Polityka społeczna wobec 50+ a polityka społeczna

Polityka społeczna wobec 50+ a polityka
społeczna wobec seniorów.
Wieloznaczność kategorii 50+
w polityce społecznej.
Prof. UW dr hab. Barbara Szatur-Jaworska
Instytut Polityki Społecznej
Uniwersytet Warszawski
1
55-64 lata
powyżej 50 roku życia
po 45 roku życia
2
Późna dojrzałość
Wczesna starość
Wczesna starość
60-74
Późna starość
75-89
Starość sędziwa (długowieczność)
90+
3
4
Stan zdrowia ludności Polski w 2009 r.; GUS 2011
Z poważnymi ograniczeniami:
40-49: 4,5%; 50-59: 9%; 60-69 lat: 15%; 70-79 lat: 26%; 80 lat i więcej: 40%
5
Kiedy zaczyna się wiek dojrzały,
kiedy zaczyna się starość?
6
CBOS 94/2012
Jaka polityka społeczna w
warunkach starzenia się ludności?
Różne perspektywy
7
Trzy aspekty polityki społecznej w starzejącym się
społeczeństwie
•
•
•
Polityka wobec starzenia się ludności. W związku z tym, że proces starzenia się
ludności ma kilka przyczyn i wywołuje bardzo różnorodne skutki, działania składające
się na tę politykę dotyczą wielu tzw. polityk szczegółowych: gospodarczej,
kształtowania przestrzeni, społecznej (z różnymi jej dziedzinami, np. rodzinną, rynku
pracy, edukacyjną), migracyjnej itd.
Polityka wobec starości. Ma ona na celu wspomaganie jednostek w radzeniu sobie
z życiowymi kryzysami, które są typowe dla tej fazy życia (choć podlegają
modyfikacjom zależnie od warunków historycznych); zapewnienie starości pozycji
równoprawnej z innymi fazami życia oraz kształtowanie jej pozytywnego społecznego
wizerunku, a także przygotowanie młodszych osób do czekającej ich starości.
Adresatami polityki wobec starości są nie tylko ludzie starzy, ale i młodsze pokolenia
przygotowywane do spotkania ze starością i do życia w społeczeństwie otwartym dla
wszystkich grup wieku, respektującym specyfikę wszystkich faz życia.
Polityka wobec ludzi starych. Polityka zorientowana na interesy i potrzeby
konkretnej zbiorowości, żyjącej w danym czasie, na danym obszarze. Polityka wobec
ludzi starych jest zatem, lub powinna być, oparta na rozpoznaniu sytuacji aktualnego
starszego pokolenia, ewentualnie na prognozowaniu potrzeb starych ludzi w kilku- lub
kilkunastoletniej perspektywie.
8
Obraz demograficzny 50+
niejednorodna populacja
10
NSP 2011
12
Żonaci
45-49:76%
50-54:77%
55-59:79%
60-64:82%
65-69: 82%
Zamężne
45-49: 77%
50-54:75%
55-59: 70%
60-64: 63%
65-69: 54%
13
Wykształcenie gimnazjalne i niższe: 45-49: 9%; 50-54: 12%; 55-59: 18%; 60-64: 24%; 65 i więcej: 51%
14
Praca najemna jako główne źródło utrzymania:
45-49: 54%; 50-54: 48%; 55-59: 32%; 60-64: 10%; 65 i więcej: 1%
Praca na własny rachunek jako główne źródło utrzymania
45-49: 16%; 50-54: 15%; 55-59: 10%; 60-64: 4%; 65 i więcej: 0,6%
15
50+ na rynku pracy
zróżnicowanie sytuacji
16
Wybrane kohorty
a „historia” rynku pracy
Wiek
w 1990 r.
Wiek
w 2003 r.
(stopa
bezrobocia ok.
19%)
Wskaźnik zatrudnienia
i stopa bezrobocia
w 2003 r. w wybranych
grupach wieku*
1967
23 lata
36 lat
35-44 lata – 73,5%
35-44 lata – 16,3%
50 lat
1962
28 lat
41 lat
35-44 lata – 73,5%
35-44 lata – 16,3%
55 lat
1957
33 lata
46 lat
45-54 lata – 62,4%
45 lat i więcej – 13,7%
60 lat
1952
38 lat
51 lat
45-54 lata – 62,4%
45 lat i więcej – 13,7%
65 lat
1947
43 lata
56 lat
55-59/64 lata – 33,1%
45 lat i więcej – 13,7%
Wiek
w 2012 r.
Rok
urodzenia
45 lat
Liczba
urodzeń w
kohorcie
17
18
* BAEL IV kw. 2011
Współczynnik aktywności
zawodowej w 2011 r.
Grupa wieku
ogółem
miasta
wieś
mężczyźni
kobiety
45-49
84,8
85,5
83,8
87,9
81,7
50-54
75,3
75,5
74,8
79,0
71,7
55-59
54,9
55,5
53,9
66,9
44,1
60-64
23,3
24,1
21,7
34,1
14,1
65 i więcej
5,0
4,4
6,2
8,0
3,2
* BAEL IV kw. 2011;
obliczenia własne
19
20
NSP 2011
% pracowników najemnych wśród pracujących
45-54 lata – 74%
55-59 lat – 74%
60-64 lata – 63%
65 lat i więcej – 38%
* BAEL IV kw. 2011;
obliczenia własne
22
Pracujący w pełnym wymiarze czasu pracy
45-54 lata – 94%
55 lat i więcej – 81%
* BAEL IV kw. 2011;
obliczenia własne
23
* BAEL IV kw. 2011
24
* BAEL IV kw. 2011
26