docEkonomia rozwoju wykład 2 – Ubóstwo, nierówność i - E-SGH
download 
Reklamacja Transkrypt
Ekonomia rozwoju wykład 2 – Ubóstwo, nierówność i - E-SGH
Ekonomia rozwoju wykład 2 – Ubóstwo, nierówność i niedorozwój dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I Plan wykładu • Metody pomiaru nierówności i ubóstwa • Ubóstwo i nierówności a dobrobyt i wzrost gospodarczy • Ubóstwo w wymiarze bezwzględnym i względnym – zasięg i skala występowania • Grupy narażone na występowanie problemów ubóstwa • Rodzaje możliwych do zaimplementowania polityk przeciwdziałania ubóstwu Metody pomiaru nierówności i ubóstwa • Wskaźniki zróżnicowania skrajnych części rozkładu ▫ Górne 20% do dolnych 20% ▫ Górne 10% do dolnych 10% ▫ Górne 20% do dolnych 40% (Kuznets ratio) • Współczynniki koncentracji (nierównomierności) rozkładu dochodów ▫ Współczynnik Giniego Krzywa Lorentza • Krzywa Lorenza jest zdefiniowana jako funkcja, której argumentem jest skumulowany procent lub odsetek gospodarstw uporządkowanych niemalejąco, zaś wartościami skumulowane procenty lub odsetki ich dochodów. • • Jeżeli funkcja ta w punkcie np. 10% osiąga wartość 3%, oznacza to, że 10% najbiedniejszych jednostek dysponuje w sumie 3% łącznego dochodu populacji. Krzywa Lorentza 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 skumulowany rozkład dochodów 0,4 rozkład idealnie równomierny 0,3 0,2 0,1 0 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 Współczynnik Giniego (1) 1 n G ( y ) = 1 − 2 ∑ (2(n − i ) + 1) yi n y i =1 , gdzie yi dochód i-tego gospodarstwa domowego, y przeciętny dochód gospodarstw domowych, przy czym: n 1 y = ∑ yi n i =1 Współczynnik Giniego (2) Relacja zielonego pola do pola trójkąta ABC Współczynnik Giniego (3) • współczynnik Giniego przyjmuje wartości z przedziału [0; 1] • wartość zerowa współczynnika wskazuje na pełną równomierność rozkładu dochodów • wzrost wartości współczynnika oznacza wzrost nierówności dochodowych • wartość jeden współczynnik Giniego przyjąłby w sytuacji gdyby tylko jedno gospodarstwo domowe posiadało wszystkie dochody Przykład liczbowy Co złego w nierówności i ubóstwie??? • Empatia i dbałość o innych – dlaczego jednak stosujemy relatywne miary ubóstwa? • Największe odsetki dochodów na oszczędności przeznacza klasa średnia – brak klasy średniej, to niska stopa oszczędności. • Najbogatsi kupują często dużo dóbr importowanych nie przyczyniając się do wzrostu gospodarczego. • Nieefektywna alokacja zasobów – zbyt duża koncentracja np. ziemi, co prowadzi do występowania efektów związanych z niekorzyściami skali • Uwaga!!! Dążenie do całkowitej równość jest również nieefektywne Ubóstwo i nierówności a dobrobyt i wzrost gospodarczy – hipoteza Kuznetsa odwróconego U 33 współczynnik Giniego 32 31 30 29 28 27 26 Krytyka hipotezy Kuznetsa dotyczy faktu, że większość krajów Ameryki Południowej o dużych dysproporcjach dochodów charakteryzuje się średnim poziomem 25 24 PKB per capita Dynamika wzrostu gospodarczego i nierówności dochodowe • Pozostając w zgodzie z hipotezą Kuznetsa można podejrzewać, że przyspieszony wzrost będzie skutkował wzrostem nierówności. • Wzrost gospodarczy niekorzystny – najubożsi pominięci przez korzystne zmiany • Dane wydają się jednak wskazywać, że charakter wzrostu gospodarczego przekłada się na zmiany nierówności dochodowych ▫ Przykład Korei Południowej, w której pomimo bardzo silnego wzrostu gospodarczego nie wzrosły nierówności dochodowe Skala nierówności i wzrost gospodarczy • Odwrócenie problemu • Spadek nierówności przez redystrybucję - zagrożenie spadkiem oszczędności ▫ Kontrargument – wydatki ubogich przeznaczone na poprawę kapitału ludzkiego • Dodatkowo spadek skali ubóstwa może stymulować wzrost przez: ▫ Zwiększenie dostępu do kredytu dla najuboższych ▫ Obecni bogaci w krajach wysokorozwiniętych nie są wcale tak oszczędni jak ich odpowiednicy w przeszłości ▫ Niskie poziomy dochodów i standardu życia ubogich mogą przyczyniać się w konsekwencji do spowolnienia wzrostu gospodarczego ze względu na niski poziom produktywności tych grup Ubóstwo w wymiarze bezwzględnym – zasięg i skala występowania • Klasyczne linie ubóstwa na poziomie $1 i $2 na dzień. • Do redukcji ubóstwa w wymiarze absolutnym prawie zawsze dochodzi na skutek wzrostu gospodarczego. • W Nigerii, Zambii odsetek żyjących poniżej $1 na dzień wynosi 60-70%, a poniżej $2 ok. 90%. Ubóstwo w wymiarze względnym – zasięg i skala występowania • Klasyczne linie ubóstwa – 50% lub 60% mediany dochodów • Do redukcji dochodzi, gdy zmniejsza się dysproporcja dochodów między grupami najzamożniejszych i najuboższych. ZagroŜenie ubóstwem – relatywne Unia Europejska ZagroŜenie ubóstwem – relatywne Polska (EU-SILC) Wpływ transferów socjalnych na ograniczenie ubóstwa Rozkład dochodów w Polsce (1) Rozkład dochodów w Polsce (2) 0,8 Mediana = 1200 PLN 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 Rozkład dochodów w Polsce (3) 18,9% Grupy naraŜone na występowanie problemów ubóstwa (1) • Ludność wiejska ▫ Gospodarstwa produkujące tylko na własne potrzeby. ▫ Brak środków na inwestycje i zmianę profilu działalności - w konsekwencji przerost zatrudnienia w rolnictwie. ▫ Brak środków na edukację w konsekwencji niemożność otrzymania pracy w innym sektorze gospodarki. ▫ W znacznej mierze utrzymywane jest przez politykę wspomagającą doraźną egzystencję małych gospodarstw. Grupy naraŜone na występowanie problemów ubóstwa (2) • Kobiety ▫ Gospodarstwa prowadzone przez kobiety o wiele częściej spotykają się z problemem ubóstwa. ▫ Mężczyźni zarabiają więcej, kobiety mają utrudniony dostęp do grup zawodów o wysokich płacach, kobiety prowadzą samotnie często gospodarstwa domowe o większej liczbie osób. ▫ Znaczna część prac wykonywanych przez kobiety nie podlega rynkowej wycenie, co sprawia, że nie są właściwie doceniane. ▫ Fakt, że ubóstwo częściej dotyka kobiet często przekłada się na propagowanie ubóstwa na kolejne pokolenia, gdyż dzieci częściej pozostają w finansowej zależności od matek. Grupy naraŜone na występowanie problemów ubóstwa (3) • Mniejszości etniczne ▫ Problem ubóstwa częściej dotyka gospodarstwa domowe mniejszości. ▫ Przegrywają oni w walce o zasoby i przede wszystkim pracę ▫ Mają utrudniony dostęp do zdobyczy cywilizacyjnych: edukacji i służby zdrowia, co wpływa na niższy poziom kapitału ludzkiego w tych grupach i na utrzymywanie się ubóstwa w długim okresie Polityki przeciwdziałania ubóstwu – obszary interwencji • Zmiana rozkładu funkcjonalnego dochodów ▫ Wywieranie wpływu na względne ceny czynników produkcji (kapitał, praca, ew. ziemia w krajach słabo rozwiniętych) • Zmiana rozkładu dochodów ▫ Dla grup o wysokich dochodach – wprowadzanie progresywnego opodatkowania dochodów ▫ Dla grup o niskich dochodach – wprowadzanie dodatkowych transferów socjalnych Zmiana rozkładu funkcjonalnego dochodów • Relacja wynagrodzenia kapitału i pracy jest zaburzona ▫ praca wyceniana jest powyżej ceny rynkowej, kapitał poniżej ▫ Kapitał często jest przedmiotem ulg i zwolnień podatkowych, a także subsydiowania ▫ Dochodzi zatem do substytucji pracy przez kapitał • Korekta tej relacji mogłaby doprowadzić do: ▫ Zwiększenia zatrudnienia, większego udziału całej społeczności w podziale owoców wzrostu gospodarczego, mniejszej nierówności • Całość ma cechy błędnego koła – pensje pracowników podnoszone są w wyniku walki o zrównanie dochodów, w konsekwencji jednak rośnie rozwarstwienie Zmiana rozkładu dochodów po opodatkowaniu i transferach • W krajach rozwijających się występuje bardzo znacząca nierówność dochodów i własności kapitału ▫ Celem jej redukcji można wprowadzić progresywne opodatkowanie dochodów ▫ Podatki pośrednie nie zawsze są dobrym rozwiązaniem, gdyż stanowią większy odsetek dochodów ubogiej części społeczeństwa ▫ Subsydiowanie dochodów wydaje się mniej skuteczne niż subsydiowanie zachęt do pracy (workfare – idea tych programów opiera się na zapewnieniu intensywnej pracy przy projektach publicznych i zapłacie w produktach np. żywnościowych), gdyż: Nie jest obniżana skłonność do inwestowania w kapitał ludzki i poszukiwania pracy, Brak jest skłonności do korzystania z programu przez bogatszych Zmniejsza się skala ubóstwa, a pieniądze przeznaczane są na podstawowe produkty (a nie np. alkohol i papierosy) Następny wykład 25.10.2010
