Prezentacja Zatrudnienie wspomagane w ramach

Człowiek – najlepsza inwestycja!
Trener pracy jako sposób na
zwiększenie zatrudnienia
osób niepełnosprawnych
Człowiek – najlepsza inwestycja!
Zatrudnienie wspomagane
Monika Zakrzewska
Geneza zatrudniania wspomaganego
Początek zatrudnienia wspomaganego dała oświata
wspierana.
Zatrudnienie wspomagane rozwinęło się w Stanach Zjednoczonych na
bazie metody szkolenia poprzez pracę osób z niepełnosprawnością
intelektualną, z uwzględnieniem ich indywidualnych potrzeb.
W 1970 roku amerykański terapeuta Mark Gold opracował behawioralną
strategię nauczania (kształcenie systematyczne = nauka w sytuacjach
prawdziwych) i sformułował koncepcję Job Coaching’u.
Metoda ta została stworzona dla ludzi uznawanych za niezdolnych do
„prawdziwej pracy”.
Systematyczne szkolenia i wsparcie, jakie otrzymywali w rzeczywistych
miejscach pracy sprawiło, że rozwijali i poszerzali swoje umiejętności,
podejmowali „normalną” pracę.
Geneza zatrudniania wspomaganego
Od tamtego czasu model zatrudnienia wspomaganego wprowadziło
wiele krajów na świecie, takich jak:
•
•
•
•
•
•
Australia,
Kanada,
Hong Kong,
Nowa Zelandia,
Peru
czy Zambia.
Równocześnie w wielu krajach Europy Zachodniej powstały krajowe
stowarzyszenia zatrudnienia wspomaganego (od 2002 roku
programy także np. w Czechach i w Polsce).
W 1992 roku powstał Europejski Związek Zatrudnienia
Wspomaganego (European Unionof Supported Employment), a w 1995
Światowe Stowarzyszenie Zatrudnienia Wspomaganego (World
Association for Supported Employment – WASE).
Efektywne formy zatrudnienia
osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy
Praca wspomagana (supported employment , Job
Coaching) uznana została za
najbardziej efektywną formę zatrudnienia
osób z największymi trudnościami w samodzielnym
pozyskaniu i utrzymaniu zatrudnienia na otwartym
rynku pracy.
5
Definicja Światowego Stowarzyszenia Zatrudnienia Wspomaganego World Association of Supported Employment (WASE)
Zatrudnienie wspomagane jest płatną pracą
wykonywaną przez osoby niepełnosprawne na
otwartym rynku pracy, przy ciągłym wsparciu ze
strony innych osób.
Płatna praca oznacza taką samą płacę za taką samą
pracę, jaką wykonują osoby sprawne.
6
Do kogo kierowane jest zatrudnianie
wspomagane?
Do osób, które mają problemy ze znalezieniem i/lub
utrzymaniem pracy bez wsparcia (osób ze znacznym
i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności):
- z upośledzeniem umysłowym,
- z pourazowym uszkodzeniem mózgu,
- z porażeniem mózgowym i inną znaczną niepełnosprawnością fizyczną,
- z zaburzeniami psychicznymi, ze sprzężoną niepełnosprawnością,
- dysfunkcjami mowy, wzroku, słuchu, z epilepsją,
O niskim poziomie wykształcenia i braku kwalifikacji oraz doświadczeń
zawodowych
wskazanie podstawowe – poziom funkcjonowania
Wstępne rekomendacje – grupa docelowa
Określenie grupy docelowej uzasadniającej potrzebę wsparcia
przez trenera pracy.
Specjalne wsparcie potrzebne jest osobom – spośród tych,
które otrzymały orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym
stopniu niepełnosprawności – przejawiającym szczególne
trudności w wejściu i utrzymaniu się na otwartym rynku pracy,
charakteryzującym się specyficznymi potrzebami.
Rekomendacja przygotowana w oparciu o dokument „uwzględniającego wiedzę zastaną
na temat funkcjonowania trenera pracy, na temat polskich i zagranicznych opracowań”.
Wstępne rekomendacje
zaburzenia procesów
poznawczych
trudności z
generalizacją
ograniczone możliwości
samodzielnego określenia
zakresu i rodzaju informacji
potrzebnych do realizacji
zadania oraz nieumiejętność
ich zdobycia, zrozumienia i
wykorzystania
trudności z
przewidywaniem
zagrożeń i wyborem
bezpiecznego działania
oraz przewidywaniem
skutków
podejmowanych działań
trudności z
planowaniem
zaburzenia komunikacji,
zaburzenia
emocjonalne,
zaburzenia stosunków
społecznych
trudności z racjonalnym
rozumieniem i
interpretacją otaczającej
rzeczywistości i sytuacji
społecznych
trudności w orientacji
przestrzennej i
funkcjonalnej
zaburzenia motoryczne
Wstępna rekomendacja – grupa docelowa
Zatrudnienie wspomagane jest usługą indywidualną, przeznaczoną
dla osób z orzeczoną niepełnosprawnością, dla których niezbędne jest tego
rodzaju wsparcie.
Będą to przede wszystkim osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności oraz
osoby ze schorzeniami specjalnymi, których niepełnosprawność charakteryzuje
się/skutkuje specyficznymi trudności i potrzebami, uzasadniającymi wsparcie trenera
pracy, m.in.:
Trudnościami z rozumowaniem, rozumieniem, wyciąganiem wniosków,
planowaniem, rozwiązywaniem problemów, myśleniem abstrakcyjnym,
szybkim i trwałym uczeniem, preferowanie uczenia się na podstawie
doświadczeń osobistych (a nie teorii) oraz przez powtarzanie;
 Trudnościami w przenoszeniu raz opanowanej umiejętności na inną, nawet
zbliżoną sytuację;
 Ograniczonymi możliwościami samodzielnego określenia, jakie informacje są
potrzebne do realizacji zadania, oraz jak je zdobyć, zrozumieć i wykorzystać itp.;

Rekomendacje powstała na podstawie przeprowadzonej „analiza systemu prawnego i zakresu możliwości
wprowadzenia w nim zmian w kontekście mainstreamingu produktu”
Cechy zatrudniania wspomaganego
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Indywidualność
Ścisłe dopasowanie
Samostanowienie
Świadomy wybór
Upodmiotowienie
Poufność
Elastyczność
Dostępność
Zasady zatrudnienia wspomaganego
1. „Zero odrzucenia”.
2. Właściwe, spersonalizowane wsparcie we właściwym
otoczeniu.
3. Nacisk na potencjał, a nie niepełnosprawność.
4. Odrzucenie koncepcji „gotowości” do pracy.
5. Realne płace i świadczenia.
6. Najważniejsza jest jednostka i jej indywidualność.
Zasady zatrudnienia wspomaganego
„wsparcia tylko tyle, ile jest niezbędne,
samodzielności i autonomii tyle, ile jest
możliwe”
Zasady zatrudnienia wspomaganego
„brak postępów w uczeniu się, w jakiejkolwiek
konkretnej sytuacji powinien być najpierw
zinterpretowany jako, raczej wynik
niewłaściwej lub niewystarczającej strategii
nauczania, a NIE jako niezdolności ucznia do
nauki” Marc Gold
5 wartościowych doświadczeń ZW
(John O’Brien)
1. Godność (istotne jest to, że dana osoba jest człowiekiem,
a nie to, że jest niepełnosprawna),
2. Możliwość wyboru (opartego na dostępie do informacji),
3. Kontakty międzyludzkie (nie tylko rodzina i specjaliści),
4. Ludzie powinni przebywać w zwykłych miejscach
(nie „specjalnych”),
5. Wniesienie wkładu do społeczeństwa (każdy ma jakieś
talenty, uzdolnienia, umiejętności do zaoferowania).
Model Job Coaching
zmiana podejścia aktywizacji zawodowej osób
niepełnosprawnych na otwartym rynku prac
z usług tradycyjnych
WYSZKOLIĆ  UMIEŚCIĆ
na
zgodne z modelem WSPOMAGANEGO ZATRUDNIENIA
UMIEŚCIĆ  WYSZKOLIĆ  UTRZYMAĆ
5 etapów zatrudnienia
wspomaganego
ETAP I. ZAANGAŻOWANIE
ETAP II. TWORZENIE PROFILU ZAWODOWEGO
ETAP III. ZNAJDOWANIE PRACY
ETAP IV. ZAANGAŻOWANIE PRACY
ETAP V. WSPARCIE W MIEJSCU PRACY I POZA NIM
5 etapów zatrudnienia wspomaganego –
Etap I. Zaangażowanie
ETAP I. ZAANGAŻOWANIE (etap zakończony podpisaniem
kontraktu z klientem):
- rekrutacja do projektu (prowadzenie indywidualnych spotkań rekrutacyjnych),
- autoprezentacja trenera i klienta, prezentacja programu ZW,
- gromadzenie wstępnych informacji o kandydacie,
- wypracowanie i zawarcie kontraktu.
5 etapów zatrudnienia wspomaganego –
Etap II. Tworzenie profilu zawodowego
ETAP II. TWORZENIE PROFILU ZAWODOWEGO (etap
zakończony zatwierdzeniem profilu przez mentora),
Wypracowanie we współpracy z klientem diagnozy jego zasobów i trudności,
w tym diagnoza:
- doradcza preferencji i predyspozycji zawodowych,
- diagnoza kompetencji społecznych, warsztaty praktyczne w przedsiębiorstwie
(1-2 dniowe „próbki pracy”),
- warsztaty grupowe z zakresu kompetencji społecznych i aktywnego poruszania się
po rynku pracy,
- stworzenie Indywidualnego Profilu Zawodowego . Opracowanie planu działania.
Plan działania jest efektem pracy trenera pracy i klienta wyrażonym
w formie pisemnej, zawierającym cele zawodowe, działania i terminy ich
realizacji.
5 etapów zatrudnienia wspomaganego –
Etap III – Znajdowanie pracy
ETAP III: ZNAJDOWANIE PRACY (etap zakończony podpisaniem
porozumienia z pracodawcą), obejmuje
następujące formy wsparcia:
- wsparcie klienta w tworzeniu dokumentów aplikacyjnych,
- identyfikacja potencjalnych miejsc pracy,
- organizacja praktyk w trybie ciągłym na wybranych stanowiskach,
wybór pracodawcy,
- organizacja staży zawodowych (opcjonalnie).
5 etapów zatrudnienia wspomaganego –
Etap IV – Zaangażowanie pracodawcy
ETAP IV - ZAANGAŻOWANIE PRACODAWCY
obejmuje następujące formy wsparcia:
- bezpośredni kontakt z pracodawcą ,
- zapoznanie klienta z warunkami zatrudnienia na danym stanowisku,
- wsparcie klienta w przygotowaniu do rozmowy rekrutacyjnej,
- przygotowanie pracodawcy i środowiska pracowniczego do
współpracy z klientem,
- zorganizowanie spotkania trójstronnego
(kandydat do pracy, trener, pracodawca),
- wsparcie klienta i pracodawcy w procedurach zatrudnienia,
- Podjęcie zatrudnienia (podpisanie umowy z pracodawcą).
5 etapów zatrudnienia wspomaganego –
Etap V – Wsparcie w miejscu pracy i poza nim
ETAP V: WSPARCIE W MIEJSCU PRACY I POZA NIM
obejmuje następujące formy wsparcia:
- wsparcie klienta w kwestiach formalnych,
- wsparcie klienta w wykonywaniu obowiązków pracowniczych, w tym:
- szkolenie stanowiskowe,
- szkolenie uzupełniające lub interwencyjne,
- monitorowanie przebiegu pracy w kontakcie z pracodawcą, ocena okresowa,
- wsparcie coachingowe/społeczne w miejscu pracy,
- wsparcie klienta poza miejscem pracy.
Cykl długoterminowego wsparcia
szkolenia
wyrównawcze
monitorowanie
oceny
okresowe
Najlepsze wsparcie
to wsparcie jak najbardziej naturalne
Pracownicy zatrudnienia wspomaganego powinni
zapewniać bezpośrednie wsparcie tylko w
przypadkach, gdy zakres wymaganego wsparcia
znacznie wykracza poza możliwości pracodawcy i
członków rodziny osoby niepełnosprawnej.
Korzyści związane z naturalnym wsparciem
 Poprawia status społeczny osoby

Nie jest ona już traktowana inaczej
 Umacnia rolę osoby jako pracownika (inaczej niż osoby
niepełnosprawnej)

Jest traktowana tak, jak inni pracownicy
 Promuje włączenie społeczne

wszystkie interakcje między osobą a jej pracodawcą,
przełożonym i współpracownikami odbywają się bez
pośredników
 Pracownik otrzymuje wsparcie od tych, którzy
dysponują najlepszą wiedzą


Pracodawcy, przełożeni, współpracownicy najlepiej znają
środowisko i otoczenie pracy.
Rodziny najlepiej znają codzienne potrzeby osoby związane z
przygotowaniem do pracy.
Ciągłe wsparcie
Wsparcie w szukaniu i znalezieniu
pracy
Wsparcie w rozwiązywaniu
pojawiających się problemów
Długoterminowe wsparcie w ZW
Długoterminowe wsparcie trenera pracy na
stanowisku i poza nim, kierowane jest do:
1. pracownika niepełnosprawnego,
2. pracodawcy i współpracowników,
3. najbliższego otoczenia osoby zatrudnionej
(rodzina, lekarz itp.).
Założenia i standardy skutecznego
Job Coaching’u
Trener pomaga urzeczywistnić wizję nowej przyszłości dla wspieranej osoby bo wierzy, że jest
to możliwe.
Trener nie pyta „CZY”, pyta „JAK” zatrudnić kandydata do zatrudnienia.
Trener modeluje relacje między osobą zatrudnianą a zespołem współpracowników – buduje
naturalne otoczenie wspierające w środowisku pracy.
Trener tworzy pozytywny wizerunek osoby niepełnosprawnej jako pracownika.
Obecność trenera jest dla osoby niepełnosprawnej faktycznym wyrównaniem szans na trwałe
zatrudnienie i włączenie społeczne.
Obecność trenera daje pracodawcy „poczucie bezpieczeństwa” w zarządzaniu pracownikiem
z niepełnoprawnością.
Trener jest dyspozycyjny zarówno dla pracownika niepełnosprawnego jak i dla pracodawcy.
Trener zakłada, że zawsze można znaleźć stanowisko pracy zgodne z indywidualnym profilem
wymagań (umiejętności i zdolności klienta odpowiadają wymogom stanowiska pracy) – każdy
może pracować.
Profil zawodowy jest aktualizowany w wyniku monitorowania zmian sytuacji życiowej klienta.
Trener jest odpowiedzialny za zastosowanie indywidualnie dopasowanych metod zbierania
informacji o kliencie, potrzebnych do stworzenia profilu
Założenia i standardy skutecznego
Job Coaching’u
Trener musi przyjąć, że to co robi – robi nie dla siebie a dla osoby, którą wspiera – osoba
niepełnosprawna jest PODMIOTEM jego działań.
Model działania jest jedynie narzędziem do osiągnięcia celu a nie celem samym w sobie –
każda forma powinna być wypełniona treścią.
Tworzenie nowej przyszłości nie jest sprawą prostą. Musi być dobrze przygotowane – wymaga
czasu i konsekwencji w działaniu.
Odpowiedzialność ponosimy nie tylko za to co robimy ale i za to czego nie robimy („grzech
zaniechania”).
Aby osiągnąć sukces często trzeba wyjść poza schemat dotychczasowego działania, co
oznacza zastanowienie się nad sobą, nad tym, jak możemy się zmienić, co moglibyśmy robić
inaczej.
Trenerzy pracują w systemie „partnerskim” – gwarantuje to pełną dyspozycyjność
trenerów zarówno w stosunku do osoby zatrudnianej jak i pracodawcy.
Podstawowe warunki podjęcia zatrudnienia
na stanowisku pracy – kryteria dla kandydatów
- Brak przeciwwskazań lekarza medycyny pracy.
- Motywacja do podjęcia konkretnej pracy.
- Możliwości fizyczne i psychiczne (zgodne z opisanymi
w ocenie stanowiska pracy wymaganiami/kompetencjami).
- Poziom umiejętności społecznych w odniesieniu do
niezbędnych na konkretnym stanowisku.
- Zachowania społeczne adekwatne do wymagań stanowiska
pracy.
- Możliwość pewnego dojazdu do danego miejsca pracy.
- Minimum akceptacji i wsparcia ze strony rodziny do
podjęcia tej konkretnej pracy.
Co wspomagane zatrudnianie daje
Pracodawcy:
 przedsiębiorstwo zatrudnia może „mniej wydajnego”, ale w zamian pewnego,
rzetelnego i w pełni zmotywowanego pracownika;
 dzięki działalności trenera pracodawca ma gwarancję, że do danego miejsca
pracy trafia odpowiedni do niego pracownik;
 proponowane przez trenera rozsądne dostosowanie stanowiska pracy
skierowane jest na podwyższenie jego efektywności;
 wzgląd na „mniej wydajnych” pracowników wpływa na polepszenie klimatu
pracy grup pracowniczych;
 przygotowanie do konkretnej pracy (szkolenie stanowiskowe) przejmuje na
siebie zespół trenerów, tym samym odciążając kadrę zakładu pracy;
 zespół trenerów gwarantuje długoterminową i pewną pomoc przy
rozwiązywaniu problemów pracownika niepełnosprawnego w miejscu
pracy;
 coraz większego znaczenia nabiera pozytywny wizerunek firm
reprezentujących biznes społecznie odpowiedzialny.
Warunki sukcesu trenera pracy we współpracy
z Pracodawcą
1. Zainteresowanie potrzebami pracodawcy
2. Elastyczność / dostosowanie się
3. Konsekwentne wspieranie pracodawcy
i zatrudnionego pracownika
4. Dobra współpraca ze współpracownikami
5. Zauważanie problemów i proponowanie ich
rozwiązań
6. Dobra komunikacja z całym kierownictwem
firmy (np. w planowaniu procesu
usamodzielniania pracownika itd.)
Najlepsze miejsca pracy do realizacji
wspomaganego zatrudniania
Stanowiska pracy
nie wymagające
wysokich kwalifikacji
i/lub specjalistycznego
wykształcenia.
Nie ma specjalnych stanowisk
dla osób niepełnosprawnych,
ani szczególnego sektora
działań
33
Najwięcej takich stanowisk:









usługi, handel
kuchnie, stołówki
restauracje
piekarnie
pralnie
magazyny, pakowalnie
stacje benzynowe
hotele
biura itp.
Podstawowe warunki sukcesu wspomaganego
zatrudniania
Dobra
współpraca z
rodziną i
otoczeniem
klienta
Dobra
współpraca
z
pracodawcą
Dobre
współdziałanie i
relacje z klientem
(podmiotowość)
Trudności w realizacji wspomaganego
zatrudniania
1. Odpowiedni dobór kandydatów na trenerów pracy
wspomaganej.
2. Problem pozyskiwania środków finansowych na
wynagrodzenia dla trenerów.
3. Zabezpieczenie zaplecza terapeutycznego dla realizowanego
programu (współpraca z placówkami dla dorosłych osób
niepełnosprawnych w zakresie przygotowania kandydatów
do zatrudnienia pod kątem umiejętności społecznych
i pracowniczych).
Konieczne warunki realizacji
wspomaganego zatrudniania
Rozwiązania systemowe (stałe)
nie
projektowe (terminowe)
Człowiek – najlepsza inwestycja!
Dziękuję za uwagę
Monika Zakrzewska