Literatura

Tematy na ustną /wewnętrzną/ część egzaminu maturalnego
z języka polskiego
MATURA 2014
Literatura
1. Litewskie specjały w Panu Tadeuszu- literatura jako źródło inspiracji kulinarnych.
Zaprezentuj utwory literackie, na podstawie których można by stworzyć literacką
książkę kucharską.
2. Nauczyciel, mistrz, mentor, przewodnik…- na dowolnie wybranych przykładach
literackich zaprezentuj różnorodność funkcjonowania powyższego motywu w
literaturze.
3. Bohaterowie literaccy w sytuacjach ekstremalnych (wojna, katastrofy, epidemie itp.)zaprezentuj te postacie literackie, które uważasz za najbardziej interesujące kreacje
psychologiczne i artystyczne, uzasadniając swój wybór.
4. Człowiek stary i starość jako motyw literacki- zaprezentuj najciekawsze Twoim
zdaniem kreacje ludzi starych i wskaż ich funkcje w przywołanych utworach.
5. Dziecko i dzieciństwo jako temat literacki. Scharakteryzuj funkcjonowanie tego
motywu na wybranych przykładach literackich z różnych epok.
6. Bohaterowie literaccy różnych epok w poszukiwaniu szczęścia- scharakteryzuj
najciekawsze, Twoim zdaniem, kreacje literackie postaci, które w różnorodny sposób
dążą do szczęścia.
7. Polityka i politycy w literaturze- scharakteryzuj najciekawsze, Twoim zdaniem,
kreacje literackie postaci polityków i funkcjonowanie tego motywu w literaturze
różnych epok.
8. Kobieta zaborcza i kobieta anioł- zaprezentuj najciekawsze, w Twojej opinii, kreacje
kobiet, reprezentatywne dla wyżej wskazanej charakterystyki. Odwołaj się do
przykładów z literatury polskiej i obcej.
9. Od Rolanda do Stomila…- przedstaw ewolucję literackiego wizerunku mężczyzny,
odwołując się do przykładów literackich, począwszy od epoki średniowiecza po czasy
współczesne.
10. ,,Swój’’ i ,,obcy’’ jako motyw literacki- scharakteryzuj portrety wybranych bohaterów
literackich, którzy doznali uczucia przynależności i akceptacji lub wyobcowania i
odrzucenia.
11. Ewolucja świata techniki- scharakteryzuj obrazy cywilizacji technicznych
wykreowane w powieściach od Juliusza Verne’a po S. Lema i innych wybranych
pisarzy.
12. Portrety rodzeństwa- scharakteryzuj najciekawsze, Twoim zdaniem, rodzeństwa
literackie i łączące je więzi.
13. Kosmopolici i patrioci jako bohaterowie literaccy. Omów najciekawsze portrety,
eksponując prezentowane przez nich wartości.
14. Dom jako schronienie, azyl, obiekt tęsknoty- zaprezentuj funkcjonowanie motywu
domu na wybranych przykładach.
15. Związki twórców literackich z Krakowem- przedstaw autorów literackich, związanych
biograficznie z Krakowem lub zainspirowanych tym miastem.
16. Polaków portret własny w literaturze staropolskiej. Omów wizerunek polskiego
społeczeństwa wykreowany w wybranych przez Ciebie utworach literackich od
średniowiecza do XVIII wieku.
17. Na wybranych przykładach zaprezentuj różnorodność ujęcia motywu pracy w
literaturze różnych epok.
18. Literackie spotkania wrogów. Omów motyw odwołując się dowolnie wybranych
tekstów literackich.
19. Przedstaw sposób kontynuowania przez twórców literackich etosu bohaterskiego
w literaturze współczesnej.
20. Którzy z bohaterów literackich, przedstawionych w konfrontacji z różnymi
przejawami zła wzbudzili Twój podziw lub pogardę? Uzasadnij swój sąd.
21. Historia i bohaterowie historyczni jako motyw literacki w polskiej epice XIX i XX
wieku. Odwołaj się do wybranych utworów literackich tych stuleci.
22. Portrety miast w literaturze - scharakteryzuj wybrane przez Ciebie
przykłady literackie, zwracając uwagę na sposób kreowania miasta.
23. Omów różne wersje motywu wędrówki, pielgrzymki lub podróży w wybranych
utworach literackich.
24. Przyroda jako bohater literacki- scharakteryzuj różne sposoby funkcjonowania tego
motywu w literaturze, odwołując się do przykładów literackich z różnych epok.
25. Dlaczego lubimy horrory?- zaprezentuj najciekawsze i najbardziej sensacyjne, Twoim
zdaniem, literackie historie grozy.
26. Motyw żywiołów w literaturze. Scharakteryzuj cele jego wykorzystywania w
literaturze różnych epok.
27. Motyw vanitas w literaturze różnych epok. Omów funkcjonowanie tego motywu
na wybranych przykładach.
28. Zaprezentuj listy, które uchodzą za epistolograficzne dzieła sztuki literackiej.
29. Emigracja, zesłanie, tułaczka….- zaprezentuj różnorodność motywu Polaka za
granicą, odwołując się do wybranych utworów literackich różnych epok.
30. Spór, kłótnia, konflikt jako tematy literackie. Scharakteryzuj różne ujęcia tego
motywu, opierając się na wybranych przykładach.
31. Człowiek zniewolony przez despotyzm- omów problem ilustrując wybranymi
przykładami literackimi.
32. W oparciu o wybrane przykłady literackie scharakteryzuj funkcjonowanie motywu
prometejskiego w literaturze.
33. Więzy silniejsze niż przeciwności losowe- scharakteryzuj motyw przezwyciężania
różnic religijnych, rasowych, klasowych, etnicznych lub językowych. Odwołaj się do
wybranych przykładów.
34. Od Bogurodzicy po Dziady- rozmowa z Bogiem jako motyw literatury różnych epok.
35. Artysta i proces tworzenia jako temat literacki- zaprezentuj najciekawsze, według
Ciebie, kreacje.
36. Sęp- Szarzyński, Mickiewicz, Twardowski, Barańczak…- motywy religijne w poezji
staropolskiej i współczesnej. Omów temat na wybranych przykładach.
37. Sarmacki rodowód bohaterów polskiej literatury współczesnej. Zaprezentuj wybrane
kreacje bohaterów literatury XX wieku.
38. Motyw tańca i sposób jego funkcjonowania- omów na wybranych przykładach
literackich.
39. W poszukiwaniu sprawiedliwości... Scharakteryzuj kreacje bohaterów poszukujących
lub czyniących sprawiedliwość.
40. Doświadczenie choroby i kalectwa jako temat literacki- omów jaką pełni funkcję
w wybranych przez Ciebie utworach.
41. Dzieła sztuki w literaturze- scharakteryzuj cel i sposób ich wykorzystania
w wybranych utworach literackich.
42. Odpowiedzialność za ojczyznę, za sprawę, za drugiego człowieka...-scharakteryzuj
i oceń tych bohaterów literackich, którzy cechują się odpowiedzialnością.
43. Afirmacja życia jako temat literatury. Omów motyw na wybranych przykładach.
44. Małżeństwo jako temat literacki- scharakteryzuj wybrane małżeństwa literackie.
45. Realizm czy fantastyka w literaturze? Odwołując się do wybranych utworów
literackich scharakteryzuj te techniki przedstawiania świata w utworze, które uważasz
za najciekawsze.
46. Symbol i symbolizm w literaturze- scharakteryzuj jego funkcjonowanie na przykładzie
wybranych utworów.
47. Scharakteryzuj jaką funkcję w wybranych utworach różnych epok pełni motto,
dedykacja, tytuł.
48. Literatura, która rozśmiesza...- omów rodzaje i sposób funkcjonowania humoru
w literaturze na dowolnie wybranych przykładach.
49. Skąpstwo i hojność jako postawy ludzkie- przedstaw najciekawsze kreacje literackie
bohaterów reprezentujących powyższe cechy.
50. Przyjaźń i przyjaciele jako motyw literacki. Zaprezentuj temat na dowolnie wybranych
przykładach.
51. Różnorodność motywu emancypacji w literaturze. Scharakteryzuj najciekawsze,
Twoim zdaniem, portrety bohaterów literackich którzy osiągnęli awans społeczny lub
pokonali bariery życiowe.
52. Uczyć bawiąc- omów wybrane utwory literackie o charakterze dydaktycznym i
moralizatorskim.
53. Góry, ich przyroda i mieszkańcy jako temat literacki. Zaprezentuj wybrane przez
siebie utwory, wykorzystujące te motywy.
54. Bogactwo i bieda jako temat literatury- zaprezentuj motyw odwołując się do
wybranych tekstów literackich.
55. Motywy mitologiczne i ich funkcjonowanie w literaturze różnych epok- omów temat
na wybranych przykładach.
56. Motyw winy i kary w literaturze- omów temat w oparciu o wybrane przykłady.
57. Literackie kreacje matek i ojców- zaprezentuj najciekawsze, Twoim zdaniem, portrety
literackie rodziców.
58. Nadzieja umiera ostatnia- przedstaw literackie kreacje bohaterów, których do działania
motywuje nadzieja.
59. Przedstaw ewolucję powieści od sagi rodzinnej po mikropowieść- odwołaj się do
wybranych przykładów.
60. Ludowe obrzędy i tradycje jako motyw literacki – omów funkcje motywów ludowych
w wybranych utworach literackich.
61. Metamorfoza bohatera literackiego- omów wybrane kreacje bohaterów, którzy
przeżyli przemianę.
62. Realiści i marzyciele. Scharakteryzuj sposoby kreowania takich bohaterów
w utworach z różnych epok.
63. Czas jako sposób komponowania fabuły literackiej- wskaż najciekawsze Twoim
zdaniem rozwiązania formalne w prozie polskiej i obcej.
64. Literatura jako zwierciadło czasu wojny. Przedstaw wybrane przez siebie utwory,
które w najbardziej przemawiający do czytelnika sposób dokumentują czas II wojny
światowej.
65. Topos walki o ojczyznę. Scharakteryzuj temat odwołując się do wybranych utworów
literackich różnych epok.
66. Egoizm i altruizm jako możliwe postawy bohaterów literackich. Zaprezentuj te
postacie literackie, które ilustrują wskazane w temacie postawy i dokonaj ich oceny
moralnej.
67. Analizując wybrane przykłady literackie scharakteryzuj jak literatura XX
wieku służyła propagandzie politycznej.
68. Poszukiwacze i poszukiwania- zaprezentuj funkcjonowanie tego tematu, począwszy
od baśni
po utwory o charakterze filozoficznym.
69. Awangardowe rozwiązania formalne w dramacie XX wieku- omów na wybranych
przykładach.
70. Zwierzę jako bohater literacki. Scharakteryzuj wybrane przykłady począwszy od bajek
po literaturę współczesną.
71. Propozycje reformowania państwa w literaturze staropolskiej. Scharakteryzuj
odwołując się do wybranych utworów literatury tych czasów.
72. Scharakteryzuj sytuacje bohaterów literackich, którzy w imię miłości podjęli trudne
życiowe wyzwania. Odwołaj się do wybranych utworów.
73. Wieś, jej mieszkańcy i ich tradycje jako temat literacki. Scharakteryzuj sposoby
przedstawiania wsi i jej mieszkańców na wybranych przykładach literackich.
74. Pamiętnik, dziennik, kronika jako dzieło literackie. Omów zagadnienie na dowolnie
wybranych przykładach literackich.
75. Na wybranych przykładach literackich jak autorzy literatury dokumentują zbrodnie
współczesnych totaliryzmów faszyzmu i komunizmu.
76. Ptak jako motyw w liryce i prozie- na wybranych przykładach literackich omów
funkcjonowanie tego motywu.
77. Wiara w drugiego człowieka, w sens działania, we własną misję...scharakteryzuj portrety bohaterów, dla których wiara w coś była sensem
życia i drogowskazem.
78. Na wybranych przykładach przedstaw jak funkcjonuje w literaturze motyw labiryntu.
79. Związek jednostki z losami narodu. Scharakteryzuj sylwetki bohaterów, na
losy których znacząco wpłynęła historia.
80. Tęsknota, nostalgia, poczucie braku... Scharakteryzuj bohaterów
literackich, którzy doświadczyli lub doświadczają tęsknoty.
81. Bunt jako motyw literacki. Scharakteryzuj wybrane przez Ciebie sylwetki
bohaterów zbuntowanych.
82. Naturalizm jako technika kreowania świata w utworze. Zaprezentuj ją w oparciu
o wybrane przykłady.
83. Co czynić, jak postąpić…? Scharakteryzuj najciekawsze, Twoim zdaniem, kreacje
bohaterów, którym przyszło dokonywać trudnych wyborów.
84. Literatura pisana ku pokrzepieniu serc- temat omów na przykładzie utworów
literackich powstałych w trudnych dla Polaków momentach historycznych.
85. Literatura jako sposób upamiętniania bohaterów narodowych- zaprezentuj temat
w oparciu o adekwatne przykłady literackie.
86. Przedstaw związki literatury i reportażu, odwołując się m. in. do twórczości
R. Kapuścińskiego i H. Krall.
87. Zaprezentuj najciekawsze, Twoim zdaniem, osiągnięcia prozy psychologicznej XX
wieku. Odwołaj się do kreacji bohaterów i do sposobu narracji.
88. Liryka jako zapis uczuć ludzkich. Zaprezentuj problem odwołując się do
wybranych przykładów, które, Twoim zdaniem, w najbardziej dramatyczny i
poruszający sposób uzewnętrzniają uczuciowość ludzką.
89. Przeciętny człowiek i jego codzienne życie jako temat literatury. Zaprezentuj
najciekawsze, Twoim zdaniem, opracowania tego motywu.
90. Dojrzewanie do dorosłości...- scharakteryzuj najciekawsze, według Ciebie, kreacje
bohaterów literackich wchodzących w dorosłość.
91. Koniunkturalizm i konformizm jako postawy życiowe bohaterów literackich w
literaturze polskiej XX wieku. Zaprezentuj wybrane postacie.
92. Groteska i karykatura jako sposób prezentacji świata w literaturze. Omów
na przykładach wybranych utworów.
93. Parabola jako sposób konstruowania fabuły powieściowej. Omów na wybranych
przykładach.
94. Konflikt pokoleń jako temat literacki. Zaprezentuj te utwory literackie, w których
można znaleźć ciekawy, Twoim zdaniem, obraz relacji międzypokoleniowej.
95. Manifesty, programy, orędzia- Scharakteryzuj wybrane utwory literackie, które
pełniły w swoich czasach funkcje programowe i opiniotwórcze.
96. Jan Paweł II- duszpasterz i poeta. Wykaż na wybranych przykładach, że twórczość
Karola Wojtyły ma głęboko humanistyczny charakter.
97. Scharakteryzuj najciekawsze, Twoim zdaniem, kreacje i portrety bohaterów
literackich, którzy mogliby stać się życiowymi drogowskazami dla współczesnego
młodego człowieka. Uzasadnij swój wybór.
98. Zaprezentuj różnorodność ujęć kreacji ojca w oparciu analizę wybranych przez siebie
utworów literackich z różnych epok.
99. Historia i bohaterowie historyczni jako tematyka literatury „ku pokrzepieniu serc”.
Przedstaw problem, odwołując się do wybranych tekstów literackich.