Głównym celem polityki pieniężnej Narodowego Banku Polskiego
Transkrypt
Głównym celem polityki pieniężnej Narodowego Banku Polskiego
KREACJA PIENIĄDZA Głównym celem polityki pieniężnej Narodowego Banku Polskiego jest stabilizacja ogólnego poziomu cen, czyli ograniczenie wahań siły nabywczej pieniądza. Zgodnie z dominującym poglądem, w długim okresie ilość pieniądza w obiegu decyduje o poziomie cen: gdy pieniądza w gospodarce jest za dużo towary i usługi drożeją, czyli pojawia się inflacja. Ale, z drugiej strony, zbyt mała ilość pieniądza powoduje również szkodliwy dla gospodarki spadek ogólnego poziomu cen. Stąd tak duże znaczenie danych o podaży pieniądza, publikowanych przez Narodowy Bank Polski. Bank centralny oczywiście w pełni kontroluje ilość znajdujących się w obiegu banknotów i bilonu, które sam emituje. Ale krążącego w gospodarce pieniądza jest więcej. Jak to możliwe? Problem tkwi w definicji. Tak więc, pieniądzem jest nie tylko gotówka, czyli banknoty i monety, ale wszystko, co jest powszechnie akceptowaną zapłatą za dobra i usługi. Wiele różnych przedmiotów odgrywało w ciągu stuleci rolę pieniądza, od złota po walutę papierową na rachunku oszczędnościoworozliczeniowym. Ogólna zasada jest jednak powszechnie uznawana: pieniądzem są te aktywa finansowe, które bez trudu można zamienić na gotówkę, bez utraty części wartości. Decydującym kryterium zatem jest ich płynność. Zaliczamy do nich całą gotówkę w obiegu, czeki podróżne, bankowe depozyty na żądanie, a także terminowe. Również posiadanie weksli i obligacji jest równoznaczne z dysponowaniem gotówką. Granicą tworzenia kredytów jest stopa rezerwy gotówkowej, którą banki muszą zatrzymać, aby zachować wypłacalność. Zależność tę opisuje wzór: D = R/r, gdzie D to wkłady na żądanie, R - wartość rezerw gotówkowych, a r - stopa rezerwy gotówkowej. Wynika z niego, że wzrost wskaźnika rezerw obowiązkowych zmniejsza możliwość kreowania pieniądza bankowego, a spadek - zwiększa. O wielkości kreacji pieniądza bankowego, przy danych zasobach gotówkowych, informuje natomiast mnożnik kreacji pieniądza, będący odwrotnością stopy rezerwy gotówkowej: M = 1/r Aby zmierzyć pieniądz, czyli zbadać jego podaż, Narodowy Bank Polski stosuje cztery jego miary (zwane przez finansistów "agregatami"): M0 - baza monetarna, najwęższa koncepcja miary pieniądza, obejmująca wartość krążącego w gospodarce pieniądza gotówkowego, wyemitowanego przez bank centralny, oraz wartość rachunków bieżących banków komercyjnych w banku centralnym, za pomocą których dokonują one codziennych rozliczeń między sobą oraz z NBP, a także rachunków rezerwy obowiązkowej. M1 - obejmuje oprócz pozycji z M0 całą wartość depozytów na żądanie w złotych i walutach obcych w bankach komercyjnych osób prywatnych, podmiotów gospodarczych i niebankowych instytucji finansowych M2 - M1 plus wszystkie depozyty w bankach komercyjnych o terminie zwrotu do 2 lat włącznie M3 - najszersze pojęcie pieniądza, zawierające oprócz pozycji z M2 bankowe papiery dłużne o terminie zwrotu nie przekraczającym 2 lata oraz zobowiązania banków z tytułu operacji z przyrzeczeniem odkupu, przeprowadzonych przez banki z podmiotami niebankowymi.