Drodzy Rodzice! Umiejętność komunikowania się ze światem za

Drodzy Rodzice!
Umiejętność komunikowania się ze światem za pomocą mowy, to jedna z ważniejszych umiejętności, jaką zdobywają dzieci. Dzięki mowie dziecko może rozumieć otaczający je świat. Dlatego bardzo
ważne jest, abyśmy my dorośli czuwali nad prawidłowym rozwojem naszych pociech i dawali pozytywny przykład w postaci pięknej poprawnej mowy. Warto uświadomić sobie, że zanim dziecko powie
upragnione przez rodziców pierwsze słowo najpierw musi się do tego przygotować. Rozwój mowy przebiega w pewnych etapach:
0-1 rok, okres melodii
To okres przygotowawczy, w którym dziecko komunikuje się za pomocą krzyku, głużenia, gaworzenia.




Dziecko głuży ( grucha) ok. 2-3 miesiąca życia. Jest to zabawa narządami głosowymi, której towarzyszy zawsze dobry nastrój dziecka. (W przybliżeniu dźwięki brzmią jak gli, kli, gla…)
Gaworzenie pojawia się ok. 5-6 miesiąca i polega na wymawianiu zespołu sylab, np. ma-ma, tata, ba-ba.
Echolalia to kolejna faza w rozwoju mowy, która występuje ok. 9 miesiąca życia. Dziecko próbuje powtarzać własne i zasłyszane słowa.
Kończąc pierwszy rok życia dziecko zaczyna mówić – pierwszymi słowami są na ogół mama, tata, baba – te które dziecko wypracowało sobie gaworząc.
Pierwszy rok życia jest dla dziecka czasem intensywnej pracy, dlatego w rozwoju mowy występują
okresy zastoju lub nasilenia. Kiedy dziecko uczy się chodzić „odkłada” naukę mowy, kiedy już opanuje
chodzenie wraca do nauki mowy. Okresy zastoju występują również podczas choroby lub izolacji od
osób bliskich.
1-2 lata, okres wyrazu
Na ten okres przypada bardzo duży postęp w rozwoju mowy związany głównie z tym, że dziecko
staje się coraz bardziej niezależne, tzn. samodzielnie przemieszcza się, zbliża się do ludzi, przedmiotów, natrafia na coraz to nowe rzeczy i zjawiska – a wszystko to trzeba nazwać, określić.
Dziecko w wieku 12 mies. poza wyrazami mama, tata powinno mówić jeden lub dwa inne wyrazy. W
wieku 18 mies. powinno używać równoważników zdań. (T. Zaleski)
2-3 lata, okres zdania
Dziecko zaczyna mówić zdaniami 2-3 wyrazowymi. Wymawia już wszystkie samogłoski i większość spółgłosek, (głoski trudniejsze zastępuje prostszymi, np. rl),
3-7 lat, okres swoistej mowy dziecięcej:

W wieku 4 lat – utrwalaja się s, z, c, dz, pojawia się r (ale jej opóźnienie nie powinno martwić),
sz, ż, cz, dż zamieniane są jeszcze na ś, ź, ć, dź lub s,z,c,dz.

W wieku 5 lat utrwalają się głoski sz, ż, cz, dż, ale mogą być jeszcze zamieniane na s,z,c,dz,
często w tym wieku pojawia się r, mowa dziecka 5-leniego jest już zrozumiała.

Mowa 6-latków powinna być już opanowana pod względem dźwiękowym, ale zdarza się jeszcze
nieprawidłowa wymowa sz, ż, cz, dż.
Należy pamiętać, że nie każde odstępstwo od ogólnie przyjętej normy jest wadą. Rozwój mowy
może przebiegać u każdego indywidualnie. Jednakże są pewne sygnały, które powinny wzbudzić rodzicielską czujność:
- brak gaworzenia – może świadczyć o zaburzonym słuchu,
- oddychanie przez nos, chrapanie, spanie z otwartą buzią, częste infekcje górnych dróg oddechowych
– mogą być powodem przerośniętego trzeciego migdała, a w konsekwencji problemów ze słuchem,
- nadmierne ślinienie, oddychanie ustami – przyczyną może być niewłaściwe połykanie typu niemowlęcego,
- wady zgryzu – zęby nie stykają się (zgryz otwarty), wysunięta do przodu szczęka lub żuchwa,
- krótkie wędzidełko – język ma ograniczoną ruchliwość, dziecko nie może, nie umie wymówić wszystkich głosek,
- wsuwanie języka między zęby podczas mówienia,
- dwulatek komunikuje się tylko za pomocą krzyku i gestami,
- trzylatek mówi dużo, ale jego wypowiedzi są niezrozumiałe dla otoczenia,
- dziecko nie wymawia głosek, które powinno już wymawiać, np. czterolatek mówi wciąż totek zamiast
kotek
- dziecko nie odróżnia głosek podobnie brzmiących, np. p-b  pólka – bułka, d-t  domek – Tomek –
przyczyną jest zaburzony słuch fonemowy,
- dziecko nie wykonuje poleceń mimo wielokrotnego powtórzenia, samo mówi głośno, pogłaśnia telewizor – powodem może być niedosłuch;
Drodzy Rodzice jeśli zauważyliście u Waszej pociechy jakikolwiek niepokojący objaw, skonsultujcie Wasze obawy ze specjalistą.
Aby dziecko mogło poprawnie wymawiać wszystkie głoski musi mieć sprawne artykulatory – język, wargi, żuchwę, szczękę, podniebienie. Poniżej zamieszczam szereg ćwiczeń usprawniających narządy mowy.
Ćwiczenia usprawniające motorykę warg:
- nadymanie policzków, przy zamkniętych ustach,
- nadymanie policzków i stopniowe wypuszczanie powietrza,
-naprzemienne nadymanie policzków – raz prawego, raz lewego,
- cmokanie,
- zaokrąglanie i rozciąganie warg,
- ściąganie kącików ust do prawej i lewej strony
- zagryzanie zębami warg,
- dotykanie górnymi zębami dolnej wargi,
- dotykanie dolnymi zębami górnej wargi;
Ćwiczenia języka:
- wysuwanie języka na zewnątrz i cofanie do jamy ustnej,
- wypychanie językiem policzków,
- wysuwanie naprzemiennie języka szerokiego i wąskiego,
- wysuwanie języka i dotykanie policzków - raz prawego, raz lewego,
- wysuwanie języka w kształcie „rurki”,
- wysuwanie języka na brodę, a następnie w kierunku nosa,
- oblizywanie zębów górnych i dolnych,
- koliste ruchy językiem w jamie ustnej,
- wysuwanie języka na zewnątrz przy zaciśniętych zębach;
Ćwiczenia podniebienia miękkiego:
- ziewanie przy nisko opuszczonej szczęce,
- oddychanie przy szeroko otwartej jamie ustnej – wdech nosem, wydech ustami,
- chrapanie na wdechu i wydechu,
- kaszlanie z wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej językiem,
- energiczne powtarzanie grup głoskowych, np. uku, ugu, oko, ogo, uk-ku, ug-gu, ok-ko;
Aby ćwiczenia nie były nudne i aby dziecko zbyt prędko się nie zniechęciło, można to potraktować jako zabawę, np. Języczek-Wędrowniczek wybrał się na spacer po buzi, podziwiał błękitne niebo
(przesuwamy językiem po podniebieniu), chodził po pagórkach (dotykamy czubkiem języka zębów),
poszedł w prawą stronę (wysuwamy język i dotykamy prawego policzka), następnie w lewo (język dotyka lewego policzka). Na drodze spotkał konia (parskamy), który przestraszył się i uciekł (kląskamy
językiem), spotkał również kotka który pił mleczko (wysuwamy energicznie język z jamy ustnej), przyglądał się jak kotek oblizywał się (oblizujemy usta).