Izomery prolaktyny i ich Funkcja biologiczna

)ZOMERYPROLAKTYNYIICHFUNKCJABIOLOGICZNA
)SOMERSOFTHEPROLACTINANDTHEIRBIOLOGICALFUNCTION
0ROFDRHABNMED&LORIAN2YSZKA
DRHABNFARM"ARBARA$OLIÊSKA
MGRCHEMII,UCYNA,ESZCZYÊSKA
&ARMACEUTYCZNY:AKŒAD.AUKOWO†0RODUKCYJNY`")/#(%&!n3OSNOWIEC
gL’SKI5NIWERSYTET-EDYCZNYW+ATOWICACH+ATEDRAI:AKŒAD&ARMACJI3TOSOWANEJ3OSNOWIEC
0RACENAUKOWEFINANSOWANEZEuRODKÌWNANAUKÃWLATACH†JAKOPROJEKTBADAWCZY.R.
Streszczenie.
Prolaktyna jest najbardziej wszechstronnym hormonem przysadki mózgowej. Ulega licznym modyfikacjom: posttranslacyjnym (proteoliza, glikozylacja,
fosforylacja, sulfatacja, deamidacja) i wynikającym
z występowania różnych wariantów genu. Może tworzyć formy wielkocząsteczkowe: dimery, polimery,
agregaty. Pobudza rozwój gruczołu sutkowego, inicjuje i podtrzymuje laktację u ssaków, stymuluje instynkt
macierzyński, hamuje wydzielanie hormonów gonadotropowych i ich działanie na gonady. Odpowiada za
osmoregulację u ryb, zagnieżdżenia u ptaków, pobudza
wzrost tkanek wola u niektórych ptaków i wytwarzanie w nim wydzieliny służącej do odżywiania piskląt,
wzrost i metamorfozę u płazów. Uczestniczy w metabolizmie węglowodanów i lipidów.
Abstract:
Prolactin is the most versatile pituitary gland hormone.
It undergoes many posttranslational modifications (like
proteolysis, glycosylation, phosphorylation, sulfation,
deamidation) and also variant of gene related modifications. Prolactin may compose macromolecular forms
like dimers, polymers, aggregates. It stimulates mammary gland development, initiates and sustains lactation
in mammals, stimulates maternal instinct, inhibits gonadotrophic hormones release and their activity on gonads. Moreover it is responsible for osmoregulation in
fishes, birds nesting, stimulates goitre tissues growth in
some birds and its secrete production for nestlings feeding, it also is responsible for the growth and metamorphosis in amphibians. It participates in carbohydrates
and lipids metabolism.
Słowa kluczowe:
prolaktyna, izomer, hiperprolaktynemia, modyfikacja
posttranslacyjna
Keywords:
prolactin, isomer, hyperprolactinaemia, posttranslational modifications
'˜ ւ
Prolaktyna (PRL, mammotropina, laktotropina) jest hormonem białkowym przedniego płata przysadki mózgowej.
Wydzielana głównie przez komórki kwasochłonne oraz w
mniejszym stopniu pozaprzysadkowo przez neurony, błonę
doczesną, komórki śródbłonka naczyń, skóry, gruczołu krokowego, a także przez komórki układu immunologicznego,
głównie limfocyty T. Liczne badania dowiodły, że prolaktyna
dzięki swej niezwykłej aktywności jest najbardziej wszechstronnym hormonem przysadki mózgowej [1,2,3,4]. Prolaktyna występuje u wszystkich gatunków kręgowców: ryb, gadów, płazów, ptaków i ssaków, w tym również u naczelnych.
Mimo różnic gatunkowych nie jest ona swoista gatunkowo.
COPYRIGHT‚'RUPADR!2+WIECIÊSKIEGO
)33.†
U różnych gatunków odznacza się wysokim stopniem homologii sekwencji reszt aminokwasowych w pojedynczym
łańcuchu peptydowym i podobną masą cząsteczkową (22 –
23 kDa). Różnice w budowie między prolaktyną z przysadek
ludzkich i zwierzęcych sięgają 22% dla sekwencji prolaktyny
świńskiej, a do 30% dla prolaktyny wołowej [1,2,3,5,6].
|u- | –|‚ly-ŸlŸ‚–|q-p ¬y-ŸXŸi|–u|y¬Ÿ
|Ÿ-p ¬ªy|²AlŸq-p |aRy|ªRoŸlŸª®–|˜ |ªRo
Komórki kwasochłonne przysadki mózgowej wytwarzają dwa hormony somatotropinę i prolaktynę. Homologia
budowy hormonów pokazuje, że pochodzą one od wspólnego prekursora, lecz w wyniku ewolucji i mutacji nastą-
&ARMACEUTYCZNY
0RZEGL’D.AUKOWY
–ŸœkUŸžŸ¤°°U
piło zróżnicowanie ich czynności. Somatotropina ludzka
wykazuje aktywność wzrostową ok. 2 j.m.1/mg i laktogenową ok. 12 j.m./mg. Natomiast prolaktyna ludzka wykazuje
1/30 aktywności wzrostowej somatotropiny ludzkiej, a jej
aktywność laktogenowa jest wyższa i wynosi 30 j.m./mg.
Aktywność hormonalna i immunologiczna obu hormonów
jest trwała w szerokim zakresie wartości pH i w podwyższonej temperaturze (lecz działającej krótko). Badania fizyko-chemiczne wykazały, że u obu hormonów pod wpływem
kwaśnego roztworu zawierającego mocznik następuje zmiana właściwości optycznych i hydrodynamicznych.
Wywodzenie się hormonu laktogenowego i wzrostowego od ewolucyjnie wspólnego genu, wywołuje ich zbieżną aktywność biologiczną. Owcza prolaktyna po podaniu
u człowieka ma działanie typowe dla somatotropiny np. hyperkalcemia. Natomiast u gołębia podwyższa poziom cukru
we krwi, zwiększa zasoby glikogenu i tłuszczu w wątrobie,
u jaszczurek powoduje przyrost masy ciała. Wykazano również, że wołowa somatotropina może pełnić funkcje prolaktyny w zespole hormonów wywołujących wzrost gruczołu
mlecznego i laktogenezę u myszy i w hodowli tkankowej.
Somatotropina wykazuje również działanie hypo- i hyperglikemiczne. Fragment peptydu o sekwencji 44-77 ma właściwości hyperglikemiczne, a peptyd sekwencji 177-191
działanie diabetogenne. Podobny peptyd został wyizolowany z przysadek bydlęcych i jest bliski prolaktynie [3].
W 1971 roku wyizolowano z przysadek wołowych inny
izomer prolaktyny – laktosomatotropinę (m.cz. 20 kDa)
posiadającą podobnie jak ludzka somatotropina aktywność
wzrostową (tibia test) i laktogenową (test stymulacji wola
gołębia). Wykazano jej duże podobieństwo do prolaktyny
wołowej [8,9]. Wydajność tego hormonu wynosi 800 j.m./
kg, przy aktywności wzrostowej 0,9 j.m./mg i laktogenowej 8 j.m./mg. Od prolaktyny laktosomatotropina różni się
aktywnością (PRL – 20-25 j.m./mg) i sekwencją reszt aminokwasowych w pozycjach 40,73,77-79,107,164,187,189 i
193 na ogólną ilość 197 [3].
¥ypAoRŸ‚–|q-p ¬y¬
Prolaktyna pełni w ustroju wiele funkcji. Pobudza rozwój gruczołu sutkowego, inicjuje i podtrzymuje laktację
u ssaków, stymuluje instynkt macierzyński, hamuje wydzielanie hormonów gonadotropowych i ich działanie na gonady
(prawdopodobnie w ten sposób hamuje owulację), ponadto
odpowiada za osmoregulację u ryb, zagnieżdżenia u ptaków,
pobudza wzrost tkanek wola u niektórych ptaków (np. gołębi, pingwinów cesarskich) i wytwarzanie w nim wydzieliny
służącej do odżywiania piskląt, odpowiada za wzrost metamorfozy u płazów, uczestniczy w metabolizmie węglowodanów i lipidów [1,5,7].
Znany jest związek pomiędzy układami: nerwowym,
dokrewnym i odpornościowym. Dowiedziono, że jednym
z hormonów mogącym modyfikować odpowiedź immunologiczną może być prolaktyna poprzez znajdujące się swoiste
receptory błonowe (PRL-R) zlokalizowane w różnych miejscach układu immunologicznego (komórki pnia, komórki T
i B, monocyty, makrofagi, komórki NK2, neutrofile, komórki
1 j.m. – jednostka międzynarodowa
2 komórki NK – główna grupa komórek układu odporno-
&ARMACEUTYCZNY
0RZEGL’D.AUKOWY
nabłonkowe grasicy). Prolaktyna pobudza wydzielanie przez
komórki immunoglobulin i cytokin np. IL-1β, IL-6, czynnika martwicy nowotworów (TNF) i interferonu-γ [4,8,9]. Badania wykazały, że cytokiny prozapalne (IL-1, IL-2, IL-6)
po podaniu dożylnym zwiększają stężenie PRL w surowicy krwi. Może to świadczyć o związku między układami
immunologicznym i neurohormonalnym. Prawdopodobny
jest udział PRL w patogenezie różnych chorób autoimmunologicznych np. w układowych chorobach tkanki łącznej,
w tym tocznia rumieniowatego układowego (TRU), reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), zespołu Sjögrena, seronegatywnych zapaleń stawów [4,9]. U chorych z aktywnym
TRU zaobserwowano prolaktynę o masie cząsteczkowej 11
kDa i 60 kDa. Natomiast stężenie PRL o masie 130 kDa
było 10-krotnie wyższe u pacjentów z TRU nieaktywnym
niż u pacjentów z aktywną postacią choroby. Prawdopodobnie prolaktyna bierze udział w patogenezie objawów ze strony obwodowego układu nerwowego (OUN) u chorych na
TRU. Podwyższone stężenie prolaktyny zwiększa również
ryzyko rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS).
Zachorowania na RZS wzrasta w okresie poporodowym
i podczas karmienia piersią, czyli w okresie hiperprolaktynemi (HPRL). Aktywność RZS zmniejsza się w okresie
ciąży i terapii antagonistami dopaminy hamującymi wydzielanie PRL [4,9,10].
Prolaktyna bierze udział w regulacji ilości snu REM3 poprzez jego stymulację. Zależność tą zaobserwowano u kotów, królików i szczurów. U szczurów prolaktyna zamienia
sen REM tylko w fazie świetlnej. Szczury z hiperprolaktynemią po przeszczepie komórek przysadki wykazują wzrost
ilości snu REM i niewielki wzrost ilości snu NREM4 w ciągu
dnia. Podczas długotrwałego podawania prolaktyny zaobserwowano wzrost ilości snu NREM, efekt podobny do tego
jaki wywołuje hormon wzrostu. Ilość snu REM i NREM
wzrasta u samic szczurów z hiperprolaktynemią, będących
w ciąży urojonej. Wewnątrz-mózgowa prolaktyna stymuluje
sen REM w warunkach fizjologicznych, natomiast przysadkowa prolaktyna dodatkowo stymuluje sen podczas stresu.
Ważnym mediatorem snu REM, oprócz PRL, jest również
wazoaktywny peptyd jelitowy (VIP). Podanie przeciwciał
anty-PRL blokuje sen REM powodowany przez PRL, natomiast podanie w postaci iniekcji VIP wywołuje fazę REM
i wydzielanie PRL mRNA w podwzgórzu [11].
Tak szerokie spektrum działania prolaktyny możliwe jest
dzięki temu, iż występuje ona w kilku odmianach molekularnych. Powstają z posttranslacyjnych modyfikacji oraz dzięki czynnikom genetycznym (różne warianty genu wynikają
z występowania więcej niż jednej kopii lub alternatywnego
składnika genu) [2,5,12].
Analiza chromatograficzna surowicy krwi i wyciągów
przysadkowych ujawniła trzy formy PRL:
- mała prolaktyna (little PRL) – m.cz. 22-25 kDa
- duża prolaktyna (big PRL) – m.cz. 40-50 kDa
- bardzo duża, zagregowana prolaktyna (big big PRL) –
m.cz. > 50 kDa
ściowego odpowiedzialna za zjawisko naturalnej cytotoksyczności
3 REM – faza snu, w której występują marzenia senne
4 NREM – faza snu głębokiego
COPYRIGHT‚'RUPADR!2+WIECIÊSKIEGO
)33.†
–ŸœkUŸžŸ¤°°U
|–u¬Ÿ‚–|q-p ¬y¬
Występowanie różnych form PRL możliwe jest dzięki
modyfikacjom posttranslacyjnym i obecności różnych wariantów genu prolaktyny wynikającej z występowania więcej niż jednej kopii lub alternatywnego składnika genu.
Różne warianty genu
Wyróżnić można dwie domeny odpowiadające za ekspresję genu w przysadce. Jest to promotor bliski w pozycji
(-250 +30) od miejsca startu transkrypcji i promotor dalszy
w pozycji (-1800 a – 1300) od miejsca startu transkrypcji.
W prolaktynie ludzkiej model ten ulega modyfikacji [2].
W przysadkach mózgowych szczurów, myszy i ludzi wykryto alternatywne połączenia m-RNA białek generujące
różne formy prolaktyny. Jedną z nich jest prolaktyna o masie
16 kDa (prolaktyna immunoreaktywna), wykryta u myszy
i ludzi, lecz jej działanie nie jest dobrze poznane [2,5].
Modyfikacje posttranslacyjne
Prowadzone w ostatnich latach prace nad izomerami prolaktyny pokazują, że najczęściej powstają one w wyniku
modyfikacji posttranslacyjnych.
Poprzez rozszczepienie prolaktyny przez enzymy proteolityczne powstają znane formy o masie 16 kDa oraz 17
kDa. Obie formy stanowią 0,6 – 1,0% całkowitej puli cząsteczki prolaktyny. Wykazują immunopotencjał, o aktywności zbliżonej do natywnej formy prolaktyny. Dodatkowo
pobudzają syntezę DNA komórek gonadotropowych i tyrotropowych przysadki. Metoda immunoblotingu potwierdziła występowanie fragmentu 16 kDa w surowicy ludzkiej
i mysiej. Fragment 16 kDa (pierwszych 148 aminokwasów)
ma mniejsze działanie mitogenne oraz laktogenne niż macierzysta cząsteczka prolaktyny, hamuje wzrost komórek
kapilarnych śródbłonka, co wykazano w badaniach in vitro
i in vivo. Stwierdzono, że zahamowanie angiogenezy przez
fragment 16 kDa polega na zmniejszeniu aktywności kinazy
MAP5 i stymulacji czynnika hamującego aktywator plazminogenu PAI-1. Prolaktyna 23 kDa traktowana ekstraktami
z normalnych i zmienionych nowotworowo tkanek gruczołu piersiowego ulega rozszczepieniu na fragmenty o różnej
długości np. ludzka prolaktyna: 18 kDa i 5 kDa, a szczurza:
16 kDa i 8 kDa. Może to dowodzić, że prolaktyna bierze
udział w procesie angiogenezy w gruczole piersiowym,
a więc może także brać udział w powstawaniu i rozwoju
nowotworu piersi. [1,2,5,6,7]. Niezmieniona forma prolaktyny prawdopodobnie wpływa na wzrost szybkości angiogenezy. Badacze przypuszczają, że posttranslacyjne modyfikacje prolaktyny wydzielanej przez przysadkę różnią się
od tej wydzielanej przez np. gruczoł piersiowy. Znany jest
również fragment prolaktyny generowany przez karboksypeptydazy B do postaci bioaktywnych fragmentów o masie
22 kDa. Forma ta jest najprawdopodobniej zależna od płci
i jest hamowana przez dopaminę [7]. Jej aktywność nie jest
poznana, ale przypuszcza się, że jest mniejsza od niezmienionej formy cząsteczki prolaktyny [5,6].
Kolejną posttranslacyjną formą prolaktyny jest glikozylowana prolaktyna (G-PRL, 25 kDa) otrzymana dzięki ana5 kinaza MAP – kinaza białkowa aktywowana miogenem
MAP (ang. Miogen activated protein kinase)
COPYRIGHT‚'RUPADR!2+WIECIÊSKIEGO
)33.†
lizie Western - blot. Zawartość glikozylowanej prolaktyny
w stosunku do całej puli hormonu jest różna dla poszczególnych gatunków, może stanowić nawet 60%. Nie jest magazynowana w organellach komórkowych i po zsyntezowaniu
jest uwalniana na zewnątrz. Występuje u kilku gatunków
kręgowców, u człowieka, ptaków i gadów. Aktywność biologiczna G-PRL najczęściej jest obniżona [1,2,3,5,12,13].
Wykazuje strukturalną heterogeniczność widoczną przez
różnice w powinowactwie do laktozy. Znana jest ludzka glikozylowana prolaktyna łącząca się z Con-A6 (G1- PRL) i inna
mniej znana nie wykazująca takiej zdolności G2- PRL. Siła
wiązania się G1- PRL jest ok. 1,5 większa niż G2- PRL [8].
Obie formy różnią się aktywnością biologiczną, zdolnością
wiązania z receptorem i immunoreaktywnością. Również
świńska G-PRL została podzielona pod względem powinowactwa z Con-A. Obie formy ludzkiej i świńskiej G-PRL
wykazują różnorodność w aktywności biologicznej i immunoreaktywności. Czynności biologiczne tj: stymulacja wola
gołębia, synteza kazeiny mlekowej pobudzane przez G-PRL
są podobne lub niższe niż pobudzane przez NG-PRL.
Glikozylacja może wybiórczo obniżać aktywność
prolaktyny w pojedynczych komórkach. Prawdopodobnie ułatwia proteolityczne rozszczepienie cząsteczki na
fragmenty 17 kDa, regulując przetwarzanie prolaktyny
[1,5,13,14,15,16,17].
Fosforylowana izoforma zastała wyizolowana z przysadek mysich, ptasich i bydlęcych. W przypadku przysadek
bydlęcych zajmuje 20-80% całej ilości prolaktyny [5,15].
Fosforylacja grup hydroksylowych seryny lub treoniny PRL
zachodzi przy udziale ATP w pęcherzykach wydzielniczych
komórek laktotropowych. Modyfikacji tej może również
ulegać oligosacharydowy łańcuch G-PRL. Fosforylowana
prolaktyna wykazuje niższą aktywność, podobnie jak glikozylowana. Forma ta może hamować wzrost komórek linii
GH37, ale także może wywoływać nowe właściwości cząsteczki PRL np. mysia monofosforylowana PRL pobudza
powstawanie niefosforylowanej PRL z komórek GH3, które
mogą być regulatorem wydzielania tego hormonu w przysadkach szczurzych. Dowiedziono, że wydzielanie in vitro
fosforylowanej prolaktyny przez komórki przysadki jest
zmienne i zależy od stanu fizjologicznego organizmu. Potwierdziły to badania przysadek szczurzyc w różnym etapie
rui. Izoforma 3 difosforylowana PRL nie była wydzielana
wieczorem cyklu przedrujowego, natomiast izoforma 1 niefosforylowana PRL była wydzielana podczas rui. Proporcja
prolaktyny niefosforylowanej do fosforylowanej wzrasta
w czasie ciąży [2,5,16,18,19].
Dezamidowana forma prolaktyny znana jest u prawie
wszystkich badanych gatunków kręgowców. Dezamidacja
prolaktyny polega na usunięciu grupy amidowej z reszt
asparaginy i glutaminy. U gryzoni powoduje obniżenie aktywności hormonu. Wykazano brak zmian w aktywności
dezamidowanej prolaktyny u owcy i ludzi. Rola i funkcje
dezamidowanej formy w organizmie nie jest jeszcze poznana. Przypuszcza się, że może ona regulować funkcje prolaktyny w tkankach zawierających jej receptory [5,12,15,18].
6 Con – A – białko konkawalina A osocza
7 GH3 – szczurza linia laktosamotropowa gruczolaka przysadki, nowotworowa linia komórek
&ARMACEUTYCZNY
0RZEGL’D.AUKOWY
–ŸœkUŸžŸ¤°°U
Prolaktyny może ulegać sulfonowaniu. Reakcji ulega tyrozyna łańcucha polipeptydowego oraz część oligosacharydowa prolaktyny (najczęściej glukoza, galaktoza
i N – acetyloglukozoamina) [5,6,15,18]. Zaobserwowano
sulfonowaną formę PRL u owiec i bawołu, lecz fizjologiczne działanie nie jest znane. Nie jest również znany poziom
syntezy i wydzielania tej formy w warunkach normalnych.
Modyfikacja ta może mieć wpływ na wiązanie cząsteczki
prolaktyny z receptorem oraz może odgrywać rolę w uwalnianiu PRL z osocza krwi [5,6,16,18,19].
Znane są wysokocząsteczkowe formy PRL (dimery, polimery, agregaty), powstające w wyniku wiązań kowalencyjnych i niekowalencyjnych. Ich znaczenie w ustroju nie
jest poznane [5,9,10,20]. Prawdopodobnie bierze udział
w przechowywaniu, transformacji i procesie uwalniania
hormonów [2,5]. Formy dimeryczne (b-PRL) duża cząsteczka prolaktyny o masie 50-60 kDa oraz wielkocząsteczkowe
(bb-PRL i makroprolaktyna) o masie 170 – 600 kDa. Polimeryzacja może obniżać aktywność hormonu. Forma dimeryczna ma niższą lub porównywalną aktywność, natomiast
formy wielkocząsteczkowe mają aktywność mniejszą lub
nawet zerową w porównaniu do monomerycznej PRL [3].
Wzrost form polimerycznych obserwuje się w patologicznej hiperprolaktynemi u ludzi [20]. Choroba ta jest głównym zaburzeniem związanym z wydzielaniem PRL. Może
być wywoływana przez gruczolaki przysadki mózgowej,
choroby podwzgórza, niedoczynność tarczycy lub kory
nadnerczy. Powodem może być również stres lub przebyte
choroby, uboczny skutek zażywanych leków [1,7]. Objawia
się wzrostem stężenia PRL > 20 ng/ml (>400 mU/l) u kobiet i > 15 ng/ml (300 mU/l) u mężczyzn. Fizjologicznie
naturalny wzrost stężenia PRL w surowicy krwi obserwuje
się podczas snu, ciąży, laktacji, w okresie noworodkowym,
w sytuacjach stresowych (np. hipoglikemia, wysiłek fizyczny), podczas stymulacji brodawek sutkowych, orgazmu.
Podwyższone stężenie prolaktyny może być wywołane powstaniem guzów przysadki mózgowej (mikroprolaktynoma,
makroprolaktynoma). Wszystkie objawy hiperploaktynemi
są związane z wtórnym hipogonadyzmem, chociaż powiązanie tego mechanizmu nie jest jeszcze poznane. Hipogonadyzm przejawia się głównie zaburzeniami miesiączkowania
(kobiety) i niepłodnością (kobiety, mężczyźni). Jest również
przyczyną mlekotoku, zmniejszonego libido, szybkiej utraty masy kostnej. Obserwuje się zaburzenia psychologiczne
i zachowania, podobne do tych jakie występują podczas menopauzy. Rzadkimi symptomami są hipotrofia, czy hipertrofia jąder [7,8,18,20].
W leczeniu zwiększonego wydzielania prolaktyny stosowana jest terapia z użyciem preparatu Parlodel w dawce 5 – 7
mg na dobę. Inne dostępne preparaty pobudzające receptory
dopaminowe (hamujące wydzielanie prolaktyny) to Norprolac, Dostinex, Permax. W przypadku niedoboru prolaktyny,
którego objawami są zaburzenia laktacji oraz krwawienia
z macicy, stosuje się preparaty z substancją czynną – prolaktyną (400 j.m) w postaci czopków oraz preparaty iniekcyjne
o dawce PRL 100 j.m. i 200 j.m. [19,21,22,23].
Wykonano szereg badań potwierdzających różnokierunkowe zastosowanie prolaktyny w medycynie. Szczególnie
interesujący jest wpływ prolaktyny dodanej do płynów prezerwacyjnych, co pozwala na dłuższy czas przechowywania
&ARMACEUTYCZNY
0RZEGL’D.AUKOWY
narządów do przeszczepu. Zwiększa także przepływ krwi
i w znaczący sposób zapobiega niedotlenieniu przechowywanego narządu [24,25,26,27,28,29]. Natomiast podanie
prolaktyny do krwi konserwowanej płynem ACD hamuje
obniżenie stężenia 2,3 – difosfoglicerynianu, co ułatwia
łączenie tlenu z hemoglobiny i przedłuża przechowywanie
krwi [30]. Wykazano także udział prolaktyny w obniżaniu
ciśnienia krwi, a tym samym zmniejszenie ryzyka wystąpienia zawału serca [31,32].
Prolaktyna może sprzęgać się z innymi białkami w wyniku posttranslacyjnych modyfikacji. Białka związane z prolaktyną zaobserwowano w ludzkim i króliczym mleku oraz
w surowicy szczurów [5,6].
Tak szerokie funkcje prolaktyny mogą budzić jednak
pewne wątpliwości. Jeżeli prolaktyna reguluje najważniejsze dla organizmu procesy, to zwierzęta, nokauty genetyczne pod względem PRL i PRL -R powinny ginąć lub mieć
poważne upośledzenia. Inni autorzy nie wykazali takich zaburzeń [19]. Nie są też znane choroby wynikające ze zbyt
niskiego stężenia prolaktyny w organizmie. Jednak możliwa
jest kompensacja braku PRL przez inne hormony. Prawdopodobnie kompensacja taka nie jest możliwa u dorosłych
osobników. Pozbawienie szczurów PRL i jednoczesne podawanie przeciwciał anty PRL powoduje ich śmierć [6,7,19].
Poprzez tak różnorodne formy i różnorodne aktywności,
prolaktyna jest jednym z najbardziej wszechstronnie działających hormonów przysadki. Dokładne badania jej strukturalnych modyfikacji pozwoli na lepsze poznanie mechanizmu działania izomerów tego hormonu.
Literatura:
1. Endocrinology Basic and Clinical Principles. Red.
Melmed S., Conn P. M., Humana Pres, New Jersey 2005,
204-206
2.
-Michalik J.,
lofunkcyjny, przysadkowy hormon peptydowy. Postepy
Biochem 2002; 48 (4): 296-304
-Ryszka F.: B
3.
branych hormonów przysadki mózgowej. Endokrynologia Polska; 1980;31;127
4.
-Parata – Tur
bach tkanki łącznej. Postepy Hig Med Dosw 2006; 60:
278-285
5.
Sinha Y.N., S
and Physiological Significance. Endocr Rev 1995;16:
354-369
6.
-Freeman M.
tion, and regulation of secretion. Physiol Rev 2000; 4;
80; 1532-1631
7.
-Fiedorowicz
nie i rola prolaktyny w mózgu. Kosmos, Problemy Nauk
Biologicznych 2004; 53; 3-4:305-341
8.
-Vonderhaar B
cer. Endocrine-Related Cancer 1999; 6: 389-404
9.
-Hrycek A., :
ściowych. Wiad Lek; 1998; LI: 5-6
10. Vera-Lastra O., Jara L. J.: Prolactin and autoimmunity.
Autoimmunity Rev 2002; 1: 360-364
COPYRIGHT‚'RUPADR!2+WIECIÊSKIEGO
)33.†
–ŸœkUŸžŸ¤°°U
11. Jurkowski M. K., Bobek – Bielewicz B.: Zaburzenia snu
a schorzenia nowotworowe. Praca Poglądowa 2003; 3:
87-94
12. Borg K. E., Zhang M. i wsp.: Prolactin regulation of
pim-1 expression positive and negative promoter elements. Endocrinology 1999;140;12: 5659-5668
13. Hashim J. A. i wsp. :The proportion of glycosylated
prolactin in serum in decreased in hyperprolactynaemic
states. J Clin Endocrinol Metab 1990; 71: 111-115
14. Ryszka F., Dolińska B., :Isolation and properties of
glycosylated pig prolactin (G-PRL). Boll Chim Farmac
2004; 143
15. Bollenger F., Mahler A.: Glycosylated rat prolactin: Isolation and structural characterization. Arch Physiol Biochem 2001; 2: 180-190
16. Haro L. S., Lee D. W.: Glycosylated human prolactin:
alternations in glycosylation pattern modify affinity for
lactogen receptor and valnes prolactin radioimmunoassay. J Clin Endocrinol Metab 1990; 71: 379-383
17. Dorato A. i wsp. :Characterization of the structure and
glycosylation properties of intracellular and cell rat hepatic prolactin receptors. Endocrinology 1992; 131; 4:
1734-1742
18. Bole-Feysot C. i wsp. :Prolactin (PRL) and Its Receptor:
Actions, Signal Transduction Pathways and Phenotypes
Observed in PRL Receptor Knockout Mice. Endocr Rev
1998; 19(3): 255-268
19. Goffin V., Kelly P. A.: The prolactin / growth hormone
receptor family: structure / function relationship. J Mammary Gland Biol Neoplasia 1997; 1; 2: 7-17
20. Kałużny M., Bolanowski M. :Hiperprolaktynemia: przyczyny, objawy kliniczne i możliwości terapeutyczne. Postepy Hig Med Dosw 2005; 59: 20-27
COPYRIGHT‚'RUPADR!2+WIECIÊSKIEGO
)33.†
21.
Janiec W., Kru
Warszawa; 597-598
22. Podstawowe środki lecznicze. ACT 1999; Moskwa; 622
23. Skałba P.: Endokrynologia ginekologiczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 1998, 144-149
24. Ryszka F. i wsp.: Uptake of prolactin and tyroliberin by
the hart. Int J Tissue React 2000; XXII(4); 101-104
25. Szulc-Musioł B. i wsp.: The influence of prolactin on
the chosen biochemical parameters of the rabbit liver In
ischemia. Acta Pol Pharm; 2004; 61;6;477-482
26. Drożdż M., Ryszka F., Pardela M.: Prolactin (PRL) – a
review of current knowledge and New perspectives on
clinical use. Med Sci Monit; 1998; 4(1); 191-194
27. Ryszka F., Dolińska B.: Initial studies on the administration route of prolactin. Boll Chim Farmac; 2001; 140; 3;
169-171
28. Ryszka F. i wsp.: Effect of prolactin on release of selected enzymes from the isolated rabbit liver. Transplant
Proc; 2004; 36;2583-2585
29. Ryszka F., Dolińska B., Suszka-Świtek A.: Distribution
of prolactin In selected rat organs and tissues. Int J Tissue React;2002; XXIV(1); 33-36
30. Ryszka F. i wsp.: Wpływ prolaktyny na wybrane wskaźniki gazometryczne i biochemiczne krwi konserwowanej
płynem ACD. Ann Aced Med. Siles; 1995; 29; 27-33
31. Maciejewska J., Wieczorek M., Ryszka F.: Effect of
prolactin upon changes In the functioning and structure
of the hart after adrenaline. Ann Acad Med Siles; 1995;
29;19
32. Ryszka F., Dolińska B., Suszka-Świtek A.: The effect of
multiple doses of „Biolactin” (prolactin) on the systolic
blond pressure In rats with spontaneous arterial hypertension. Pharmazie; 1998; 53; 886
&ARMACEUTYCZNY
0RZEGL’D.AUKOWY