Agresja i przemoc seksualna w placówce edukacyjnej

Agresja i przemoc seksualna w placówce
edukacyjnej - objawy, profilaktyka, interwencja.
„Każdy, kto podejmuje z osobą małoletnią czynności seksualne, narusza tym
samym jej wolność seksualną nie dlatego, że narusza jej wolność w tym
względzie ( małoletni może bowiem na czynności takie zezwalać, a nawet je
inspirować ), ale dlatego, że ofiara takiego czynu nie jest w stanie wyrazić
ważnej prawnie decyzji w przedmiocie przyzwolenia na te czynności.”
Zgwałcenie art. 197 § 1, 2 k. k.
Zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem art. 197 § 3 k. k.
Czyn nierządny z osobą niepoczytalną art.198 k. k.
Wykorzystywanie seksualne z nadużyciem stosunku zależności art. 199 k. k.
Obcowanie płciowe z osoba poniżej 15 roku życia art. 200 § 1 k. k.
Pornografia z udziałem osoby poniżej 15 roku życia art. 200 § 2 k. k.
Kazirodztwo art. 201 k. k.
Produkcja i rozpowszechnianie pornografii z osobą poniżej 15 roku życia
art. 202 § 2, 3 k. k.
Przemoc seksualna




to sytuacja, gdy jedna osoba ( dorosły lub starsze dziecko )
używa drugiej ( np. dziecko ) do zaspokajania swojej
przyjemności seksualnej.
Sprawca różnymi sposobami kontroluje ofiarę, aby użyć ją do swoich
własnych celów. Staje się dla niej zaufanym autorytetem czy
przyjacielem, może dawać prezenty, zapewniać różne przyjemności,
"zaspokajać" potrzebę ciepła, zastraszać, uczyć fałszywej
moralności
Każdą aktywność natury seksualnej między dorosłym a dzieckiem
uznaje się za nadużycie.
Ważne jest stwierdzenie, czy konkretne zachowanie spowoduje
wzrost wiedzy i doświadczeń związanych z seksualnością osoby
nieadekwatnie do jej gotowości lub poziomu rozwoju
psychoseksualnego
Jak rozpoznać przemoc seksualną wobec dzieci?








Objawy somatyczne:
Ciąża
choroby weneryczne
wirus HIV
infekcje dróg moczowo-płciowych
urazy wewnętrznych narządów
płciowych
urazy odbytu, pochwy, przerwanie
błony dziewiczej
ból przy oddawaniu moczu czy kału,
krwawe stolce
infekcje jamy ustnej
Powyższe objawy (oprócz ciąży, choroby
wenerycznej) wyłącznie sugerują, iż są
konsekwencją przemocy seksualnej
Objawy psychologiczne i behawioralne











nadmierna erotyzacja dziecka
obniżony nastrój
niepokój, lęk ( też nocne koszmary)
poczucie winy, niska samoocena
zaburzenia odżywiania - anoreksja,
bulimia
pobudliwość, kłopoty z koncentracją
moczenie nocne
zachowania regresywne
autoagresja ( picie alkoholu,
narkotyzowanie się, myśli i próby
samobójcze, prostytucja
problemy w szkole, złe relacje z
rówieśnikami
objawy psychosomatyczne: bóle
brzucha, głowy, nudności, wymioty
Bariery - klatka lęków, w których zamknięte jest dziecko.
Utrata miłości
Poczucie winy lub wstydu
Lęk przed konsekwencjami
Lęk przed krzywdą
(atak fizyczny, śmierć)‫‏‬
Proporcja cech (objawów ) u dzieci po doznanej przemocy seksualnej
w porównaniu do zdarzeń niezamierzonych
( Conte J,Berliner R, 1987 )‫‏‬
odsetek dzieci
Objawy
z przemocą
bez przemocy
zaburzenia emocjonalne
53
18,8
depresja
47
15,8
poczucie niższości
41,8
20
zachowania agresywne
38,6
16,4
bezsenność, koszmary nocne
31,5
6,7
problemy z posiadaniem kolegów
30,4
4,2
reakcje lękowe
23,8
7,9
problemy w szkole
21,6
4,8
zaburzenia obrazu własnego ciała
21,6
5,5
20
6,1
zachowania seksualne
14,1
1,6
myśli samobójcze
13,5
3
sny o stosowaniu przemocy
13,5
7,3
problemy z jedzeniem
10,3
3
zachowania rytualistyczne
8,1
1,8
problemy z policją (wandalizm)‫‏‬
4,9
1,8
przemoc seksualna wobec innych
3,8
0
alkohol
2,7
1,8
prostytuowanie się
2,2
0
n=198
ucieczki z domu
n=165
Kiedy konsekwencje doznanej przemocy są
najbardziej dotkliwe?






sprawca był agresywny, brutalny, stosował takie formy
przemocy, jak: kontakty analne, oralne, dewiacyjne;
dziecko było wielokrotnie wykorzystywane;
sprawcą była osoba z najbliższej rodziny dziecka (ojciec,
wujek, kuzyn itp.);
dziecko było pozbawione pomocy i wsparcia ze strony
swojej najbliższej rodziny;
było wielokrotnie przesłuchiwane w obecności wielu
obcych dla siebie osób;
po zdarzeniu nie uzyskało profesjonalnej pomocy
terapeutycznej.
Czego nie robić małej, albo trochę
większej istocie?





- nie bądź natarczywy
poprzez zadawanie zbyt
wielu pytań, bo to
przytłacza
- nie obwiniaj, że dziecko
tak późno powiedziało, i
tak jest dzielne
- nie utrzymuj złej
tajemnicy
- zamiast panikować
szukaj wsparcia i
sprzymierzeńców
- nie rezygnuj z kontaktu,
jeśli dziecko cię wybrało
Zasady postępowania wobec sprawców:










bezwzględnie zatrzymać przemoc ( wyrażenie sprzeciwu, odwołanie
do norm )‫‏‬
dowiedzieć się dlaczego zaistniała przemoc ( zbadać przyczyny )‫‏‬
pomóc w rozwiązaniu osobistych problemów (np. domowych )‫‏‬
podjąć cykliczne rozmowy ze sprawcą ( jedno spotkanie nie
wystarczy) na podstawie kontraktu opartego o konkretne
zachowania
wprowadzić indywidualną odpowiedzialność za czyny i pozwolić
doświadczyć negatywnych konsekwencji
stworzyć hierarchię rozmów ( włączając kolejne osoby do pomocy )
i konsekwentnie jej przestrzegać
monitorować zachowania ucznia na terenie szkoły i powiadomić go
o tym
nagradzać pozytywne zachowania
pomóc zastąpić dotychczasowe zachowania przemocowe zachowaniami prospołecznymi
nie narzucać ofiarom przebaczenia, jeśli sprawca nie dokonał
realnego zadośćuczynienia
Pomoc dziecku-ofierze







jasne określenie, że stoi się po stronie dziecka i co mamy zamiar
zrobić
zapewnienie poczucia bezpieczeństwa tj. przerwanie wszelkich
aktów przemocy wobec dziecka,
informowanie na bieżąco o krokach podjętych wobec sprawców i
o ich efektach
okazywanie zainteresowania uczniowi poprzez spotkania oraz
rozmowy pozwalające mu podzielić się swoim smutkiem, strachem,
rozżaleniem, wątpliwościami czy wstydem
pokazanie dziecku jego mocnych stron i podanie przykładów
różnych sukcesów
uczenie umiejętności reagowania w sytuacjach narażenia na
przemoc oraz ich unikania
zadbanie o wsparcie ze strony innych osób, skierowanie po pomoc
specjalistyczną