1 Dr hab. Barbara Błaszczyk prof. nadzw. Wydziału Nauk o Zdrowiu

Dr hab. Barbara Błaszczyk prof. nadzw.
Wydziału Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum
WSEPiNM w Kielcach
Ocena
Rozprawy doktorskiej mgr Agnieszki Strzeleckiej
opracowana na zlecenie Wydziału Nauk o Zdrowiu
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
W postępowaniu diagnostyczno-terapeutycznym poza osiągnięciem poprawy stanu
zdrowia, czy nawet wyleczenia pacjenta, istotnym aspektem jest satysfakcja pacjenta.
Pacjenci oczekują większej dostępności do informacji na temat swojego stanu zdrowia oraz
możliwości decydowania z jakiego typu placówki będą korzystać.
Osiągnięcia współczesnej technologii umożliwiają przekazywanie informacji w postaci
obrazu i dźwięku na znaczne odległości. Taka możliwość przyczyniła się do powstania nowej
gałęzi medycyny – telemedycyny. Nowe technologie z dziedziny informatyki medycznej,
zdrowia publicznego oraz środków łączności (np. Internet) określane są jako e-Health (eZdrowie).
Informacje zamieszczone na stronach internetowych dotyczące godzin przyjęć
określonego lekarza, możliwość rejestracji przez telefon czy internet ułatwiać mogą kontakt z
placówką np. podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) i równocześnie mogą wpływać na
uzyskanie satysfakcji z opieki zdrowotnej pacjenta.
Rozprawa doktorska mgr Agnieszki Strzeleckiej zatytułowana
„Możliwości
wspierania satysfakcji pacjentów przez zastosowanie systemów informatycznych w ochronie
zdrowia” podejmuje ocenę tego problemu i wpisuje się w nurt badań
oceniających
wieloaspektowo możliwości oceny satysfakcji pacjenta przy wykorzystaniu środków
informatycznych . Podjęcie tego tematu przez Doktorantkę jest warte podkreślenia, ponieważ
badań na temat zastosowania systemów informatycznych w ochronie zdrowia , szczególnie w
aspekcie oceny satysfakcji pacjenta, jest stosunkowo niewiele.
1
Pod względem formalnym praca składa się z 156 stron podzielonych na rozdziały:
wstęp, cel pracy, materiał i metody, wyniki, dyskusja, wnioski, streszczenie w języku polskim
i angielskim i piśmiennictwo. Proporcje między poszczególnymi rozdziałami są właściwe, a
piśmiennictwo zawiera 100 pozycji ułożonych zgodnie z kolejnością cytowania. Do pracy
dołączono również Aneks zawierający wykaz tabel, rycin i kwestionariusze wykorzystane w
pracy.
Celem rozprawy doktorskiej było ustalenie związku pomiędzy satysfakcją pacjentów
a potrzebą kompleksowego wdrażania systemów informatycznych w aspekcie strategicznych
priorytetów e-Zdrowia w Polsce, a w szczególności:
-
ukazanie,
jak
bezpośredni
uczestnicy
przemian
-
pacjenci,
oceniają
przeobrażenia, które dokonały się w systemie ochrony zdrowia
-
poznanie przekonań na temat
zakresu wykorzystania obszaru e-Zdrowia w
relacjach lekarz-pacjent,
-
analizę związków pomiędzy satysfakcją pacjenta z usług medycznych, jakością
świadczonych usług a stanem i technologią informatyczną, którą dysponują
badane placówki podstawowej opieki zdrowotnej oraz wybranymi wskaźnikami
demograficzno-społeczno-ekonomicznymi.
Celem praktycznym przeprowadzonych badań było wykorzystanie wyników badań do
konstruowania systemów informatycznych w oparciu o oczekiwania pacjentów w
zreformowanym systemie ochrony zdrowia, które wspierałyby satysfakcję pacjentów, a w
szczególności:
-
poznanie i zrozumienie czynników, które predysponują do zwiększenia
satysfakcji pacjenta z usług medycznych,
-
identyfikację potrzeb pacjentów w zakresie obszaru e-Zdrowia,
-
budowanie modelu informacyjnego, który przyczyni się do dostępności
świadczonych usług przez palcówki podstawowej opieki zdrowotnej i pozwoli
pacjentom na wykorzystanie technik informatycznych w procesie leczenia.
Przy
realizacji
postawionego
celu
Doktorantka
przeprowadziła
badania
z
wykorzystaniem metody sondażu diagnostycznego.
2
W badaniach zastosowano następujące narzędzia badawcze:
-
ankietę własnej konstrukcji Doktorantki zawierającą pytania na temat obszaru eZdrowia, stanu informatyzacji badanych placówek, oczekiwań pacjentów wobec
jednolitego systemu informatycznego oraz pytania metryczkowe dotyczące zagadnień
oceny własnego stanu zdrowia oraz statusu materialnego badanych,
-
Listę Oczekiwań Pacjenta – PRF (Patient Request Form), składającą się z 18
stwierdzeń dotyczących różnych powodów aktualnego zgłoszenia się do lekarza
ogólnego.
-
Kwestionariusz satysfakcji usług medycznych podstawowej opieki zdrowotnej
autorstwa; M. Miller, P. Supranowicz, A. Gębska-Kuczerowska, J. Car..
Podstawowym kryterium doboru metod statystycznych był typ analizowanych zmiennych.
Po uwagą brane były następujące typy zmiennych: zmienne dyskretne i zmienne ciągłe.
Przy doborze metod analizy statystycznej uwzględniano także zgodność rozkładem
normalnym (test Shapiro-Wilka), oraz wartości skośności i kurtozy. Dla zmiennych
ilościowych obliczone zostały podstawowe parametry statystyczne dotyczące wartości
centralnej (średnia), jak i rozproszenia (odchylenie standardowe, 95% przedział ufności,
minimum i maksimum). Dla zmiennych jakościowych wyznaczone zostały rozkłady
liczebności względem kategorii (wartości dyskretnych) tych zmiennych. Analizę
porównawczą zmiennych typu skali przedziałowej lub stosunkowej realizowano przy
pomocy analizy wariancji, którą w przypadku istotności efektów głównych lub interakcji
uzupełniano analizą post hoc (test HSD Tukeya, test Benferroniego. W przypadku
zmiennych niespełniających założeń wymaganych przez parametryczną analizę wariancji
stosowano analizę wariancji rang Kruskala-Wallisa.
Dla zweryfikowania niezależności zmiennych nominalnych (jakościowych) stosowano
test chi-kwadrat Persona lub w przypadku niewielkiej liczebności najmniej licznych klas
(n<8), test chi-kwadrat oparty o funkcje największej wiarygodności (NW). Analizę korelacji
(Persona, lub Spearmana) wykorzystywano w celu określenia zależności zmiennych typu
skali.
Analizę regresji wielokrotnej korkowej wstecznej stosowano w celu określenia
„wpływu”
wielu
zmiennych
niezależnych
na
zmienna
zależną.
W
przypadku
niezadowalającej wartości predykcyjnej modelu (współczynnik determinacji R2<0.5, analizę
tą wykorzystywano jedynie dla wyłonienia zmiennych istotnie „wpływających” na zmienną
zależną. Wyniki analizy regresji wielokrotnej weryfikowano stosując analizę potwierdzającą
(analiza korelacji, analiza porównawcza, testy niezależności). W celu określenia zależności
między dwoma zbiorami zmiennych (ocena informatyzacji i oczekiwania wobec systemu
3
informatycznego, oraz zbiór zmiennych charakteryzujących jakość usług medycznych, jak i
oczekiwania pacjentów wobec usług PRF) wykorzystano analizę korelacji kanonicznych.
Badania przeprowadzono w okresie od czerwca do grudnia 2011 roku obejmując
w reprezentatywnej próbie pacjentów publicznych i niepublicznych zakładów opieki
zdrowotnej.
Badania przeprowadzono w dwudziestu placówkach w publicznych i niepublicznych
zakładach podstawowej opieki zdrowotnej na terenie województwa świętokrzyskiego. W
publicznych POZ przebadano 216 pacjentów, w tym 83 mężczyzn (38,43%) oraz 133 kobiety
(61,57%). W niepublicznych zakładach opieki zdrowotnej przebadano 206 osób, w tym 80
mężczyzn (38,83%) oraz 126 kobiet (61,17%).
Uzyskane wyniki zostały przedstawione przez Doktorantkę w sposób wyczerpujący z
uwzględnieniem wyników analizy statystycznej. Zwraca uwagę staranne omówienie
wszystkich zależności oraz przedstawianie ich w formie graficznej co ułatwia szybką ocenę.
Dyskusja jest dość zwięzła, merytorycznie poprawna i konfrontuje wyniki własne z
danymi innych autorów.
W oparciu o uzyskane wyniki Doktorantka sformułowała 4 wnioski:
1. Wiedza pacjentów
na temat strategii e-Zdrowie w badanych placówkach jest
niezadowalająca. Istnieje potrzeba zapoznawania pacjentów podstawowej opieki
zdrowotnej z założeniami wdrażanych systemów informatycznych w obszarze ochrony
zdrowia oraz o korzyściach z nich wynikających
2. Badani pacjenci oczekują jednolitego systemu informatycznego i widzą w nim szansę
na poprawienie jakości świadczonych usług medycznych. Takie rozwiązanie
technologiczne pozwoli na zwiększenie satysfakcji pacjentów z usług medycznych
świadczonych przez podstawową opiekę zdrowotną.
3. Budowanie strategii e-Zdrowie powinno rozpocząć się od poziomu podstawowej opieki
zdrowotnej, w którym lekarz rodzinny jest pierwszym ogniwem kontaktu pacjenta z
systemem ochrony zdrowia. Dane medyczne gromadzone w sposób uporządkowany i
systematyczny wpłyną na zwiększenie jakości świadczonej opieki medycznej, ponieważ
uczestnik systemu będzie w nich traktowany indywidualnie, ze zwiększoną dbałością,
jako jednostka, istotna część systemu.
4. Najmniej zaangażowani w rozwiązania technologiczne są osoby starsze. Twórcy
systemu powinni zwrócić uwagę na wzbudzenie zainteresowania wśród potencjalnych
4
jego użytkowników, poprzez odpowiednie rozwiązania programowe. Aktywna
partycypacja świadczeniobiorców w funkcjonowaniu e-Zdrowia zapobiegnie ich
wykluczeniu informacyjnemu.
Praca zatytułowana „Możliwości wspierania satysfakcji pacjentów przez zastosowanie
systemów informatycznych w ochronie zdrowia” jest przeprowadzona bardzo starannie i w
pełni odpowiada wymogom stawianym rozprawom na stopień doktora nauk o zdrowiu.
Nieliczne nasuwające się uwagi to fakt, że wnioski nie w pełni odpowiadają założeniom
badawczym, metody oceny statystycznej omówione na stronie 52 w mojej ocenie powinny się
znaleźć w metodach badania, a nie w analizie materiału własnego, niektóre ryciny np. 1,2,3
są mało czytelne, zwracają też uwagę dość liczne „literówki”.
Uwagi powyższe w żaden sposób nie wpływają na pozytywną ocenę rozprawy
doktorskiej.
Wnoszę o dopuszczenie mgr Agnieszki Strzeleckiej do dalszych etapów przewodu
doktorskiego.
Kielce 12.11.2013r.
5
6