25. Dydaktyka specjalna

OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)
1.
Nazwa przedmiotu / modułu w języku polskim
2.
Dydaktyka specjalna
Nazwa przedmiotu / modułu w języku angielskim
4.
Special Didactics
Jednostka prowadząca przedmiot
Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Pedagogiki, Zakład Edukacji Osób z
Niepełnosprawnością
Kod przedmiotu / modułu
5.
Rodzaj przedmiotu / modułu (obowiązkowy lub fakultatywny)
3.
7.
Obowiązkowy
Kierunek studiów
Pedagogika specjalna
Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną
Poziom studiów (I lub II stopień)
8.
I stopień
Rok studiów
9.
II rok
Semestr (zimowy lub letni)
10.
semestr zimowy
Forma zajęć i liczba godzin
11.
Wykłady, 15; Ćwiczenia, 30 godzin
Imię, nazwisko, tytuł / stopień naukowy osoby prowadzącej zajęcia
6.
12.
13.
Piotr Plichta, dr
Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych
dla przedmiotu / modułu oraz zrealizowanych przedmiotów
Brak wymagań
Cele przedmiotu:
C-1 Zapoznanie z podstawową terminologią, miejscem w pedagogice i znaczeniem dydaktyki
specjalnej. Zapoznanie z systemem prawnym i organizacyjnym kształcenia uczniów ze specjalnymi
potrzebami edukacyjnymi w Polsce
C-2 Zapoznanie ze specyfiką oddziaływań dydaktycznych wykorzystywanych w pracy z osobami ze
specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Zapoznanie z celami nauczania i wychowania uczniów ze
specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
C-3 Przekazanie wiedzy o zasadach dydaktyki specjalnej i zapoznanie z podstawowymi metodami
nauczania w dydaktyce specjalnej, formami pracy i możliwościami edukacyjnymi osób o różnym
stopniu i rodzaju niepełnosprawności i innych specjalnych potrzeb edukacyjnych.
C-4 Zapoznanie z zachodzącymi zmianami w zakresie postulowanego postępowania dydaktycznowychowawczego z osobami odbiegającymi od normy rozwojowej i społecznej
C-5 Kształtowanie umiejętności planowania pracy dydaktyczno-wychowawczej z uwzględnieniem
potrzeb rozwojowych, zasad ortodydaktyki, diagnozy i wymagań programowych
C-6 Kształcenie umiejętności stosowania podstawowych reguł w postępowaniu dydaktycznowychowawczym wobec poszczególnych grup uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
14.
EK_01
EK_02
EK_03
EK_04
EK_05
EK_06
EK_07
EK_08
EK_09
EK_10
EK_11
C-7 Rozwijanie wrażliwości na możliwość zaspakajania potrzeb i sytuację psychospołeczną uczniów
ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Rozwijanie świadomości szans i zagrożeń, związanych ze
współczesnym światem, dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
C-8 Kształcenie kompetencji osobistych w zakresie możliwości udzielania wsparcia innym osobom i
instytucjom zajmującymi się uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Rozwijanie
świadomości etycznej w procesie pomagania .
C-9 Rozwijanie motywacji do pogłębiania i aktualizowania własnej wiedzy, umiejętności i kompetencji
społecznych jako warunków skutecznego oddziaływania dydaktycznego i upełnomocnienia
wychowanków
Zakładane efekty kształcenia:
Symbole
kierunkowych
efektów kształcenia:
- zna podstawową terminologię używaną w pedagogice i pedagogice
K_W1
specjalnej, rozumie jej źródła i zastosowania w obrębie pokrewnych dyscyplin
naukowych
- ma elementarną wiedzę o miejscu pedagogiki specjalnej w systemie nauk
K_W2
oraz o jej przedmiotowych i metodologicznych powiązaniach z innymi
dyscyplinami naukowymi
- zna podstawowe teorie dotyczące wychowania, uczenia się i nauczania, oraz K_W7
innych procesów edukacyjnych nakierowanych w szczególności na osoby o
specjalnych potrzebach edukacyjnych - niepełnosprawne, chore,
niedostosowane społecznie, rozumie różnorodne uwarunkowania tych
procesów
- ma podstawową wiedzę o strukturze i funkcjach systemu edukacji uczniów ze K_W9
specjalnymi potrzebami rozwojowymi; celach, podstawach prawnych,
organizacji i funkcjonowaniu różnych instytucji edukacyjnych, wychowawczych,
opiekuńczych, terapeutycznych, rehabilitacyjnych, resocjalizacyjnych oraz
instytucji wsparcia
- posiada elementarną wiedzę o planowaniu i projektowaniu oraz strategiach
K_W18
konstruowania procesu kształcenia ogólnego i specjalnego oraz
upowszechniania wiedzy pedagogicznej ukierunkowaną na zastosowanie
praktyczne szczególnie w działaniach na rzecz osób z niepełnosprawnością i
niedostosowanych społecznie.
- posiada umiejętności obserwowania, diagnozowania, wyjaśniania złożonych
K_U05
sytuacji edukacyjnych i wychowawczych w procesie kształcenia i wspierania
osób o specjalnych potrzebach edukacyjnych oraz analizowania motywów i
wzorów ludzkich zachowań.
- ma rozwinięte umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej, potrafi
K_U06
używać języka specjalistycznego i porozumiewać się w sposób precyzyjny i
spójny przy użyciu różnych kanałów i technik komunikacyjnych ze specjalistami
w zakresie pedagogiki specjalnej, jak i z odbiorcami spoza grona specjalistów
- potrafi animować prace nad rozwojem uczestników procesów edukacyjnych,
K_U07
rehabilitacyjnych, wychowawczych i resocjalizacyjnych oraz wspierać ich
samodzielność w zdobywaniu wiedzy, a także inspirować do działań na rzecz
uczenia się przez całe życie
- potrafi pracować w zespole pełniąc różne role; umie przyjmować i wyznaczać K_U08
zadania, ma elementarne umiejętności organizacyjne pozwalające na realizację
celów związanych z projektowaniem i podejmowaniem działań profesjonalnych
- potrafi wykorzystywać podstawową wiedzę teoretyczną z zakresu pedagogiki K_U10
specjalnej oraz powiązanych z nią dyscyplin w celu analizowania i interpretowania problemów rehabilitacyjnych, edukacyjnych, terapeutycznych,
resocjalizacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych, pomocowych
- potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi w celu
K_U11
analizowania i planowania pedagogicznych działań praktycznych szczególnie w
obszarze edukacji, pomocy i wsparcia w osób niepełnosprawnych i
niedostosowanych społecznie.
EK_12 - potrafi animować prace nad rozwojem własnym oraz rozwojem uczestników
K_U13
procesów edukacyjno-wychowawczych, rehabilitacyjnych, resocjalizacyjnych
oraz wspierać ich samodzielność w zdobywaniu wiedzy, a także inspirować do
działań na rzecz uczenia się przez całe życie
EK_13 - ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę
K_K01
ciągłego dokształcania się zawodowego i rozwoju osobistego, dokonuje
samooceny własnych kompetencji i doskonali umiejętności, wyznacza kierunki
własnego rozwoju i kształcenia
EK_14 - ma przekonanie o sensie, wartości i potrzebie podejmowania działań
K_K02
rehabilitacyjnych, edukacyjnych, terapeutycznych, resocjalizacyjnych; jest
gotowy do podejmowania wyzwań zawodowych; wykazuje aktywność,
podejmuje trud i odznacza się wytrwałością w realizacji indywidualnych i
zespołowych działań profesjonalnych w zakresie pedagogiki specjalnej
EK_15 - uznaje autonomię i podmiotowość wychowanka/ucznia/podopiecznego w
K_K04
podejmowanych działaniach z zakresu pedagogiki specjalnej, docenia
znaczenie procesów normalizacyjnych w środowisku osób z
niepełnosprawnością
EK_16 - jest przygotowany do aktywnego uczestnictwa w grupach, organizacjach i
K_K06
instytucjach realizujących działania z zakresu pedagogiki specjalnej i zdolny do
porozumiewania się z osobami będącymi i niebędącymi specjalistami w danej
dziedzinie
15.
Treści programowe:
Podstawowa terminologia. Pojęcie i zakres specjalne potrzeb edukacyjnych; Podłoże historyczne a
współczesne trendy w dydaktyce specjalnej. Dydaktyka ogólna a specjalna. Interdyscyplinarność w
dydaktyce specjalnej. System kształcenia osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w Polsce
Kształcenie segregacyjne (specjalne), niesegregacyjne (integracyjne i włączające).Dydaktyka
specjalna a dydaktyka ogólna. Paradygmaty obecne i nieobecne w dydaktyce specjalnej. Zmiana
paradygmatyczna. Zasady dydaktyki specjalnej (ortodydaktyki). Indywidualizacja, humanizacja i
upodmiotowienie w kształceniu. Znaczenie punktu archimedesowego w procesie kształcenia i
wychowania osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Wybrane metody i formy pracy
najczęściej stosowane w edukacji osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi; Cele, treści, formy
pracy dydaktycznej a etapy edukacyjne i podstawy programowe. Diagnoza ucznia a wymagania
programowe. Dydaktyki szczegółowe dydaktyki specjalnej: Psychospołeczne aspekty edukacji dzieci
słabo widzących i niewidzących (tyflodydaktyka); Edukacja dzieci słabo słyszących i niesłyszących
(surdodydaktyka); Edukacja dzieci przewlekle chorych i z dysfunkcją narządu ruchu (nozodydaktyka);
Specyfika pracy z dzieckiem autystycznym. Psychospołeczne aspekty edukacji dzieci z
niepełnosprawnością intelektualną; Psychospołeczne aspekty edukacji dzieci ze specyficznymi
trudnościami uczenia się; Psychospołeczne aspekty edukacji dzieci z niepełnosprawnościami
sprzężonymi (złożonymi); Dydaktyka specjalna a kształcenie uczniów wybitnie zdolnych
Dydaktyka resocjalizacyjna. Radzenie sobie z trudnymi zachowaniami uczniów Terapie w pracy z
osobami niepełnosprawnymi. Ryzyko Izolacji społecznej i wiktymizacji uczniów ze specjalnymi
potrzebami edukacyjnymi. Pomoc pomagającemu. Kompetencje i rozwój zawodowy pedagoga
specjalnego. Potrzeba pracy zespołowej w odziaływaniu dydaktyczno-wychowawczym
16.
Zalecana literatura
R. Byers, R. Rose, Jak zaplanować pracę z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych, APS,
Warszawa 2002.
D. Deutsch Smith, Pedagogika specjalna, T1-2, PWN, Warszawa 2008.
D. Kohut, Dziecko o specjalnych potrzebach w kręgu interdyscyplinarnej terapii, IMPULS, Kraków
2014.
T. Serafin, Kształcenie specjalne w systemie oświaty. Vademecum dla organu prowadzącego,
dyrektora szkoły, nauczycieli i rodziców, Wolters Kluwer Polska, 2011.
O. Speck, Niepełnosprawni w społeczeństwie, GWP, Gdańsk 2004.
I. Stawowy-Wojnarowska, Podstawy kształcenia specjalnego, WSiP, Warszawa 1989.
17.
Forma zaliczenia poszczególnych komponentów przedmiotu / modułu,
18.
19.
sposób sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia:
wykład: egzamin pisemny; ćwiczenia: projekt
Język wykładowy
Polski
Obciążenie pracą studenta
Forma aktywności studenta
Średnia liczba godzin
na zrealizowanie aktywności
Godziny zajęć (według planu studiów) z nauczycielem:
45
- wykład:
15
- ćwiczenia:
30
Praca własna studenta
- przygotowanie do zajęć:
25
- czytanie wskazanej literatury:
25
- przygotowanie do kolokwium semestralnego:
15
- przygotowanie do egzaminu:
10
Suma godzin
120
Liczba punktów ECTS
4