docWojciech Milczarek- praca licencjacka
download 
Reklamacja Transkrypt
Wojciech Milczarek- praca licencjacka
Na prawach rękopisu nr rej.: WYŻSZA SZKOŁA HUMANISTYCZNA WYDZIAŁ ARTYSTYCZNO-TECHNICZNY I FIZJOTERAPII MIKROKINEZYTERAPIA- NOWA METODA FIZJOTERAPII Praca licencjacka Wojciech Milczarek Promotor: dr n. med. Andrzej Permoda Słowa kluczowe: mikropalpacja, rytm życiowy, mezoderma, strefy projekcji Wrocław 2013 2 Spis treści I. Wstęp..............................................................................................................................3 II. Teoretyczne założenia metody. ....................................................................................5 1.Rytm życiowy i mikropalpacja...................................................................................5 2.Embriologia.................................................................................................................9 3.Badania statystyczne.................................................................................................10 III. Metodyka mikrokinezyterapii....................................................................................12 1.Mezoderma przyśrodkowa.......................................................................................12 1.1. Podział mięśni..................................................................................................12 1.2.Mikropalpacja skórna........................................................................................23 1.3.Metodyka terapii...............................................................................................34 2.Mezoderma boczna..................................................................................................36 2.1.Drogi tułowia.....................................................................................................37 2.2.Łuki skrzelowe..................................................................................................43 2.3.Drogi rejonu miednicy.......................................................................................44 2.4.Drogi rejonu ogona............................................................................................45 IV. Podsumowanie...........................................................................................................48 V. Bibliografia..................................................................................................................49 2 3 I. Wstęp. W roku 1980 dwaj francuscy fizjoterapeuci Daniel Grosjean oraz Patrice Benini rozpoczęli prace nad autorską metodą fizjoterapeutyczną, którą nazwali Mikrokinezyterapią. Nazwa z języka greckiego oznacza „leczenie małym ruchem”. Autorzy bazując na embriologii stworzyli niepowtarzalny system pracy niespotykany w żadnej innej dziedzinie fizjoterapii. Głównym jej założeniem jest zdolność ciała do zapisywania na poziomie komórkowym przebytych agresji takich jak złamania lub skręcenia kończyn, ale także traumatyczne przeżycia, agresje psychiczne i emocjonalne, które przewyższyły siły obronne organizmu. Koncepcja mikrokinezyterapii zakłada, że odtworzenie takiego czynnika na minimalnym poziomie uruchamia zasoby obronne organizmu pozwalające je zniwelować. Metoda jest nauczana w wielu krajach na świecie, głównie we Francji skąd się wywodzi, także w Polsce. Jednak w środowisku polskich fizjoterapeutów i lekarzy jest ciągle nieznana lub ignorowana, zazwyczaj wręcz nie brana poważnie jako system terapeutyczny. Często osoby ze środowiska medycznego zapytane o mikrokinezyterapię odpowiadają, że po raz pierwszy słyszą to pojęcie, a w najlepszym przypadku, że się z nim kiedyś spotkały, ale nie wiedzą co się za nim kryje. Być może problem z wiedzą na temat mikrokinezyterapii tkwi w ogólnym sceptycyzmie, braku fachowej literatury przetłumaczonej na język polski, a także niechęcią terapeutów w poznaniu nowej metody nierozpowszechnionej jeszcze wśród praktyków. Świadczyć może o tym fakt, że na oficjalnej stronie internetowej mikrokinezyterapii można znaleźć nazwiska tylko 21 terapeutów pracujących tą metodą w Polsce. Tymczasem możliwości mikrokinezyterapii są ogromne nawet na podstawowym poziomie dotyczącym głównie układu ruchu. Należy zwrócić uwagę, że w ciągu ponad 30 lat uległa ona bogatemu rozwojowi. Wyższe poziomy terapii pozwalają na pracę z układem nerwowym, zwalczaniu czynników toksycznych i infekcyjnych, emocjonalnych a także pracę z układem endokrynnym. Niektórzy terapeuci adaptują nawet metodę do pracy nad leczeniem zwierząt. 3 4 Celem pracy jest przybliżenie metodyki oraz możliwości terapeutycznych jakie daje mikrokinezyterapia. W II rozdziale wyjaśnione zostaną pojęcia mikropalpacji i związanego z nią rytmu życiowego oraz podstawy budowy embrionu. Ten ostatni element będzie w miarę potrzeb rozwijany w III rozdziale, który dotyczy metodyki pracy z tkankami mezodermy przyśrodkowej i bocznej. Materiał zawarty w pracy jest nauczany na poziomie kursu A i B. Poziom podstawowy metody składa się także z trzeciej części (C), która przybliża techniki pracy z mięśniami poprzez elementy układu nerwowego, jednak została ona wyłączona z niniejszej pracy ze względu na złożoność. Może ona w pierwszym kontakcie z metodą wydawać się zbyt skomplikowana, a nie jest potrzebna aby zrozumieć jej podstawy. 4 5 II. Teoretyczne założenia metody. Aby dobrze zrozumieć metodykę mikrokinezyterapii przedstawioną w III rozdziale niniejszej pracy, należy zapoznać się z budową embrionu. Jest to bowiem podstawa, którą posłużyli się twórcy metody i w rezultacie zaproponowali nowe spojrzenie na układ mięśniowy i nerwowy człowieka. Stąd podział mięśni jest inny niż w klasycznej anatomii, która dzieli je ze względu na topografię lub funkcję. Tutaj decydujące znaczenie ma pochodzenie embrionalne tkanki mięśniowej. Także w przypadku pracy z tkanką nerwową terapia ma specyficzny wygląd, a jej podstawę oprócz embriologii stanowi filogeneza oraz prawo rekapitulacji. Mikrokinezyterapia zakłada, że organizm ludzki posiada własne zasoby, które pozwalają mu zwalczać wiele objawów agresji zewnętrznej i zachowanie homeostazy. Niekiedy jednak dochodzi do sytuacji, kiedy owe zasoby okazują się niewystarczające i nie potrafią sobie poradzić ze zbyt silnym bodźcem patogennym. Powoduje to zapis tego bodźca na poziomie tkanek w postaci zaburzenia rytmu życiowego. Ten zapis jest nazywany blizną patogenną. Uruchomienie procesów leczniczych w mikrokinezyterapii polega na odszukaniu blizny, odpowiednim jej zinterpretowaniu i wykonaniu stosownej stymulacji, która polega na odtworzeniu urazu na minimalnym poziomie. Inicjuje ona proces samoleczenia. W dalszej pracy zostanie opisana metodyka pozwalająca korygować uszkodzenia dwojakiego rodzaju: • uszkodzenia urazowe- powstają na skutek mechanicznego uszkodzenia, np. poprzez skręcenie, złamanie, przeciążenia mięśniowe, które przewyższyły możliwości samoobrony. Korekcja poprzez minimalne odtworzenie urazu • pozwala organizmowi na zareagowanie na ten stan. uszkodzenia nerwowe- powstają w skutek działania wielu różnych czynników, np. wibracji, promieniowania, silne doznania zmysłowe (silny błysk, hałas), odmrożenia, poparzenia. Korekcja mięśniowa daje krótkotrwały rezultat i wymaga pracy na układzie nerwowym. 1. Rytm życiowy i mikropalpacja. 5 6 Mikropalpacja czerpie swoje początki z końca XIX wieku kiedy Andrew Taylor Still zaobserwował, że kości czaszki badanych przez niego pacjentów wcale nie są nieruchome tak jak zakładała ówczesna medycyna. Badania nad tym zjawiskiem kontynuował następnie uczeń Stilla- William Garner Sutherland. Wysnuł on teorię, że owe kości w rzeczywistości zachowują minimalną ruchomość względem siebie i poruszają się w rytmie około 8-12 cykli na minutę. Wnioski ze swoich badań opisał w książce „The cranial bowl” z 1939 roku. Zaobserwowane zjawisko pulsacji nazwał „pierwotnym ruchem oddechowym”. Powstało wiele teorii na temat czym w rzeczywistości jest ten rytm. Opisuje się go jako fluktuację płynu mózgowo-rdzeniowego, skurcz naczyń limfatycznych, czy pracę naczyniowo-żylną. Z tego względu używa się wobec niego wielu alternatywnych nazewnictw, jak np. „rytmiczny impuls czaszkowy” (RIC), „fluktuacja podłużna”, „fala Sutherlanda”, „rytm życiowy”. Rozbieżne są także opinie o tym jaka jest właściwa częstotliwość tego zjawiska. Naukowcy na podstawie swych badań zaproponowali różne jego normy. Przedstawia to poniższa tabela wraz z określeniem metody jaką wykonywano badania. Rycina 1: Częstotliwość rytmu życiowego wg różnych naukowców [9]. Do niezwykle ciekawych wniosków doszli Jealous oraz Becker. Uważają oni, że odkryte przez nich rytmy nie mają nic wspólnego z tymi proponowanymi przez innych badaczy. 6 7 Powyższe badania i wnioski zostały z pewnymi modyfikacjami zaadoptowane do mikrokinezyterapii. Zaprzestano tutaj dociekań czym tak naprawdę jest „rytm życiowy” i kto ma rację co do normy jego pulsacji. Na podstawie badań palpacyjnych przyjęto, że ten rytm istnieje, zauważono, że jego częstotliwość jest zależna od rodzaju badanej tkanki, a dokładnie od jej pochodzenia endo, mezo i ektodermalnego. Pokrywa się to z wnioskami badań przeprowadzonych przez Jelous’a i Becker’a. Praca na poziomie podstawowym mikrokinezyterapii opiera się głównie na tkankach pochodzących z mezodermy, która posiada rytm życiowy o częstotliwości około 6 sekund co daje 10 cykli na minutę (tak jak sugerowała większość badaczy pracujących z rytmem życiowym). Jak wspomniano wcześniej z mezodermy pochodzą mięśnie, kości i skóra właściwa. Zatem wykorzystując rytm życiowy mamy możliwość badania wszystkich tych tkanek za pomocą dotyku. Mikropalpacja jest specyficzną formą badania tkanek wykorzystywaną w mikrokinezyterapii. Dzięki niej terapeuta ma możliwość analizy uszkodzeń oraz ich korekcji poprzez odtworzenie uszkodzenia na minimalnym poziomie. Podczas terapii bardzo ważne jest, aby ręce terapeuty znajdowały się rzeczywiście na tkance, która ma zamiar zbadać. Chodzi tutaj o taką głębokość palpacji, aby uzyskać informacje dotyczące skóry, mięśni lub kości. Przedstawia to poniższy rysunek. 7 8 Rycina 2: Różne metody palpacji w zależności od rodzaju tkanki [10]. W ten sposób można sprawdzić stan danej tkanki przejawiający się obecnością rytmu życiowego lub jego brakiem. Badanie można także wykonać poprzez próbę przemieszczenia palpowanych struktur. Jest to bardzo subtelny gest dający natychmiastową reakcję tkanki, która albo mu się poddaje i badający nie jest w stanie wyczuć żadnego oporu, albo jest nieruchoma, świadcząca o dysfunkcji. W przypadku mikropalpacji mięśni możemy spotkać się z kilkoma reakcjami osłuchiwanych tkanek. Mięsień nieuszkodzony daje bardzo małe odczucie naprzemiennego przesuwu w dwie strony zgodnie z rytmem 10 cykli na minutę. Tkanka uszkodzona daje kilka różnorodnych odczuć w zależności od rodzaju czynnika powodującego patologię. W pierwszym momencie palpacja daje odczucie całkowitej nieruchomości. Po chwili pojawia się wrażenie ciągłego zbliżania lub oddalania przyczepów mięśniowych w zależności czy uszkodzenie miało odpowiednio charakter pourazowy, czy nerwowy. Uszkodzenie sztuczne, czyli wywołane przez drugą osobę dla celów nauki mikropalpacji (np. zbliżenie lub oddalenie przyczepów innego mięśnia z tej 8 9 samej grupy mięśniowej, co mięsień badany przez terapeutę), daje uczucie ciągłego pociągania przyczepów mięśnia w tym samym kierunku. Rycina 3: Różne informacje możliwe do odebrania w czasie mikropalpacji mięśnia [10]. 2. Embriologia. Embrion w trzecim tygodniu życia składa się z trzech części: endodermy, mezodermy i ektodermy. Mezoderma, która rozwija się jako ostatnia, dzieli się na kolejne trzy części: mezodermę przyśrodkową (przyosiową), pośrednią i boczną. Każda z tych części daje początek różnym tkankom. Około 20. dnia życia mezoderma przyśrodkowa ulega podziałowi (metameryzacji) wzdłuż osi długiej i w płaszczyźnie poziomej. W efekcie powstają kuliste bloki komórek nabłonkowych zwane somitami, które w przekroju mają kształt zbliżony do trójkąta. Pod koniec 4 tygodnia w każdym somicie wyróżnić można trzy części: sklerotom, dermatom i miotom. 9 10 Rycina 4: Przekrój embrionu [5]. Sklerotom daje początek elementom kostnym, chrzęstnym i włóknistym tj. kręgom, żebrom oraz elementom łączących je stawów. Z dermatomu powstaje skóra właściwa oraz tkanka podskórna. Miotom ulega dalszemu podziałowi i można w nim wyróżnić mniejszą część leżącą grzbietowo w okolicy dermatomu- epimer oraz większą leżącą w brzusznie- hipomer. Powstają z nich mięśnie obsługujące stawy kręgosłupa. Z mezodermy pośredniej powstaje układ moczowo-płciowy. Mezoderma boczna znajduje się w części brzusznej embrionu i dzieli się na dwa listki: splanchnopleurę (listek trzewny) oraz somatopleurę (listek ścienny). Oba listki ograniczają przestrzeń nazywaną wewnątrzzarodkową jamą ciała. Splanchnopleura bierze udział w kształtowaniu mięśni gładkich narządów wewnętrznych, natomiast somatopleura tworzy mięśnie poprzecznie prążkowane głowy, kończyn i tułowia. 3. Badania statystyczne. Należy zaznaczyć, że materiał który jest nauczany na kursach mikrokinezyterapii nie jest zbiorem hipotez jakie wysnuwają autorzy- Daniel Grosjean i Patrice Benini. Zanim staną się one elementem programu szkolenia zostają zweryfikowane przez rzeszę najbardziej zaangażowanych i doświadczonych mikrokinezyterapeutów. W praktyce około 90% teorii zostaje odrzuconych jako błędne lub nieskuteczne, a jedynie 10% staje się integralną częścią terapii. 10 11 Brak zadowalających podstaw teoretycznych oraz sceptycyzm z jakim spotkała się mikrokinezyterapia nakłoniła jej twórców do przeprowadzania systematycznych badań statystycznych, które miały potwierdzić skuteczność tej metody. Takie badania są prowadzone od początku powstania metody i trwają nieprzerwanie do dzisiaj. Prym w tej dziedzinie wiedzie Francja, w której wykształciło się najwięcej terapeutów pracujących na co dzień mikrokinezyterapią. Badanie wykonane w Uniwersyteckim Centrum Medycznym w Besancon w 1983 roku miało potwierdzić zależność między łańcuchami mięśniowymi a organami wewnętrznymi. Eksperymentem objęto pacjentów mających dolegliwości ze strony jelita grubego. U większości z nich terapia przyniosła znaczący efekt. Działanie terapii zbadano w Saint Vallier na trzecioligowej drużynie koszykówki w sezonach 1992-1995. Celem było wyleczenie istniejących kontuzji oraz zminimalizowanie możliwości wystąpienia dalszych. Efekty pracy na przestrzeni kilku lat wykazały, że mikrokinezyterapia jest skuteczna w profilaktycznym zapobieganiu urazom, a także ma znaczny wpływ na szybsze wyleczenie. Efektem był awans drużyny do II ligi i zdobycie mistrzostwa. W latach 1985-1986 wykonano eksperyment w Briey na oddziale pulmunologicznym w celu sprawdzenia zastosowania mikropalpacji w wykrywaniu nowotworów. Wykazano istnienie zależności między obecnością nowotworu, a zablokowaniem specyficznych struktur związanych z grasicą. Badania statystyczne pozwoliły wysnuć wniosek, że 83% osób, które nie wykazują takiego zablokowania, nie mają także choroby nowotworowej. Wykonywane eksperymenty potwierdzają założenia stawiane przez twórców. Nadają także kierunek dalszych badań, które przyczyniają się do rozwoju metody 11 12 III. Metodyka mikrokinezyterapii. 1. Mezoderma przyśrodkowa. 1.1. Podział mięśni. Z miotomu mezodermy przyosiowej powstają trzy grupy mięśniowe, które początkowo uruchamiały kręgosłup i są to: • mięśnie osiowe pochodzące z części przyśrodkowej hipomeru- są to mięśnie, • które łączą dwa sąsiadujące ze sobą kręgi, mięśnie przyosiowe pochodzące z bocznej części hipomeru- te mięśnie łączą • dwa sąsiednie żebra, mięśnie podłużne pochodzące z epimeru- łączą więcej niż dwa kręgi lub żebra. Drugim istotnym kryterium podziału mięśni tej części embrionu jest poziom, z którego one pochodzą. Metamery kręgosłupa uległy nieznacznym zmianom. Inaczej jest w przypadku metamerów głowy. Twórcy mikrokinezyterapii oparli się na teorii embriologa Dollandera, który uważał, że czaszka rozwinęła się z 3 metamerów. Każdy z elementów znajdujących się w normalnym kręgu kręgosłupa, na poziomie głowy uległ znacznym przekształceniom, aby w pełni móc realizować swoją funkcję. Na przykład wyrostek kolczysty, który pełni m. in. funkcję ochraniającą rdzeń kręgowy, przekształcił się na poziomie kręgów czaszki w kości czołową (CR1), ciemieniową (CR2) i łuskę kości potylicznej (CR3), których zadaniem jest ochrona struktur mózgowia. Zmiany te zostały przedstawione w poniższej tabeli: 12 13 Tabela 1: Porównanie kości czaszki do typowego kręgu [11]. Do znacznych zmian doszło także na poziomie ogonowym u człowieka. W embrionie można odnaleźć znacznie więcej metamerów, niż kręgów u dorosłego człowieka. Anatomia sugeruje, że pozostałością kręgów ogonowych u człowieka jest kość guziczna, która składa się z 3-5 kręgów guzicznych. U zwierząt jednak ogon niekiedy składa się z kilkunastu kręgów. To skłoniło twórców mikrokinezyterapii do przeprowadzenia badań nad małpami ogoniastymi i bezogoniastymi. Seria wykonanych sztucznych urazów wykazała powstanie ograniczenia ruchomości w rejonie ogona u ogoniastych. Blokowanie tych samych mięśni u bezogoniastych nie powodowała natomiast zaburzenia rytmu życiowego na kości guzicznej, tylko na tylnej powierzchni uda. Badacze wysnuli zatem hipotezę, że u człowieka metamery ogona przekształciły się w kresę chropawą kości udowej i strefę tę podzielono na trzy części (LA1-3). Ponadto badania palpacyjne wykazały, że obszar wzdłuż kości strzałkowej jest związany z mięśniem podeszwowym i został on przydzielony do czwartego metameru ogona- LA4. Mięśnie osiowe podzielone zostały na 5 grup: Mięśnie metamerów czaszki (CR1, CR2, CR3)- są to mięśnie obsługujące gałkę oczną. Ponieważ nie ma możliwości bezpośredniego kontaktu ze wszystkimi przyczepami mięśniowymi, w terapii palpację wykonuje się w dole skroniowym na skrzydle większym kości klinowej. Do niego przyczepia się pierścień ścięgnisty wspólny, który jest pasmem powstałym z połączenia kilku ścięgien końcowych mięśni gałki ocznej. 13 14 Meta mer CR1 Nazwa mięśnia Przyczep początkowy Przyczep końcowy Skośny dolny oka Powierzchnia przyśrodkowa dolna gałki ocznej Powieka górna Powierzchnia przyśrodkowa gałki ocznej Powierzchnia dolna gałki ocznej Powierzchnia górna gałki ocznej Górna, boczna część gałki ocznej Powierzchnia boczna gałki ocznej Poniżej rynienki łzowej Dźwigacz powieki górnej Prosty przyśrodkowy oka Prosty dolny oka Prosty górny oka CR2 Skośny górny oka CR3 Prosty boczny oka Pierścień ścięgnisty wspólny Alternatywne miejsce palpacji Skrzydło większe kości klinowej w dole skroniowym Trzon kości klinowej Pierścień ścięgnisty wspólny Tabela 2: Mięśnie osiowe metamerów czaszki [wykonanie własne]. Rycina 5: Mięśnie okoruchowe [3]. Mięśnie podpotyliczne (C1, C2)- w tej grupie jedynym mięśniem niedostępnym palpacyjnie jest prosty głowy tylny mniejszy z przyczepem na guzku tylnym kręgu szczytowego. Aby opracować ten mięsień palpuje się wyrostek poprzeczny ww. kręgu. Natomiast mięsień skośny głowy dolny nie jest mięśniem osiowym, ale ze względu na topografię i funkcję stabilizującą głowy opracowuje się go podczas pracy w tej okolicy. 14 15 Nazwa mięśnia Prosty głowy tylny mniejszy (PGTM) Skośny głowy górny (SGG) Prosty głowy boczny (PGB) Prosty głowy tylny większy (PGTW) *Skośny głowy dolny (SGD) Przyczep początkowy Guzek tylny kręgu szczytowego (palpacja na wyrostku poprzecznym) Wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego Wyrostek poprzeczny Wyrostek kolczysty kręgu obrotowego Wyrostek kolczysty kręgu obrotowego Przyczep końcowy Kresa karkowa dolna kości potylicznej Boczny odcinek kresy karkowej dolnej Wyrostek sutkowaty Kresa karkowa dolna kości potylicznej, bocznie od PGTM Wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego Tabela 3: Mięśnie podpotyliczne [wykonanie własne]. Rycina 6: Mięśnie podpotyliczne [14]. Mięśnie metamerów od C2 do L5- mięśnie pochodzące z poszczególnych metamerów są do siebie podobne pod względem położenia i funkcji. Łączą one sąsiadujące ze sobą kręgi, stabilizują je oraz biorą udział we wspomaganiu ruchów zgięcia bocznego kręgosłupa. Mamy tutaj do czynienia z dwoma typami mięśni: • mięśnie międzypoprzeczne- łączą ze sobą sąsiednie wyrostki poprzeczne lub • odpowiadające im wyrostki żebrowe mięśnie międzykolcowe- znajdują się po obu stronach sąsiednich wyrostków kolczystych 15 16 Rycina 7: Mięśnie międzypoprzeczne i międzykolcowe [14]. Mięsień metamerów miednicy (SC1, SC2, SC3)- z tych metamerów powstał tylko jeden mięsień- półbłoniasty. Jego przyczep początkowy znajduje się na guzie kulszowym. Przyczep końcowy zaś dzieli się na trzy pasma, które przyczepiają się do nadkłykcia przyśrodkowego kości piszczelowej, więzadła podkolanowego oraz do powięzi goleni. Mięśnie metamerów ogona (LA1- LA4)- z tej okolicy pochodzą trzy mięśnie: obszerny pośredni, stawowy kolana oraz podeszwowy. Wszystkie ich przyczepy są dostępne w badaniu palpacyjnym. Metamer LA1, LA2 Nazwa mięśnia Obszerny pośredni LA3 Stawowy kolana LA4 Podeszwowy Przyczep początkowy Przednia powierzchnia trzonu kości udowej Przednia powierzchnia trzonu kości udowej, odcinek dolny Kłykieć boczny kości udowej Przyczep końcowy Guzowatość piszczeli Górna przednia powierzchnia torebki stawu kolanowego Guz piętowy, rozcięgno podeszwowe Tabela 4: Mięśnie osiowe metamerów ogona [wykonanie własne]. Mięśnie przyosiowe zostały podzielone na 6 grup: 16 17 Mięśnie metamerów czaszki (CR1, CR2, CR3)- są to mięśnie związane z narządami zmysłów słuchu i mowy. Żaden z mięśni tej grupy nie jest dostępny palpacyjnie. Dlatego korekty dokonuje się poprzez kontakt ze strukturami mającymi pośredni związek z danymi mięśniami. W założeniu mięśnie osiowe łączą dwa sąsiednie żebra lub struktury w które się one przekształciły. Dlatego mięsień naprężacz błony bębenkowej (CR1) koryguje się na łusce kości skroniowej i otworze słuchowym (błonie bębenkowej). Mięsień strzemiączkowy (CR2) opracowuje się między otworem słuchowym, a wyrostkiem sutkowatym. Do mięśni metameru CR3 należą mięśnie krtani. Ich lokalizacja była dla twórców niezwykle trudna, a z praktycznego punktu widzenia ich dokładna znajomość jest niepotrzebna. Ważniejsza okazuje się palpacja związana z projekcją skórną, na podstawie której odnajduje się strefy z zaburzonym rytmem życiowym. Mięśnie metamerów szyi od C1 do C7- mięśnie te w większości znajdują się w znacznym oddaleniu od okolicy szyi. Zostały one podzielone na trzy podgrupy: Dolna Środkowa Górna Grupa Metamer Mięsień C1 C2 C3 Bródkowo-językowy Językowo-gnykowy Przepona- część przednia C4 Przepona- część boczna C5 Przepona- część tylna C6 Dźwigacz odbytu: Łonowo- odbytniczy Łonowo-guziczny C7 Guziczny Przyczep początkowy Przegroda języka Kość gnykowa Przednia powierzchnia trzonów Th12L1 Przednia powierzchnia trzonów L1-2 Przednia powierzchnia trzonów L2-3 Spojenie łonowe Spojenie łonowe, kolec kulszowy Guz kulszowy Przyczep końcowy Trzon żuchwy Przegroda języka Wew. pow. żeber VII-VIII i wyrostka mieczykowatego Wew. pow. żeber VIII-X Wew. pow. żeber X-XII Zwieracz odbytu Szczyt kości guzicznej Tabela 5: Mięśnie przyosiowe metamerów szyi [wykonanie własne]. Mięśnie metamerów odcinka piersiowego (TH1-TH11)- mięśnie tej okolicy najpełniej odzwierciedlają swoje pierwotne przeznaczenie. Łączą one bowiem sąsiadujące ze sobą żebra przy użyciu mięśni międzyżebrowych zewnętrznych i wewnętrznych. W praktyce należy szukać mięśni urażonych na całej długości żebra. 17 18 Badanie jest utrudnione w przypadku urazu pod łopatką, lub pod piersiami u kobiet. Wtedy należy wykonać palpację w części żebra, która jest najbliżej urazu. Jest to trudniejsze w wykonaniu, ale możliwe i dające identyczny efekt terapeutyczny. Mięśnie metamerów odcinka lędźwiowego (TH12-L5)- do tej grupy zalicza się pięć mięśni. Ponieważ ich funkcje i topografia są bardzo zróżnicowane, zostały one podzielone na kolejne cztery podgrupy. Pierwszą tworzą mięśnie skośny wewnętrzny oraz czworoboczny lędźwi. Wypełniają one przestrzeń między ostatnim żebrem a grzebieniem talerza kości biodrowej, pełnią zatem funkcję podobną do mięśni międzyżebrowych. Druga grupa to mięsień lędźwiowy. Jego specyfika polega na tym, że odnaleziono pasma tego mięśnia w odcinku piersiowym kręgosłupa. Zakłada się, że pasma te mają za zadanie wzmocnienie funkcji mięśnia lędźwiowego. Ich korekta jest niezbędna w pracy z tym mięśniem. Trzecia grupa- mięsień biodrowy, nie wykazuje specyficznych cech w budowie. Czwarta grupa- mięsień pośladkowy wielki dziali się na trzy pasma, które różnią się przyczepami oraz strefami projekcji skórnej. Metame r Th12 Mięsień Przyczep początkowy Przyczep końcowy Skośny wewnętrzny Grzebień biodrowy, powięź piersiowolędźwiowa, więzadło pachwinowe Wyrostki żebrowe, grzebień biodrowy Przednie powierzchnie trzonów kręgowych Th12, L1 (Th1, Th2) L2,L3 (Th4, Th5) L4,L5 (Th7, Th8) Dół biodrowy Tylna część grzebienia talerza kości krzyżowej Kość krzyżowa i guziczna Więzadło krzyżowoguzowe Trzy dolne żebra, kresa biała, Czworoboczny lędźwi L1 L2 L3 L4 L5 Lędźwiowy Biodrowy Pośladkow y wielki (pasma) Górne Środkowe Dolne Żebro XII, wyrostki żebrowe Krętarz mniejszy Krętarz mniejszy Guzowatość pośladkowa Tabela 6: Mięśnie przyosiowe odcinka lędźwiowego [wykonanie własne]. 18 19 Mięśnie okolicy miedniczej (SC1, SC2, SC3)- metamery tego poziomu dały początek trzem mięśniom: gruszkowatemu, czworobocznemu uda oraz dolnej części pośladkowego wielkiego. Metame r SC1 Mięsień Przyczep początkowy Przyczep końcowy Gruszkowaty Krętarz większy SC2 Czworoboczny uda Powierzchnia miednicza kości krzyżowej Guz kulszowy SC3 Pasmo dolne pośladkowego wielkiego Kość guziczna Grzebień międzykrętarzowy Guzowatość pośladkowa Tabela 7: Mięśnie przyosiowe miednicy [wykonanie własne]. Mięśnie okolicy ogonowej (LA1, LA2, LA3)- z tych metamerów powstały głowy boczna i przyśrodkowa mięśnia czworogłowego, czyli obszerny boczny i obszerny przyśrodkowy. W zależności od metameru dzielą się one na części: górną, środkową i dolną. Części te mają swoje przyczepy na odpowiednich częściach warg kresy chropawej (bocznej lub przyśrodkowej), w zależności od mięśnia. Rycina 8: Podział mięśni obszernych [2]- własna adaptacja. 19 20 Mieśień metameru LA4- jest to mięsień podeszwowy, wspólny dla wszystkich grup mięśniowych mezodermy przyśrodkowej. Mięśnie podłużne zostały podzielone na 4 grupy: Mięśnie metamerów głowy (CR1, CR2, CR3)- mięśnie pierwszego metameru dzielą się na trzy podgrupy otaczające oko, nos i ucho oraz usta. Dodatkowo są ograniczone przez dwa mięśnie: obwodowy górny- potyliczno-czołowy oraz obwodowy dolny- szeroki szyi. Drugi metamer (CR2) tworzy część powiekową mięśnia okrężnego oka, która biegnie między więzadłami powiekowymi bocznym i przyśrodkowym, natomiast z trzeciego (CR3) powstaje mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy z przyczepami na rękojeści mostka, końcu mostkowym obojczyka oraz na wyrostku sutkowatym i kresie karkowej górnej. 20 21 Grupa Obwodowy górny Górna Środkowa Dolna Obwodowy dolny Mięśnie metameru CR1 Mięsień Nazwa łacińska Potyliczno Potyliczny Occipitofrontalis (venter occipitalis) -czołowy Czołowy Occipitofrontalis (venter frontalis) Okrężny oka (część oczodołowa) Marszczący brwi Podłużny Obniżacz brwi Zwężacz nozdrzy Rozwieracz nozdrzy Obniżacz przegrody Uszny przedni Uszny górny Uszny tylny Dźwigacz wargi górnej i skrzydła nosa Dźwigacz warg górnej Dźwigacz kąta ust Jarzmowy mniejszy Jarzmowy większy Śmiechowy Policzkowy Obniżacz kąta ust Obniżacz wargi dolnej Bródkowy Okrężny ust Ściskający wargi Szeroki szyi Orbicularis oculi Corrugator supercilii Procerus Depressor supersilii Compressor naris Dilatator naris Depressor septi Auricularis anterior Auricularis superior Auricularis posteriori Levator labii superioris alaeque nasi Levator labii superioris Levator anguli oris Zygomaticus minor Zygomaticus major Risorius Buccinator Depressor anguli oris Depressor labii inferioris Mentalis Orbicularis oris (część okrężnego ust) Platysma Tabela 8: Mięśnie podłużne metameru CR1 [wykonanie własne]. 21 22 Rycina 9: Mięśnie twarzy [3]. Mięśnie metamerów tułowia (C1-L5)- mięśnie te najpełniej odzwierciedlają pierwotną funkcję mięśni podłużnych, bowiem w swym przebiegu łączą ze sobą kilka kolejnych kręgów. Można je podzielić na trzy podgrupy w zależności od miejsca przyczepów mięśniowych: • kolcowo-kolcowe- łączą wyrostek kolczysty kręgu z wyrostkami kolczystymi • czterech kręgów znajdujących się poniżej, kolcowo-poprzeczne- łączą wyrostek kolczysty kręgu z wyrostkami poprzecznymi czterech kręgów poniżej, odpowiadają mięśniom półkolcowym i • wielodzielnym, poprzeczno-poprzeczne- łączą wyrostek poprzeczny kręgu z wyrostkami poprzecznymi czterech kręgów poniżej, w zależności od topografii odpowiadają mięśniowi najdłuższemu klatki piersiowej, szyi i głowy, a także biodrowożebrowemu 22 23 Rycina 10: Podział mięśni podłużnych tułowia [2]- własna adaptacja. Mięśnie metamerów miednicy (SC1, SC2, SC3)- z metamerów tej okolicy powstają mięśnie zewnętrzne miednicy: pośladkowe mały i średni, bliźniacze oraz zasłonowe. Meta mer SC1 Mięsień Przyczep początkowy Przyczep końcowy Pośladkowy średni Między kresą pośladkową przednią i tylną Między kresą pośladkową przednią i dolną Powierzchnia wewnętrzna błony zasłonowej Kolec kulszowy Powierzchnia zewnętrzna błony zasłonowej Guz kulszowy Krętarz większy Pośladkowy mały SC2 Zasłonowy wewnętrzny SC3 Bliźniaczy górny Zasłonowy zewnętrzny Bliźniaczy dolny Krętarz większy Dół krętarzowy Tabela 9: Mięśnie podłużne miednicy [wykonanie własne]. Mięśnie metamerów ogona (LA1, LA2, LA3)- z tej okolicy rozwinął się mięsień dwugłowy uda. Z metamerów LA1, LA2 jego głowa długa z przyczepem początkowym na guzie kulszowym, z metameru LA3 głowa krótka z przyczepem w środkowej części kresy chropawej. Obie głowy wspólnym ścięgnem kończą się na głowie strzałki. 1.2. Mikropalpacja skórna. 23 24 Skóra która powstała z danego dermatomu u dorosłego już człowieka wyemigrowała z rejonu odpowiadającego jej metameru i nie musi znajdować się w okolicy mięśnia pochodzącego z tego samego poziomu. Praktyka twórców mikrokinezyterapii pozwoliła odnaleźć i przyporządkować różne okolice powierzchni skóry do przynależnych im mięśni. Te obszary ciała zostały nazwane strefami projekcji (rzutowania) lub po prostu strefami skórnymi. Badanie owych stref pozwala na uzyskanie informacji o odpowiadających im mięśniach, ponieważ każda zmiana kondycji mięśnia daje zaburzenie rytmu życiowego na poziomie skóry. Nie dochodzi do tego zaburzenia w kierunku odwrotnym, czyli uszkodzenie skóry, np. skaleczenie lub oparzenie nie ma wpływu na zmianę kondycji mięśnia. Na podstawie badań palpacyjnych stwierdzono także, że wykonując badanie dwóch stref skórnych można uzyskać informację także o strefach zawartych między nimi. Daje to możliwość badania wielu mięśni jednocześnie i fakt ten wykorzystuje się przy wykonywaniu badania ogólnego poszczególnych grup mięśniowych mezodermy przyosiowej. Specyficznym mięśniem jest mięsień podeszwowy, bowiem pochodzi on ze wszystkich części mezodermy przyosiowej- jest on zatem mięśniem mieszanym. Dzięki niemu jesteśmy w stanie badać wszystkie trzy grupy mięśniowe. Każdy mięsień posiada dwie strefy skórne. Jedna z nich znajduje się na kończynie dolnej, a druga na tułowiu lub szyi. Strefy te różnią się od siebie wielkością niekiedy w znacznym stopniu i niektóre z nich są trudne do wykorzystania w celu mikropalpacji. Niemniej jednak w niektórych sytuacjach jak np. zaopatrzenie gipsowe złamanej kończyny, amputacja lub rozległa rana, strefy te okazują się niezastąpione. Poniższe fotografie przedstawiają strefy projekcji skórnej dla mięśni pochodzących z mezodermy przyśrodkowej. Poszczególne obszary ciała zostały oznaczone na podstawie skryptów z kursu Mikrokinezyterapii na poziomie A i B. Strefy projekcji poszczególnych grup mięśniowych dla łatwiejszego rozróżnienia zostały oznaczone kolorami: • mięśnie osiowe- niebieskim, • mięśnie przyosiowe- zielonym, • mięśnie podłużne- czerwonym, 24 25 • mięsień podeszwowy- czarnym. Zaznaczono także którego poziomu metamerycznego dotyczy dana strefa. Dla dokładniejszego pokazania granic obszarów skórnych zostały one podzielone ze względu na okolicę ciała, dlatego tym razem mięśnie różnych części miotomu nie zawsze są zaprezentowane oddzielnie. Ponadto uwzględniono tylko strefy duże i ważne z praktycznego punktu widzenia. Strefa mięśni osiowych metamerów czaszki (CR1,CR2,CR3)- zaczyna się w dole pachowym, a kończy na bocznej części klatki piersiowej na wysokości 8 żebra. Dzieląc ten obszar na 3 części uzyskamy strefy poszczególnych metamerów tej okolicy, czyli idąc od dołu pachowego w dół, odpowiednio CR1, CR2 i CR3. Dodatkowo dzieląc strefę CR1 na 5 równych części możemy uzyskać informację na temat konkretnych mięśni tego metameru, idąc od góry go dołu tej strefy: • mięsień dźwigacz powieki górnej, • mięsień skośny dolny oka, • mięsień prosty przyśrodkowy oka, • mięsień prosty dolny oka, • mięsień prosty górny oka. 25 26 Zdjęcie 1: Strefa projekcji mięśni osiowych metamerów czaszki [źródło własne]. Strefa na pośladkach i tylnej części ud- w tej dużej okolicy znajdują się strefy projekcji skórnej kilku grup mięśniowych: • mięśnie osiowe C1 (podpotyliczne)- na wysokości szpary stawu kolanowego, • mięśnie przyosiowe CR1, CR2, CR3- obszar krętarza większego oraz dolnej, bocznej okolicy fałdu pośladkowego, • mięśnie przyosiowe C1, C2- dolna, przyśrodkowa okolica fałdu pośladkowego, • mięśnie podłużne CR1, CR2, CR3- strefa grzebienia talerza kości biodrowej dla mięśnia potyliczno- czołowego (obwodowy górny). Dzieląc pośladek na część górną oraz dolną boczną i przyśrodkową otrzymamy odpowiednio strefy dla mięśni oka, ucha i nosa. Na tylnej powierzchni uda, idąc od góry znajdują się 26 27 strefy mięśni ust, szerokiego szyi (obwodowy dolny), okrężny oka- część powiekowa (CR2) oraz mostkowo-obojczykowo-sutkowy (CR3). Zdjęcie 2: Podział stref projekcji na pośladkach i udach [źródło własne]. 27 28 W przyśrodkowej, dolnej części uda znajdują się strefy rzutowania dla mięśni przyosiowych metamerów C3, C4, C5 (przepona) oraz w przyśrodkowej okolicy stawu kolanowego dla C6, C7. Zdjęcie 3: Strefa skórna mięśni przyosiowych metamerów szyi [źródło własne]. Strefa na przodzie klatki piersiowej- na powierzchni mostka i przyległych chrząstek znajduje się alternatywna strefa mięśni przyosiowych CR3, natomiast między obojczykiem i łukiem żebrowym alternatywna strefa mięśni podłużnych CR1, CR2, CR3. Strefa górnej części pleców- jest to strefa mięśni metamerów miednicy SC1, SC2, SC3. Znajduje się między krawędzią części zstępującej mięśnia czworobocznego a linią poziomą biegnącą na wysokości wyrostka kolczystego kręgu Th 9. Powyżej grzebienia łopatki znajduje się strefa mięśni osiowych. Dzieli się ona na 3 części i odpowiada odpowiednim poziomom metamerycznym SC1, SC2 i SC3 idąc od części przyśrodkowej do bocznej. Prowadząc linię pionową od połowy grzebienia łopatki w dół otrzymamy granicę między strefami mięśni przyosiowych i podłużnych. Te strefy również dzielą się na 3 części i od góry do dołu znajdują się strefy metamerów SC1, SC2, SC3. Strefa dolnej części pleców i bocznej powierzchni jamy brzusznej- znajduje się między łukiem żebrowym i grzebieniem talerza kości biodrowej. Jest to strefa metameru L5 mięśni przyosiowych, czyli konkretnie mięśnia pośladkowego wielkiego. Strefa z okolicy kręgowej biegnąc na boczną część jamy brzusznej jest podzielona na pionowe pasma odpowiadając częściom tego mięśnia: górnej, środkowej i dolnej. 28 29 Zdjęcie 4: Strefy rzutowania mięśni metamerów miednicy oraz przyosiowych L5 [źródło własne]. Strefy na podudziu- tutaj mamy do czynienia z trzema strefami. • Strefa na tylnej powierzchni podudzia- to strefa mięśni osiowych metamerów C2-L5. Znajduje się między dołem podkolanowym o guzem piętowym. Dzieli się na 3 równe odcinki odpowiadające mięśniom poszczególnych części kręgosłupa: szyjnej, piersiowej i lędźwiowej. *Poniżej na pięcie znajduje się mała strefa mięśni osiowych miednicy. 29 30 Zdjęcie 5: Strefy projekcji mięśni osiowych C2-SC3 [źródło własne]. • Strefa na przednio-przyśrodkowej powierzchni podudzia- to strefa mięśni przyosiowych Th1-Th11 (międzyżebrowe). Znajduje się na przyśrodkowej powierzchni piszczeli i biegnie aż do głowy I kości śródstopia. Dzieli się na 11 odcinków odpowiadającym mięśniom między sąsiednimi żebrami. • Strefa przednio-bocznej powierzchni podudzia- to strefa mięśni podłużnych C1L5. Biegnie od głowy kości strzałkowej do kostki bocznej i jest podzielona na 3 części odpowiadające mięśniom poprzeczno-poprzecznym, poprzecznokolcowym i kolcowo- kolcowym. Każda z tych podstref dzieli się na mniejsze obszary odpowiadające konkretnym mięśniom metamerów C1-L5. 30 31 Zdjęcie 6: Strefy projekcji na przodzie podudzia [źródło własne]. Strefy na stopie- to głównie strefy mięśni okolicy ogona, podeszwowego oraz mięśni przyosiowych Th12-L4. Mięśnie osiowe ogona mają strefę skórną na bocznej krawędzi stopy w jej tylnej połowie, przed nimi jest strefa mięśnia podeszwowegoobejmuje przednią część krawędzi stopy i V kość śródstopia. Mięśnie przyosiowe L1L4 mają strefę na grzbiecie stopy na szerokości III i IV palca. Mięśnie podłużne okolicy ogona- poniżej kostki bocznej, a przyosiowe przed i za tą strefą. Strefa Th12 mięśni przyosiowych znajduje się poniżej Th11- na przyśrodkowej powierzchni stawu śródstopno-paliczkowego palucha. 31 32 Zdjęcie 7: Strefy projekcji skórnej na stopie [źródło własne]. Strefy na szyi- znajdują się tutaj alternatywne strefy skórne dla mięśni okolicy ogonowej: • mięśnie podłużne ogona mają dużą strefę skórną na tylnej (głowa długa mięśnia dwugłowego- LA1, LA2) i bocznej (głowa krótka mięśnia dwugłowego- LA3) okolicy szyi, 32 33 Zdjęcie 8: Strefy projekcji mięśnia dwugłowego [źródło własne]. • mięsień podeszwowy wraz z mięśniami osiowymi okolicy ogonowej ma drugą, bardzo ważną ze względów praktycznych, strefę skórną między żuchwą, a kością gnykową, • mięśnie przyosiowe- na przedniej powierzchni szyi. 33 34 Zdjęcie 9: Strefy rzutowania mięśni osiowych i przyosiowych metamerów ogona na szyi [źródło własne]. 1.3. Metodyka terapii. Znajomość podziału mięśniowego ze względu na część miotomu i poziom metameryczny oraz stref projekcji jest podstawą dla skutecznej pracy mikrokinezyterapeutycznej z przyśrodkową częścią mezodermy. Na tym poziomie terapię rozpoczyna się od badania ogólnego wszystkich grup mięśniowych mezodermy przyśrodkowej po lewej i po prawej stronie ciała pacjenta. Aby szybko wykonać to badanie, korzystamy ze strefy skórnej mięśnia podeszwowego, który jak pamiętamy jest jedynym mięśniem mieszanym i daje informacje o wszystkich trzech grupach mięśniowych po danej stronie ciała. Należy zatem położyć ręce na strefach skórnych mięśni z najniższego i najwyższego poziomu metamerycznego i będą to odpowiednio strefy mięśnia podeszwowego oraz mięśni pochodzących z okolicy czaszki. Następnie wykonuje się ruch przesuwania tych stref w jednym czasie i w jednym kierunku- dogłowowym lub doogonowym i obserwuje ewentualne zaburzenia w rytmie życiowym tkanek, przejawiającym się oporem podczas tego ruchu. Kolejno 34 35 przechodzi się do następnych grup mięśniowych. W tym celu należy zmienić tylko położenie ręki na strefach czaszki, natomiast ręka palpująca strefę mięśnia podeszwowego jest w tym samym miejscu. Np. posługując się strefą mięśnia podeszwowego na V kości śródstopia oraz: • strefą CR1 dla mięśni osiowych w dole pachowym, • strefą CR1 dla mięśni przyosiowych w dolnej części krętarza większego, • strefą CR1 dla mięśni podłużnych na grzebieniu talerza biodrowego, To samo należy wykonać po drugiej stronie ciała. Można zatem zebrać ogólne informacje o stanie wszystkich mięśni pochodzących z mezodermy przyśrodkowej wykonując 6 gestów terapeutycznych. Z badania ogólnego nie można określić dokładnego miejsca urazu ani jego charakteru. Daje ono tylko informację, że uszkodzenie występuje wśród określonych mięśni po danej stronie ciała. W celu precyzyjnego ustalenia miejsca uszkodzenia trzeba przejść do dalszej części terapii. Polega ono na badaniu stref projekcji charakterystycznych dla danej grupy mięśni zgodnie z kolejnością metamerów, czyli zaczynając od metamerów czaszki, a na metamerach ogona kończąc. Pierwszym etapem jest badanie ogólne strefy. Aby je wykonać należy ułożyć ręce na zakończeniach strefy, dbając o precyzyjne określenie jej położenia, aby nie zebrać zafałszowanych informacji. Następnie wykonuje się ruch przesuwu i jeśli stwierdzi się uszkodzenie, należy wykonać palpację piętrową. Pozwala ona określić strefę rzutowania konkretnego mięśnia, a polega na stopniowym zbliżaniu jednej ręki do drugiej i wykonywaniu kontroli. Dzięki temu zmniejsza się obszar strefy skórnej i umożliwia określenie małego punktu dającego opór. Kolejnym etapem jest gest przeniesienia na przyczep mięśnia związanego z badaną strefą. Rękę która odnalazła punkt na strefie projekcji należy pozostawić na miejscu, natomiast drugą ręką powinno się poszukiwać oporu na jednym z przyczepów danego mięśnia. Następnie rękę ze strefy skórnej należy przenieść na drugi przyczep i odnaleźć wektor urazu świadczący o rodzaju uszkodzenia. Trudność w zbliżeniu przyczepów świadczy o urazie mechanicznym, natomiast ograniczenie ruchu podczas ich oddalania o urazie nerwowym. Na tym poziomie mikrokinezyterapii możliwa jest jedynie pełna korekta urazów mechanicznych. Urazy nerwowe wymagają wiedzy z wyższych stopni metody. Korekcja polega na wykonaniu ruchu w kierunku wolnym od 35 36 urazu i oczekiwaniu na reakcję mięśnia, którą jest delikatne zbliżenie przyczepów w przypadku urazów fizycznych. Doświadczenie terapeutów pozwoliło ustalić, że czas w sekundach potrzebny do wykonania korekty, odpowiada okresowi w latach jaki minął od danego uszkodzenia. W przypadku mięśni, które wyemigrowały z okolicy swojego pierwotnego metameru konieczna jest korekta II stopnia. Jest ona podobna do korekty urazu mechanicznego, ale w tym przypadku należy oddalić od siebie przyczepy mięśnia w stosunku do metameru. Np. w przypadku przepony (części przedniej) jej korekta II stopnia polega na oddaleniu przyczepów w okolicy trzonów Th12, L1 oraz w okolicy wyrostka mieczykowatego, względem metameru C3. Następnie należy ponownie wykonać badanie ogólne, aby określić czy istnieją dalsze uszkodzenia w danej grupie mięśni lub żeby sprawdzić efekty wykonanej terapii. Podsumowując metodyka pracy z mięśniami mezodermy przyśrodkowej składa się z następujących etapów: • badania ogólnego mięśni osiowych, przyosiowych i podłużnych po obu stronach ciała, • palpacji ogólnej stref projekcji charakterystycznych dla uszkodzonych grup mięśniowych, • palpacji piętrowej stref projekcji, • gestu przeniesienia, określenia wektora uszkodzenia i korekcji I stopnia, • w razie potrzeby korekcji II stopnia, • ponownego badania ogólnego. 2. Mezoderma boczna. Mezoderma boczna składa się z dwóch listków zarodkowych: somatopleury tworzącej umięśnienie poprzecznie prążkowane kończyn, oraz ze splanchnopleury, która z kolei tworzy mięśnie gładkie narządów wewnętrznych. Oba te listki łączą się ze sobą w okolicy struny pierwotnej, która daje początek jądrom miażdżystym krążków międzykręgowych. Dzięki temu połączeniu możliwa jest komunikacja między 36 37 wspomnianymi listkami, w konsekwencji czego uszkodzenie jednego daje konsekwencje w drugim listku. Mezoblast boczny został podzielony na drogi. W okolicy głowowej i ogonowej mezoblast boczny przeszedł znaczne modyfikacje, toteż został on podzielony na następujące części: • drogi łuków skrzelowych, • drogi górne (kończyny górnej), • drogi dolne (kończyny dolnej), • drogi miednicy, • drogi rejonu ogona. 2.1. Drogi tułowia Pojęcie drogi najłatwiej jest omówić na przykładzie tułowia. Jest 12 dróg tułowia, każda posiada 2 jądra miażdżyste, są one skojarzone z 12 narządami rejonu tułowia i dzielą się na drogi kończyny górnej i dolnej po 6 dla każdej z nich. Do każdej drogi zalicza się mięśnie uruchamiające kończyny i punkty kostnienia, które dają początek kościom kończyn. Stylopodium (ramię, udo) jest zbudowane z punktów pochodzących ze wszystkich 6 dróg danej kończyny. W zeugopodium (przedramię, podudzie) dochodzi już do pewnego oddzielenia elementów kostnych, a w autopodium (nadgarstek, dłoń lub kostka, stopa) można już rozróżnić elementy kostne charakterystyczne dla danej drogi. Jest to ważny fakt z punktu widzenia mikrokinezyterapii, ponieważ umożliwia przeprowadzenie badania ogólnego dla każdej z dróg tułowia. Rycina 11: Miejsce mikropalpacji dla kontroli ogólnej drogi [13]. 37 38 Rycina 12: Ogólna organizacja drogi [13]. Korekta mięśni mezodermy bocznej jest taka sama jak korekta mięśni mezodermy przyśrodkowej. Tutaj także mamy do czynienia z dwoma typami uszkodzenia, tj. urazowe (mechaniczne) i nerwowe. Zasadnicza różnica polega na lokalizacji urażonych mięśni. W mezodermie bocznej mięśnie nie mają swoich stref skórnych, dzięki którym można by je szybko zlokalizować. Twórcy zatem znaleźli inne rozwiązanie. Sekret tkwi w połączeniu między krążkami międzykręgowymi, a elementami kostnymi w autopodium (kość śródręcza lub śródstopia i paliczek bliższy palca). Mikropalpacja kostna tych dwóch elementów każdej drogi umożliwia stwierdzenie w niej uszkodzenia jakiejś podgrupy mięśniowej w przypadku ograniczenia ruchomości, lub braku uszkodzenia jeśli struktury nie wykazują restrykcji. Jest to badanie ogólne danej drogi. Można je także wykonać poprzez badanie oporu na danym segmencie kręgowym podczas gdy druga ręka palpuje dowolny inny segment, który jednak musi być nieuszkodzony. Aby odnaleźć konkretny mięsień lub mięśnie można wykorzystać jedną z trzech metod. 1. Palpacja mięśnia świadka. Mamy tutaj do czynienia z zasadą holografii. W myśl tej zasady każdy mięsień drogi zawiera informację o pozostałych jej mięśniach. Dzięki temu badając dowolny mięsień terapeuta jest w stanie zlokalizować ten, który jest przyczyną dysfunkcji w danej drodze. Każda droga posiada 5 grup mięśniowych, które uruchamiają: • element tułowia, • staw ramienny lub biodrowy, 38 39 • staw łokciowy lub kolanowy, • nadgarstek, lub staw skokowy, • śródręcze lub śródstopie i palce. Palpację można wykonywać na dowolnym mięśniu drogi, ale najłatwiej jest to robić na największym mięśniu- mięśniu świadku. Dzieląc go na 5 równych części otrzymuje się obraz 5 grup mięśniowych, a odnalezienie napięcia wskazuje uszkodzoną grupę. Trzymając teraz jedną rękę w miejscu napięcia można z łatwością odnaleźć pierwszy przyczep uszkodzonego mięśnia, następnie ręka znajdująca się na mięśniu świadku poszukuje drugiego przyczepu. Korekta wygląda identycznie jak w przypadku mięśni mezoblastu przyosiowego. Należy pamiętać, że uszkodzenia mięśni somatopleury mają wpływ na narząd wewnętrzny odpowiadający danej drodze. Tutaj także zgodnie z zasadą holografii dochodzi do częściowej dysfunkcji narządu, w zależności od poziomu uszkodzenia drogi. Dysfunkcja ta znika po korekcji mięśni, jednak nie w przypadku gdy uszkodzenie obejmuje mięsień świadek na całej długości, a także wszystkie mięśnie grupy. Wtedy należy wykonać korektę narządu. Wykonuje się ją między okolicą kręgową danej drogi, a dysfunkcyjnym narządem wewnętrznym. 2. Palpacja łuku żebrowego Palpację wykonuje się na łuku żebrowym od okolicy kręgu Th12 do wyrostka mieczykowatego. Odcinek ten dzieli się na 5 części, a ich badanie daje takie same informacje jak badanie mięśnia świadka konkretnej drogi. Nie można jednak zlokalizować konkretnych mięśni przy pomocy tej metody. Jest ona zatem pomocna w badaniu, ale nie umożliwia wykonanie pełnego zabiegu. 3. Palpacja kości śródstopia lub śródręcza i I paliczka palca. Ten rodzaj badania jest znacznie trudniejszy niż palpacja mięśnia świadka. Kości śródstopia lub śródręcza i I paliczka palca także podlegają zasadzie holografii. Dzieląc je na 5 części (kość śródstopia/śródręcza na 3, a paliczek na 2) otrzymujemy strefy odpowiadające grupom mięśniowym drogi w kolejności ich występowania- I grupa proksymalnie, V grupa dystalnie. 39 40 Rycina 13: Charakterystyczne miejsca kontroli grup mięśniowych drogi [13]. Poniższa tabela przedstawia drogi tułowia- ich grupy mięśniowe, piętro ciała, przyporządkowany narząd oraz miejsce palpacji na dłoni lub stopie przy kontroli ogólnej. Mięsień świadek każdej grupy został pogrubiony. 40 41 Piętro Narząd Grupa I Grupa II Grupa III Grupa IV Grupa V Palec Podobojcz Dwugłowy Nawrotny Przeciwsta Kciuk głowy, długi ykowy, ramienia, obły, zginacz wiacz głowy, długi piersiowy głowa prom. kciuka, szyi większy długa nadgarstka, zginacz tułów C1, C2 Naczynia Prosty przedni dłoniowy dł., krótki C2, C4 Jelito grube C5, C6 Serce zginacz kciuka, łokciowy przywodzic nadgarstka iel kciuka Czworoboczny, naramienn Odwracacz, Prostowniik napinacz ramienno- promieniowy el krótki podniebienia promienio długi i krótki kciuka miękkiego wy nadgarstka Poprzeczny y Odwodzici Wskazujący Dwugłowy ramienia języka, pochyłe głowa krótka Zginacz gł. Glistowate Śroodkowy palców, zginacz dł. kciuka, nawrotny czworoboczn y C7, Oskrzela Th1 Żwacz, Nadgrzebi Trójgłowy Odwodziciel Międzykost Serdeczny dźwigacz eniowy ramienia, dł. kciuka, gł. boczna prostownik łopatki ne kr. i dł, kciuka, prostownik wskaziciela Th2, Pęcherzy Piersiowy Th3 ki płucne mniejszy Kruczo- Ramienny ramienny Zginacz Zginacz kr. Mały część pow. palców i boczna przeciwsta wiacz palca małego Th4, Jelito Dwubrzuścowy Podgrzebi Trójgłowy Łokciowy, Odwodzici Mały część Th5 cienkie , łopatkowo- eniowy, ramienia, prostownik el palca gnykowy, obły głowa dł. i łokc. 41 przyśrodkowa 42 równoległoboc mniejszy przyśrodko nadgarstka, zny wa małego prostownik palca małoeo, prostownik palców Th6, Śledziona Podłopatkowy, Skośny Th7 zębaty przedni Krawiecki zew. Piszczelowy Odwodzici Paluch część tylny brzucha Th8, Wątroba Th9 el i zginacz przyśrodkowa kr. palucha Poprzeczny Grzebienio Więzadła Piszczelowy Przywodzic Paluch część brzucha wy, przedni krzyżowe iel palucha boczna przywodzi ciele Th10, Żołądek Th11 Zwieracz Prosty gardłą, brzucha dźwigacze część żeber dolna Prosty uda Trójgłowy Zginacz kr. Palec II stopy łydki palców Th12, Dwunastn Poprzeczny kl. Piramidow Smukły Zginacz dł. Czworoboc Palec III L1 ica piers., y, prosty palców i zny podżebrowe brzucha palucha podeszwy, cz. górna L2, L3 L4, L5 stopy glistowate Woreczek Skrzydłowe, Obły Naprężacz Prostownik Prostownik Palec IV żółciowy najdł, i większy, powięzi dł. palców i kr. palców i stopy półkolcowy najszerszy szerokiej palucha, palucha, głowy grzbietu strzałkowy międzykost trzeci ne Trzustka Skroniowy, Zębaty Półścięgnis Strzałkowy Przeciwsta Palec V stopy płatowaty tylny ty, głowy i szyi górny i podkolanow odwodzicie dolny y l, zginacz długi i krótki wiacz, kr. palca małego Tabela 10: Wykaz dróg tułowia, ich mięśni, miejsc kontroli ogólnej oraz przypisanych narządów [wykonanie własne]. 42 43 Rycina 14: Szczegółowa organizacja drogi na przykładzie drogi VII kończyny dolnej [13]. 2.2. Łuki skrzelowe. Łuki skrzelowe powstają w okolicy głowowej embriony jako pofałdowania przypominające skrzela u ryb, stąd ich nazwa, i jest ich sześć. Powstają między wklęsłościami, które dają początek elementom kostnym i chrzęstnym oraz 43 44 wypukłościami, z których powstają worki trzewne. Dwa pierwsze zawiązki kostne tworzą szczękę i żuchwę dlatego w mikrokinezyterapii nazywane są łukami gębowymi (AB- z franc. arcs buccaux), dwa kolejne tworzą połowy kości gnykowej (AH- z franc. arcs hyoidiens), a z dwóch ostatnich powstają chrząstki krtani (AP- z franc. arcs pharyngiens). Z worków trzewnych (odpowiadających splanchnopleurze) powstają narządy przyporządkowane do odpowiednich łuków: • AB-szyszynka, podwzgórze, przysadka, • AH- migdałki, gruczoł przytarczyczny, grasica, • AP- gruczoły łzowe i ślinianki, tarczyca, przełyk. Mięśnie tej okolicy dzielą się na górne i dolne dla każdego łuku. Mięśnie AB Górne podniebienno-językowy bródkowo-gnykowy, Dolne rylcowo-językowy AH AP podniebienno-gardłowy, żuchwowo-gnykowy tarczowo-gnykowy rylcowo-gnykowy, rylcowo-gardłowy, mostkowo-gnykowy mostkowo-tarczowy Tabela 11: Mięśnie łuków skrzelowych [wykonanie własne]. Aby zlokalizować urażony mięsień wykonuje się palpację kostną między dowolnym kręgiem, a kośćmi czaszki: czołową dla AB, ciemieniową dla AH i potyliczną dla AP. Po ustaleniu uszkodzenia bada się daną kość względem szczęki oraz żuchwy, opór w tych okolicach świadczy o urażeniu odpowiednio górnych lub dolnych mięśni. W przypadku braku ruchomości jednocześnie w szczęce i w żuchwie można stwierdzić uszkodzenie narządu Korektę mięśni i narządów wykonuje się według wcześniejszego schematu. 2.3. Drogi rejonu miednicy. Mięśnie pochodzące z mezodermy bocznej tej okolicy przekształciły się w zwieracze. W zależności od poziomu są to: • Sc1- zwieracz moczowy- sphincter urinaire (SU), 44 45 • Sc2- zwieracz genitalny- sphincter genital (SG), • Sc3- zwieracz analny- sphincter anal (SA). Ze splanchnopleury powstały mięśnie gładkie zwieracza moczowego, pochwy lub prącia oraz wewnętrzne mięśnie odbytu. Mięśnie poprzecznie prążkowane jakie powstały z tego rejonu to zwieracz cewki moczowej (SU), opuszkowo-gąbczasty i kulszowo-jamisty (SG), zwieracz zewnętrzny odbytu (SA). Badanie tego rejonu wykonuje się wychodząc z poziomu sąsiedniego, czyli jedna dłoń palpuje rejon XII drogi kończyny dolnej lub LA1, a druga poszczególne kości z poziomu miednicy. Napotkany opór świadczy o uszkodzeniu mięśnia. Poszukiwanie urazu w tej okolicy jest specyficzne, ponieważ wymaga ustabilizowania wszystkich twardych przyczepów mięśniowych. W tym celu należy jedną rękę ułożyć na kości łonowej, a palce drugiej na kości guzicznej i guzie kulszowym jednocześnie palpując okolicę krocza w poszukiwaniu ewentualnych oporów. Korekta mięśniowa przebiega tak jak dotychczas. 2.4. Drogi rejonu ogona. Drogi tej okolicy związane są z układem moczowo-płciowym. Co prawda układ ten pochodzi z mezodermy pośredniej, jednak ze względów praktycznych został przyporządkowany do jej bocznej części. Składa się z 3 elementów, z których rozwijają się poszczególne narządy mające relacje z tą okolicą i są to: • przednercze zawierające kanał Müllera, który tworzy jajowody i macicę u kobiet, u mężczyzn zaś prostatę i przyczepek jądra, • pranercze z ciałem Wolffa, z którego rozwijają się nadnercza i jajniki lub jądra oraz jajowody bądź też nasieniowody, • nerka właściwa z pęcherzem moczowym, które są połączone przewodem moczowym. Do tych narządów dołączono także gruczoły piersiowe, ponieważ w czasie mikropolpacji wykazują one takie same objawy uszkodzenia. Powyższe narządy zostały oznaczone skrótem BA (bandelette anterieure), czyli pasma przednie, ponieważ ich palpację wykonuje się właśnie z przodu. Ponadto dokonano dalszego podziału ze względu na umiejscowienie: S (superieure)- górne, M (moyenne)- środkowe, I 45 46 (inferieure)- dolne, odpowiednie narządy zostały także ponumerowane. Przedstawia to poniższa tabela. Pochodzenie Nazwa Splanchnopleura embriologiczne Przednercze Pranercze BAS BAM Nerka właściwa BAI Numeracja Kobiety Mężczyźni Gruczoł piersiowy, Gruczoł piersiowy, BA1 Macica Prostata BA2 Nadnercze Nadnercze BA3 Jajniki Jądra BA4 Nerka Nerka BA5 Pęcherz moczowy Pęcherz moczowy BA6 Tabela 12: Podział narządów pochodzących z dróg okolicy ogona [11]. Każda podgrupa posiada także 5 właściwych sobie połączeń z elementami kostnymi z przodu ciała dla BAS, z boku dla BAM i z tyłu dla BAI: • BAS- (I) kość skroniowa, (II) kość gnykowa, (III) mostek, (IV) wyrostek mieczykowaty, (V) spojenie łonowe, • BAM- (I) kość jarzmowa, podniebienna i skroniowa; (II) obojczyk i łopatka, (III) żebra, (IV) grzebień kości biodrowej, (V) guz kulszowy, • BAI- (I) kręgi czaszki, (II) kręgi szyjne, (III) kręgi piersiowe, (IV) kręgi lędźwiowe i (V) kręgi krzyżowe. Badanie tej strefy jest podzielone na kilka etapów: • badanie ogólne- przypomina ono bardziej badanie mięśni mezoblasu przyśrodkowego, ponieważ odnajdujemy tutaj odpowiednie strefy skórne. Dzieląc powierzchnię kończyny górnej linią od środka palca środkowego do bruzdy międzyguzkowej otrzymuje się dwie strefy, po stronie promieniowej dla BAS, po łokciowej dla BAM. Strefa BAI znajduje się na przedniej powierzchni uda. Wykonuje się badanie ogólne, po stwierdzeniu urazu bada się poszczególne strefy uwzględniając palpację piętrową. Strefy alternatywne znajdują się na brzuchu. Każda strefa dzieli się na 5 części, a każda z nich odpowiada 46 47 właściwemu połączeniu z elementami kostnymi- (I) proksymalnie, (V) dystalnie. • Wychodząc z urażonej strefy skórnej należy określić organ, którego ona dotyczy. W tym celu bada się okolicę chrząstek żebrowych. Numer narządu odpowiada żebru na którym odnajduje się ograniczenie. • Kolejnym etapem jest palpacja narządu, który określiło się poprzez badanie na chrząstkach i odnalezienie restrykcji, której często towarzyszy ból. • Następnie należy wykonać korekcję narządu względem właściwym mu elementom kostnym. Układ moczowo-płciowy wykazuje jedynie urazy nerwowe, toteż terapia na tym poziomie powinna być uzupełniona o techniki pracy z układem nerwowym. W przeciwnym wypadku objawy towarzyszące uszkodzeniom narządów dróg ogona prawdopodobnie ponownie ujawnią się po kilku dniach lub tygodniach. Rycina 15: Strefy skórne oraz punkty kostne dróg okolicy ogona [13]. 47 48 IV. Podsumowanie. Zaprezentowane w niniejszej pracy techniki mikrokinezyterapeutyczne mają zastosowanie w wielu dziedzinach fizjoterapii. Autorzy metody wykazali jej skuteczność zarówno w przypadku pacjentów onkologicznych, cierpiących na dolegliwości ze strony układu pokarmowego, problemy związane z układem ruchu, a także u czynnych sportowców. Praca z mięśniami mezodermy przyśrodkowej znajduje zastosowanie w dolegliwościach bólowych głowy, kręgosłupa, okolic żeber, miednicy i kończyn dolnych, w szczególności kolan. Korekcja tkanek pochodzących z metamerów czaszki skutecznie usuwa migrenowe bóle głowy i oczu, niekiedy także problemy ze słuchem, koncentracją, pamięcią i bezsennością. Napięcie mięśni podpotylicznych może powodować napięcie czepca ścięgnistego, a co za tym idzie dalsze dolegliwości okolicy głowy. Ucisk spowodowany na nerw błędny jest częstą przyczyną mdłości nasilających się, np. w przypadku choroby lokomocyjnej. Uszkodzenie w obrębie przepony może w konsekwencji być przyczyną trudności z oddychaniem, a nawet niewydolności oddechowej, a także zaburzeń trawienia i krążenia. Szereg problemów pochodzących z mezodermy bocznej jest związany z bólami i ograniczeniami ruchomości w rejonie kończyn, a także z dysfunkcjami narządów należących do uszkodzonych grup, np. problemy jelitowe w przypadku uszkodzenia drogi II, lub infekcja oskrzeli lub problemy z oddychaniem przy uszkodzeniu dróg IV i V. Wszystkie te dolegliwości mogą w bardzo łatwy sposób zostać usunięte za pomocą technik opisanych w III rozdziale tej pracy, pod warunkiem, że ich przyczyną są urazy mechaniczne. W przeciwnym razie problemy znikną, ale na krótki czas od kilku do kilkunastu dni. Niemniej jednak wyraźnie widać bardzo szerokie spektrum zastosowania mikrokinezyterapii w pracy terapeutycznej. Daje ona duże możliwości już na początku nauki, a należy pamiętać, że zaprezentowane techniki stanowią tylko część technik podstawowych. Ich uzupełnienie, a także nauka metody na wyższym poziomie mogą znacznie powiększyć warsztat narzędzi, które każdy terapeuta jest w stanie wykorzystać w trakcie codziennej pracy. 48 49 V. Bibliografia. [1] Bartel H.; „Embriologia, podręcznik dla studentów”, Wydawnictwo lekarskie PZWL 2007 [2] Bartel H.; „Embriologia medyczna, ilustrowany podręcznik”, Wydawnictwo lekarskie PZWL 2008 [3] Batkiewicz W.; „Mikrokinezyterapia”, Kwartalnik Refleksoterapia Nr 3/2010 [4] Benini P., Grosjean D.; „Mikropalpacja, podstawa mikrokinezyterapii”, Centre de Formation de la Microkinesitherapie 1999 [5] Benini P., Grosjean D.; „Podręcznik praktyczny mikrokinezyterapii. Mięśnie. Tom II” Centre de Formation de la Microkinesitherapie 1996 [6] Benini P., Grosjean D.; „Podręcznik praktyczny mikrokinezyterapii. Układ nerwowy, błony śluzowe. Tom II”, Centre de Formation de la Microkinesitherapie 1999 [7] Benini P., Grosjean D.; „Skrypty kursu Microkinezyterapii poziomu A,B,C”, Centre de Formation de la Microkinesitherapie 2009 [8] Chaitow L.; „Manipulacje czaszkowe, teoria i praktyka”, DB Publishing, Warszawa 2010 [9] Grosjean D.; „Pospolite Lumbago - sondaż wśród 300 osób cierpiących na Lumbago", Medycyna Manualna nr 2i3 s. 24-28 Głogów 2006 [10] Ignasiak Z.; „Anatomia narządów wewętrznych i układu nerwowego człowieka”, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2008 [11] Ignasiak Z.; „Anatomia układu ruchu”, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2007 [12] Netter F. H.; „Atlas anatomii człowieka”, Elsevier Urban & Partner, 2008 [13] Myers T. W.; „Taśmy anatomiczne”, DB Publishing, Warszawa 2010 [14] Sadler T. W.; „Embriologia lekarska”, Med Tour Press International, Warszawa 1993 49 50 [15] Schultz R. L.; Feitis R., „Nieskończona sieć. Anatomia powięzi w działaniu”, Virgo, Warszawa 2011 [16] Sutherland W. G.; „The Cranial bowl”, Free Press Company, Minesota 1939 [17] Walenda M.; „Mikrokinezyterapia”, Generacja magazyn środowisk osób starszych Nr 4/2012 [18] www.microkinesitherapie.com [19] www.mikrokinezyterapia.org [20] www.marekwalenda.pl [21] www.microkinesi.de [22] www.mikrokinezyterapia.net 50 51 .......................................... Wrocław, dnia............................. (imię i nazwisko) Wydział............................. Kierunek............................ Studia................................. Nr albumu.......................... OŚWIADCZENIE Wyrażam zgodę na udostępnianie mojej pracy dyplomowej pod tytułem: ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. …………………..……………………….. (podpis studenta) 51 52 .......................................... Wrocław, dnia............................. (imię i nazwisko) Wydział............................. Kierunek............................ Studia................................. Nr albumu.......................... OŚWIADCZENIE AUTORSKIE Oświadczam, że niniejszą pracę dyplomową przygotowałem samodzielnie, korzystając z literatury wymienionej w bibliografii. Praca ta nie była w całości, ani w części przez nikogo przedkładana do żadnej oceny i nie była publikowana. …………………..……………………….. (podpis studenta) 52
