu mocno doskwierać. W wyjątkowo bezczelny sposób opuszcza Kraków, dosiadając się do przedziału pierwszej klasy, zajmowanego przez podpułkownika sztabu generalnego austriackiej armii, i wdaje się z oficerem w uprzejmą konwersację. Efekt jest taki, iż sprawdzający mu paszport żandarmi, miast – jak dotąd – go aresztować, salutują mu. Nie trzeba dodawać, iż paszport ani pozostałe dokumenty nie są prawdziwe. Niedługo zabawia Wieniawa w Kijowie, jako że i tu grunt pod nogami zaczyna się mu palić. Uzgadnia z gen. Hallerem, iż wspólnie wyjadą do Paryża, jednakże Haller zmuszony jest opuść Kijów w tajemnicy wcześniej. Wieniawa rusza tedy jego śladem, docierając do Moskwy. Tam zaś otrzymuje zadanie nawiązania kontaktu z szefem francuskiej służby wywiadowczej. Udaje się zatem pod wskazany adres i gdy otwierają się drzwi, oczom nie wierzy. Staje w nich bowiem znana mu sprzed lat paryska znajoma Bronisława Berenson. Ta sama, która miała o nim tak niskie mniemanie w czasach paryskich studiów i która notorycznie niweczyła jego zamiary, ostrzegając przed nim www.CzteryKopyta.pl młode panienki i mężatki. Okazuje się, że Bronisława pracuje obecnie dla francuskiego wywiadu, a słuchy o bohaterskiej służbie Wieniawy u boku Piłsudskiego dotarły do niej, gasząc dawną niechęć i uprzedzenie. Moskwa nie jest jednakże bezpieczną przystanią, jako że rosyjska policja polityczna masowo aresztuje Polaków, których wygląd sugeruje, że mogą być żołnierzami. Wieniawa, wsparty przez nowo poznanych francuskich przyjaciół, próbuje wyjechać do Murmańska. Niestety, wagon, do którego wsiada, pełen jest podobnych jemu uciekinierów, którzy nadmiernie głośno poczynają wyrażać swoje zadowolenie z opuszczenia moskiewskiego piekła. Pamiętać bowiem należy, iż szalała tam w owym czasie rewolucyjna zawierucha. Wagon zostaje otoczony przez dworcowych funkcjonariuszy policji, a jego pasażerowie zaprowadzeni na posterunek, gdzie sześciu z nich, w tym Wieniawa, jako wyglądający na oficerów, zostaje wyznaczonych do rozstrzelania. Wieniawa ratuje siebie i pozostała piątkę od niechybnej śmierci, podając się za obywatela francuskiego, ochotnika tejże armii, i grożąc, iż rozstrzelanie go zostanie potraktowane jako międzynarodowe przestępstwo. W efekcie cała szóstka zostaje odprowadzona do więzienia na Łubiance. Zamknięci w celi pełnej mężczyzn i kobiet, różnego wieku i różnej narodowości, widzą, jak co jakiś czas wy- Str. 63 PO LS KA KAWA L E R IA woływana z nazwiska osoba znika za drzwiami, po czym rozlega się odgłos strzałów karabinowych, jednoznacznie świadczących o losie niedawnego współtowarzysza niedoli. Perspektywy nie są zatem optymistycznie. Mimo to Wieniawa znajduje w sobie dość siły, by pocieszać zapłakaną skazaną na śmierć dziewczynę. Kiedy recytacja wierszy Baudelaire’a nie pomaga, przechodzi do przytuleń i pocałunków, naprzód braterskich, potem bardziej frywolnych, które rozwijają się w akt miłosny. Dopiero to przynosi pożądany efekt i biedne dziewczę zasypia. Jak się okaże następnego ranka, była to jej ostatnia przygoda miłosna w życiu. Sam Wieniawa zmuszony jest znosić typowe „atrakcje” więziennego życia, jak wszy, zatłoczone cele, rzadkie wizyty w łazience, z perspektywą podzielenia losu swojej kochanki, jako że bolszewicy nie chcą dać wiary jego tłumaczeniom, iż jest ochotnikiem do armii francuskiej. W tych trudnych chwilach wspiera go Bronisława, przesyłając paczki i odwiedzając, podejmuje jednocześnie usilne starania o wydobycie Wieniawy z więzienia. Dochodzi do tego, że do jego celi zawitał sam Feliks Dzierżyński. Rodak wprawdzie, lecz dla historii Polski zapisał kilka niezbyt chlubnych kart. Zwykł mawiać, że dla jego ofiar nie są konieczne cztery ściany więzienia, a wystarczy jedna do straceń. Wizyta ta nie poprawiła płożenia Wieniawy, Str. 64 PO LS KA KAWA L E R IA Bronisława nie ustawała więc w staraniach. Sam Wieniawa przygotowywał się na jej wizyty jak na święto – golił się, prał koszulę, a w rozmowach tryskał humorem. Gdy zapytała kiedyś, czy ma jakieś specjalne życzenia, odparł: „Mam tylko jedno marzenie – chciałbym pójść z panią na spacer”. Sytuacja nie ulega jednakże poprawie, a wręcz pogorszeniu, gdy Bronisława przynosi wiadomość, iż śledztwo w sprawie Wieniawy utknęło w martwym punkcie, a ona sama, podejrzewana o kontakty z polskim podziemiem niepodległościowym, musi uciekać z Moskwy. Jakież było tedy zdziwienie Bolesława, gdy któregoś wrześniowego wieczora 1918 r. został wezwany do kancelarii, gdzie kazano mu podpisać jakiś dokument i oświadczono, że jest wolny. Wyszedł na ulicę, nie wiedząc, gdzie jest i dokąd ma pójść. Miał gorączkę. Po chwili jednakże usłyszał swoje nazwisko ze stojącej opodal dorożki. Siedziała w niej Bronisława. Został zaraz przetransportowany do mieszkania, gdzie pod czujna opieką Bronisławy, jej matki i dwóch sióstr szybko doszedł do zdrowia. Jak sam napisał później, czuł się tam jak w raju. Uzyskał także pisemne pozwolenie na pobyt w Moskwie, tym razem na swoje własne nazwisko. Nie byłby sobą zatem, gdyby nie wykorzystał tegoż faktu na odwiedzenie wszelkich muzeów, teatrów i kabaretów. W tym samym czasie bolszewicy próbują www.CzteryKopyta.pl Adiutant Komendanta przeciągnąć go na swoją stronę, jak nietrudno się domyślić – bezskutecznie. Rozpoczął również starania w celu nawiązania kontaktów z francuskimi konspiratorami, by uzyskać pomoc w ucieczce do Paryża. Pierwsza próba przedostania się do stolicy Francji kończy się niepowodzeniem. Nie udaje się bowiem przekroczenie granicy z Finlandią drogą lądową ani przeprawa przez Zatokę Fińską, której o mały włos nie przypłacił życiem, jako że wpadł w ręce marynarzy Czerwonej Floty. Wraca tedy do Moskwy, gdzie nie zastaje już Bronisławy, która wy- www.CzteryKopyta.pl jechała wraz z mężem do Paryża. Pozostała mu zatem podróż na własną rękę. Rusza tedy przez Orszę w kierunku Brześcia, udając po drodze to aktora filmowego, to austriackiego oficera uciekającego z niewoli rosyjskiej. W Brześciu dowiaduje się, że Piłsudski i Sosnkowski zostali zwolnieni z twierdzy magdeburskiej i są już w Warszawie. Pełen euforii wsiada tedy w pociąg do stolicy, wysiadając z niego, nim zdążył dojechać do dworca. Wskakuje do najbliższej dorożki i pędzi do Hotelu Bruhla, skąd umyty, ogolony i najedzony rusza na Mokotowską 50, do mieszkania swojego ukochanego Komendanta. Piłsudskiego nie zastaje, na miejscu jest jednakże całe grono legionowych towarzyszy, z Walerym Sławikiem na czele. Witają go jak przybysza z tamtego świata, jako że gazety w Polsce podały, iż został rozstrzelany w Moskwie, pomimo interwencji działaczy dawnego PPS, z Ignacym Daszyńskim na czele. Postanowiono sprawić Komendantowi niespodziankę i schować Wieniawę w sąsiednim pokoju, z którego wyskoczył i zameldował swoje przybycie, gdy Piłsudski siadł do obiadu. Ten zerwał się wtedy od stołu i chwycił w ramiona swojego adiutanta, którego kochał jak rodzonego syna. Był 17 listopada 1918 r. Polska, po 120 latach niewoli, była od niespełna tygodnia wolna. Piotr Dobrowolski Str. 65 WY D A R Z E N I A W dniach 14-16 listopada 2008 odbyła się IV międzynarodowa konferencja European Association for Horse Assisted Education (EAHAE*): Poszerzając horyzonty – Konie w szkoleniach ludzi. Konferencja została zorganizowana w Warca – Farma Sielanka, po raz pierwszy na terenie Europy Środkowo -Wschodniej, a Polska miała zaszczyt gościć ponad 70 osób z 17 krajów (m.in. z Niemiec, Włoch, Hiszpanii, Węgier, Czech, Anglii, Irlandii, Arabii Saudyjskiej, USA i Brazylii), reprezentujących 5 kontynentów. Uczestnicy konferencji spotkali się w celu przedstawienia światowych trendów w szkoleniach ludzi, nawiązania współpracy oraz wymiany doświadczeń. Organizatorem tego wydarzenia były Agata Wiatrowska i Katarzyna Lubbe-Kwaśniak z firmy Spirit of WY Ś C I G I Leadership, pioniera we wprowadzaniu na rynek polski szkoleń dla kadr zarządzających, wykorzystujących pracę człowieka z końmi. W czasie konferencji odbyło się wiele prelekcji uczestników – od prezentacji dotyczących sprzedaży i marketingu szkoleń z końmi po prezentacje dotyczące ciekawego wykorzystania pracy z końmi. Wszyscy uczestnicy mieli możliwość wzięcia udziału ćwiczeniach z końmi. Więcej informacji o konferencji, zdjęcia oraz wrażenia uczestników można znaleźć na stronie: www.eahae.org. EAHAE zrzesza organizacje i firmy zajmujące się rozwojem ludzi zarówno w ich profesjonalnym, jak i osobistym życiu, wykorzystujące konie jako katalizator zmian. Marek Grzybowski Jak zawsze o tej porze roku najbardziej gorącym tematem wyścigowym są zmiany kadrowe w stajniach. Oczywiście głównie chodzi o czworonożnych przedstawicieli, choć te personalne też pewnie wzbudzają nie mniej emocji. Pojawienie się na torze młodzieży wiąże się ściśle ze spotęgowaniem ciekawości i przeróżnych komentarzy. W związku z tym chcemy w skrócie przedstawić naszym czytelnikom pierwsze młode, które zamieszkały w naszej stajni, przekazać informację o „odejściach” oraz dać wstępny zarys listy koni starszych, które pozostaną z nami na przyszły rok. Już w pierwszych dniach listopada dołączyły do naszej kadry trzy ogierki zakupione w Anglii NN (Central Park – Crimson Star / po Soviet Star) przez nowego właściFoto: Nova ciela, P. Myszkowskiego. Konie nie mają jeszcze imion. Właściciel nie wymyślił też jeszcze nazwy stajni ani barw, więc z konieczności użyjemy „znaczników” NN. Pierwszy NN: (Central Park – Crimson Star / po Soviet Star), drugi Str. 67 WY Ś C I G I Socorino (Roulette – Socora Foto: Nova WY Ś C I G I (Etogram – Per Panna / po Batyskaf), następnie przyjechały klaczki Ardea (Borysław – Altina / po Batyskaf) oraz Esperita (Włodarz – Espera / po Eukaliptus) i na końcu Ewander (Estragon – Emi / po Fawor). Doszły też trzy klacze dwuletnie, które nie były zgłoszone do sezonu 2008. W sierpniu rozpoczęła treningi kozienickiej hodowli Diprocenta (Zarewitsch – Doromika / po Omen), reprezentująca barwy Stajni Hetmańska. W październiku natomiast rozpoczęły pracę Malivia (Stato King – Malezja / po Who Knows) i Darla (Stato King – Darana / po Jape), pry- NN: (Needwood Blade – Coffee To Go / po Environment Friend), trzeci NN: (Needwood Blade – Bonsai / po Woodman). Kilka dni później w stajni pojawił się Socorino (Roulette – Socora / po Five Star Camp), hod. SK Widzów i K. Tyszko, również zakupiony przez ww. właściciela. Diprocenta (Zarewitsch – Doromika) Wszystkie cztery młode bez Foto: Nova najmniejszych problemów przyjęły siodła, szybko wciągnęły się w pracę i od jakiegoś czasu regularnie pracują na torze roboczym. W połowie grudnia dojechała Nick Of The Moon (Belenus – Nick Of Glory / po Alhijaz), hodowli i własności pana M. Konarskiego. Klaczka jest drobniejsza od swych stajennych rówieśników, ale bardzo watnej hodowli A. Derengowskiej, repoprawnie zbudowana, zgrabna i pro- prezentujące barwy Stajni Delta. porcjonalna. Rotacja koni w naszej stajni trwała Powiększyła się też stawka koni arab- okrągły rok. Z różnych przyczyn skich, z czego bardzo się cieszymy. W (najczęściej były to niestety kontuzje) stajni pojawiły się cztery młode – stajenna reprezentacja Novej wykruwszystkie są hodowli Stadniny Koni szała się i kurczyła w przytłaczającym Damis. Jako pierwszy dołączył do tempie. naszej kadry jasnosiwy Pikus Str. 68 www.CzteryKopyta.pl Jeszcze w lutym wycofane z treningu zostały Dare King (St. Delta) i Cuango (St. Neptun), a wczesną wiosną Onesti (St. Damis) i Jak Szalony Wiatr (St. Diament). Przed sezonem sprzedane poza granice kraju zostały Principessa i Bella Insula (ze St. Zagościniec) oraz, nieco później, dwie arabskie klaczki – Enola i Eylali (ze St. Hawana Arabians). W trakcie sezonu na skutek różnych urazów kolejno żegnaliśmy Chaco i Semeru (ze St. Błażej), Vaala i Valonię (ze St. Delta), Pilimexę i pod koniec sezonu Chief’s Line (obydwie ze St. Diament). Po aukcji za granicę pojechały Bars (St. Nova) i Negress (St. Golejewko III), natomiast chwilę później do swej rodzimej stadniny odeszła Asturia (St. Golejewko III). Kariery stadne rozpoczną sprowadzone jesienią do Polski Duena /GER/ (Boreal – Denial / po Sadlers Wells) i Ruby Light /GB/ (Fantastic Light – Rumpipumpy / po Shirley Heights), które biegały w Nagr. Mosznej, a także Estancia /GER/ (Boreal – Estremadura / po Konigsstuhl), zwyciężczyni Nagr. Baracza (wszystkie klacze reprezentowały barwy St. Hetmańska). W treningu pozostają Despinado (St. Nova), Perecioso, Zachary, Księżna Vegas (ze St. Diament), Bella Terra (St. Bella Terra) oraz „niebiegane” Bellator (St. Zagości- Princeton (Be My Chief – Pandi) Foto: Nova niec) i Night Chief (St. Diament). Pozostaje też dwójka reprezentantów arabskich Malahar (St. Nova) i Gamessa (St. Hawana Arabians). Wciąż ważą się natomiast losy Muslima (St. Zagościniec), Promise (St. Obsesion) i Cameo Brooch (St. Rębosz) – nie wiemy jeszcze, czy pozostaną, czy odejdą. Jeśli chodzi o konie dwuletnie „biegane”, to rozstaliśmy się tylko z Neuronem (St. Black Horse), a Nugella (St.Lipowiec) i Jalees (St.RC Consulting) nadal będą wspierać nasze szeregi. Pozostałych sześcioro: Davero (St. Damis), Princeton (St. Patagonica), Lindy’s Corner i Neolit (ze St. Strzegom), Just Be, Zapata (ze St. Diament), którym to z różnych powodów nie udało się planowo zadebiutować, dostanie szansę pokazania swych możliwości w przyszłym sezonie. Katarzyna Gaworek www.nova-racing.pl Str. 69 S ŁAW N I I ZAS ŁUŻ E N I S ŁAW N I I ZAS ŁUŻ E N I NICK MILLS Nick Mills, angielski lekarz weterynarii, konsultant wielu towarzystw ubezpieczeniowych, wielki przyjaciel Polski, zmarł nagle 8 listopada br. Po raz pierwszy pojawił się u nas w początku lat osiemdziesiątych w związku z aukcją Polish Prestige w Janowie Podlaskim. Niełatwe to były czasy. Sukces aukcji w Janowie prowokował ataki międzynarodowej konkurencji, która nie przebierała w środkach, aby dyskredytować polską hodowlę i jakość polskich koni. Rozprzestrzeniano plotki o rzekomych chorobach i zagrożeniach, jakie miały wynikać z importu koni z Polski. W tej sytuacji zaprosiłem do współpracy znaną i szanowaną na świecie firmę ubezpieczeniową Markel, proponując im ubezpieczanie koni „od uderzenia Str. 70 młotka”. Nick przyjechał jako ich ekspert i od pierwszej wizyty stał się naszym najlepszym ambasadorem. Był pod wielkim wrażeniem jakości polskich koni, ich zdrowia i kondycji. Podziwiał polski system hodowlany, w którym próby dzielności na wyścigach stanowiły gwarancję zdrowia. Nick badał wszystkie konie przed aukcją i żadnego konia zgłoszonego przez polskich hodowców nigdy nie zdyskwalifikował. Jego ekspertyzy były nie tylko potrzebne do ubezpieczenia, były również rękojmią i podstawą decyzji o zakupie dla wielu klientów. Kluczowe znaczenie dla powodzenia janowskiej aukcji miała wizyta Nicka w Polsce w czerwcu 1986 r. po katastrofie elektrowni jądrowej w Czarnobylu. Pobyt Nicka w stadninach, jego www.CzteryKopyta.pl dokładne badania pozwoliły na zdecydowane przeciwdziałanie plotce o „spustoszeniach”, jakie wybuch miał spowodować w polskiej hodowli. W wyniku tych badań mogliśmy sobie pozwolić na udzielenie klientom niespotykanej na innych aukcjach gwarancji urodzenia żywego i prawidłowego źrebięcia od sprzedawanych klaczy i płodności zgłoszonych do aukcji ogierów. Gwarancje okazały się skuteczne, nie było ani jednego przypadku reklamacji, a ogier Haracz osiągnął cenę 350 tys. dol. Wielu klientów Nick osobiście zdobył dla Polski, zwłaszcza na konie pełnej krwi angielskiej z przeznaczeniem do popularnych w Anglii wyścigów przeszkodowych. Bardzo interesował się sytuacją polskich wyścigów i próbował przyczynić się do ratowania warszawskiego Służewca. W lipcu 2005 roku przywiózł do Warszawy grupę potencjalnych inwestorów i ekspertów, na czele z Markiem Kershawem, dyrektorem Newbury, jednego z najlepszych torów wyścigowych Wielkiej Brytanii. Eksperci angielscy stwierdzili, że poziom zniszczenia systemu wyścigowego w Polsce jest tak znaczny, że jego odbudowa może się odbyć tylko przy zaangażowaniu kapitału państwa. Udział Totalizatora Sportowego w odbudowie Służewca jest pokłosiem tej wizyty. Mam nadzieję, że wiele pomysłów zapoczątkowanych wówczas doczeka się realizacji, m.in. budowa hotelu w miejscu Trybuny 3, odbudowa toru stiplowego i budowa crossu WKKW, budowa bieżni wielosezonowej na części bieżni zielonej i przeniesienie treningu z toru roboczego na bieżnię wielosezonową, co pozwoliłoby uwolnić teren toru roboczego pod olimpijskie inwestycje dla wszystkich sportów konnych. Nick był wielkim przyjacielem firmy Polish Prestige. Gdy dowiedział się o naszych poszukiwaniach firmy ubezpieczeniowej, która zgodziłaby się działać w Polsce, przedstawił nas firmie Catlin Insurance Company z londyńskiego rynku ubezpieczeniowego Lloyda. Od ponad roku te ubezpieczenia są dostępne w Polsce. Nick Mills był nieodżałowanym konsultantem naszym i firmy Catlin, a jego wykład o ubezpieczeniach koni dla polskich lekarzy hippiatrów w październiku 202007 r. rozpoczął obecność Catlin na polskim rynku. Nick był znany ze swego poczucia humoru. O pani, która opiekuje się polskimi ubezpieczeniami w Catlin powiedział kiedyś… „ Georgina być może nie jest najłatwiejsza we współpracy, ale z pewnością jest ze wszystkich ubezpieczycieli (Underwriters) najładniejsza”… Marek Grzybowski Str. 71 RECENZJE Znany jest jako galop na złą nogę. Jest to ćwiczenie na posłuszeństwo i elastyczność konia. W tym chodzie prosisz konia, aby zagalopował na nogę, którą uważa się za nieprawidłową. Czyli chodzi o to, aby poruszając się w lewą stronę, koń zagalopował z prawej nogi. Terminy „wewnętrzny” i „zewnętrzny” w odniesieniu do kontragalopu dotyczą tego, na którą stronę jest wygięty koń, a nie kierunku, w którym podąża. Tak więc jeżeli jedziemy kontrgalopem w lewo na prawą nogę, prawa strona konia jest strona wewnętrzną, nawet jeżeli po tej stronie jest zewnętrzna ściana ujeżdżalni. Nauka Najlepiej zacząć na liniach prostych i wprowadzać go stopniowo. Jeżeli będziemy realizować nasz plan systematycznie, możemy zminimalizować problemy, takie jak usztywnienie, przejścia do kłusa, lotną zmianę nogi lub krzyżowanie w galopie. Koń krzyżuje wtedy, gdy przednie nogi galopują na jedna stronę, a tylne na drugą. Kiedy koń krzyżuje w galopie, to Str. 72 dziwnie to wygląda i tym samym dziwnie się to odczuwa, siedząc na nim. Są pewne ćwiczenia, które pomogą zarówno koniowi, jak i jego jeźdźcowi. Lecz trzeba pamiętać, że ćwiczenia wprowadza się stopniowo i nie próbuje się trudniejszych, zanim koń nie opanuje tych prostszych. 1. Zacznij przeciwnie do ruchu wskazówek zegara, galopuj na lewą, prawidłową nogę, kiedy miniesz drugi krótki róg na ścianie, delikatnie skieruj konia na łuk, który będzie oddzielał go od ściany. W takim ustawieniu przejedź jeszcze 3-4 kroki galopu i skieruj konia z powrotem na ścieżkę ku kolejnemu rogowi. Podczas tego ćwiczenia kontrgalopem będzie się jechać tylko krótki odcinek, kiedy zmienisz kierunek na długą ścianę. 2. Podobnie jak wcześniej – zacznij galop. Przejedź przekątną ujeżdżalni, lecz nie zmieniaj nogi, od której koń zaczął galop, kontynuuj galop na krótkiej ścianie i po dojechaniu do rogu kieruj się ponownie na przekątną. To ćwiczenie jest trudniejsze, ponieważ prosisz konia, aby pozostał w kontrgalopie przez długość całej krótkiej ściany. Raczej ścinaj zakręty, po- www.CzteryKopyta.pl nieważ przy głębszych zwiększysz trudność ćwiczenia, co może spowodować utratę równowagi u konia. 3. Przejedź cały obwód ujeżdżalni kontrgalopem, ścinając zakręty. 4. Wjedź kontrgalopem w duże koło (o średnicy co najmniej 20 metrów). 5. Przejedź serpentynę, utrzymując tę samą nogę w galopie. 6. Zwiększ liczbę zakrętów w serpentynie. Jeżeli koń zrozumie, o co chodzi, sprawdź posłuszeństwo, prosząc go o zagalopowanie na zewnętrzną nogę podczas jazdy na długiej ścianie ujeżdżalni. Niektóre konie i jeźdźcy uznają, że trudno im zagalopować, ponieważ mają uczucie klaustrofobii. Jeżeli Ty i Twój wierzchowiec również macie takie uczucie, spróbujcie zrobić to w pewnym oddaleniu od ściany. Jadąc w lewo, zagalopuj na prawą nogę, z myślą, że jest to prawidłowa noga i że zaraz skręcisz w kierunku ściany na prawo, przegalopujesz przez ścianę i wyjedziesz z ujeżdżalni. Rady przy Zwróć uwagę na wodze. Jeśli „wisisz” na prawej, to blokujesz zewnętrzną zadnią nogę konia, co spowoduje przejście do kłusa. Pomyśl o delikatnym poluzowaniu kontaktu wewnętrznej dłoni, a jeśli zajdzie konieczność, użyj wewnętrznej łydki, aby utrzymać galop. Utrzymuj elastyczne ramiona i ruchome stawy łok- ciowe, aby przy trzecim uderzeniu nóg być w stanie przesuwać dłonie w kierunku pyska konia. Jeżeli mowa o tułowiu, to najlepiej będzie, jeżeli lekko go odchylisz do tyłu, ponieważ odchylenie do przodu bardziej obciąża przednie nogi konia. Musisz być zrelaksowany i myśleć, że jedziesz zwykłym galopem, ponieważ kiedy się usztywnisz, Twój partner zrobi to samo. Najczęstsze problemy Pierwszym i zasadniczym jest wyginanie szyi konia w kierunku nogi wiodącej, co powoduje, że łopatki konia wypadają poza linię, po której zwierzę się porusza. Pamiętaj, że równowaga i ustawienie konia w kontrgalopie powinny być takie same, jak w zwykłym galopie. Pozwalanie koniowi na przyspieszanie powoduje pozostawanie tylnych kończyn za bardzo z tyłu, a przez to wierzchowiec przeniesie ciężar ciała na przednie nogi lub zacznie kłusować. Rytm kontrgalopu powinien być taki sam, jak zwykłego galopu. Czasem rytm galopu robi się „wymęczony” i koń przechodzi w czterotakt. Przyczyną tego jest ograniczanie konia wodzami lub rozciągniecie jego sylwetki. Jeżeli tak się stanie, jedź mocniej do przodu, wydłuż wykrok i spróbuj utrzymać taki rytm. Tekst: Justyna Talaśka Str. 73
Podobne dokumenty
plik pdf - Cztery Kopyta (Magazyn on-line)
Copyring © www.czterykopyta.pl wszelkie prawa zastrzeżone. Materiał ten jest
ograniczony prawami autorskimi i nie może być kopiowany, publikowany i rozprowadzany w żadnej formie.
