Autorzy: Anna Jurewicz, Wojciech Papaj

Dzieci zmieniają swoją okolicę
Scenariusz projektu edukacyjnego dla klas 4-6
Czas realizacji projektu: 12 godzin
Autor: Olga Napiontek
Uzasadnienie realizacji projektu:
W Polsce obserwowany jest problem niskiego kapitału społecznego, rozumianego jako zaangażowanie ludzi
w sprawy publiczne. Przejawem takiego stanu rzeczy są niskie wskaźniki zaufania międzyludzkiego, nieduży
odsetek osób działających w różnego rodzaju oddolnych inicjatywach, stowarzyszeniach, niskie czytelnictwo
gazet, wreszcie niska frekwencja wyborcza. Niski kapitał społeczny oznacza, że Polacy wciąż nie odnajdują
się w roli obywateli – osób zaangażowanych, współdecydujących o sprawach publicznych.
Można jednak powiedzieć: „Nikt nie rodzi się obywatelem”. Istnienie wysokiego poziomu kapitału
społecznego, wymaga podejmowania działań zmierzających do rozwijania tego ważnego zasobu.
Projekt ma na celu przygotowywanie dzieci do bycia aktywnymi obywatelami społeczności lokalnej:
wyrażania troski o stan, sytuację członków społeczności, szukanie rozwiązań na rzecz poprawy sytuacji oraz
umiejętności podejmowania działań wspólnotowych. Dzięki projektowi dzieci mają zrozumieć, że są
członkami społeczności gminnej, że również od ich zależy jakość życia w gminie.
Cele ogólne projektu:



zwiększenie wśród dzieci poczucia bycia pełnoprawnymi obywatelami swojego miasta,
pokazanie, że także niepełnoletni mogą wpływać na jakość życia w mieście,
budowanie u dzieci przekonania, że ich samodzielne, oddolne inicjatywy są mile widziane przez
dorosłych i że je wspierają.
Cele szczegółowe w języku dzieci

dowiemy się, że dorośli i dzieci są jej obywatelami, członkami i że mają prawo do wypowiadania się
o niej oraz wpływania na nie,

dzieci dowiedzą się, że oddolna aktywność mieszkańców, także niepełnoletnich, jest cennym i
ważnym elementem dobrze rozwijającego się miasta.

realizując działania projektowe doświadczymy, że w społeczności gminnej ważne jest, by jej
mieszkańcy „brali sprawy w swoje ręce” i troszczyli się o nią.
Główne kompetencje kluczowe rozwijane podczas realizacji projektu:

wyrażanie własnej opinii oraz udział w procesach decyzyjnych,

konstruktywne uczestnictwo w działaniach społeczności lokalnej,

umiejętność planowania działań (pracy, nauki).
2
Opis działań w projekcie
Efektem realizacji projektu ma być przekonanie, że nie tylko dorośli, ale również dzieci, mogą wpływać na
swoje otoczenie. Projekt zakłada sporą dowolność podejmowanych działań i duży zakres decyzji dla dzieci
oraz współpracę z rodzicami i oraz instytucjami lokalnymi (zadaniem nauczyciela będzie włączenie rodziców
do projektu). Wspólna praca rodziców i dzieci ma wzmocnić przekaz edukacyjny podkreślający wagę
współpracy i wspólnego działania na rzecz społeczności lokalnej.
Uwaga! Załączamy opis różnych zabaw, które nauczyciele mogą dowolnie wkomponować w scenariusz, w
zależności od energii grupowej – są to zabawy na dobry początek, zabawy skupiające uwagę, zabawy na
współpracę.
Etap projektu
Działania/ Opis
Sformułowanie
problemu i
celów projektu
Dzieci – ważni mieszkańcy miasta
Planowanie
działań
Czego dzieci w naszej okolicy potrzebują? Zróbmy coś dla
nich i dla siebie!
Dzieci z wykonanych wcześniej rysunków dotyczących ich
życia w mieście tworzą „galerię wniosków”, w oparciu o
które zastanawiają się, co mogą zrobić, by dzieciom w ich
okolicy żyło się lepiej. Dzieci pracując w tematycznych
podgrupach dokonują wyboru jednego pomysłu, który
uznały za możliwy do realizacji przez nie same.
Dzieci dowiadują się jakie są dostępne możliwości
przekucia ich pomysłów w efekt. Poznają m.in. różne
mechanizmy finansowania
Czas
Terminy
(wpisać
daty)
3 godz.
Dzieci, rozmawiając w grupach i odpowiadając na szereg
pytań pomocniczych, poznają sytuację dzieci w swojej
dzielnicy/ Warszawie. Wykonują prace plastyczne
obrazujące ich rozważania/odpowiedzi, z których
powstanie dziecięcy raport o sytuacji dzieci w Warszawie.
Z prac plastycznych tworzą wystawę.
6 godz.
Robimy plan pracy
We współpracy z dorosłymi (nauczycielami, rodzicami)
dzieci planują wykonanie zaproponowanych przez
podgrupy działań.
3
Działania
uczniów
Wdrożenie zaplanowanych działań
Dzieci i rodzice przygotowują wszystko zgodnie z
ustalonym planem/ złożenie wniosków lub samodzielne
ich wykonanie
Prezentacja
Upublicznienie efektu pracy. Uczniowie pokazują przed
społecznością lokalną efekt swoich działań. Opowiadają o
powodach dla których podjęli się działań i omawiają ich
realizację.
Refleksja
Praca
własna
dzieci i
rodziców
2 godz.
Podsumowanie projektu
Dzieci przedstawiają relacje z działań podjętych w ramach
projektu, dzielą się swoimi wrażeniami, rozmawiają o jego
efektach.
1 godz.
ETAPY PROJEKTU EDUKACYJNEGO
1. SFORMUŁOWANIE PROBLEMU I CELÓW PROJEKTU [3h]
Cel: uświadomienie dzieciom, czym jest gmina i podkreślenie, że to one również są jej członkami
Pomoce: sznurek, taśma klejąca, klej, duże arkusze papieru, farby lub kredki lub flamastry
Powitanie/ poznanie się grupy/ reguły (35 minut)
Powitaj dzieci zgodnie z Waszym rytuałem. Powiedz, że ten projekt będzie poświęcony temu, co według
nich, oni sami oraz dorośli mogą zrobić, żeby dzieciom żyło się lepiej Warszawie, w okolicy ich szkoły. Zanim
jednak przejdziemy do tego etapu, będziemy chcieli dowiedzieć się więcej o sytuacji dzieci w okolicy.
Przedstawienie się uczestników (20 minut, uczestnicy siedzą w kręgu)

Opowieść o imionach: Poproś uczestników, aby napisali na kawałku papierowej taśmy klejącej lub
identyfikatorze swoje imię (może być też nazwisko lub ksywka, jeśli uczestnicy chcą) i umieścili
taśmę lub identyfikator w widocznym miejscu na ubraniu.
Następnie poproś, by każdy (jeden po drugim) przedstawił jakąś historię związaną ze swoim
imieniem. Znów uczestnicy mogą zdecydować, czy chcą mówić o swoim imieniu, czy nazwisku, czy o
obu.
W razie konieczności możesz to uczestnikom ułatwić, zadając następujące pytania:
4
o
o
o
o

Dlaczego rodzice wybrali to imię dla ciebie?
Skąd pochodzi twoje imię?
Czy lubisz swoje imię?
Czy jest to imię, które otrzymałeś/otrzymałaś przy urodzeniu? Jeśli nie, to skąd ono
pochodzi?
Imię zalet: Na dużych kartach papieru uczestnicy zapisują pionowo swoje imię, a następnie od
każdej litery poziomo jedną ze swoich zalet. Następnie każdy krótko prezentuje tak wykonany
plakat odpowiadając na ewentualne pytania innych osób. Na koniec wieszamy wszystkie plakaty na
ścianie.
kontrakt (15 minut)
Poproś uczestników o zaproponowanie zasad, które powinny panować w grupie w czasie całego projektu i
które ułatwią współpracę. Zapisuj propozycje uczestników na arkuszu papieru.
Przykładowe, pomocne zasady:








zasada „tu i teraz” (to co się dzieje na sali szkoleniowej nie powinno poza nią wychodzić oczywiście
oprócz treści merytorycznych...)
Coś o przerwach, ramach czasowych
Mówimy o zrachowaniach - nie oceniamy
Mówimy komunikatem „ja”, mówimy w swoim imieniu
Jesteśmy punktualni
Każdy pracuje na sukces grupy
Wyłączamy komórki
Jedna osoba mówi, reszta słucha
Dzieci – ważni mieszkańcy Warszawy (2 godz.)
Ta część poświęcona jest uświadomieniu dzieciom, że są ważnymi członkami społeczności lokalnej. Od nich
zależy przyszłość Warszawy. Powiedz dzieciom, że w tej części projektu będziecie rozmawiać o tym, jakie
dzieci mieszkają w ich okolicy. Spróbujcie scharakteryzować tę ważną grupę społeczną.
Poproś, by dzieci usiadły w kręgu i rozpocznij rozmowę o dzieciach w okolicy szkoły. Zapytaj, czy dużo dzieci
mieszka w Warszawie? W jakim są wieku? Gdzie mieszkają? Z kim mieszkają? Jak wyglądają?
5
Następnie podziel dzieci na grupy. Niech każda z nich przedstawi sytuację dzieci w gminie, odpowiadając na
poniższe pytania:

Co dzieci robią w wolnym czasie? Jak się bawią? Jak bawią się chłopcy, a jak dziewczynki? Gdzie się
bawią?

Co dzieci jedzą?

Czy są zdrowe? Na co chorują? Czy są dzieci z niepełnosprawnościami albo przewlekle chore?

Czy dzieci są szczęśliwe? Po czym to poznają, że dzieci są szczęśliwe lub nie?

W jaki sposób się uczą? Co im dobrze wychodzi, z czym mają problemy? Jak sobie z nimi radzą?

Co jeszcze możemy ważnego powiedzieć o dzieciach w najbliższej okolicy
Uwaga! Dobór pytań zależy od inwencji nauczyciela, powyżej przedstawione są jedynie podpowiedzią. Jeśli
grupa jest liczna można utworzyć więcej niż jedną grupę do każdego pytania, natomiast gdy grupa jest
nieliczna –zmniejszyć liczbę pytań.
Zadaj im pytanie i poproś, żeby o nim porozmawiali i zapisali odpowiedzi. Następnie niech ci je odczytają.
Potem poproś, żeby na kartkach A4 zobrazowali swoje odpowiedzi.
Na koniec niech każde dziecko pokaże swój rysunek i opowie o nim. Podpisz każdy rysunek. Na następne
zajęcia posegreguj prace według tematów: edukacja, czas wolny, zdrowie, żywienie, ogólne zadowolenie
dzieci z życia (czy są szczęśliwe).
Zrób kopie wszystkich rysunków i stwórz z nich dziecięcy raport o sytuacji dzieci w gminie. Raport ten
można omówić na radzie pedagogicznej i przekazać władzom gminy. Z oryginalnych rysunków możecie
zrobić wystawę. Będzie to kolejna aktywność dzieci w projekcie.
6
2. PLANOWANIE DZIAŁAŃ [6h]
Cel: uświadomienie dzieciom potrzeb ich rówieśników mieszkających w okolicy, zainicjowanie działań, które
będą odpowiedzią na niektóre z tych potrzeb
Pomoce: rysunki uczniów wykonane na poprzednich zajęciach, duże arkusze papieru, materiały
piśmiennicze
Czego potrzebują dzieci w naszej okolicy? Zróbmy coś dla nich i dla siebie! (2 godz.)
Po powitaniach, przypomnij dzieciom Wasze poprzednie spotkanie. Zróbcie galerię wniosków dotyczących
życia dzieci w waszej dzielnicy. Poproś każde dziecko, żeby zawiesiło swój obrazek. Przypomnij wnioski z
rysunków. Powiedz, że kopie ich zostały złożone w całościowy raport, który zostanie przekazany władzom
dzielnicy, które mają wpływ na sytuację dzieci i jakość ich życia.
Powiedz dzieciom, że teraz będziecie zastanawiać się, co można zrobić, żeby dzieciom żyło się w waszej
okolicy lepiej. Podziel ich na grupy, według zadań:




Co możemy zrobić, żeby dzieci ciekawiej spędzały wolny czas?
Co możemy zrobić, żeby dzieci lepiej jadły – zdrowiej, więcej?
Co możemy zrobić, żeby dzieci były zdrowsze?
Co możemy zrobić, żeby dzieci się lepiej uczyły?
Uwaga! Dobór pytań zależy od inwencji nauczyciela, można zadać także inne pytania. Ważne jest, by
odnosiły się one do codziennego życia dzieci i były istotne, nie błahe.
Poproś, by grupa wyznaczyła jedno dziecko do prowadzenia takiej rozmowy, a inne – do zapisywania
wniosków. Przypomnij dzieciom zasadę „jedna osoba mówi, inne słuchają”.
Dzieci wymieniają różne pomysły i zapisują je (jeśli widzisz, że mają z tym trudności, zainspiruj je, zapytaj o
dzieci z najbliższej okolicy, o ich uwagi i spostrzeżenia).
Poproś, by dzieci usiadły w kręgu i opowiedziały o swoich pomysłach z każdej dziedziny. Skomentuj je.
Zapytaj dzieci, które z pomysłów mogą same wprowadzić w życie, a które nie i od kogo zależy ich realizacja.
Wypiszcie oddzielnie te, które w jakiejś formie mogą zrobić dzieci same z niewielką pomocą dorosłych.
Podejmowanie decyzji – jakie działanie podejmą. Zaproś uczniów do wybrania jednego działania, które
zrealizują w ramach tego projektu. Każdy ma dwa głosy. Może je przyznać dwóm pomysłom albo jednemu.
Każdy uczeń podchodzi do tablicy i stawia swoją kreskę przy pomyśle, który chciałby zrealizować.
Powstaje ranking. Omówcie trzy najpopularniejsze pomysły. Podejmijcie grupową decyzję, czym się
zajmiecie.
7
Zaproś dzieci znowu do kręgu. Powiedz, że właśnie w taki sposób także dorośli, w tym urzędnicy (radni,
burmistrz dzielnicy, prezydent) podejmują decyzje o tym, jakie działania, inwestycje realizować na
terenie gminy – najpierw rozmawiają o potrzebach mieszkańców, następnie szukają rozwiązań, a na
końcu decydują, jakie działania zostaną wprowadzone w życie.
Inspiracja: Po tej części pokaż dzieciom przykłady udanych działań podejmowanych przez młodych ludzi na
rzecz ich miast i gmin. Powiedz, że to jest inspiracja, by wiedziały że im także się uda [prezentacja w
załączeniu]
Zapowiedz dzieciom, że na następnym spotkaniu będą planować te działania polepszające życie dzieci w ich
okolicy, które same mogą zrealizować.
Robimy plan działania – 4 godz. (2,5 godz. pracy nauczyciela z dziećmi i 1,5 godz. pracy nauczyciela z
rodzicami)
Celem tego etapu jest opracowanie przez dzieci planu wybranego działania.
Najpierw omówcie dokładniej to wybrane działanie: zapytaj uczniów, jak dokładnie wyobrażają sobie swoje
działanie? Jaki będzie efekt końcowy?
Następnie podziel uczniów na cztery grupy. Każda omawia i zapisuje odpowiedzi. Po 15 minutach uczniowie
opowiadają o swoich wnioskach.




„Co trzeba zrobić, żeby się udało (zapisują poszczególne działania, kroki)”,
„Co będzie potrzebne – jakie zasoby: materialne (przedmioty)?”,
„Gdzie wykonają dane działanie?”,
„Kto może pomóc? Lista konkretnych osób”
Szczegółowy plan pracy. Stwórzcie szczegółowy plan pracy. Warto podzielić grupę na mniejsze grupy
zadaniowe, odpowiednio dla specyfiki wybranego zadania.
Zadanie
termin
Osoby odpowiedzialnie
8
Możliwości finansowania pomysłów dzieci: Po przygotowaniu planu warto uczniom opowiedzieć o tym, że
tacy aktywni mieszkańcy jak oni, mogą otrzymać wsparcie finansowe na pokrycie kosztów planowanych
działań. Wykorzystaj prezentację: o możliwościach finansowania działań oddolnych mieszkańców Inicjatywa
Lokalna/ Aktywna Warszawska Młodzież/ Budżet Partycypacyjny. Powiedz uczniom, że jeśli ich plany
wymagają nakładów finansowych, to wspólnie wypełnicie odpowiednie wnioski i złożycie podania o
sfinansowanie projektów.
Mapa instytucji lokalnych [zadanie dla nauczyciela]: Gdy już będzie wiadomo, jakie działanie chce podjąć
grupa, zrób mapę lokalnych instytucji, które mogą pomóc dzieciom zrealizować ten projekt (organizacje
pozarządowe, biblioteki, domy kultury, przedsiębiorcy, urząd dzielnicy). Następnie wspólnie zastanówcie
się, w jaki sposób można skorzystać z ich zasobów dla realizacji działań.
Spotkanie z ekspertem. Zaproś na ten dzień projektowy eksperta, który pomoże dzieciom w zaplanowaniu
ich działań – może to być urzędnik, radny, albo ANIMATORA LOKALNEGO, który podpowie dzieciom jak
wprowadzić w życie ich pomysł.
Współpraca z dorosłymi (1,5 godziny)
Ważne jest by każda grupa uczniów otrzymała wsparcie od dorosłych. Mogą być to zaproszeni przez Ciebie
nauczyciele, ale także bliscy dzieci. W tym celu zaproś rodziców, dziadków, opiekunów ich na spotkanie, na
którym opowiesz o idei projektu Warszawa Lokalnie. Powiedz dorosłym, że będą mogli pomóc dzieciom
dokonać czegoś ważnego dla swojej okolicy. Zapewnij, że nie ma pośpiechu – plan pracy dzieci może być
dostosowany do możliwości także rodziców, dziadków, rodzeństwa. Każdej grupie towarzyszy dorosły –
inny nauczyciel albo rodzice, by to było możliwe konieczne jest zachęcenie rodziców do wzięcia udziału w
projekcie i pomocy dzieciom przy realizacji ich działań na rzecz lepszej sytuacji najmłodszych w waszej
okolicy. To jest ważny element pracy nauczycieli w tym projekcie, polegający na przeprowadzeniu rozmów z
rodzicami, przedstawieniu im ich zadań (pomoc w planowaniu i wykonaniu) i zachęceniu do udziału.
9
3. DZIAŁANIA UCZNIÓW W PRAKTYCE – WPROWADZANIE PLANU W ŻYCIE
Cel: wprowadzenie w życie planowanych przez dzieci działań, podnoszących jakość życia dzieci w ich okolicy
Pomoce: w zależności od inwencji uczniów; zgromadzenie niezbędnych pomocy jest zadaniem dzieci i
rodziców
Dzieci przygotowują wszystko zgodnie z ustalonym planem. Pomagają im w tym rodzice. Finał prac każdej
grupy powinien być widoczny dla innych dzieci ze szkoły. Warto o każdym działaniu poinformować władze
dzielnicy/miasta/ odpowiedniej instytucji. Nie jest konieczna ich obecność. Dzieci robią to dla siebie. Ważne
jest, by władze wiedzieli, że mieszkańcy podejmują oddolne działania, że wykazują inicjatywę.
Zadbajcie o dokumentację fotograficzną przedsięwzięć.
Wsparcie nauczyciela: Na tym etapie zaangażowanie nauczyciela powinno obejmować konsultacje i
wspieranie uczniów. Ważne jest wyznaczenie czasu i formy, w jakiej uczniowie będą mogli zwracać się do
nauczyciela o pomoc.
4. PREZENTACJA WYNIKÓW PROJEKTU [2h]
Bardzo ważnym elementem tego działania jest pokazanie efektów wysiłku dzieci. Wymyślcie w grupie, w
jaki sposób nagłośnić wasze działanie. Jeśli jest to zagospodarowanie terenu, to zróbcie uroczyste otwarcie,
piknik, gry i zabawy.
Można też zaprosić dziennikarzy prasy lokalnej. I zrobić relację w mediach społecznościowych.
10
5. SPOTKANIE PODSUMOWUJĄCE [1h]
Cel: pokazanie dzieciom efektów ich działań oraz ukazanie wpływu, jaki mogą wywierać na swoją okolicę
Pomoce: sprzęt multimedialny, komputer, rzutnik, przygotowana przez nauczyciela prezentacja
multimedialna pokazująca etapy ich pracy
Powitaj dzieci. Poproś, by usiadły w kręgu. Wyświetl prezentację multimedialną pokazującą etapy ich pracy
– od dyskusji i diagnozowania potrzeb lokalnych dzieci, poprzez wybranie optymalnych działań, aż po ich
wykonanie.
Przypomnij, że lista pomysłów na działania, które warto podjąć na rzecz dzieci w waszej dzielnicy została
przekazana władzom dzielnicy/ odpowiednich urzędów miasta.
Powiedz im, że dzięki współpracy i zaangażowaniu sytuacja dzieci choć trochę się poprawiła.
Poproś dzieci aby podzieliły się swoimi wrażeniami. Zapytaj, co sądzą o tym projekcie? Czy są z siebie
zadowolone? Czy poczuły, że mogą wpływać na swoją okolicę?
Podsumuj projekt podkreślając, że:



jakość naszego codziennego życia w dużej mierze zależy właśnie od oddolnych działań
mieszkańców, także małych,
nasze potrzeby możemy zaspakajać poprzez zgłaszanie ich do władz ale też samodzielnie,
rolą dorosłych, ale też wójta, radnych jest wspieranie aktywnych obywateli, także małych.
Poproś dzieci, aby siadły w kręgu. Poproś, by każdy z nich powiedział, czego nowego, ciekawego,
pozytywnego dowiedział się o osobie siedzącej po jego lewej stronie.
Na koniec bardzo podziękuj dzieciom za ich wysiłek i dowartościuj je komplementami!
11
ZAŁĄCZNIK
Proponowane zabawy
Ważne jest, by przeplatać konkretną pracę projektową zabawami budującymi wśród dzieci wzajemne
zaufanie oraz wzmacniającymi grupę. Dzieci będą wykonywać zadania, których efekt, zależy od jakości ich
współpracy.
1. Powitanie wszystkich indywidualnie – stoję w środku koła: Witam tych, którzy... (np. mają zielone
oczy, spędzili urlop w egzotycznym kraju….)
2. Powitanie grupowe
Wszystkie osoby stają w kręgu i prowadzący wymienia poszczególne elementy ciała, a dzieci dotykają się
nimi z osobą, która stoi po prawej i lewej stronie:

Witają się nasze stopy.

Witają się nasze dłonie.

Witają się nasze czoła.

Witają się nasze brzuchy itd.
3. Ludzie do ludzi – zabawa grupowa
Cała grupa dzieli się na pary. Prowadzący mówi komendy, a dzieci dotykają się poszczególnymi częściami
ciała:

Głowa do głowy.

Dłoń do dłoni.

Nos do nosa itd.
Gdy padnie hasło: Ludzie do ludzi wszyscy zamieniają się parami.
4. U innych lubię... – rundka
5. Wspólny rysunek – kartka wędruje z rąk do rąk i każdy „coś dorysowuje”. Nadajemy rysunkowi
tytuł.
12
6. Sałatka owocowa – Grupa odlicza wg klucza – (np. jabłko, śliwka, truskawka, gruszka) osoba
prowadząca zabawę wywołuje kolejno owoce – wywołana grupa zmienia zamienia się miejscami,
np. śliwki i jabłka.
7. Lustro – zabawa grupowa
Dzieci parami stają naprzeciw siebie. Osoba A pokazuje różne miny, osoba B ,,lustro” pokazuje to samo –
naśladuje jej ruchy. Po 2 minutach następuje zmiana ról.
8. Perskie oko – zabawa grupowa (nieparzysta liczba uczestników)
Dzieci stoją w kręgu, a przed każdym z nich siedzi osoba na krześle twarzą do środka, przy czym jedna osoba
ma puste krzesło. Ona rozpoczyna zabawę i mruga okiem do dowolnego dziecka, które siedzi – ono musi
szybko usiąść na pustym krześle. Jeśli jednak osoba, która za nim stoi to zauważy może je przytrzymać.
Wówczas dziecko to nie może się przesiąść i siedzi dalej na swoim miejscu. W takiej sytuacji osoba, która
ma wolne krzesło skutecznie mruga po kolei do innych dzieci, aż do skutku.
9. Przyjdź do mnie jako – zabawa grupowa
Dzieci stoją w gromadce, jedno jest przed nimi, po drugiej strony sali i woła po jednym dziecku do siebie,
np.:



„Przyjdź do mnie Kasiu jak chmurka!”,
„Przyjdź do mnie Tomku jak kisiel!”,
„Przyjdź do mnie Aniu jak bocian!” itd.
Wskazane dzieci idą do wołającego, naśladując ruchem, sposobem poruszania się wskazaną rzecz.
10. Supeł – zabawa grupowa
Dzieci chwytają się za ręce i przechodząc między sobą wężykiem, tworzą ze swoich ciał supeł. Następnie –
wracając tą samą drogą – rozwiązują go. Trudność polega na tym, że dzieci nie mogą puścić swoich rąk.
11. Rozmowy dookoła koła
Wszyscy ustawiają się parami po okręgu, twarzami do siebie. Prowadzący rzuca jakiś temat rozmowy, np.:
moje pierwsze zwierzątko, miłość, polityka zagraniczna Meksyku itp.
Osoby rozmawiają ze sobą w parach na ten temat przez np. 2 minuty. Później zewnętrzny okręg przechodzi
o jedną osobę do przodu i rozmawiamy teraz z kimś innym na inny temat (lub ten sam, w zależności od tego
jak zadecyduje prowadzący).
13
Bardzo ciekawym tematem tej zabawy (szczególnie, jeśli nie wszystkie dzieci dobrze się znają) jest:
„Powiedz mi o sobie coś, czego jeszcze nie wiem”.
12. Okręt
Uczestnicy stoją na środku sali zwróceni w jednym kierunku. Prowadzący podaje różne komendy, np.





lewa burta – wszyscy biegną na lewą stronę sali,
prawa burta – wszyscy biegną na prawą stronę,
rufa – wszyscy biegną do tyłu sali,
dziób – wtedy wszyscy biegną do przodu,
pokład – wszystkie osoby stoją w miejscu, nikt nie może się ruszyć.
Po każdej komendzie odpada jedna osoba, która najpóźniej ją wykonała lub pomyliła się. Zabawa powinna
być prowadzona w żwawym tempie, żywo.
13. Atomy, atomy łączcie się
Uczestnicy poruszają się swobodnie po sali (może być przy muzyce). Prowadzący podaje liczbę (np. 3) i
uczestnicy jak najszybciej łączą się w trzyosobowe grupy. Zabawę można prowadzić w różnym tempie.
Wiele innych, ciekawych zabaw można znaleźć na stronie www.zabawnik.org prowadzonej przez Fundację
Nowoczesna Polska oraz na platformie w wersji PDF.
Projekt „Warszawa Lokalnie” współfinansuje m.st. Warszawa
14