Proces starzenia się z perspektywy psychologicznej Autorka

Proces starzenia się z perspektywy psychologicznej
Autorka: Karolina Jurga – psycholog
Starość wydaje się być pojęciem względnym. Oznacza kolejny etap życia człowieka,
którego istotnym zadaniem jest dążenie do mądrości, czyli wiedzy o życiowych priorytetach, nauki
z własnego doświadczenia i traktowania błędów jako lekcji. Starość można dzielić ze względu na
wiek biologiczny określany wskaźnikami biochemicznymi, społeczny (zmiana zakresu i charakteru
pełnionych ról życiowych), socjalny (akty prawne regulujące dostęp do świadczeń), kalendarzowy
(liczba przeżytych lat), psychologiczny (zmiany w funkcjonowaniu poznawczym, sprawności
ruchowej, zmian osobowościowych).
Z psychologicznej perspektywy starzenie się to proces zmian w zakresie osobowości,
funkcji poznawczych, zdolności adaptacyjnych, relacji społecznych i zdolności do odpowiedzi na
stres środowiskowy. W istotny sposób na proces ten wpływa szereg czynników, takich jak:
doświadczenie osoby, sposób myślenia, przeżywania emocji, sposób percepcji starości własnej i
innych ludzi. To jak postrzegamy własną starość determinowane jest stereotypami na temat starości,
przekazami społecznymi czy rodzinnymi, uwarunkowaniami kulturowymi. Warto zdać sobie
sprawę, że starość możemy kreować również my sami. Dowodzi tego eksperyment, w którym
młode osoby poproszono o zejście wyznaczonymi chodami i mierzono czas wykonania zadania. W
drugiej części eksperymentu, w czasie prelekcji, wzbudzono u tych samych badanych schemat
osoby starszej, poruszającej się w powolny sposób. Następnie ponownie zmierzono czas schodzenia
po wyznaczonych schodach. Okazało się, że młode osoby faktycznie wolniej wykonały zadanie.
Zatem to, w jaki sposób będziemy postrzegać starość może wpłynąć na nasze funkcjonowanie.
Wielu badaczy zauważa, że osoby o pozytywnym nastawieniu do starości mają lepszą pamięć,
zdrowie i żyją średnio dłużej o kilka lat w porównaniu z osobami o postawach negatywnych.
Naturalnym jest, że wraz z wiekiem słabnie tempo przetwarzania informacji, zdolność
zapamiętywania i nabywania nowych umiejętności. Trudno jest dłużej skoncentrować uwagę na
jednej czynności lub przedmiocie. Osoba starsza będzie dłużej wykonywała różne czynności, gdyż
słabnie podzielność uwagi (np. wykonywanie dwóch czynności jednocześnie). Na poziomie
poznawczym trudność może sprawiać również rozróżnianie informacji ważnych od nieistotnych
faktów. W życiu codziennym może wpływać to na większy niepokój, częstsze martwienie się.
Trudność może sprawiać znalezienie odpowiednich artykułów w sklepie spożywczym.
Zorientowanie się, który z nadjeżdżających autobusów jest tym właściwym, pamiętanie o
gotujących się ziemniakach podczas rozmowy telefonicznej w tym samym czasie, etc. W związku
większą tendencją osób starszych m. in. do rozkojarzenia, słabnie funkcjonowanie pamięci. Proces
kodowania i wydobywania informacji ulega spowolnieniu. Mają na to również wpływ zmiany
anatomiczne - zmniejsza się objętość mózgu, gęstość istoty białej, występują zaniki korowe. W
starszym wieku naturalnym jest zapominanie nazwisk osób niedawno poznanych, poszukiwanie np.
okularów, pilota do TV, zapominanie dłuższej listy spraw do załatwienia, trudność z
przypomnieniem sobie informacji usłyszanej np. w radiu. Osłabieniu ulega także postrzeganie,
przetwarzanie szybko zmieniających się bodźców, zdolność koordynacji wzrokowo-ruchowej, co
może przejawiać się m.in. w trudności z wsiadaniem do tramwaju, chodzeniu po schodach, trafieniu
kluczem do zamka w drzwiach.
Obniżenie wraz z wiekiem niektórych funkcji poznawczych, w szczególności pamięci, u
wielu osób może budzić lęk i pytanie „Czy to już Alzheimer?”
Kiedy bliscy zauważają, że daną historię słyszeli już kilka razy, jeśli pojawiają się trudności z
orientacją w nowym miejscu albo trudności ze znalezieniem odpowiedniego słowa, nie musi to
oznaczać choroby. Nie można jednak bagatelizować sytuacji utrudniających codzienne
funkcjonowanie.
Jeśli coraz częściej:
szukasz różnych przedmiotów a „przecież powinny leżeć na swoim miejscu”;
miewasz trudności z ukończeniem dobrze znanych zadań w domu, w pracy lub w czasie
wolnym;
nie jesteś pewien dnia tygodnia ani daty;
miewasz trudności z planowaniem lub rozwiązywaniem problemów;
gubisz wątek lub doświadczasz efektu „mam to na końcu języka”;
miewasz problemy ze zrozumieniem obrazów i związków przestrzennych,
wskazane jest zadbać o siebie i zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu bądź specjalisty geriatry
w celu skonsultowania zaobserwowanych zmian. Powinno się również regularnie wykonywać
bezpłatne badania pamięci np. W Poradni Geriatrycznej Care Experts przy ul Nowolipie 18. Można
tam również zbadać krew, słuch, wzrok, stan kości. Warto także zasięgnąć informacji na temat
Ośrodka Pobytu Dziennego Care Experts, realizującego program warsztatów i terapii
neuropsychologicznej dla pacjentów ze zdiagnozowaną chorobą Alzheimera czy zespołem
otępiennym. Nie powinniśmy zrzucać wszystkiego na wiek, ponieważ im wcześniej zareagujemy na
zmiany, tym lepiej możemy zadbać o bezpieczeństwo i pomóc sobie lub swoim najbliższym.
W razie wątpliwości wystarczy, skontaktować się z konsultatntem Care Experts, który
odpowie na wszelkie pytania oraz w razie potrzeby zaproponuje wizytę lekarską lub zaprosi do
skorzystania z dwudniowego bezpłatnego pobytu próbnego w Ośrodku Pobytu Dziennego Care
Experts. Informacje oraz zapisy pod numerem telefonu: 22 887 77 00, więcej na stronie
internetowej: www.careexperts.pl.