cytbin - Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej

CYTBIN
Instrukcja indeksowania za pomocą słów kluczowych
W bazie CYTBIN do charakterystyki rzeczowej dokumentów cytujących stosuje się
j ę z y k s w o b o d n y c h s ł ó w k l u c z o w y c h. Opis rzeczowy sporządzany jest w trybie
i n d e k s o w a n i a w y s z c z e g ó l n i a j ą c e g o – należy dobierać słowa kluczowe najbardziej
trafnie i adekwatnie charakteryzujące zawartość indeksowanych artykułów (stopień szczegółowości
charakterystyki wyszukiwawczej dokumentu powinien być dostosowany do jego treści, bez
zbędnych uogólnień). Jeśli np. dokument dotyczy biblioteki akademickiej, należy użyć słowa
kluczowego „Biblioteka akademicka”, a nie szerszego „Biblioteka”.
Indeksowanie odbywa się m e t o d ą i n d u k c y j n ą – jako słowa kluczowe
wykorzystywane są terminy występujące w tekstach artykułów rejestrowanych w bazie CYTBIN.
Dopuszcza się wprowadzenie terminów spoza tekstu indeksowanego dokumentu lub zastępowanie
niektórych terminów użytych w tekście bardziej odpowiednimi – w przypadku, gdy wyrażenia
użyte przez autora są niewłaściwe z powodu niejasności ich znaczenia, niepoprawności
terminologicznej oraz małego rozpowszechnienia w nauce. Preferowane są t e r m i n y n a u k o w e.
Jeżeli do tekstu artykułu załączone są słowa kluczowe wskazane przez autora (praktykuje się to
np. w „Przeglądzie Bibliotecznym”, „Zagadnieniach Informacji Naukowej”), należy je uwzględnić
przy indeksowaniu, w razie konieczności uzupełniając opis rzeczowy o dodatkowe wyrażenia,
wybrane przez indeksatora tak, aby zapewnić odpowiedni stopień szczegółowości charakterystyki
wyszukiwawczej. Na etapie opracowania rekordów do bazy leksyka języka słów kluczowych ma
zatem charakter niekontrolowany. Słownikiem jest alfabetyczny indeks słów kluczowych;
docelowo (po wprowadzeniu relacji ekwiwalencji, ograniczającej zjawisko synonimii) leksyka ma
mieć charakter częściowo kontrolowany, a jej wykaz ma pełnić rolę słownika wzorcowego.
Słowa kluczowe należy podawać w formie r z e c z o w n i k ó w (np. „Informacja”,
„Katalogowanie”) lub f r a z r z e c z o w n i k o w y c h o szyku naturalnym (np. „Wydawnictwo
ciągłe”, „Wojewódzka biblioteka publiczna”, „Informacja naukowa i techniczna”). Słowa kluczowe
wyrażone są w m i a n o w n i k u l i c z b y p o j e d y n c z e j, z wyjątkiem nazw typu pluralia tantum
(np. „Archiwalia”) oraz terminów zazwyczaj używanych w liczbie mnogiej (np. „Badania
naukowe”, „Zbiory biblioteczne”).
N a z w y w ł a s n e – w szczególności nazwy osób (np. „Łysakowski Adam”), instytucji
(np. „Biblioteka Śląska w Katowicach”), organizacji i stowarzyszeń (np. „Stowarzyszenie
Bibliotekarzy Polskich”), programów komputerowych (np. „Microsoft Word”), języków
informacyjno-wyszukiwawczych (np. „Klasyfikacja Biblioteki Kongresu”) i inne – zasadniczo
należy wprowadzać w pełnym brzmieniu. Nazwy osobowe podaje się w szyku przestawnym –
obowiązuje format: nazwisko imię (np. „Łysakowski Adam”). Dopuszcza się wprowadzanie
powszechnie znanych akronimów, które są w piśmiennictwie bardziej rozpowszechnione niż pełne
nazwy (np. „AIDS”, „IFLA”, „UNESCO”).
Słowa kluczowe zamieszczane są w formularzu w polach 15. i 15.1. Zasadniczo w polu 15.
formularza słowa kluczowe formułowane są w j ę z y k u p o l s k i m, z zachowaniem
obcojęzycznych nazw własnych (np. „Radio Frequency Identification”). Dopuszcza się użycie
wyrażeń zapożyczonych z języków obcych, jeśli nie mają one odpowiedników w języku polskim
lub jeśli są od nich bardziej rozpowszechnione w literaturze (np. „Marketing”, „Public relations”).
W polu 15.1 zamieszczamy słowa kluczowe w j ę z y k u a n g i e l s k i m; przekładu dokonujemy
przy użyciu dostępnych słowników i norm terminologicznych.
Podstawowe źródła terminologii w języku angielskim:
1. Tomaszczyk J.: Angielsko-polski słownik informacji naukowej i bibliotekoznawstwa.
Katowice 2009. Dostępny w wersji elektronicznej w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej:
http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=16671
2. PN-ISO 5127:2005 Informacja i dokumentacja. Terminologia.
Inne przydatne źródła terminologiczne:
1. American National Standard Dictionary of Information Technology (ANSDIT) [online].
Dostępny w Internecie: http://www.incits.org/ANSDIT/Ansdit.htm.
2. Angielsko-polski słownik terminów z zakresu dokumentacji i informacji patentowej
[online]. Dostępny w Internecie: http://www.uprp.pl/NR/rdonlyres/18BAE901-5C484090-9A93-650A65D73662/135/slownikangielskopolski.pdf.
3. EuroTermBank [online]. Dostępny w Internecie: http://www.eurotermbank.com.
4. Keenan S., Johnston C.: Concise dictionary of library and information science. Wyd. 2.
London 2000.
5. Milstead J. L.: ASIS Thesaurus of Information Science and Librarianship. Wyd. 2.
Medford 1998.
6. Reitz J. M.: Dictionary for Library and Information Science. Westport, London 2004.
7. Reitz J. M.: ODLIS – Online Dictionary for Library and Information Science [online].
Dostępny w Internecie: http://lu.com/odlis.
8. Ścibor E., Tomasik-Beck J.: PATIN. Polsko-angielski tezaurus informacji naukowej.
Warszawa 2001.
9. Słownik terminologiczny informacji naukowej. Red. M. Dembowska. Wrocław 1979.
Poszczególne słowa (frazy) kluczowe rozpoczynamy od wielkiej litery i oddzielamy
od siebie dwoma ukośnikami (//). Liczba słów kluczowych użytych w charakterystyce
wyszukiwawczej uzależniona jest od treści artykułu; na ogół stosuje się od 3 do 10 słów
kluczowych.