Śrila Prabhupada - Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości

Śrila Prabhupada - Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości

Śrila Prabhupada
Podróż
Od jednej płonącej świecy zapalić można nieskończenie wiele innych świec i każda zapłonie takim
samym blaskiem, lecz owa świeca zawsze pozostanie tą początkową. Podobnie jest z Bogiem,
Najwyższą Osobą. Chociaż rozprzestrzenia się w nieskończoną liczbę postaci, pozostaje
jedyną, pierwotną przyczyną wszystkich przyczyn. Wedy mówią, że ta pierwotna przyczyna ma na
imię Kryszna, co oznacza, że swymi niezliczonymi duchowvmi przymiotami urzeka i przyciąga
wszystkie żywe istoty.
Pięćset lat temu ten sam jedyny Najwyższy Pan pojawił się jako Śri Caitanya Mahaprabhu.
Zapowiedział, że nadejdzie czas, gdy Jego święte imiona – Hare Kryszna, Hare Rama – intonowane
będą nie tylko w Indiach, ale w każdym mieście i każdej wiosce na świecie. Mijały wieki. Wierni
zwolennicy Pana Caitanyi podejmowali coraz to nowe próby szerzenia jego misji, ale na próżno
usiłowali zgadnąć, jak spełni się ta śmiała przepowiednia.
13 sierpnia 1965 roku, zaledwie kilka dni przed swymi sześćdziesiątymi dziewiątymi urodzinami,
A.C. Bhaktivedanta Swami – mędrzec, filozof i uczony – wyruszył w drogę do Ameryki.
Uzyskawszy zgogdę na bezpłatny przejazd od przedsiębiorstwa przewozowego w Kalkucie, był
jedynym pasażerem na pokładzie wysłużonego frachtowca "Jaladuta". Cały jego dobytek stanowiła
walizka, parasol, woreczek kaszy na wypadek, gdyby nie było co jeść, około siedmiu dolarów w
rupiach oraz kilka skrzynek z książkami.
Po trzydziestu siedmiu dniach "Jaladuta" zawinęła do nowojorskiego portu, a Bhaktivedanta Swami
znalazł się w obcym kraju sam jak palec. Nie znał tu nikogo, nie mógł liczyć na niczyje poparcie.
Nie miał nawet żadnego konkretnego planu realizacji swego ambitnego celu, jakim było
rozpropagowanie duchowych nauk Wed w całym świecie zachodnim.
W wierszu napisanym w bengali zaraz po przybyciu do Stanów Zjednoczonych Bhaktivedanta
Swami zawarł wyznanie pokornej wiary w Krysznę oraz w polecenie swego mistrza duchowego,
który chciał, by jego uczeń upowszechniał nauki świadomości Kryszny w krajach anglojęzycznych:
"Mój drogi Panie... Jak mam im mówić o świadomości Kryszny aby zrozumieli? Jestem
nieszczęśnikiem bez żadnych kwalifikacji, najbardziej upadłym z upadłych. Dlatego proszę o Twe
błogosławieństwo. Spraw, by udało mi się ich przekonać. Sam tego nie dokonam. [...] Pewien
jestem, że kiedy to transcendentalne przesłanie trafi do ich serc, wraz z nim przyjdzie radość i
wolność od wszelkich niedoli życia".
Wiersz powstał 18 września 1965 roku. Dwanaście lat później, 14 listopada 1977 roku w Indiach,
Bhaktivedanta Swami zakończył życie w wieku 81 lat. Co wydarzyło się w ciągu tych dwunastu
lat? Co osiągnął człowiek, który zaczął od zera w wieku, gdy inni są już na emeryturze? Lista jego
osiągnięć jest imponująca.
W skrócie: od 1965 do 1977 roku Śri Śrimad A.C. Bhaktivedanta Swami, czyli Śrila Prabhupad –
jak z miłością nazywali go uczniowie – dotarł z naukami świadomości Kryszny do wszystkich
wielkich miast świata i utworzył międzynarodową organizację zrzeszającą tysiące oddanych
sprawie entuzjastów.
Założył 108 świątyń na pięciu kontynentach, wśród nich wiele okazałych centrów prowadzących
dynamiczną, wielokierunkową działalność na rzecz wprowadzania w życie wzorców i ideałów
kultury wedyjskiej. Sam okrążył kułę ziemską dwunastokrotnie, by udzielać osobistych rad i
wskazówek członkom rozrastającej się misji.
Ponadto przetłumaczył w tym czasie z sanskrytu na angielski 51 tomów książek, które przełożone
na 28 języków rozeszły się w dziesiątkach milionów egzemplarzy. Wygłosił tysiące wykładów,
napisał tysiące listów i przeprowadził tysiące rozmów z uczniami, wielbicielami oraz krytykami.
Swym wyjątkowym wkładem w popularyzację religii, filozofii oraz kultury Indii zdobył sobie
uznanie setek uczonych i wybitnych osobistości życia publicznego.
Opowiedzenie tej fascynującej historii ze wszystkimi szczegółami wykracza daleko poza ramy
niniejszej publikacji. Tych kilka stronic pozwoli jednak Czytelnikowi zapoznać się z
najdonioślejszymi dokonaniami Śrila Prabhupada, a także z nauką, którą ze sobą przyniósł.
Jego Ruch
Pierwszy rok w Nowym Jorku był nieustanną walką. Prabhupad żył skromnie, gdzie się dało robił
wykłady i powoli zaczęła formować się wokół niego grupka osób zainteresowanych tym, co miał
do powiedzenia.
W czerwcu 1966 roku, jeszcze gdy działał w pojedynkę, mieszkając w wynajętym starym sklepie w
dzielnicy Lower East Side, formalnie powołał do życia towarzystwo na rzecz rozwoju duchowości.
Miało ono zrzeszać członków z całego świata, toteż nazwał je Międzynarodowym Towarzystwem
Świadomości Kryszny (skrót nazwy angielskiej – ISKCON).
W chwili powstania ISKCON nie miał jeszcze ani jednego w pełni zaangażowanego członka poza
Śrila Prabhupadem. Niezrażony, Prabhupad powierzył funkcje członków-założycieli ochotnikom z
grupki regularnych słuchaczy jego wieczornych wykładów.
Tak było trzydzieści lat temu. Dzisiaj Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Krsny liczy
sobie ponad 300 świątyń,. gospodarstw rolnych, szkół oraz innych instytucji, a liczba jego
członków mieszkających poza ośrodkami sięga milionów.
Założenia ISKCON-u
Świadomość Kryszny nie jest jedną z wielu sekt. Opiera się na rozbudowanej, opatrzonej
szczegółowymi wskazówkami praktycznymi nauce o wartościach duchowych, zawartej w pismach
starożytnych Indii zwanych Wedami. Ruch świadomości Kryszny stawia sobie za cel zaznajomienie
wszystkich ludzi na świecie z tymi uniwersalnymi zasadami poznawania Boga, tak by mogli w
pełni korzystać z dobrodziejstw procesu duchowego, żyjąc w jedności i pokoju.
Wedy mówią, że w dzisiejszych czasach najlepszą metodą samorealizacji jest słuchanie o Bogu,
sławienie i pamiętanie Go. Bóg ma wiele imion. Jednym z nich jest Kryszna –
"Wszechatrakcyjny", innym Rama – "Źródło wszelkiej przyjemności". Słowo Hare odnosi się do
niepojętej energii Boga.
Członkowie ISKCON-u intonują: Hare Kryszna, Hare Kryszna, Kryszna Kryszna, Hare Hare / Hare
Rama, Hare Rama, Rama Rama, Hare Hare. Ta niezwykła mantra złożona z imion Najwyższego
Pana umożliwia bezpośredni kontakt z Nim samym i stopniowo budzi świadomość naszego
osobistego, wiecznego związku z Nim.
Stąd też nadrzędną misją ISKCON-u jest zachęcanie każdego, bez względu na wyznanie czy kolor
skóry, do poświęcenia przynajmniej części swego czasu na słuchanie i intonowanie o Bogu. Dzięki
temu zrozumiemy, że każda żywa istota jest duszą, którą łączy z Najwyższym Panem wieczna więź
służby i miłości.
Rozdawanie uduchowionego pożywienia
Równolegle z popularyzowaniem nauk Wed i uczeniem intonowania świętych imion Boga
ISKCON prowadzi ogólnoświatową akcję rozdawania żywności najbardziej potrzebującym.
Spożywanie pokarmu uduchowionego w akcie ofiarowania go Panu oczyszcza serce i umysł równie
skutecznie jak filozofia i intonowanie, wspomagając tym samym proces odkrywania naszej
oryginalnej świadomości Boga. Rozdawnictwo dań wegetariańskich, akcja ISKCON-u znana pod
nazwą Food for Life (polska nazwa Pożywienie Życia) przynosi więc korzyść tak ciału, jak i duszy
każdego obdarowanego.
Jego nauki
Sam Śrila Prabhupad za najważniejsze w swym dorobku uważał książki. Często mawiał, że
tłumaczenie i objaśnianie starożytnych pism wedyjskich to jego życie i dusza. W 1970 roku założył
wydawnictwo Bhaktivedanta Book Trust, obecnie największego na świecie popularyzatora
literatury wedyjskiej. W ciągu ćwierćwiecza swej działalności BBT pozwoliło milionom Iudzi
zapoznać się przynajmniej z jedną z książek Śrila Prabhupada i przekonać o wartości nauk w niej
zawartych. A oto krótki ich zarys.
Książki Śrila Prabhupada podkreślają doniosłe znaczenie ludzkiej formy życia
Naszą planetę zamieszkują różne gatunki istot żywych: jedne nieruchome (jak rośliny), inne
obdarzone zdolnością ruchu (jak stworzenia wodne, owady, ptaki i ssaki). Człowiek to jeden
spośród tych gatunków, ale nawet powierzchowny obserwator zgodzi się, że to gatunek szczególny,
dysponujący możliwościami odróżniającymi go od pozostałych.
Odpowiedź na pytanie, jakie to możliwości, zacznijmy od postawienia innego pytania. Co odróżnia
formę żywą od nieożywionej? Świadomość – przejawiają ją w różnym stopniu wszystkie formy
życia. Dlatego właśnie uważamy je za żywe, a nie martwe. Oznaki świadomości wykazuje nawet
mikroskopijna bakteria czy kwiat w doniczce, w odróżnieniu do stołu czy krzesła.
Forma ludzka wykazuje najwyższy poziom świadomości, jaki znamy. Może więc to lepiej
rozwinięta świadomość odróżnia człowieka od pozostałych istot żywych?
Ale cóż takiego jest właściwie w świadomości człowieka, czego nie ma w świadomości owada,
ptaka czy nawet naszego bliskiego "krewniaka" – małpy? Te stworzenia jedzą i my jemy; one śpią i
my śpimy; one rozmnażają się i my to robimy; one się bronią i my też podejmujemy starania na
rzecz własnego bezpieczeństwa. Fakt, że funkcje te przebiegają u nas w sposób bardziej
wyrafinowany, może być jednym z dowodów wyższego stopnia rozwoju świadomości, ale nie
wyjaśnia do końca naszej wyjątkowości wśród pozostałych form życia.
Bardziej zadowalające wyjaśnienie wskazuje na naszą zdolność refleksji nad sensem i celem życia
oraz dociekania natury Boga. Tylko ludzie mogą tworzyć języki czy zdumiewać się wspaniałością
rozgwieżdżonego nieba.
Dlatego właśnie Wedy radzą człowiekowi, by starał się dowiedzieć, kim jest on sam, czym jest
wszechświat, kim jest Bóg i na czym polega nasz związek z Nim. Powinniśmy szukać rozwiązania
podstawowych problemów życia: narodzin, śmierci, starości i chorób. Tego rodzaju pytań nie
zadają sobie psy ani koty. Rodzą się one tylko w sercu istoty prawdziwie ludzkiej.
Książki Śrila Prabhupada zawierają doskonałą wiedzę Wed
Następnym krokiem po uznaniu doniosłości pytań egzystencjalnych jest znalezienie
autorytatywnych źródeł, które mogłyby udzielić na nie odpowiedzi. Nie ulega wątpliwości, że jeśli
w ogóle istnieje doskonałe źródło wiedzy o jaźni, wszechświecie i Bogu, musi to być źródło
pewniejsze niż osobiste zdanie Kowalskiego, Nowaka, Freuda, Einsteina czy kogokolwiek innego.
Żaden człowiek nie ma doskonałych zmysłów, wszyscy też popełniamy błędy, stąd nasze względne
opinie o rzeczach nie mieszczących się w naszym obszarze doświadczenia siłą rzeczy nie będą
trafne ani wiarygodne. Owe obszary rzeczywistości nie poddają się empirycznym metodom
badawczym; zawodzi tu też zwykła logika i jej niedoskonałe metody dowodzenia. Tak zwane
prawdy odkryte drogą eksperymentu czy spekulatywnych dociekań nie pomogą nam zrozumieć
Prawdy Absolutnej, która jest poza zasięgiem naszych niedoskonałych zmysłów i naszego umysłu.
Wedy tłumaczą, że jeśli chcemy zdobyć wiedzę na temat wykraczający poza możliwości ludzkiej
percepcji i myśli, musimy otrzymać ją od kogoś, kto wie. Transcendentalne nauki zawarte w
Wedach wygłosił na początku sam Najwyższy Pan. Bóg, najpotężniejsza z istot, nie ulega
wpływowi żadnej siły innej niż On sam, a więc Jego wiedza musi być doskonała. Ktokolwiek
przekazuje Jego nauki bez zmian, przekazuje tę samą doskonałą wiedzę. Już samo teoretyczne
zaakceptowanie takiej możliwości stanowi krok na drodze do zrozumienia prawd Wed.
Doskonała wiedza Wed przetrwała tysiąclecia dzięki temu, iż kultywował ją i przekazywał
nieprzerwany łańcuch mistrzów duchowych. Jednym z jego ogniw jest Śrila Prabhupad, a
pierwszym – Kryszna. Dzięki temu wiedza zawarta w książkach Śrila Prabhupada jest tą samą
wiedzą, jaką na początku wygłosił Pan. Śrila Prabhupad niczego nie wymyślił. Przekazywał po
prostu ponadczasowe nauki Wed niczego nie dodając, nie ujmując i nie zmieniając.
Trzon dorobku pisarskiego Śrila Prabhupada stanowią trzy klasyczne pisma: Bhagavad-gita,
Śrimad-Bhagavatam oraz Caitanyacaritamrta – łącznie ponad 25 tomów wiedzy na temat poznania
Boga, czyli bhagavata-dharmy. Ich angielskie tłumaczenie, opatrzone wnikliwym komentarzem,
stanowi najdonioślejszy wkład Śrila Prabhupada w duchowy, intelektualny i kulturowy dorobek
ludzkości.
Książki Śrila Prabhupada przedstawiają uniwersalną metodę poznawania Boga Nauki zawarte w
książkach Prabhupada podzielić można na trzy główne działy, określane w sanskrycie terminami
sambandha, abhidheya i prayojana. Sambandha to nasz związek z Bogiem, abhidheya – działanie w
tym związku, a prayojana – najwyższa doskonałość, nasz ostateczny cel. Te trzy elementy są
uniwersalne; odnaleźć je można w każdej religii świata.
Metoda opisana przez Śrila Prabhupada pozwala każdemu rozwijać się duchowo bez zmiany
przynależności religijnej, narodowościowej czy kulturowej. Nauka o tym, kim jest Bóg, jak
rozwijać więź z Nim i miłość do Niego nie ma nic wspólnego z sekciarstwem. Tego nie wyprze się
żadna religia na świecie. Można ją więc nazwać sercem religii jako takiej – uniwersalnym
schematem pozwalającym zrozumieć każdą religię.
Różne religie mogą nazywać Boga różnymi imionami i zalecać różne formy oddawania Mu czci.
Mogą też występować między nimi różnice doktrynalne. Nie to stanowi jednak o autentyczności
religii. Jej sprawdzianem jest fakt, że szczery wyznawca rzeczywiście poznaje Boga i rozwija
w sobie miłość do Niego. Prawdziwa religia to sztuka kochania Boga. I ta sztuka jest istotą oraz
treścią nauk Śrila Prabhupada.
Książki Śrila Prabhupada objaśniają różnicę między ciałem a jaźnią
Wszystkie zjawiska materialne mają początek i koniec. Jedna z tez kultury współczesnej głosi, że
świadomość to także zjawisko materialne. Stąd przekonanie, że świadomość (jaźń) zanika wraz ze
śmiercią ciała. Ten punkt widzenia jest jedynie nie zweryfikowanym doświadczalnie
przypuszczeniem.
Nie zmienia to faktu, że idea śmierci jaźni wraz z ciałem pozostaje jednym z naczelnych punktów
wyznania wiary współczesnej myśli materialistycznej. Większość z nas od wczesnego dzieciństwa
wdrożona została do myślenia o sobie samych w takich właśnie, a nie innych kategoriach.
Niewielu uświadamia sobie filozoficzne tego implikacje i ich praktyczny rezultat, tzn. bezwiedną
skłonność do adaptowania stylu życia naznaczonego nihilizmem.
Podstawowe twierdzenie Wed stoi w skrajnej opozycji do poglądów współczesnej nauki na
świadomość i życie. Według tych pism świadomość indywidualnej żywej istoty nie jest odbiciem
procesów neurofizjologicżnych, ale odrębnym, niezależnym, wiecznym bytem.
Obecność świadomego obserwatora w ciele materialnym, nie ginącego i nie podlegającego
zmianom w efekcie procesów psychicznych i biologicznych zachodzących w ciele, sugeruje
istnienie dwóch jakościowo różnych energii: duchowej (świadoma jaźń) i materialnej
(przemijające ciało). Wedy mówią, że energia duchowa, której przejawem jest świadomość,
bynajmniej nie przestaje istnieć wraz ze śmiercią fizycznego ciała.
Skoro każdy z nas jest wieczną duszą, tymczasowo spowitą w takie czy inne cielesne okrycie, łatwo
pojąć, że najwartościowsza działalność humanitarna to taka, która pomaga rozbudzić naszą
prawdziwą duchową tożsamość i odnowić zapomniany związek z Bogiem. Ta właśnie
działalność nosi nazwę świadomości Kryszny.
Jak nie jest żadnym osiągnięciem uratowanie ubrania tonącego człowieka, tak nie jest nim
działalność humanitarna obliczona wyłącznie na polepszenie warunków bytu nietrwałego
fizycznego ciała, które i tak musi się kiedyś zestarzeć, zachorować i umrzeć.
Sam Śrila Prabhupad objaśnia w Śrimad-Bhagavatam: "Prawdziwa jaźń istnieje poza fizycznym
ciałem i subtelnym umysłem. Jest ona potężnym czynnikiem wprawiającym w ruch ciało i umysł.
Nie da się osiągnąć szczęścia dogadzając tylko ciału i umysłowi, a ignorując potrzeby uśpionej
duszy. [...] Trzeba zaspokoić potrzeby duszy Jak można uszczęśliwić ptaka w klatce samym
czyszczeniem klatki? [...]
Miłość do Boga drzemie w każdej istocie. [...] Powinniśmy starać się rozbudzić w sobie tę
świadomość. Najlepszą metodą jest słuchanie i mówienie o boskich czynach Najwyższego Pana.
Wszystko, co nie zwiększa naszego upodobania do słuchania i powtarzania transcendentalnych
słów o Bogu, Bhagavatam nazywa zwyczajną stratą czasu".
Reinkarnacja
"W tym ciele dusza bez przerwy wędruje od dzieciństwa przez młodość do starości. Podobnie po
śmierci udaje się do innego ciała. Człowiek trzeźwo myślący nie da się zwieść takiej zmianie".
(Bhagavad-gita, rozdz. 2, tekst 13)
Objaśnienie Śrila Prabhupada:
"W dzisiejszych czasach ludzie są tak niewykształceni, że nie rozamieją, iż ciało podlega
nieustanaym zmianom, a w końcu zachodzi ostateczna zmiana – śmierć. W tym życiu mogę być
królem, ale w następnym zostanę psem, jeśli tak zadecyduje prawo karmy. Pod wpływem materii
dusza pogrąża się w głębokim uśpienia i przenoszona jest z jednej sytuacji do innej. Bez
samorealizacji, bez wiedzy, żyje w przeświadczeniu, że naprawdę jest królem, kotem czy psem.
Tymczasem są to jedynie zewnętrzne zmiany narzucone prawem Najwyższego".
Wyrazy uznania ze strony społeczności uczonych
Śrila Prabhupad mawiał, że chociaż na współczesnych uczelniach jest tyle różnych wydziałów, nie
ma takiego, na którym można by zdobyć naukową wiedzę o duszy i Bogu. Upowszechniając
oryginalną wedyjską naukę o samorealizacji Śrila Prabhupad wypełnił tę lukę, by zaspokoić
palącą potrzebę społeczną. Odkąd rozpoczął swą działalność edukacyjną, setki uczonych, którzy
zetknęli się z nim samym bądź z jego książkami, wyrażały uznanie tak dla jego cech charakteru,
jak i dla jego działań dla dobra ogółu.
Oto jak opisuje swe wrażenia profesor Uniwersytetu Harvardzkiego Harvey Cox:
"Pamiętam, jakim zaskoczeniem było dla mnie pierwsze zetknięcie z członkami ruchu Hare
Kryszna. Wszystko – ich ubiory, intonowanie, ogolone głowy – wydawało mi się nieco dziwaczne.
Lecz po bliższyrn zapoznaniu się z ruchem odkryłem, że istota jego nauk jest zdumiewająco
bliska podstawowym ideałom religii chrześcijańskiej: proste życie bez pogoni za dobrami
doczesnymi, współczucie dla wszystkich stworzeń, solidarność, miłość, radość. Jestem pod
wrażeniem tego, jak wielki wpływ miały na życie tylu ludzi nauki jednego człowieka i tradycja
duchowa, którą ze sobą przyniósł. W moim przekonaniu osiągnięcia Śrila Prabhupada są doniosłe i
trwałe".
Świątynie
Śrila Prabhupad stawiał sobie za cel również odrodzenie kultury wedyjskiej w samych Indiach.
Najważniejszym krokiem, jaki w tym celu przedsięwziął, było zakładanie wielkich, prężnie
działąjących świątyń. Za jego życia rozpoczęto budowę świątyń we Vrindavan i w Bombaju.
Dzisiaj w Indiach działa 41 świątyń ISKCON-u. Wiernych, dla których są one miejscem kultu, liczy
się na miliony.
ISKCON liczy obecnie ponad trzysta świątyń, gospodarstw rolnych, szkół i innych instytucji.
Codziennie odbywają się tam wykłady, a mieszkańcy tych ośrodków wspólnie intonują mantrę
Hare Kryszna i udzielają porad na temat rozwoju duchowego. Każdy ośrodek organizuje
cotygodniowy program niedzielny połączony z ucztą wegetariańską oraz obchody różnych świąt w
ciągu roku. Wszystkie programy są otwarte dla publiczności.
Duchowe miasto ISKCON-u w Indiach
Budowa duchowego miasta Mayapur w Indiach to chyba najambitniejszy projekt Śrila Prabhupada.
Po ukończeniu będzie jednym z najbardziej atrakcyjnych elementów ISKCON-owej prezentacji
kultury wedyjskiej w dwudziestym pierwszym wieku.
Plany, w chwili obecnej daleko już posunięte w realizacji, obejmują budowę kilku restauracji,
rezydencji dla zwiedzających, parków muzeów i świątyni-mauzoleum Śrila Prabhupada. Ma także
powstać planetarium wedyjskie oraz wiele innych obiektów.