Pojęcie pracodawcy i jego reprezentacja

Definicja zdolności
pracodawczej (art. 3 k.p.)



Osoba fizyczna,
Osoba prawna,
Jednostka organizacyjna (struktura,
wyodrębnienie, oznaczenie)
o ile zatrudniają pracowników, a zatem
odesłanie do art. 22 k.p.
Jednostka organizacyjna – konieczne
ujęcie w jej „konstytucji” uprawnienia do
samodzielnego zatrudniania pracowników.
Alternatywna definicja
pracodawcy
Art. 9 ustawy z dnia 13.07.2006 r. o ochronie roszczeń
pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy
Podmiot, który zatrudnia pracowników, w rozumieniu art. 10
a zatem pracownikiem, o którym mowa w art. 9, jest osoba
fizyczna, która, zgodnie z przepisami polskiego prawa,
pozostaje z pracodawcą:




w stosunku pracy lub
jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę nakładczą albo
wykonuje pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia
albo innej umowy o świadczenie usług, (na warunkach zlecenia), albo
wykonuje pracę zarobkową na podstawie innej niż stosunek pracy na
rzecz pracodawcy będącego rolniczą spółdzielnią produkcyjną,
spółdzielnią kółek rolniczych lub inną spółdzielnią zajmującą się
produkcją rolną - jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń
emerytalnego i rentowych,
z wyjątkiem małżonka pracodawcy, a także jego dzieci własnych, dzieci
drugiego małżonka i dzieci przysposobionych, rodziców, macochy i
ojczyma oraz osób przysposabiających, a także rodzeństwa, wnuków,
dziadków, zięciów i synowych, bratowych, szwagierek i szwagrów oraz
osób wykonujących pracę zarobkową w gospodarstwie domowym.
Modele pracodawcy

Właścicielski
(pracodawca = osoba prawa cywilnego)

Zarządczy
(pracodawca = „podmiot” na którego rzecz
praca jest bezpośrednio wykonywana)
Problem pracodawcy
ekonomicznego – na
przykładzie pakietu
socjalnego
Uchwała SN z dnia 23.05.2006 r. w sprawie III
PZP 2/06
Postanowienia porozumienia zawartego w
procesie prywatyzacji pośredniej stanowią
źródło prawa pracy w rozumieniu art. 9 k.p.
Reprezentacja pracodawcy
Art. 31 k.p.
Za pracodawcę czynności z zakresu
prawa pracy dokonuje:
Ustawowo
–
osoba
lub
organ
zarządzający
Na podstawie wyznaczenia – inna
osoba
Sam pracodawca – osoba fizyczna
Czynność w sprawach z zakresu
prawa pracy
Czynność w sprawach z zakresu prawa
pracy
≥
czynność
prawna
(cywilnoprawna)
a) czynności prawne (np. zawarcie i
rozwiązanie umowy o pracę)
b) inne czynności (np. udzielenie urlopu,
usprawiedliwienie
nieobecności,
nałożenie
kary
porządkowej,
wystawienie św. pracy)
Przykłady reprezentacji przez
organ osoby prawnej
W spółkach kapitałowych – dwóch
członków zarządu lub członek zarządu
łącznie z prokurentem (art. 205 par. 1 i
373 par. 1 k.s.h.) – w obu przypadkach
umowa spółki może stanowić inaczej
 W spółdzielniach – 2 członków zarządu,
członek zarządu i pełnomocnik (także w
przypadku zarządu jednoosobowego) –
art. 54 pr. spółdz.

Wyrok SN z 03.04.2007 r.,
sygn. II PK 247/06
„W rozumieniu art. 31 § 1 k.p. za osobę
zarządzającą jednostką organizacyjną
nie może być uznany członek organu
zarządzającego.”
W stanie faktycznym wypowiedzenie
byłemu
członkowi
dwuosobowego
zarządu zostało złożone przez Prezesa
tego zarządu samodzielnie.
Organ jednoosobowy

Dyrektor przedsiębiorstwa
państwowego,

Dyrektor szkoły,

Kierownik urzędu
Status prokurenta
Prokurent spółki handlowej może być
uznany
za
osobę
zarządzającą
zakładem pracy w imieniu pracodawcy
w rozumieniu art. 24126 § 2 w związku z
art. 31 § 1 k.p.
Stan faktyczny – prokurent domagał się
wypłaty nagrody jubileuszowej
(wyrok SN z 8.12.2005 r., sygn. I PK
125/05)
Przykłady reprezentacji przez
osobę zarządzającą:
Kierownik
wewnętrznej
jednostki
organizacyjnej będącej pracodawcą,
 Kurator,
 Syndyk (upadłość likwidacyjna)
 Zarządca (upadłość układowa),
 Likwidator

Wyrok SN z 29.05.2006 r.,
sygn. I PK 189/05
Stan
faktyczny:
Powód,
pracownik
przedsiębiorstwa, został zarządcą w rozumieniu
art. 1062 k.p.c. Wobec niemożności zawarcia
układu i prowadzenia upadłości likwidacyjnej,
zwolnił wszystkich pracowników a następnie złożył
sobie wypowiedzenie.
„Występowanie tej samej osoby fizycznej po
dwóch stronach czynności rozwiązującej stosunek
pracy nie powoduje jej nieważności, jeżeli
uzyskała ona status osoby reprezentującej
pracodawcę w rozumieniu art. 31 k.p. w wyniku
objęcia zarządu jego majątkiem na podstawie art.
1062 k.p.c.”
Szczególne przypadki
reprezentacji (I)
Na przykładzie spółek kapitałowych
Art. 210 k.s.h., art. 379 k.s.h.
W umowie między spółką a członkiem
zarządu spółkę reprezentuje rada
nadzorcza albo pełnomocnik powołany
uchwałą zgromadzenia wspólników
(walnego zgromadzenia).
Szczególne przypadki
reprezentacji (II)


Zawarcie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku
pracy (art. 1012 k.p.) przez osobę nieuprawnioną [tu
Przewodniczącego RN] do podejmowania w imieniu
pracodawcy czynności z zakresu prawa pracy (art. 31 k.p. w
związku z art. 374 k.h.) powoduje nieważność tej umowy.
W umowach między członkami zarządu a spółką oraz
sporach między tymi podmiotami, spółka reprezentowana
jest przez radę nadzorczą. Wymóg ten oznacza
konieczność kolegialnego działania rady, a więc radę
nadzorczą in corpore, a nie jej poszczególnych członków,
czy pełnomocników. (alternatywne tezy wyroku SN z
23.09.2004 r., sygn. I PK 501/03)
Czynności wobec odwołanych
członków zarządu
„Rada nadzorcza może jednocześnie z
odwołaniem członka zarządu rozwiązać
z nim umowę o pracę. Równoczesność
czynności rady nadzorczej trzeba
rozumieć dosłownie. Ma ona miejsce
tylko wówczas, gdy obie czynności odwołanie
członka
zarządu
i
rozwiązanie z nim umowy o pracę podjęte są w jednej uchwale.” (wyrok SN
z 4.10.2007 r., sygn. I PK 127/07)
uchwałę o odwołaniu z funkcji (uchwała nr 1) i o
wypowiedzeniu stosunku pracy (uchwała nr 2).
Jednoczesność zdaniem SN = 1 uchwała.
Glosa krytyczna M. Piotrowski, Rzeczpospolita z
6.05.2008.
Art. 61 par. 1 k.c.
Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie,
jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób,
że mogła zapoznać się z jego treścią.
Wcześniejszy wyrok z 26.09.2006 r., sygn. II PK
47/06
Art. 61 k.c. nie ma zastosowania, bo sama RN z
momentem podjęcia uchwały traci kompetencję i wie
o tej okoliczności
KSH. Komentarz do art. 151 – 300, tom II,
S.Sołtysiński, A. Szajkowski, A.
Szumański, M. Tarska, Warszawa 2005
str. 480, nb 7
„Odwołanie członka zarządu wywołuje
skutki prawne od chwili jego dokonania,
chyba że akt odwołania podaje inny termin.
Nie ma tu znaczenia fakt zgłoszenia lub
niezgłoszenia
odwołania
do
sądu
rejestrowego, ani nawet powiadomienie
członka zarządu o dokonanym akcie
odwołania”
Reprezentacja spółki
kapitałowej jako adresata
oświadczenia
Komu członek Zarządu składa wypowiedzenie
albo oświadczenie o rozwiązaniu bez
wypowiedzenia?
 Art. 390 k.s.h.
Rada Nadzorcza wykonuje swoje obowiązki
kolegialnie.
 Art. 373 par. 2 k.s.h., art. 205 par. 2 k.s.h. per
analogiam?
Osoba wyznaczona
Zakres podmiotowy „kandydatów” do
wyznaczenia:
 Jeden z pracowników zatrudnionych u
pracodawcy (najczęściej członek organu
zarządzającego ds. personalnych lub
Prezes)
 Zatrudniony
na podstawie umowy
cywilnoprawnej.
 Osoba niezatrudniona u pracodawcy.
Źródło wyznaczenia do czynności
z zakresu prawa pracy

Akt autonomicznego prawa pracy (np.
regulamin pracy)
(tak SN w wyroku z 8.06.2006 r., sygn. II
PK 315/05)

Czynność wyznaczenia przez właściwy
organ
Wyznaczenie w drodze oświadczenia
właściwego organu
„W każdym razie oświadczenie musi być
złożone w sposób wyraźny i jeżeli
wyznaczenie nie obejmuje wszystkich
czynności
zarówno
w
sprawach
indywidualnych jak i zbiorowych, musi
określać zakres upoważnienia lub
zakres
czynności
zastrzeżonych
wyłącznie
do
kompetencji
zarządzającego.”
(wyrok
SN
z
20.09.2005 r., sygn. II PK 412/04)
Zakres wyznaczenia

Wszelkie czynności
zakresu prawa pracy
w
sprawach
z

Rodzajowe określenie
zakresu prawa pracy
czynności
z

Wykluczone są indywidualne czynności
z zakresu prawa pracy (np. złożenie za
pracodawcę zeznań w sądzie)
Pełnomocnictwo
Na mocy art. 300 k.p. do stosunku pracy
ma zastosowanie art. 95 k.c., a zatem
czynności
prawne
mogą
zostać
dokonane przez pełnomocnika.
Pełnomocnictwa
udziela
osoba
uprawniona na podstawi art. 31 k.p.
Zakres czynności z zakresu
prawa pracy
„Krąg osób upoważnionych do udzielania
pełnomocnictwa procesowego w sprawach z
zakresu prawa pracy wyznaczony jest przez
art. 31 KP, a nie przez art. 38 KC.”
(postanowienie SN z 14.05.2001 r., sygn. I
PZ 9/01)
Stan faktyczny: Odrzucenie apelacji jako
złożonej przez osobę nieupoważnioną –
pełnomocnik dysponował pełnomocnictwem
udzielonym jednoosobowo