Le Service linguistique du Conseil

System językowy instytucji Unii Europejskiej
Różnorodność językowa jest jedną z podstawowych cech Unii Europejskiej i stanowi ogromną
wartość kulturową. Przystąpienie dziesięciu, a następnie dwóch nowych państw członkowskich
w maju 2004 r. i styczniu 2007 r. oznaczało podwojenie liczby języków urzędowych. W żadnej
innej organizacji ani instytucji na świecie nie obowiązuje aż tyle języków.
Instytucje Unii Europejskiej mają wspólny „system językowy” określony przez Radę w roku 1958.
System ten – zmieniany od tego czasu w związku z rozszerzaniem Unii – obejmuje obecnie 23
języki urzędowe i robocze, czyli: angielski, bułgarski, czeski, duński, estoński, fiński, francuski,
grecki, hiszpański, irlandzki, litewski, łotewski, maltański, niemiecki, niderlandzki, polski,
portugalski, rumuński, słowacki, słoweński, szwedzki, węgierski i włoski. Aby zapewnić
funkcjonowanie Rady jako instytucji wielojęzycznej, w jej Sekretariacie Generalnym działają
służby językowe, które w sprawach związanych z tekstami prawodawczymi ściśle współpracują
z Dyrekcją ds. Jakości Prawodawstwa Służb Prawnych.
Stosowanie systemu językowego w Radzie
Rada konsekwentnie stosuje system językowy wspólny dla instytucji Unii Europejskiej.
Podczas obrad Rady przedstawiciele państw członkowskich (ministrowie na szczeblu Rady,
szefowie państwa lub rządu na szczeblu Rady Europejskiej) zabierają głos w swoim języku,
a należytą wielojęzyczną komunikację ustną zapewniają tłumacze ze Wspólnej Służby Tłumaczeń
Ustnych i Konferencji.
Rada prowadzi obrady, korzystając z dokumentów przedłożonych jej we wszystkich językach
urzędowych i roboczych. Wszystkie wersje językowe mają tę samą wartość prawną i polityczną.
Akty prawne przyjmowane przez Radę, a także traktaty i wszystkie teksty publikowane w
Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej są udostępniane bezpłatnie we wszystkich językach
urzędowych w międzyinstytucjonalnej bazie danych Eur-Lex.
Co do komunikacji z obywatelami Rada zawsze dba o jak najszersze stosowanie zasady
wielojęzyczności. Na mocy Traktatu wszyscy obywatele Unii mogą przesłać pismo do Rady – jak
i do każdej instytucji lub organu Unii – w jednym z języków urzędowych i otrzymać odpowiedź
sporządzoną w tym języku.
Jednak ze względów praktycznych wielojęzyczność Rady była zawsze ograniczona. W komunikacji
wewnętrznej tej instytucji, której wszyscy urzędnicy i pracownicy powinni znać – oprócz języka
ojczystego – dwa języki Unii, używa się języków, których znajomość jest najbardziej
rozpowszechniona; to samo dotyczy prac z udziałem ekspertów lub urzędników pochodzących
z poszczególnych państw członkowskich, którzy zazwyczaj również używają przynajmniej jednego
języka obcego. Ograniczenia te wprowadzone są z przyczyn praktycznych oraz ze względu na
budżet i pozwalają na zmniejszenie wydatków operacyjnych.
1
PL
Służby językowe Sekretariatu Generalnego Rady
Służby językowe odgrywają zasadniczą rolę w stosowaniu w Radzie systemu językowego instytucji
Unii Europejskiej. Ich główną misją jest zapewnienie tłumaczeń niezbędnych do tego, by
dokumenty, nad którymi Rada ma debatować, zostały jej przedłożone we wszystkich językach
urzędowych i roboczych. Tłumaczenia te muszą mieć należytą jakość i być dostępne w terminach
wymaganych przez ich odbiorców. Służby językowe nie zajmują się ustną komunikacją
wielojęzyczną podczas posiedzeń, którą zapewnia Dyrekcja Generalna ds. Tłumaczeń Ustnych
Komisji Europejskiej (dawniej SCIC).
W roku 2005 służby językowe przetłumaczyły ok. 5 000 dokumentów, czyli ok. 50 000 stron, na
każdy ze „starych” języków urzędowych i roboczych; „nowe” języki stopniowo zbliżają się do tego
wyniku. Całkowita liczba stron tłumaczeń przekroczyła 800 000. Pracę tę wykonują niemal
w całości służby językowe; jedynie w razie potrzeby częściowo korzysta się z usług tłumaczy spoza
instytucji. Umowy przyznaje się w drodze przetargów organizowanych okresowo zgodnie
z przepisami rozporządzenia finansowego.
Służby liczą ponad 700 tłumaczy oraz ponad 400 urzędników i pracowników stanowiących
personel pomocniczy. Składają się z działów językowych zajmujących się tłumaczeniami na
poszczególne języki urzędowe i robocze instytucji. Część tłumaczy specjalizuje się w niektórych
dziedzinach polityki lub techniki, ale uczestniczy w tłumaczeniu wszystkich dokumentów
przeznaczonych dla organów Rady.
Służby językowe współpracują ściśle z prawnikami lingwistami z Dyrekcji ds. Jakości
Prawodawstwa, która stanowi część Służby Prawnej Rady i której zadaniem jest w szczególności
ostateczna redakcja – pod kątem prawnym – tekstów prawodawczych przyjmowanych przez Radę.
Od roku 1995 trwa bliska współpraca między służbami tłumaczeniowymi instytucji i organów Unii,
prowadzona z inicjatywy Międzyinstytucjonalnego Komitetu ds. Tłumaczeń Pisemnych i Ustnych.
Jednym z widocznych rezultatów tej współpracy jest zbudowanie terminologicznej
międzyinstytucjonalnej bazy danych IATE.
Od roku 2003 trwa poważna restrukturyzacja służb językowych Rady. Rozszerzenie z roku 2004
nie przyniosło proporcjonalnego powiększenia budżetu przeznaczonego na tłumaczenia pisemne
i ustne; wymagało to i będzie jeszcze przez jakiś czas wymagać zracjonalizowania wykorzystania
zasobów, czego skutkiem będzie ograniczanie liczby pracowników działów odpowiedzialnych za
tłumaczenia na „stare” języki.
Jednocześnie służby tłumaczeniowe kontynuują swój program modernizacji w zakresie korzystania
z technologii umożliwiających podniesienie jakości pracy i zwiększenie efektywności.
Naborem tłumaczy do służb językowych Rady zajmuje się głównie – tak jak w przypadku
pozostałych instytucji – Europejski Urząd Doboru Kadr (EPSO).
2
PL