Odsadzanie prosiąt od loch Łagodzenie kryzysu przy odsądzeniu

Odsadzanie prosiąt od loch
Łagodzenie kryzysu przy odsądzeniu
Podejmując decyzję o odsadzaniu prosiąt, najlepiej kierować się ich średnią masą i stanem
zdrowia miotu. Masa 7,5 kg świadczy o prawidłowym rozwoju przewodu pokarmowego i
możliwości pobrania paszy stałej w ilości 0,5 kg/sztukę/dzień.
Odsadzanie jest stresem. Dla prosiąt oznacza brak kontaktu z matką, często zmianę
środowiska oraz wyłączne pobieranie pokarmu stałego. Mieszanki pełnoporcjowe zawierają
surowce wysokobiałkowe oraz dodatki mineralne wiążące kwasy. Pobieranie przez prosięta
w okresie okołoodsadzeniowym takiej paszy do woli, dzień, dwa po odsądzeniu może
powodować colienterotoksemię tzw. trzeciego okresu, „obrzękówkę". Możliwości uniknięcia tego schorzenia oczywiście istnieją, dlatego podejmując decyzję o odsądzeniu, należy
kierować się poniższymi zaleceniami:
 Odsadzanie należy wykonać między 28 a 42 dniem odchowu.
 Przyuczyć prosięta ssące do pobierania dużych ilości paszy stałej.
 W okresie bezpośrednio poprzedzającym odsadzanie nie zmieniać mieszanki.
Utrzymać tę samą mieszankę przy odłączeniu i przez kilka dni po odłączeniu prosiąt.
 Podawać pasze do woli z autokarmników, najlepiej gotowe, granulowane mieszanki
typu prestarter.
 Podając mieszanki własne, odsadzać prosięta nie wcześniej jak po 6 tygodniach
odchowu. Przygotowywać i zadawać mieszanki o niższej zawartości białka (14% białka
strawnego).
 W okresie okołoodsadzeniowym ograniczyć prosiętom kontakt z paszą do 3-4
maksymalnie 5 odpasów na dobę. Przez tydzień prosięta nie powinny stale „pojadać".
 Przez 7-10 dni po odsądzeniu stosować schemat ograniczonego żywienia. Codziennie
zwiększać nieznacznie ilość podawanej mieszanki.
 Przed odsądzeniem zastosować biopreparaty o działaniu bodźcowym. Na 5-7 dni
przed odsądzeniem podać preparat żelazowy, następnie przez 2-3 dni preparat
doustny, wielowitaminowy, zawierający wit. AD3EC.
 Okresowo podawać z paszą tlenek cynku. Przez dwa tygodnie po odsądzeniu lub
tydzień przed i do dwóch tygodni po odsądzeniu stosować dla prosiąt dodatek ZnO w
ilości 0,1-0,3% mieszanki.
 Zakwaszać paszę lub wodę, stosując:
 zakwaszacze naturalne, np. mleko zsiadłe,
 zakwaszacze przemysłowe. Są to kwasy organiczne, octowy, propionowy, mrówkowy,
fumarowy, mlekowy lub preparaty mieszane zawierające kwasy organiczne, np.
Cytromix, Aciprol.
 Podawać probiotyki. Oferta rynkowa jest duża i zmienna. Preparaty probiotyczne
zawierają korzystnie działające szczepy bakterii kwasu mlekowego oraz witaminy,
m.in.: A, D3, E, Fe.
 Podawać preparaty enzymatyczne zawierające syntetyczne enzymy trawienne.
 Wykonywać szczepienia ochronne.
 Odrobaczyć prosięta przed przeniesieniem do innych budynków.
 Szczepić stado loch lub bezpośrednio prosięta przeciwko colienterotoksemii (według
zaleceń weterynaryjnych).
Odsadzanie prosiąt po 4 lub 5 tygodniach odchowu gwarantuje utrzymanie przemian
metabolicznych i hormonalnych lochy na właściwym poziomie. Umożliwia pełne wykorzystanie potencjału rozrodczego poprzez utrzymanie w stadzie samic przez 5-6 cykli
produkcyjnych. Sprzyja osiągnięciu dojrzałości narządów i układów u prosiąt. Może być
zalecane do praktycznego stosowania w obecnych warunkach produkcyjno-hodowlanych
polskich gospodarstw specjalizujących się w produkcji świń.
Utrzymanie loch karmiących i prosiąt
Zalecenia ogólne wskazują, że w kojcach porodowych powinien znajdować się materiał
manipulacyjny umożliwiający lochom budowanie gniazda. Świnie muszą być kontrolowane
co najmniej raz dziennie, muszą też mieć dostęp do paszy i wody. Obowiązuje higiena
żywienia i pojenia, odchody i nie zjedzona pasza muszą być usuwane, kojce i ich
wyposażenie systematycznie czyszczone i dezynfekowane.
Kojce porodowe, w których przebywają lochy karmiące wraz z przychówkiem, mogą mieć
różną konstrukcję (rys. A, B, C).
Najczęściej są to kojce z jarzmem i rusztową podłogą w tylnej części kojca. Locha
umieszczona jest pomiędzy zastawkami jarzma, które ograniczają jej ruchy, by chronić
prosięta przed przygnieceniem. Wymiary kojca porodowego to:
 szerokość - 1,80 m,
 długość - 2,3-2,4 m.
Jarzmo musi mieć regulację długości i szerokości, ze względu na różnice w wielkości loch
oraz możliwość podniesienia do góry przy wprowadzaniu i wyprowadzaniu lochy. Legowisko
dla prosiąt o powierzchni 0,6 m2 powinno być wyposażone w promiennik podczerwieni
(lampę podczerwieni) i matę gumową izolującą prosięta od podłoża. Innym rozwiązaniem
jest mata grzewcza, która zainstalowana w części legowiskowej dla prosiąt, dogrzewa je. Do
wyposażenia kojca porodowego poza dodatkowym źródłem ciepła należą: poidło i koryto
dla lochy oraz korytko i poidełko dla prosiąt. Ściany boczne kojca porodowego powinny być
pełne.
Innym rozwiązaniem są kojce trójdzielne z klatką dla lochy montowaną na stałe. W takim
kojcu locha utrzymywana jest w wewnętrznym, ograniczonym zastawkami stanowisku
indywidualnym. Prosięta mają do niej dostęp z każdej strony. Na drzwiczkach wejściowych
do kojca z lochą znajduje się odbojnik uniemożliwiający maciorze położenie się zadem przy
samych drzwiczkach. Podłoga w tego typu kojcach może być lita, z możliwością stosowania
ściółki, lub całkowicie rusztowa. Dla loch z prosiętami stosuje się też kojce dwudzielne.
Lochy karmiące mogą być utrzymywane w kojcach grupowych, jeśli na fermie stosowana
jest synchronizacja rui. Lochy wysoko prośne są wprowadzane do kojców porodowych na 7
dni przed oproszeniem, a po 10-14 dniach od porodu przegrody dzielące kojce są
zdejmowane, tworząc dużą przestrzeń dla loch z przychówkiem. Zaletą tego systemu
utrzymania jest wyrównanie miotów i zapewnienie ruchu lochom.
Utrzymanie grupowe loch karmiących może być dwuetapowe. W pierwszym etapie lochy
rodzą w oddzielnych kojcach porodowych, po 2 tygodniach przechodzą do wspólnego kojca
grupowego. Można łączyć 5-8 miotów. Wyposażeniem wszystkich kojców są: odbojniki,
promienniki podczerwieni, maty grzewcze, ekrany termiczne, koryta i poidła.
Prosięta odsądzone i warchlaki utrzymywane są zawsze w kojcach grupowych na podłogach
rusztowych, częściowo rusztowych (1/3 powierzchni lita), samospławialnych (o spadku w
kierunku kanału gnojowego podwyższonym do 6%) lub na głębokiej ściółce.
Dla wszystkich grup produkcyjnych świń, w tym dla loch karmiących i prosiąt, powinny być
spełnione określone normy w zakresie podstawowych parametrów mikroklimatu,
powierzchni, oświetlenia.
Wymagania loch i prosiąt w zakresie temperatury i wilgotności powietrza
Temperatura, °C
Kategoria wiekowa/ masa
ciała świń
Wilgotność
Mini. - max.
Optymalna
względna, %
Lochy karmiące
18-24
21
70
Prosięta do 14 dni
23-35
28-30
Prosięta 14-28 dni
18-28
23-28
Prosięta starsze
18-24
22-24
60
Wymagania w zakresie utrzymywania loch i prosiąt
Kategoria zwierząt
Powierzchnia
Masa ciała, kg
podłogi, m2/szt.
Lochy karmiące
- utrzymanie
indywidualne
Lochy karmiące
- utrzymanie
grupowe
Prosięta
Warchlaki
Podłogi rusztowe.
Szerokość
szczelin/beleczek, mm
3,5
20/80
2,5
do 10 kg
0,15
0,20
11/50
14/50
Wymagania w zakresie oświetlenia pomieszczeń dla świń
Kategoria zwierząt
Oświetlenie dzienne
Lochy karmiące
1 : 20
Prosięta odsądzone
1 : 25
Oświetlenie sztuczne, lx
40-80
Systemy technologiczne stosowane w chowie trzody chlewnej obejmują systemy:
utrzymania, żywienia, transportu i zadawania paszy oraz rozwiązania dotyczące usuwania
odchodów. O wyborze danego systemu decyduje producent, uwzględniając wielkość i
strukturę stada świń, lokalizację fermy itd.
Ściółka stosowana w kojcach porodowych, zwłaszcza w pierwszym okresie życia prosiąt,
musi być często zmieniana. Utrzymanie na ściółce zapewnia właściwą izolację termiczną, nie
powoduje urazów, stwarza komfort legowiskowy, korzystnie wpływa na kończyny. Inne
rozwiązania typowe dla systemu ściółkowego i rusztowego omówiono w dalszej części
opracowania.
Opłacalność produkcji loch i prosiąt
Założenia do przykładu oraz rozwiązanie.
Laktacja - 28 dni;
częstotliwość oproszeń - 2,4;
luźność 10 dni - 5 kg paszy/szt./dz.;
ciąża niska 90 dni - 2,25 kg paszy/szt./dz.;
ciąża wysoka 20 dni - 3,0 kg/szt./dz.;
okres okołoporodowy 3 dni - 2 kg/szt./dz.;
laktacja: zapotrzebowanie bytowe - 2 kg/szt./dz.;
zapotrzebowanie produkcyjne - 0,5 kg/prosię/dz.
Żywienie prosiąt:
w odchowie do 70 dnia - 5,5 kg mieszanki prestarter i 17,5 kg mieszanki starter;
Cena pasz:
 prestarter 1500 zł/tonę,
 starter - 1200 zł/t.,
 LP - 700 zł/t.,
 LK - 780 zł/t.
Cena żywca - 3,50 zł/kg;
Cena prosięcia - o 50% wyższa od ceny żywca.
Brakowanie lochy - raz na 2,5 roku;
Masa wybrakowanej lochy 200 kg;
Cena za 1 kg wybrakowanej lochy - 2,5 zł/kg;
Cena loszki remontowej - 600 zł.
Wartość nawozu od 1 lochy z prosiętami na rok - 30 zł.
Koszty:
energia, woda - 80 kg, utrzymanie knura/inseminacja - 120 zł/rok;
lekarz wet., leki - na 1 odchowane prosię - 5 zł, inne - 50 zł.
Rachunek opłacalności przedstawiono w tabeli.
Rachunek opłacalności produkcji prosiąt (PLN)
Źródło przychodów/kosztów
Przychody:
Sprzedaż prosiąt
Liczba prosiąt odchowanych
od 1 lochy rocznie
16
22
2010
2540
1780
2310
Wartość wybrakowanej lochy (0,4 szt. x 500 zł)
200
200
Szacunkowa wartość nawozu
PRZYCHODY
Koszty:
Remont stada: (0,4 szt. x 600 zł)
Pasza lochy
Pasza prosiąt
Utrzymanie knura, inseminacja
Lekarz wet., leki, higiena
Energia, woda
30
2010
30
2540
240,0
814,63
468,0
120,0
80,0
80,0
240,0
880,15
643,50
120,0
110,0
80,0
Pozostałe koszty zmienne
KOSZTY ZMIENNE RAZEM
DOCHÓD BEZPOŚREDNI
DOCHÓD BEZPOŚREDNI NA 1 PROSIĘ
50,0
1852,63
157,37
9,84
50,0
2123,65
416,35
18,93
Dochody przynosi sprzedaż prosiąt. Ceny na prosięta mają charakter rynkowy, ale pozostają
w określonym stosunku do cen żywca. W przedstawionym rachunku przyjęto, że cena 1 kg
warchlaka o masie 20 kg (wiek 70 dni) jest wyższa od ceny za 1 kg żywca wieprzowego o
50%. Źródłem przychodu jest także wartość wybrakowanych loch po zakończonym
użytkowaniu. Przyjmując okres użytkowania na 2,5 roku, coroczne brakowanie wyniesie
40% (0,4 sztuki przy analizie dotyczącej 1 lochy). Utrzymanie wielkości stada oznacza potrzebę zrównoważenia dokonanego brakowania przez zakup (lub wychów własny) loszek
remontowych. Dwie największe pozycje kosztów to: pasze oraz wychów prosiąt. Pasze
stanowią około 60-65% wszystkich kosztów. Obliczając koszt paszy dla loch, przyjęto niżej
podane założenia.
W przedstawionej kalkulacji nie uwzględniono kosztów amortyzacji (zwrotu kosztów
budynku). Można tak postąpić tylko wtedy, kiedy budynek inwentarski jest budowlą użytkowaną od wielu lat, która już się zwróciła. W innym wypadku należy uwzględnić zwrot
kosztów budynku, rozłożony na wiele lat, np. na 30. Nie uwzględniono też kosztów
robocizny. Opłata za pracę stanowi łącznie z zyskiem sumę dochodu bezpośredniego.
Podano go w przeliczeniu na 1 lochę i na 1 roboczogodzinę pracy.
Największy wpływ na opłacalność produkcji prosiąt ma ich liczba wyprodukowana z miotu
od 1 lochy rocznie (plenność). Dzieje się tak dlatego, że przychód z dodatkowo
odchowanych prosiąt zostaje osiągnięty przy prawie niezmienionych kosztach utrzymania
lochy.
Odchów w skali roku 12-13 prosiąt oznacza brak dochodów ze względu na osiągnięcie
przychodów, które pokrywają jedynie poniesione koszty.