Wkrótce decyzja Komisji Europejskiej w sprawie zakazu reklamy aptek

INFORMACJA PRASOWA
Warszawa, 19 sierpnia 2015 r.
Wkrótce decyzja Komisji Europejskiej w sprawie zakazu
reklamy aptek
Komisja Europejska bada, czy całkowity zakaz reklamy działalności aptek narusza przepisy
Unii Europejskiej dotyczące swobody prowadzenia działalności gospodarczej. Prace trwają i w
najbliższym czasie zapadnie decyzja, czy Polsce grozi kolejna sprawa przed Trybunałem
Sprawiedliwości, a nawet kary pieniężne – informuje Konfederacja Lewiatan.
Wprowadzenie zakazu
Całkowity zakaz reklamy działalności aptek obwiązuje w Polsce od 1 stycznia 2012 roku. Został
on wprowadzony do ustawy Prawo Farmaceutyczne na mocy art. 60 pkt 7 ustawy z 12 maja
2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz
wyrobów medycznych (dalej ustawa refundacyjna). Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 94 a
ustawy zabroniona jest bardzo szeroko rozumiana reklama aptek i punktów aptecznych oraz ich
działalności. Warto podkreślić, że wprowadzenie zakazu nie było odpowiedzią na dostrzeżone
przez ustawodawcę nieprawidłowości w funkcjonowaniu aptek lub prowadzonej przez nie
działalności reklamowej. Projekt rządowy w ogóle nie regulował tej kwestii, a artykuł 94a został
zmieniony dopiero na etapie prac podkomisji sejmowej. Poprawka do art. 94 a została przyjęta
właściwie bez uzasadnienia.
- Mimo, że nie mogło budzić wątpliwości, że całkowity zakaz reklamy aptek będzie miał daleko
idące konsekwencje gospodarcze i społeczne, po wprowadzaniu tej poprawki nie
przeprowadzono także oceny skutków takiej regulacji - mówi Magdalen Piech, ekspertka
Konfederacji Lewiatan. Zastrzeżenia co do tak szerokiego zakazu zgłaszało, oceniając zgodność
-1-
nowelizacji z prawem Unii Europejskiej, Ministerstwo Spraw Zagranicznych (opinia MSZ). Za
nieproporcjonalny i szkodliwy dla ochrony zdrowia i wolności gospodarczej uznało je także
Ministerstwo Gospodarki (opinia MG).
Skarga do Komisji Europejskiej
Konfederacja Lewiatan od chwili przyjęcia ww. zmian wskazywała na niezgodność tego zakazu
z fundamentalnymi zasadami prowadzenia działalności gospodarczej oraz z podstawowymi
swobodami rynku wewnętrznego Unii Europejskiej. Ponieważ działania na gruncie krajowym
nie przyniosły rezultatu, w listopadzie 2013 roku Konfederacja Lewiatan skierowała do Komisji
Europejskiej skargę indywidualną na zakaz reklamy aptek.
W treści pisma skierowanego do Komisji Europejskiej wskazywano m.in. na niezgodność art.
94a ust. 1 Ustawy z zasadą swobody przepływu towarów (ograniczenie równoważne do
ograniczeń ilościowych w rozumieniu art. 34 TFUE) oraz z zasadą swobody prowadzenia
działalności gospodarczej (utrudnianie dostępu przedsiębiorcom z innych krajów UE do rynku
polskiego). Podnoszono także, że absolutny zakaz reklamowy nie może być uznany za
usprawiedliwiony. W szczególności, że trudno jest wskazać przekonujące argumenty, które
pozwoliłyby uzasadnić ten zakaz ochroną zdrowia publicznego. Ministerstwo Zdrowia
wprowadziło zakaz reklamy tłumacząc się chęcią ograniczenia spożycia leków w Polsce.
Jednocześnie w żaden sposób nie został dodatkowo uregulowany rynek reklamy produktów
leczniczych i suplementów diety wyceniany na ponad 2,5 miliarda złotych. Dopuszczona jest
również nieograniczona reklama sklepów spożywczych, w których ofercie znajdują się promocje
niektórych leków. Wynika to z faktu, że kwestie reklamy produktów leczniczych jest już
regulowana przepisami unijnymi i Polska nie może wprowadzić dalej idących regulacji reklamy
produktów.
Wyjątek na skalę całej Unii Europejskiej
Po
wstępnej
analizie
sprawy
Komisja
Europejska
przyznała,
że
istnieje
duże
prawdopodobieństwo naruszenia przepisów UE przez art. 94 a Prawa farmaceutycznego. Tylko
-2-
Polska spośród wszystkich krajów Unii Europejskiej wprowadziła całkowity zakaz reklamy aptek.
Obecnie trwają rozmowy pomiędzy Komisją Europejską a polskim rządem w sprawie tego
przepisu. Według posiadanych przez nas informacji, w praktyce jedynym rozmówcą Komisji
Europejskiej jest Ministerstwo Zdrowia.
Zdaniem Konfederacji Lewiatan nie zapewnia to wszechstronnej i obiektywnej oceny
zasygnalizowanych wyżej kwestii.
- Zakaz reklamy aptek ma bowiem istotny wymiar
gospodarczy. Musi on być oceniany także pod kątem zgodności z przepisami dotyczącymi
prowadzenia transgranicznej działalności gospodarczej, wpływu na rozwój rynku wewnętrznego
i jednolitego rynku cyfrowego - podkreśla Magdalena Piech. W ocenie Lewiatana kluczowe jest,
by w rozmowach tych aktywny udział - poza Ministerstwem Zdrowia - wzięły także Kancelaria
Premiera, Ministerstwo Gospodarki i Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Konieczne jest
dokonanie przez te podmioty samodzielnej oceny artykułu 94a w ramach prowadzonego z
Komisją dialogu - podkreśla Konfederacja.
Zmiana tych przepisów leży w interesie polskich pacjentów oraz Polski, która w razie
niedokonania odpowiednich zmian ryzykuje postępowaniem przed Trybunałem Sprawiedliwości
Unii Europejskiej i karami za naruszenie unijnych przepisów.
Skutki społeczne zakazu reklamy
Polska jest jedynym krajem w Unii Europejskiej, w którym zakazane jest prowadzenie
jakichkolwiek programów obniżających odpłatność pacjenta za leki. Apteki nie mogą przystąpić
do Karty Dużej Rodziny, zamknięte zostały programy z obniżkami dla seniorów, młodych matek,
czy diabetyków. Rygorystyczna wykładania sądów uznaje za reklamę każdą aktywność, która
wyróżnia placówkę na tle konkurencji. Tym samym zakazano również informowania o
obniżkach cen, rabatach, zakazano nawet publikacji niezależnych badań porównujących ceny w
wybranych aptekach, informacje o możliwości dokonania płatności kartą, a nawet o tym, że
personel przygranicznej apteki włada językiem litewskim.
-3-
Ostatnim negatywnym dla pacjentów efektem wprowadzenia zakazu reklamy jest
zahamowanie rozwoju aptek internetowych. Zakaz wykorzystywania przez strony internetowe
takich narzędzi jak pozycjonowanie w wyszukiwarkach, kampanie reklamowe i promocje w
środowisku internetowym oznaczają w praktyce ich całkowitą wegetację.
Jak pokazują badania, cztery lata po wprowadzeniu zakazu reklamy, na rynku pozbawionym
konkurencji, napędzana reklamą producentów konsumpcja leków nieprzerwanie rośnie,
podobnie jak ich ceny - mówi Marcin Piskorski, prezes Związku Pracodawców Aptecznych
PharmaNET .
Konfederacja Lewiatan
-4-