Żywienie niemowląt na ziemiach polskich na przełomie

Żywienie niemowląt na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku
Infant nutrition in the Polish lands at the turn of the 20th century
Sylwia Silska, Marian Krawczyński
STRESZCZENIE
W XIX wieku matki, zwłaszcza w środowiskach uboższych, powszechnie karmiły piersią, co
zalecali także polscy lekarze. Pokarm z piersi matki uznawano za najlepsze pożywienie dla
dziecka, pod warunkiem zachowania odpowiedniej diety i higieny życia przez matkę. Pediatrzy
polscy także wyraźnie podkreślali konieczność karmienia piersią. Dla rodzin lepiej sytuowanych
ostateczną alternatywą mogła być mamka, również co raz rzadziej akceptowana przez lekarzy.
Karmienie na żądanie zaczęło ustępować karmieniu o stałych porach. Odstawienie od piersi
zalecane między 7. a 9. miesiącem życia obniżało jakość żywienia i stanowiło większe
zagrożenie infekcjami przewodu pokarmowego i niedożywieniem. W karmieniu sztucznym
stosowano najczęściej proste mieszanki mleka krowiego, wody i cukru. Na początku stosowano
mieszanki mleka i wody w stosunku 1:1, a następnie zwiększano do 2:1. Około 4.‒6. m.ż.
przechodzono na nierozcieńczone mleko krowie. Mleko krowie musiało być gotowane lub
pasteryzowane. Karmienie sztuczne, np. rozcieńczonym mlekiem krowim lub mieszankami na
bazie tego mleka, często kończyło się chorobą dziecka lub nawet zgonem. Umieralność dzieci
karmionych sztucznie była znacznie wyższa niż karmionych piersią. Poprawa jakości mleka i
mieszanek mlecznych, mleko skondensowane („Milkmaid”), gotowe preparaty, w tym również
reklamowane mączki (np. Nestlé), na początku XX wieku spowodowały stopniowy wzrost
zaufania do żywienia sztucznego. Pediatrzy polscy nadal jednak podkreślali wyższość karmienia
piersią nad karmieniem sztucznym.
Słowa kluczowe: niemowlęta, karmienie piersią, karmienie sztuczne, mieszanki mleczne
ABSTRACT
In the 19th century it was common for mothers, especially from poor environments, to breastfeed
infants, which was also recommended by Polish doctors. Breast milk was considered the optimal
food for a child, provided the mother followed an appropriate diet and maintained hygiene
standards. Polish pediatricians also clearly emphasized the necessity of breastfeeding. For betteroff families the ultimate alternative could be a wet nurse, which was at the same time less and
less accepted by doctors. Breastfeeding on demand gradually gave way to breastfeeding at fixed
times. Weaning, recommended for between the 7th and the 9th month, lowered the quality of
food and posed a greater threat of gastrointestinal infections and malnutrition. In formula
feeding, the most common were simple mixtures of cow milk, water and sugar. Initially, the ratio
of milk to water was 1:1, then it was increased to 2:1. Around the 4th to 6th month of age there
was a transition to undiluted cow milk which had to be boiled or pasteurized. Formula feeding,
e.g. with diluted cow milk or mixtures based on the milk, would often result in children's diseases
or even in death. The mortality rate of formula-fed infants was significantly higher than of the
breastfed ones. Improved quality of milk and formulas, evaporated milk (e.g."Milkmaid"), readymade preparations, including advertised powdered milk (e.g. by Nestlé), in the early 20th century
gradually led to an increased confidence in formula feeding. Nevertheless, Polish pediatricians
still stressed the superiority of breastfeeding over formula feeding.
Key words: Infants, Breastfeeding, Formula feeding, Milk formulas