Wynagrodzenia a poziom wykształcenia

Wynagrodzenia a poziom wykształcenia
Artykuł powstał w oparciu o wyniki Internetowego Badania Wynagrodzeń
przeprowadzonego przez portal wynagrodzenia.pl wraz z wp.pl, interia.pl, bankier.pl,
pracuj.pl, jobs.pl, gazetaprawna.pl, jobuniverse.pl, biznesnet.pl, kobiety.pl, cvonline.pl,
bestoferta.pl, prawo-pracy.pl, ipiss.com.pl, modernmarketing.pl.W ostatnich latach mamy
w Polsce do czynienia z coraz większym pędem do wiedzy. Coraz więcej osób rozpoczyna
edukację na wyższych uczelniach, chcąc uzyskać tytuł magistra w nadziei na znalezienie
dobrej, popłatnej pracy. Dane Głównego Urzędu Statystycznego pokazują, że wyższe
wykształcenie jest w Polsce rzeczywiście najlepszym antidotum na bezrobocie. Według
danych za II kwartał 2004 r. bez pracy pozostawało jedynie 7,7% osób, posiadających wyższe
wykształcenie. Bezrobocie wśród osób z wykształceniem średnim ogólnokształcącym sięgało
już 21,2%, a z podstawowym lub niepełnym podstawowym aż 25,4%.
Wyniki Internetowego Badania Wynagrodzeń świadczą o tym, że zdobycie tytułu magistra
nie tylko zdecydowanie zwiększa szanse na zatrudnienie, ale również zdecydowanie pomaga
zwiększyć grubość portfela. Co ciekawe, wynagrodzenia pracowników z każdym, niższym
od magisterskiego, poziomem wykształcenia nie różnią się znacznie. Za to skok płac
za zdobycie tego tytułu jest duży. Wynagrodzenia magistrów są przeciętnie o 550 zł wyższe
od płac osób z wykształceniem niepełnym wyższym lub z tytułem licencjata. W porównaniu
do absolwentów szkół średnich, magistrowie zarabiają już o 700 zł więcej. Opłaca się również
zdobywać dodatkowe umiejętności i wiedzę na studiach podyplomowych. Takie
wykształcenie zwiększa zarobki przeciętnie o 200 zł w porównaniu ze "zwykłymi"
absolwentami szkół wyższych. Na nieporównywalnie większe pieniądze mogą liczyć
absolwenci ekskluzywnych studiów MBA. Takie studia to wydatek rzędu nawet
kilkudziesięciu tysięcy rocznie, ale nasze badania pokazują, że jest to opłacalna inwestycja.
Dzięki takiemu dyplomowi zarabia się przeciętnie 3,5 razy więcej od magistra i prawie 5 razy
więcej od absolwenta szkoły średniej. Co więcej, aż 25% osób z ukończonymi studiami MBA
zarabia więcej niż 14 tys. zł. Dokładne relacje między wykształceniem a wynagrodzeniem
zawiera poniższy wykres.
Wykres 1. Wpływ wykształcenia na wynagrodzenie* (miesięcznie brutto w PLN).
* podane wartości to mediany
Co więcej, studia magisterskie oznaczają małe prawdopodobieństwo, że pracodawca
zaproponuje nam wynagrodzenie niższe niż 1 000 zł. Takie płace otrzymuje zaledwie co 20
absolwent szkoły wyższej. Niewiele tylko mniej liczna jest grupa bogatych - zarobki powyżej
10 tys. zł otrzymuje również niemal 5% magistrów. Ukończenie studiów nie musi jednak
oznaczać zbytkownego życia. Zarobki większości polskich magistrów (ponad 55%) mieszczą
się w przedziale od tysiąca do 3 tys. zł. Za to co piąty pracownik z ukończonymi studiami
wyższymi zarabia już przynajmniej 4 500 zł.
Wykres 2. Odsetek pracowników z wyższym wykształceniem
zarabiających w danym przedziale.
Pracownicy, którzy nie ukończyli studiów magisterskich powinni się spodziewać niższych
płac. Grupa najmniej zarabiających - do 1 000 zł - jest tutaj niemal trzy razy liczniejsza niż
w przypadku osób z wyższym wykształceniem (wykres 3). Zdecydowana większość, bo aż
80%, takich pracowników zarabia maksymalnie 3 000 zł brutto, a ponad połowa (57,4%)
co najwyżej 2 tys. zł. Zwróćmy jednocześnie uwagę, że o ile 5% najbogatszych magistrów
zarabiało powyżej 10 tys. zł, to tak samo liczna grupa osób bez wyższego wykształcenia
zarabia powyżej 6 tys. zł. Powyżej psychologicznej granicy 10 tys. zł zarabia zaledwie
co setny pracownik bez wyższego wykształcenia.
Wykres 3. Odsetek pracowników nieposiadających wyższego wykształcenia
zarabiających w danym przedziale.
Kolejną kwestią, która rzuca się w oczy przy analizie wpływu wykształcenia na zarobki
to fakt zdecydowanie szybszego wzrostu płac absolwentów studiów wyższych wraz
ze zdobywaniem większego doświadczenia. Magistrzy rozpoczynający dopiero swoje kariery
zarabiają niewiele więcej, bo około 25%, niż osoby z wykształceniem średnim. Wraz
z wiekiem różnica to zdecydowanie się powiększa. Wynagrodzenia magistrów zbliżających
się do trzydziestki są już o 30% wyższe niż ich rówieśników z wykształceniem średnim.
W przypadku osób doświadczonych, w grupie wiekowej 36 - 40 lat, różnica ta wynosi już
ponad 50%. Tak więc zarobki magistrów wraz z rozwojem ich kariery zawodowej wzrastają
przeciętnie o prawie 75%. Wzrost zarobków osób z niepełnym wyższym wykształceniem lub
z licencjatem wynosi 65%, z wykształceniem średnim niecałe 50%, a z podstawowym lub
zawodowym zaledwie 25%. Generalną zasadą, niezależnie od poziomu wykształcenia, jest
ustabilizowanie się zarobków po przekroczeniu 30 roku życia. Wynagrodzenia osób starszych
nawet nieznacznie spadają.
Tabela 1. Wynagrodzenia* ze względu na wykształcenie i wiek
(miesięcznie brutto w PLN).
Wykształcenie
Wiek
Podstawowe
i zawodowe
Średnie
Niepełne
wyższe
i licencjat
Wyższe
21 - 25 lat
1 400
1 450
1 630
1 841
26 - 30 lat
1 550
1 845
2 182
2 400
31 - 35 lat
1 780
2 155
2 660
3 100
36 - 40 lat
1 675
2 100
2 700
3 200
Powyżej 41
lat
1 700
2 123
2 550
3 100
* podane wartości to mediany
Co ciekawe, wynagrodzenia pracowników z różnym wykształceniem bardzo niewiele różnią
się na stanowiskach szeregowych. Na takim szczeblu w hierarchii firmy osoba z wyższym
wykształceniem zarabia przeciętnie o 266 zł więcej od pracownika z wykształceniem
podstawowym. Jest to różnica niecałych 20%. W przypadku pozostałych stopni
wykształcenia, wynagrodzenia są niemal identyczne, co u pracowników po podstawówce lub
zawodówce. Rozpiętości przeciętnych płac pracowników szeregowych z takim
wykształceniem sięgają zaledwie 44 zł.
Jak można się było spodziewać, "premia" za wykształcenie robi się znacząca na wyższych
szczeblach w hierarchii firmy. Specjaliści w wyższym wykształceniem zarabiają o 500 zł
więcej od specjalistów po liceum bądź technikum, kierownicy - 1 000 zł, a dyrektorzy - 1 500
zł.
Wykres 4. Wynagrodzenia* ze względu na wykształcenie i zajmowane stanowisko
(miesięcznie brutto w PLN).
* podane wartości to mediany
Analiza wyników Internetowego Badania Wynagrodzeń zezwala na postawienie tezy, że
rozpiętości przeciętnych wynagrodzeń ze względu na wykształcenie będą się powiększały.
Z pewnością bowiem powiększyły się w 2004 r. Podwyżki płac, spośród osób
z wykształceniem podstawowym i zawodowym, otrzymało zaledwie 17%. Co więcej,
co trzeciemu pracownikowi z takim wykształceniem obniżono w 2004 r. pensję. W przypadku
pracowników z wyższym wykształceniem relacje były niemal odwrotne. Podwyżki płac
w 2004 r. ucieszyły prawie 40% takich zatrudnionych, podczas gdy spadku pensji doznało
tylko niewiele ponad 10% magistrów. Bardzo podobne proporcje wystąpiły w przypadku
pracowników z wykształceniem niepełnym wyższym (lub licencjatem) oraz podyplomowym.
Jeśli trend z 2004 r. się utrzyma, można się również spodziewać zwiększenia przewagi
wynagrodzeń osób z dyplomem MBA. W 2004 r. podwyżkę płacy otrzymał prawie co drugi
pracownik z takim dyplomem. Spadek pensji doświadczył co dziesiąty z nich.
Wykres 5. Odsetek osób, które w 2004 r. otrzymały podwyżki wynagrodzeń
z uwzględnieniem ich wykształcenia.
Wykształcenie wyższe nie jest równo cenione na rynku pracy, wiele zależy od uczelni,
na której zdobyło się tytuł magistra. Najbardziej poszukiwani, a dzięki temu i najlepiej
wynagradzani są pracownicy, które skończyli studia techniczne z zakresu nowoczesnych
technologii. Na niezłe zarobki mogą liczyć również pozostali absolwenci uczelni
technicznych oraz ekonomiści. Na drugim biegunie są absolwenci uczelni artystycznych
i medycznych. Przeciętne wynagrodzenia w przypadku tych dwóch ostatnich grup nie
osiągają nawet 2 000 zł. Zwróćmy uwagę, że przeciętne zarobki w czterech najsłabiej
wynagradzanych rodzajach wykształcenia (artystyczne, medyczne, pedagogiczny, sport
i rehabilitacja) są niższe od przeciętnej z całego naszego badania (2 188 zł). Różnica
wynagrodzeń pomiędzy skrajnymi pod względem przeciętnych wynagrodzeń rodzajami
studiów wynosi dokładnie 1 002 zł. Co ciekawe, najbardziej egalitarne są zarobki osób
z wykształceniem pedagogicznym, największe natomiast rozpiętości występują
u absolwentów AWF.
Wykres 6. Wynagrodzenia* ze względu na rodzaj wyższego wykształcenia
(miesięcznie brutto w PLN).
* podane wartości to mediany
Z wykształceniem zazwyczaj idzie w parze znajomość języków obcych. Jest to obecnie
kolejny czynnik, który w dużej mierze wpływa na wynagrodzenia. Zależność jest dosyć
prosta: im więcej języków obcych znamy na poziomie przynajmniej dobrym, na tym wyższe
możemy liczyć pensje. Nasze badanie pokazuje, że znajomość już jednego języka obcego
zwiększa zarobki przeciętnie o ponad 300 zł. O niemal kolejne 300 zł przeciętnie wzrastają
płace pracowników znających dobrze dwa języki obce. Znajomość przynajmniej trzech
języków obcych oznacza kolejny wzrost wynagrodzeń - tym razem o 400 zł.
Wykres 7. Wpływ ilości znanych języków obcych na wynagrodzenia*
(miesięcznie brutto w PLN).
* podane wartości to mediany
Okazuje się jednakże, że nie w każdym przypadku znajomość języków obcych w zauważalny
sposób wpływa na wynagrodzenia. W przypadku pracowników szeregowych, zarobki
właściwie nie zależą od ilości znanych języków. Pracownik szeregowy władający trzema
językami obcymi zarabia przeciętnie tylko o 7% więcej od swego kolegi, który mówi tylko
w języku polskim. W przypadku specjalistów różnica ta wynosi już 30%. W przypadku
dyrektorów znających przynajmniej trzy języki obce wynagrodzenia są dwa i pół razy wyższe
od osób nie znających żadnego języka.
Tabela 2. Znajomość języków obcych i zajmowane stanowisko a wynagrodzenie (miesięcznie
brutto w PLN).
Stanowisko
Ilość znanych języków obcych
0
1
2
3 i więcej
Pracownik
szeregowy
1 600
1 600
1 666
1 725
Specjalista
2 200
2 500
2 628
2 900
Kierownik
2 850
3 428
4 132
4 050
Dyrektor
4 525
6 500
7 500
10 900
* podane wartości to mediany
Nie każdy język obcy jest na polskim rynku wynagrodzeń warty tyle samo. Na najwyższe
pensje mogą liczyć ci, którzy w przynajmniej dobrym stopniu opanowali język francuski. Nie
dziwi to, biorąc pod uwagę fakt, że to przecież francuskie firmy najchętniej inwestują
w naszym kraju. Ponadto, osób ze znajomością tego języka jest zdecydowanie mniej niż
z dobrym angielskim. Pozostałe języki obce są mniej więcej tyle samo "warte".
Wykres 8. Wpływ znanego języka obcego (przynajmniej dobrze) na wynagrodzenia
(miesięcznie brutto w PLN).
* podane wartości to mediany
Podsumowując, wykształcenie ma olbrzymi wpływ na wysokość wynagrodzenia.
Do głównych czynników, które ów wpływ zwiększają należy przede wszystkim pozycja
w hierarchii firmy. O ile w przypadku osób na stanowiskach szeregowych na płace
w niewielkim tylko stopniu wpływa wykształcenie, a właściwie w ogóle znajomość języków
obcych, to w przypadku zwłaszcza stanowisk wyższych obie te zmienne mają już znaczenie.
Maciej Dubis
Sedlak & Sedlak
Data publikacji: 15.03.2005
Źródło: www.wynagrodzenia.pl