Utrzymanie świń użytkowanych rozpłodowo Świnie są zwierzętami

Utrzymanie świń użytkowanych rozpłodowo
Świnie są zwierzętami stadnymi. Jedynie knury powinny być utrzymywane pojedynczo.
Potrzeby behawioralne gatunku decydują o przyjętych sposobach i technicznych
rozwiązaniach utrzymania różnych grup produkcyjnych trzody chlewnej.
Utrzymanie knurów
Knury stadne utrzymywane są zawsze indywidualnie, ale muszą mieć kontakt wzrokowy,
słuchowy i zapachowy z innymi zwierzętami tego samego gatunku, przede wszystkim z
lochami. Konstrukcja kojca dla knura użytkowanego rozpłodowo powinna gwarantować mu
swobodę ruchu. Najlepszym rozwiązaniem jest utrzymanie knurów w kojcach o litym
podłożu, na ściółce. Dzienne zapotrzebowanie na słomę lub wióry wynosi 1-1,5
kg/szt./dzień. Powierzchnia do leżenia powinna być sucha i wygodna. W kojcu musi
znajdować się koryto i poidło. Minimalny rozmiar kojca dla dorosłego knura wynosi 6 m2.
Większa powierzchnia kojca - 10,0 m2, o gładkiej, lecz nie śliskiej powierzchni musi być
zapewniona, gdy kojec służy do krycia. Pomieszczenia dla knurów muszą zapewniać
zwierzętom dostateczną ilość światła oraz stałe parametry mikroklimatu.
Wymagania knurów i loch w zakresie temperatury i wilgotności powietrza
Grupa produkcyjna świń
Knury
Lochy luźne i prośne
Lochy wysoko prośne
Temperatura, °C
minimalna optymalna
12
15
12
15
15
19
Wilgotność
względna, %
75
70
70
Minimalna powierzchnia utrzymania w kojcach dla knurów i loch
Kategoria zwierząt
Knury:
- z kryciem lochy w kojcu
- bez krycia w kojcu
Maciory utrzymywane:
- indywidualnie na ściółce
- indywidualnie bez ściółki
- grupowo na ściółce i bez ściółki
Lochy karmiące
Powierzchnia
podłogi, m2/szt.
10,0
6,0
1,6
1,4
2,25
3,5
Korzystne jest, gdy knury mają dostęp do wybiegu, gdyż ruch na słońcu i świeżym powietrzu
jest ważny dla zdrowia i kondycji samca. Powierzchnia okólnika powinna wynosić około
50,0-60,0 m2. Część podłoża musi być utwardzona, betonowa. Około 80% powierzchni
wybiegu może mieć podłoże naturalne, minimum 1/3 powierzchni wybiegu powinna być
zadaszona.
Utrzymanie loch
Lochy luźne i prośne można utrzymywać systemem otwartym lub alkierzowym. W
utrzymaniu alkierzowym spotyka się następujące formy: stanowiska indywidualne, kojce
grupowe, kojce - kombiboks i utrzymanie halowe.
System otwarty (ang. outdoor-na zewnątrz) nie jest stosowany w Polsce. Można go spotkać
w krajach UE. System ten nie wymaga budowania typowych pomieszczeń inwentarskich,
jest kapitałooszczędny, zapewnia zwierzętom rozpłodowym dobrostan, pozwala utrzymać
dobrą kondycję. Tym systemem można utrzymywać lochy luźne, prośne i karmiące.
Zwierzęta zajmują indywidualne budki, z których mają swobodny dostęp do wspólnego
dużego pastwiska-wybiegu, ogrodzonego elektrycznym pastuchem. Dla jednej lochy z
przychówkiem przeznacza się 50-600 m2 terenu.
Utrzymanie na pojedynczych stanowiskach umożliwia indywidualne traktowanie loch
(żywienie, obserwację rui, inseminację, leczenie). Lochy nie mogą walczyć między sobą,
wzajemnie się nie niepokoją, powierzchnia budynku jest wykorzystywana efektywnie,
żywienie i usuwanie odchodów jest zmechanizowane. Najczęściej spotykane są stanowiska
blokowane, w których ruch lochy ograniczają zastawki. Świnia nie może opuścić stanowiska,
ani obrócić się. System ten wyklucza stosowanie wybiegów. Na litej, pozbawionej ściółki
podłodze lochy zadami leżą na ruszcie przykrywającym kanał gnojowy. Przepisy ustawowe
ograniczają okres utrzymania loch w tej technice do 4 tygodni. Niedozwolone jest trzymanie
loch na uwięzi. Dlatego stanowiska indywidualne muszą mieć pełną konstrukcję
uniemożliwiającą lochom opuszczanie kojca.
Stanowisko indywidualne dla lochy
W tradycyjnych kojcach grupowych zwykle utrzymuje się 3-5 loch, stosując ściółkę lub
bezsciółkowo. Maciory utrzymywane halowo, w dużych grupach, systemem grupowym,
zwykle korzystają ze ściółki. Grupy loch liczą 25-50 sztuk, maksymalnie 70 szt. Przy
grupowym utrzymaniu lochy mogą być żywione indywidualnie, za pomocą komputerowej
stacji paszowej.
Plan pomieszczenia ze stacją paszową i sypialnia na głębokiej ściółce;
1 - spanie;
2 - przed stacją paszową;
3 - w stacji paszowej
kojec treningowy - kojec umiejscowiony bezpośrednio przy stacji paszowej. Przez kilka dni
zajmują go młode loszki, które przyucza się do korzystania ze stacji paszowej. Przyuczanie
polega na wprowadzaniu do stacji zwierząt nienajedzonych.
separatka - kojec używany do czasowego oddzielenia od grupy wybranych loch (zabiegi,
krycie, przesiedlenie).
Locha wchodząca do kojca stacji jest identyfikowana przez komputer. Dzienna dawka paszy,
podzielona na kilka porcji, jest podawana do koryta wraz z wodą. Po zjedzeniu części lub
całej dawki paszy locha wychodzi bramką wyjściową do grupowej części kojca. Zaletą
takiego utrzymania jest indywidualne żywienie zgodne z potrzebami w ciąży niskiej i
wysokiej, oszczędność pracy, aktywność ruchowa loch, zmniejszenie stresu socjalnego i
ograniczenie liczby konfliktów przy pobieraniu paszy.
W kojcach kombinowanych lochy z grupowej części legowiskowej (rusztowej bezściółkowej
lub litej z małą ilością ściółki lub ze ściółką głęboką) mogą przemieszczać się na czas odpasu
na indywidualne stanowiska żywieniowe samoblokujące się. Izolacja zwierząt w czasie
karmienia redukuje agresję w stadzie. Klatki w części żywieniowej, tzw. „stołówkowej",
mogą być zamykane ręcznie lub automatycznie.
Innym rozwiązaniem jest system żywienia symultanicznego „Bio-Fix". Jest w nim stosowana
zasada „biologicznego” unieruchamiania loch na czas odpasu przez zadawanie paszy małymi
porcjami (100-150 g/min.). Po zakończonym odpasie lochy wracają do kojca grupowego.
Wyróżnia się dwa podstawowe systemy utrzymania: ściółkowy i bezściółkowy. W systemie
ściółkowym wykorzystuje się słomę pszenną lub żytnią, rzadziej trociny (z drzew iglastych)
lub torf. Jest to system pracochłonny, typowy dla gospodarstw o niewielkiej obsadzie
zwierząt. Przy intensywnej produkcji preferowany jest system bezściółkowy, na podłodze,
której część jest perforowana (ruszty). Udział powierzchni litej i perforowanej w kojcu oraz
szerokości szczelin i beleczek rusztu dla poszczególnych grup trzody, w tym macior, są
regulowane przepisami.
Kojec musi mieć czystą, suchą i wygodną powierzchnię do leżenia, a w wypadku utrzymania
ściółkowego również materiał umożliwiający świniom rycie. Kojce, w których przebywają
loszki i lochy w tygodniu poprzedzającym poród, powinny być zaopatrzone w materiał
umożliwiający im budowanie gniazda. Zgodnie z przepisami zwierzętom należy zapewnić
takie warunki utrzymania, w których mogą przejawiać swoje potrzeby behawioralne,
typowe dla gatunku, grupy, stanu fizjologicznego.
Lochom utrzymywanym w pomieszczeniach należy zapewnić oświetlenie sztuczne o
natężeniu 40-80 lx, przez 8 godz.
lx (luks) - jednostka natężenia oświetlenia w układzie SI. Jest to natężenie wywołane przez 1
Im (lumen) padający prostopadle na powierzchnię 1 m2. 1 lx = 1 Im/m2. Lumen - jednostka
strumienia świetlnego w układzie SI.
Stosunek świetlny powinien wynosić 1:20. Dla poszczególnych grup produkcyjnych muszą
być spełnione określone normy zoohigieniczne oraz parametry utrzymania.
Usuwanie odchodów, w zależności od systemu utrzymania, może odbywać się różnymi
metodami i z różną częstotliwością: zgarniakami (obornik z chlewni płytkiej), systemem
samospływu (gnojówka, gnojowica przy utrzymaniu bezściółkowym, na ruszcie), okresowo
poprzez jednorazowe usunięcie obornika spychaczem i ładowaczem (chlewnia na
głębokiej ściółce).