Mielec, 12.04.2014 Pokonać cukrzycę lek. med. Krzysztof Kubiak 1

Mielec, 12.04.2014
Pokonać cukrzycę
lek. med. Krzysztof Kubiak
1. Cukry w ludzkim organizmie:
–
niezbędny składnik diety
–
cukry złożone trawione są do cukrów prostych i wchłaniane do krwi
–
poziom głównego cukru prostego (glukozy) we krwi to glikemia
–
wysoki poziom glukozy we krwi wyzwala wydzielanie z trzustki insuliny, która działa jak
klucz otwierający drzwi komórek w organizmie na przyjęcie glukozy do środka, przez co
spada jej poziom we krwi
–
glukoza w komórkach zamieniana jest na energię i przyczynia się do powstawania
zapasów
–
zbyt niski poziom glukozy we krwi to hipoglikemia – jest szybko odczuwalna
–
zbyt wysoki poziom glukozy we krwi to hiperglikemia – może długo pozostawać
bezobjawowa i przyczyniać się do powstawania groźnych powikłań
–
Cukier jest potrzebny, ale... ”Niedobrze jest jeść za wiele miodu; bądź więc oszczędny w
słowach pochwalnych.” (Prz 25,27)
2. Konsekwencje długotrwałej hiperglikemii:
–
Hiperlipidemia (nieprawidłowo wysoki poziom lipidow – tłuszów – we krwi)
–
zniszczenie naczyń doprowadzających krew do narządów (miażdżyca)
–
nadciśnienie tętnicze
–
choroba niedokrwienna serca (w tym zawał serca)
–
choroby naczyń mózgu (udary krwotoczne lub niedokrwienne, otępienie)
–
niedokrwienie kończyn (głównie dolnych)
–
pośledzenie funkcji nerek
–
zaburzenia narządu wzroku mogące prowadzić do ślepoty
–
uszkodzenie nerwów
–
zmiany skórne
–
zwiększona skłonność do infekcji (grzybiczych i bakteryjnych)
–
zmiany stawowe i kostne
–
konsekwencje psychologiczne
3. Zespół stopy cukrzycowej - wynik współdziałania:
niedokrwienia kończyn, uszkodzenia nerwów, zmian skórnych, zwiększonej skłonności do zakażeń
4. Cukrzyca powoduje wzrost całkowitego ryzyka sercowo-naczyniowego (szacowanego ryzyka
śmierci z powodu choroby serca lub naczyń w ciągu 10 lat).
-
wystarczy chorować na samą cukrzycę, by to ryzyko było duże i wynosiło 5-10%
-
osoby chorujące na cukrzycę i mające dodatkowo przynajmniej 1 z innych niżej
wymienionych czynników ryzyka, znajdują się w najwyższej kategorii zagrożenia – bardzo
wysokiego ryzyka wynoszącego >10 % (więcej niż jedna na dziesięć z tych osób umrze z
powodu choroby serca lub naczyń w ciągu najbliższych 10 lat)
-
pozostałe czynniki ryzyka:
* Objawowa miażdżyca naczyń u pacjenta lub w rodzinie
* Zaawansowany wiek
* Nieprawidłowe żywienie, mała aktywność fizyczna, palenie tytoniu
* Podwyższone ciśnienie tętnicze
* Nieprawidłowy poziom lipidów
* Nadmiar masy ciała
5. Definicja cukrzycy
Cukrzyca jest to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią wynikającą z
defektu wydzielania i/lub działania insuliny.
Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością
różnych narządów, zwłaszcza:
- oczu,
- nerek,
- nerwów,
- serca i naczyń krwionośnych.
6. Pierwsze możliwe objawy cukrzycy:
- wielomocz (częste oddawanie moczu, w tym w nocy > 2 razy bez innej przyczyny)
- wzmożone pragnienie
- cechy odwodnienia
- osłabienie i senność
- chudnięcie (rzadko; gł. cukrzyca t. 1)
- skłonność do zakażeń
7. Rozpoznanie cukrzycy – przynajmniej jeden z poniższych wariantów:
- Glikemia przygodna (o dowolnej porze dnia): 11,1 mmol/l (200 mg/dl) + objawy hiperglikemii
- Glikemia na czczo: 7,0 mmol/l (126 mg/dl) w dwóch oznaczeniach
- Doustny test tolerancji glukozy: 11,1 mmol/l (200 mg/dl) w 2 godziny po wypiciu jej roztworu
8. Typy cukrzycy
- Cukrzyca o znanej etiologii – występuje rzadko; spowodowana przez poniższe czynniki:
* Wady genetyczne
* Choroby trzustki i innych narządów
* Niektóre leki
* Procesy autoagresywne
* Zakażenia
Leczenie: w miarę możliwości usunięcie przyczyny; styl życia, leki
- Cukrzyca ciążowa – powodowana przez hormony wydzielane w ciąży;
występuje u 3-5% ciężarnych; czynniki ryzyka jej wystąpienia – m. in. :
* nadciśnienie tętnicze, nadwaga przed ciążą
* ciąża > 35 r. ż.
Leczenie: dieta, insulinoterapia – zwykle całkowite wyleczenie po ciąży
- Cukrzyca typu 1 – wynik zniszczenia komórek produkujących insulinę, powodowanego przez
czynniki genetyczne, procesy autoagresywne; zapada na nią 9/100 000 osób/rok
Leczenie: zawsze insulinoterapia, ale znacząca rola sylu życia!
- Cukrzyca typu 2 - znane czynniki ry'zyka zachorowania i bardzo znaczący wpływ profilaktyki!
* Spowodowana insulinoopornością – stanem, w którym drzwi komórek organizmu przestają
reagować na klucz, którym jest insulina i nie wpuszczają glukozy do środka, pozostawiając ją we
krwi, gdzie gromadzi się ona w nadmiarze przenikając tam, gdzie powoduje szkody
* Zapadalność: 200/100
000 osób/rok! Oznacza to, że szacunkowo w ciągu swojego życia niemal
200
jedna na pięć osób zachoruje na ten typ cukrzycy
9. Insulinooporność
- Najczęściej związana z otyłością
- Przeciwdziałanie insulinooporności – redukcja masy ciała! Jak? Przez:
* Przyjmowanie odpowiednich posiłków:
- indeks glikemiczny
- zawartość tłuszczów
- wielkość posiłków
- częstotliwość posiłków
*Odpowiednie zużywanie nagromadzonej energii przez wysiłek fizyczny
- odpowiednia częstotliwość
- właściwy poziom
10. Indeks glikemiczny, wskaźnik glikemiczny (ang. glycemic index, GI) – klasyfikacja produktów
żywnościowych na podstawie ich wpływu na poziom glukozy we krwi w 2-3 godziny po ich
spożyciu (glikemia poposiłkowa).
Powolne przyswajanie i stopniowy wzrost oraz spadek poziomu cukru we krwi po spożyciu
produktów o niskim indeksie glikemicznym, ułatwia kontrolę poziomu cukru we krwi u osób
chorych na cukrzycę. Jest to również zalecane dla osób zdrowych, ponieważ powoduje mniejsze
wydzielanie insuliny.
11. Cele profilaktyki i leczenia w cukrzycy
–
Normalizacja poziomu glikemii
–
Obniżenie ryzyka sercowo-naczyniowego
–
Kontrola poziomu lipidów
–
Kontrola wysokości ciśnienia tętniczego
12. Od czego zależy sukces leczenia?
–
Urozmaicona dieta oparta w głównej mierze o jak najmniej przetworzone owoce i warzywa
oraz produkty strączkowe a także zbożowe z pełnego przemiału w tym: unikanie produktów
wysokoprzetworzonych, bardzo tłustych, o dużym indeksie glikemicznym; odpowiednie
pory i wielkości posilków
–
Wysiłek fizyczny - co najmniej 150 min umiarkowanego wysiłku aerobowego tygodniowo
* Wysiłek aerobowy – przy dostarczeniu dużej ilości tlenu; obejmują duże grupy mięśniowe,
są jednostajne i trwają odpowiednio długo, aby zwiększyć wytrzymałość, np. szybki chód,
bieg, pływanie na dłuższym dystansie, taniec.
* Umiarkowany wysiłek – taki, przy którym tętno nie przekracza 60-80% maksymalnego
tętna treningowego dla danego wieku; Wzór: Tętno = 0,6 do 0,8 x (220-wiek)
–
Zaprzestanie spożywania alkoholu – wpływ na metabolizm glukozy i lipidów, wpływ na
działanie leków oraz na... trzeźwość umysłu
–
Zaprzestanie palenia tytoniu – wpływ na obiżenie ryzyka sercowo-nacyniowego
–
Wparcie w leczeniu ze strony medycyny
* leki antyhiperglikemiczne i hipoglikemizujące
* Insulina – wstrzyknięcia i pompy insulinowe
* Przeszczep trzustki lub wysp trzustkowych
–
Kontrola i ciągła edukacja
* samodzielne pomiary glikemii oraz regularne kontrole lekarskie
* ciągłe dokształcanie się w temacie
13. Wnioski:
–
Większość zależy ode mnie!
–
Czy jestem gotów podjąć wyzwanie zmiany stylu życia?
–
Czy jestem w stanie zrezygnować z moich starych przyzwyczajeń, aby zakosztować nowej
jakości życia? Bo profilaktyka jest najlepszym leczeniem!
14. Wsparcie płynące z wiary – chrześcijańskie nauki z Biblii:
„I powiedział do wszystkich: Jeśli kto chce pójść za mną, niechaj się zaprze samego siebie i bierze
krzyż swój na siebie codziennie, i naśladuje mnie.” Łuk. 9,23
–
Cukrzyca ani żadna choroba nie jest „krzyżem pańskim“. Tym krzyżem jest... rezygnacja z
siebie. Jezus zachęca wszystkich ludzi, by naśladowali Go. Nie jest to proste – wymaga „zaparcia
się siebie“ czyli zrezygnowania z pewnych wygód i przywilejów. Taka rezygnacja dotyczy tak samo
spraw związanych z wartościami duchowymi jak i z fizycznym stylem życia; rezygnując z pewnych
przyjemności i idąc za Jezusem, zyskujemy życie wieczne w niebie; rezygnując z niektórych wygód
dotyczących stylu życia, poprawiamy jakość życia tu na ziemi i zyskujemy zdrowe ciało, w którym
zdrowy duch będzie mógł lepiej radzić sobie z pokusami i w wiernym podążaniu śladami Jezusa.
„Pójdźcie do mnie wszyscy, którzy jesteście spracowani i obciążeni, a Ja wam dam ukojenie.”
Mat. 11,28
–
Ta rezygnacja ze złego jest trudną walką z samym sobą, męczącym zajęciem. Jezus jednak
obiecuje pomoc wszystkim, którzy nie mają siły w wytrwaniu lub w podjęciu dobrych zachowań.
Warto w modlitwie z wiarą prosić Go o siłę i doświadczać codziennie Jego pomocy!