Pełne mleko krowie we wczesnym stadium życia

Pełne mleko krowie we wczesnym stadium życia
Inga Thorsdottir and Asa Vala Thorisdottir
Jednym z najbardziej negatywnych aspektów spożywania pełnego mleka krowiego w
wieku niemowlęcym jest prawdopodobieństwo wystąpienia niedoboru żelaza. Mleko krowie
i kobiece zawierają niewiele tego mikroelementu, ale biodostępność żelaza pochodzącego z
mleka kobiecego jest zdecydowanie lepsza niż w przypadku mleka krowiego. Mleko krowie
ma więcej wapnia, a pewien rodzaj białka zawartego w nim negatywnie wpływa na absorpcję
żelaza z pokarmu. Uważa się ponadto, że białko z mleka krowiego wpływa na utratę krwi z
kałem.
Wysoka częstotliwość występowania niedoborów żelaza wśród dzieci w wieku 12
miesięcy została zaobserwowana w badaniu islandzkim w latach 1995-97; niezależny związek
negatywny stwierdzono w wyniku wysokiej konsumpcji pełnego mleka krowiego na
poziomie ponad 460 g/dzień. Związek pomiędzy niedoborem żelaza a spożywaniem pełnego
mleka krowiego był równie silny dla dzieci w wieku 2 lat. Ponadto, gorsze wyniki badań
motorycznych w wieku 6 lat także skojarzono z niedoborem żelaza w młodszym wieku (rys.
1). Po tym badaniu zmodyfikowano rekomendacje dotyczące odżywiania niemowląt. Dla
Islandii zarekomendowano mleko modyfikowane wzbogacone żelazem i o zmniejszonej ilości
białka (Tabela 1) dla dzieci w wieku od 6 miesięcy do 2 lat w miejsce zwykłego mleka
krowiego. Nowe rekomendacje doprowadziły do zmian w konsumpcji mleka. Islandzkie
mleko modyfikowane w dużym stopniu zastąpiło pełne mleko krowie. Uznaje się to za jedną
z głównych przyczyn poprawy poziomu żelaza w organizmie u dzieci w wieku 12 miesięcy.
Obecnie 1,4% populacji cierpi teraz na niedobór żelaza wobec 20% w latach 90.
Wysoka zawartość białka w pełnym mleku krowim jest uznawana przez niektórych
specjalistów za drugi najważniejszy problem powiązany z wczesnym spożywaniem mleka
krowiego. Sugeruje się, iż stymuluje ono szybki wzrost masy ciała i rozwój nadwagi.
Wysokie spożycie białka we wczesnym stadium życia ma związek z wyższym wskaźnikiem
masy ciała w późniejszym dzieciństwie. Jak wskazują wyniki niedawnego badania w Islandii,
spożycie białka spadło w ciągu ostatnich 10 lat. Jednakże, spożycie białka było wciąż
pozytywnie powiązane z szybkością przyrostu wagi. W wyniku dużego badania europejskiego
pod nazwą Europejski Projekt dot. Dziecięcej Nadwagi stwierdzono, iż zmniejszająca się
zawartość białka w mleku modyfikowanym może mieć wpływ na długookresową promocję
zdrowia i zapobieganie pojawienia się nadwagi. Dodatkowo, białko pełnego mleka krowiego
wywołuje także inne negatywne skutki u zdrowych niemowląt. Jak wykazały badania, białko
mleka krowiego, spożywane w dużych ilościach, jest ważnym czynnikiem etiologicznym
wywołującym zaparcie, a w mniejszych dawkach działa podobnie u niemowląt i małych
dzieci z alergią. Badania wykazały również, że istnieje negatywny wpływ na prawidłowy
bilans wody podczas występowania chorób z gorączką poprzez potencjalnie wysoki poziom
substancji obciążających nerki.
Rysunek 1
Pozytywne wyniki motoryczne
Poziom żelaza a rozwój w wieku 6 lat. Dzieci z niedoborem żelaza (ID) oraz z utraconymi
zapasami żelaza (DIS) w wieku 1 roku życia miały niższe wyniki w testach motorycznych.
Islandzkie badanie rozwoju motorycznego i werbalnego dzieci przeprowadzono na podstawie
ankiety zawierającej 208 pytań.
Tabela 1
Zawartość odżywcza islandzkiego mleka modyfikowanego i pełnego mleka krowiego.
minimalne i maksymalne wartości dopuszczalne w mleku modyfikowanym według Regulacji
islandzkiej nr 735/1997 dotyczącej mleka modyfikowanego.
Niektóre badania wykazały, istotny statystycznie, związek między cukrzycą typu 1 a
wczesnym wprowadzeniem mleka krowiego. Badania etiologiczne wskazały na istnienie
związku między beta-kazmorfinami, a schorzeniami centralnego układu nerwowego (autyzm,
kłopoty z oddychaniem i nagła śmierć łóżeczkowa). Jednakże, dowody na te związki są słabe
i nie powinny być uznawane za zjawiska zagrażające zdrowiu publicznemu. Należy
promować porady oparte o wiarygodne badania, a każde badanie powinno być nakierowane
na zwiększenie wartości rekomendacji dotyczących odżywiania niemowląt. Jeden z ostatnich
artykułów opisał determinanty na rzecz wczesnego wprowadzania mleka krowiego, tj.
wykształcenie matki i jej status socjoekonomiczny, a także brak zastosowania głównych
rekomendacji dotyczących odżywiania niemowląt. Autorzy tego artykułu stwierdzają, iż
istnieje zapotrzebowanie na działania mające na celu zwiększenie stosowania się matek do
zaleceń żywieniowych.
Bibliografia:
1. Gunnarsson BS, Thorsdottir I, Palsson G, Gretarsson SJ: Iron status at 1 and 6years
versus developmental scores at 6 years in a well-nourished affluent population. Acta
Paediatr 2007;96:391–395.
2. Gunnarson BS: Iron status in Icelandic children and association with nutrition,
growth and development; thesis, University of Iceland, 2005.
3. Thorsdottir I, Thorisdottir AV, Palsson G: Improved iron status by revised
recommendations in infant nutrition – prospective cross-national cohorts.
4. Koletzko B, von Kries R, Closa R, et al: Can infant feeding choices modulate later
obesity risk? Am J Clin Nutr 2009;89:1502S–1508S.
5. Scientific Report of EFSA prepared by a DATEX Working Group: Review of the
potential health impact ofcasomorphins and related peptides. EFSA Scientific Report
2009;231:1–107.
6. Wijndaele K, Lakshman R, Landsbaugh JR, et al: Determinants of early weaning and
use of unmodified cow’s milk in infants: a systematic review. J Am Diet Assoc
2009;109:2017–2028.