Program profilaktyki - zskoscielna.niedrzwicaduza.pl
Transkrypt
Program profilaktyki - zskoscielna.niedrzwicaduza.pl
PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ W NIEDRZWICY KOŚCIELNEJ NA ROK SZKOLNY 2016/2017 ,,Jeśli będziesz traktował osobę tak jak na to zasługuje, będziesz czynił ją gorszą, jeśli będziesz widział taką jaką może być, uczynisz ją taką naprawdę” J. W Goethe Wstęp. Obserwowana w ostatnich latach popularyzacja cywilizacji MIEĆ, brutalizacja zachowań dzieci i młodzieży oraz patologia w innych obszarach życia człowieka wskazuje na podejmowanie działań, które osobom zdrowym pozwolą podtrzymać funkcjonalność, a osobom z pierwszymi przejawami trudności pomogą obronić się przed rozwojem dysfunkcji i powrócić do zdrowia. Stąd bardzo ważne staje się zapobieganie trudnościom zanim się pojawią, czyli profilaktyka. Ten obowiązek został nałożony na szkoły, które spełniają ważną rolę w prowadzeniu profilaktyki pierwszorzędowej i drugorzędowej. W myśl definicji profilaktyka to nie tylko zapobieganie chorobom i zjawiskom, ale takie działania, których celem jest rozwój i pełne wykorzystanie fizycznych, umysłowych, emocjonalnych i duchowych potencjałów człowieka. Zgodnie z takim podejściem, w zakresie zdrowia możemy wyróżnić (za: Z.B.Gaś, 2000) cztery wzajemnie zależne wymiary: Zdrowie fizyczne – obejmuje prawidłowość i wydolność procesów funkcjonowania fizycznego i fizjologicznego. Minimalnym jego wskaźnikiem jest brak dysfunkcji w tym zakresie oraz wielkości wskaźników wykorzystywanych do oceny zdrowia somatycznego (np. ciśnienie krwi, morfologia krwi, rytm pracy serca ); Zdrowie psychiczne – czyli przede wszystkim subiektywne odczuwanie dobre samopoczucie, z czym wiąże się poziom i jakość samooceny, poczucie adekwatności i konsekwencji w działaniu, zadowolenia z siebie oraz poczucie wewnętrznej kontroli. Minimalnym jego wskaźnikiem jest brak depresji. Zdrowie społeczne –obejmuje zaradność społeczną jednostki a w szczególności osiąganie celów życiowych wywiązywanie się z pełnionych ról oraz nabywania kolejnych umiejętności umożliwiających przystosowanie się do nowych sytuacji społecznych. Minimalnym jego wskaźnikiem jest odpowiedzialne wywiązywanie się z pełnionych ról społecznych oraz osiąganie podstawowych celów życiowych Zdrowie osobowe – czyli te możliwości, uwarunkowania i zdolności jednostki, które nie są bezpośrednio zależne od warunków codziennego życia. Minimalnym jego wskaźnikiem jest angażowanie się w działania umożliwiające przekraczanie granic aktualnego poziomu rozwoju. Biorąc pod uwagę zakres i formy działań promujących powyższe wymiary zdrowia, skonstruowano program w taki sposób, aby w maksymalnym stopniu uwzględniał specyfikę naszej społeczności i potrzeby naszych uczniów. TYTUŁ PROGRAMU: Zdrowy tryb życia w aspekcie fizycznym, psychicznym i społecznym. GŁÓWNE CEL PROGRAMU: Promocja zdrowia - popularyzacja różnych strategii idei zdrowotnych w społeczności szkolnej. CEL BEZPOŚREDNI: Uczeń posiądzie zdolność samodzielnego dokonywania wyboru zachowań właściwych dla zdrowia własnego i innych ludzi. CEL POŚREDNI: Podniesienie jakości działań na rzecz zdrowia ucznia przez osoby sprawujące nad nim opiekę (rodziców, nauczycieli). Program Profilaktyki opiera się na profilaktyce pierwszorzędowej (uprzedzającej), w której większy nacisk położony został na czynniki chroniące i promujące zdrowy styl życia oraz zapobiegające niewłaściwym zachowaniom. Szkoła prowadzi systematyczną działalność wychowawczą, informacyjną, edukacyjną i profilaktyczną. Czynniki ryzyka i czynniki chroniące W programie uwzględniono czynniki ryzyka, które stanowią zagrożenie dla prawidłowego rozwoju dzieci oraz czynniki chroniące, których występowanie wzmacnia ogólny potencjał zdrowotny dzieci i zwiększa ich odporność na działanie czynników ryzyka. Czynniki ryzyka: pasywne formy spędzania czasu wolnego (TV, internet, gry komputerowe, kino domowe), przeciążenie dzieci pracą intelektualną, co skutecznie ogranicza ruch i wysiłek fizyczny, agresja i przemoc w kontaktach między uczniami, promowanie egocentryzmu –dziecko jest najważniejsze i cały świat powinien koncentrować się na jego potrzebach, podważanie podstawowych autorytetów społecznych, jak rodzice, nauczyciele, duchowni), redefiniowanie wartości –na skutek specyficznego interpretowania lub kontekstu sytuacyjnego dotychczasowe wartości nabierają nowego znaczenia, często wręcz sprzecznego z dotychczasowym (wolność samowola, otwartość –bezkrytycyzm, tolerancja –akceptacja wszystkiego). Czynniki chroniące: środowisko rodzinne –rodzina zaangażowana w życie dziecka, otoczenie społeczne –rola nauczyciela, który może stać się dla dziecka, drugą, co do ważności osobą znaczącą, wsparcie ze strony nauczyciela może kompensować brak wsparcia ze strony rodziców i rówieśników; środowisko rówieśnicze –kontakty z rówieśnikami akceptującymi normy społeczne, z aspiracjami edukacyjnymi, prospołecznymi, z dziećmi, które pozytywnie podchodzą do problemów życiowych i szukają konstruktywnych rozwiązań. Działalność profilaktyczna obejmuje w szczególności: Realizację programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego dla uczniów i ich rodziców; Zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia; Doskonalenie zawodowe nauczycieli i wychowawców w zakresie realizacji szkolnej interwencji profilaktycznej w przypadku zachowań ryzykownych; Kształtowanie i wzmacnianie norm przeciwnych podejmowaniu zachowań ryzykownych; Włączenie w razie potrzeby do indywidualnych programów edukacyjno – terapeutycznych działań z zakresu używania środków i substancji uzależniających. ODBIORCY: UCZNIOWIE, NAUCZYCIELE, RODZICE. CZAS REALIZACJI: ROK SZKOLNY 2016/2017 DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE SZKOŁY WSPOMAGAJĄ INSTYTUCJE: Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Bełżycach; Ośrodek Pomocy Społecznej w Niedrzwicy Dużej; Gminna Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Narkomanii; Ośrodkiem Zdrowia w Niedrzwicy Kościelnej (pielęgniarką środowiskową); Stacja Sanitarno –Epidemiologiczna w Lublinie; Komisariat Policji w Bełżycach; Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii w Lublinie; II.PODSTAWA PRAWNA Szkolny Program Profilaktyki kieruje się celami i zasadami zawartymi w Statucie Szkoły, Programie Wychowawczym Szkoły i na podstawie obserwacji środowiska lokalnego.Pogram został opracowany w oparciu o następujące akty prawne: Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz.U. z 2004 r. nr 256 poz. 2572). Ustawa z 24 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 875). Rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz.U. poz. 1249). Rozporządzenie Ministra Edukacji i Sportu z dnia 31 stycznia 2002 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół ( Dz. U. z 2002r. Nr 10, poz. 96). Rozporządzenie Ministra Edukacji i Sportu z dnia 31 stycznia 2003r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem ( Dz. U. z 2003r. Nr 26, poz.226). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Art. 72. Konwencja o Prawach Dziecka uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 20 listopada 1989r. ratyfikowana przez Polskę 30 kwietnia 1991r. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich ( Dz. U. z 2002r. Nr 11, poz.109) Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego ( Dz. U. Nr 111, poz. 535) Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi ( Dz. U. Nr 35, poz. 230 z późn. zm.) Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 roku o przeciwdziałaniu narkomanii ( Dz. U. z 2003r. Nr 24, poz. 198 ) Ustawa z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych ( Dz. U. z 1996r. Nr10, poz. 55). Rozporządzenie MENz dnia 30 kwietnia 2013 roku w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno -pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach iplacówkach(Dz.U. z 2013 r.poz. 532); OBSZARY DZIAŁAŃ: I. PROMOWANIE ZDROWYCH NAWYKÓW ŻYWIENIOWYCH. CELE: Zachęcanie młodzieży do zapoznania się z zagadnieniami zdrowego odżywiania. Kształtowanie nawyków racjonalnego żywienia wśród dzieci. Kształtowanie postaw promujących zdrowy tryb życia. Zapoznanie uczniów z korzyściami płynącymi ze stosowania zdrowej diety. Uświadomienie młodzieży negatywnego wpływu niewłaściwych praktyk żywieniowych na funkcjonowanie organizmu. Wyrabianie umiejętności samodzielnego dokonywania wyboru zachowań właściwych dla zdrowia własnego i innych ludzi. ZADANIA: Realizacja treści zdrowego stylu odżywiania w ramach zajęć lekcyjnych: technika, biologia i chemia, przyroda oraz lekcje wychowawcze./ uczniowie/ Pogadanki z pielęgniarką środowiskową o zdrowym sposobie odżywiania. /uczniowie/. Promowanie zdrowego sposobu odżywiania na terenie szkoły poprzez usunięcie ze sklepiku szkolnego niezdrowej żywności./uczniowie/ Program profilaktyczny ,,Moje dziecko idzie do szkoły”, ,,Szklanka mleka”, ,,Owoce w szkole” ./uczniowie i rodzice/ Udział pedagoga w szkoleniach organizowanych przez WSSE nt promocji zdrowia psychicznego i fizycznego, profilaktyki uzależnień. II. PROPAGOWANIE PRZEZ SPORT ZDROWEGO STYLU ŻYCIA. CELE: • • • • Propagowanie w środowisku szkolnym aktywnego wypoczynku. Integracja środowiska lokalnego poprzez sport masowy. Aktywność ruchowa jako forma hartowania organizmu. Wzmocnienie bezpieczeństwa dziecka w domu, szkole, na ulicy oraz podczas zabaw. ZADANIA: Realizacja treści w ramach zajęć w-f. /uczniowie/ Wycieczki./uczniowie/ „Długofalowy program sportowych zajęć pozalekcyjnych z akcentem na gry zespołowe”. Zajęcia SKS. /uczniowie/ Program ,,Trzymaj formę”. /uczniowie/ Bezpieczeństwo w drodze do szkoły i podczas zabaw /uczniowie/ Zasady bezpiecznego poruszania się po ulicy pieszego i rowerzysty./uczniowie/ Zapoznanie uczniów z drogą ewakuacyjną szkoły. /uczniowie/ Udzielenie pierwszej pomocy w nagłych wypadkach i drobnych urazach./uczniowie/ Elementy programu ,,Kultura Bezpieczeństwa”./uczniowie/ Przeprowadzenie pogadanek wśród uczniów dotyczących bezpiecznych zachowań w szkole, w domu, na ulicy, podczas zabaw./uczniowie i rodzice/ Promowanie aktywnego wypoczynku organizacja wycieczek, wyjazdów. NAUKA WŁAŚCIWEGO WYRAŻANIA UCZUĆ. WYCHOWANIE PRZECIW PRZEMOCY I UZALEŻNIENIOM. III. CELE: Umiejętność nazwania własnych uczuć. Wspomaganie rozwoju moralnego uczniów (poszanowania norm, wartości, autorytetów); Podniesienie u uczniów poziomu empatii i tolerancji. Prowadzenie zajęć dotyczących relacji interpersonalnych, poszanowania norm, wartości ; Wspomaganie rozwoju moralnego uczniów (poszanowania norm, wartości, autorytetów); Eliminowanie przejawów dyskryminacji w szkole. Przeciwdziałanie agresji i przemocy rówieśniczej. Zapoznanie uczniów ze sposobami kontroli złości. Zapoznanie uczniów z ograniczeniami jakie nakłada na człowieka jakiekolwiek uzależnienie. U podniesienie poziomu wiedzy na temat skutków zdrowotnych i społecznych wszelkiego rodzaju uzależnień. zapoznanie z kompetencjami i zakresem działań osób i instytucji, do których można się zwracać o pomoc w trudnych sytuacjach. doskonalenie kompetencji nauczycieli i wychowawców w zakresie realizacji szkolnej interwencji profilaktycznej w przypadku podejmowania zachowań ryzykownych. ZADANIA: Realizacja zagadnień na lekcjach wychowawczych i WDŻwR, np.: zajęcia integracyjne w klasach pierwszych, zajęcia o uczuciach, zajęcia o uzależnieniach, nauka zachowań asertywnych , bezpieczne korzystanie z internetu, unikanie wulgaryzmów. /uczniowie/ Realizacja programu profilaktycznego Spójrz Inaczej. /Uczniowie II i III kl. Sz.P. / Zajęcia o konfliktach i sposobach radzenia sobie w sytuacjach trudnych. /uczniowie/ Spotkanie z policjantem dotyczące konsekwencji zachowań społecznie i prawnie nie akceptowanych. /uczniowie/ Obniżanie poziomu agresji poprzez rozwijanie empatii. Akcje charytatywne./uczniowie/ Zajęcia o przemocy i agresji mające na celu przeciwdziałanie dyskryminacji. /uczniowie/ Wdrażanie do samokształcenia, pogłębiania swojej wiedzy i doskonalenia umiejętności wychowawczych. /nauczyciele/ Uświadomienie rodzicom ich roli w kształtowaniu właściwych postaw dzieci./rodzice/ Uczestnictwo w akcji ZACHOWAJ TRZEŻWY UMYSŁ./uczniowie/ ,,Powiatowy program profilaktyczny w zakresie promowania i wdrażania prawidłowych metod wychowawczych stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie na lata 2014-2017”/uczniowie i rodzice/ Program profilaktyczny ,,Nie pal przy mnie, proszę” /uczniowie/ Pogadanki z uczniami nt dopalaczy /uczniowie/ Program profilaktyczny ,,Znajdź właściwe rozwiązanie” /uczniowie/ Zorganizowanie szkolenia dla nauczycieli i wychowawców w zakresie realizacji szkolnej interwencji profilaktycznej w przypadku podejmowania zachowań ryzykownych. Zorganizownie konkursów profilaktycznych ,,HIV-AIDS” nawiązując do profilaktyki od narkotyków oraz konkursu antynikotynowego /uczniowie/ IV. PODNOSZENIE MOTYWACJI DO NAUKI I AKTYWNOŚCI SPOŁECZNEJ. CELE: Kształtowanie u uczniów postawy twórcy w życiu społecznym. Podnoszenie aspiracji do maksymalnego rozwijania swoich uzdolnień i rozwoju intelektualnego. Rozwijanie u uczniów umiejętności organizacyjnych. Rozwijanie zainteresowań i zdolności uczniów oraz przeciwdziałanie niepowodzeniom szkolnym; Umożliwienie uczniom udziału w różnorodnych zajęciach pozalekcyjnych i kołach zainteresowań; Angażowanie rodziców w życie szkoły. ZADANIA: Poznanie metod efektywnego uczenia się. Mnemotechniki. /uczniowie/ Działania podejmowane przez SU. /uczniowie/ Prowadzenie zajęć psychoedukacyjnych przez pracowników Poradni Psychologiczno –Pedagogicznej w Bełżycach dla uczniów: „Pomocna dłoń” – program rozwijający kompetencje społeczne (rozpoznawanie uczuć, radzenie ze złością, rozwiązywanie konfliktów, porozumiewanie się) – kl. IV, V i VI; Zajęcia aktywizujące do samodzielnego wyboru zawodu – kl. III a i b Gim. „Mnemotechniki - metody efektywnego uczenia się” – kl. IV i Ia i b gimnazjum Rozwijanie poczucia własnej wartości – kl. I szkoły podstawowej „Wyginam śmiało ciało” - zajęcia dla dzieci z deficytami i zaburzeniami rozwoju – autorski program wspomagania sprawności ruchowej w zakresie motoryki dużej i małej, orientacji zmysłowej, przestrzennej, niwelowania wad postawy- uczniowie z deficytami z kl. I-III szkoły podstawowej; „Rusz głową” – trening twórczego myślenia – kl. IIa i IIb gimnazjum- mgr Aleksandra Palczewska- Chrześćjan - psycholog, mgr Renata Zbyrad – Poliszuk – psycholog; „Skoncentruj się” – grupa ogólnorozwojowa dla dzieci z trudnościami w koncentracji uwagi – kl. II szkoły podstawowej. Organizowanie zajęć dla uczniów z deficytami rozwojowymi; Organizowanie uczniom czasu wolnego (zajęcia rozwijające zainteresowania); Udział w konkursach, imprezach szkolnych, apelach; Dostosowywanie wymagań edukacyjnych do potrzeb i możliwości rozwojowych i edukacyjnych uczniów –zapobieganie problemom i zachowaniom problemowym dzieci i młodzieży; Zorganizowanie prelekcji dla rodziców: „Program rozwijania umiejętności wychowawczych rodziców” – autorski program rozwijający kompetencje rodziców, Moje dziecko wybiera szkołę, zawód; Zorganizowanie Punktu Konsultacyjnego z psychologiem dla rodziców; Kierowanie rodziców do różnych form pomocy (poradnie, instytucje, stowarzyszenia); METODY REALIZACJI: 1) Informacja: rozmowa z pedagogiem szkolnym, wychowawcą, wykłady dla rodziców, spotkania z policjantem dla uczniów, wykłady dla uczniów 2) Edukacyjne: konkursy, pogadanki 3) Alternatywy: akcje ekologiczne, inicjatywy lokalne, wolontariat, mitingi sportowe, przedstawienia artystyczne, wystawy twórczości artystycznej uczniów, gry i zabawy integracyjne 4) Interwencja: spotkania z kuratorem sądowym i przedstawicielami innych instytucji wspierających szkołę FORMY REALIZACJI: Stwarzanie sytuacji wychowawczych dających możliwość aktywności społecznej, fizycznej oraz samorealizacji podczas: lekcji wychowania fizycznego, godzin z wychowawcą, zajęć z wychowania do życia w rodzinie, kółek zainteresowań, imprez środowiskowych i szkolnych np. festynów, Dnia Sportu, Dnia Dziecka, Dnia bez papierosa, Dnia walki z AIDS, Dnia Ziemi, zawodów sportowych, Akcji charytatywnych, wycieczek. ZAKŁADANE EFEKTY PROGRAMU: Wzrost liczby uczniów, którzy mają świadomość: 1) - znaczenia zdrowego stylu życia, - szkodliwości spożywania alkoholu i palenia papierosów, 2) Zmniejszenie ilości konfliktów między uczniami oraz między uczniami a nauczycielami i rodzicami, 3) Wzrost liczby uczniów, którzy rozwijają swoje zainteresowania, podnoszą poziom swojej wiedzy. 4) Wzmocnienie w społeczności znaczenia zdrowych nawyków żywieniowych. EWALUACJA: - po każdym roku szkolnym. MONITORING: prowadzi pedagog szkolny i dyrektor KLASY I-III GIMNAZJUM Obszar działań I PROMOWANIE ZDROWYCH NAWYKÓW ŻYWIENIOWYCH Tematyka zajęć Osoba realizująca Zdrowy styl odżywiania. wychowawcy klas Stare i nowe trendy w żywieniu. nauczyciel biologii Otyłość i nadwaga – wpływ na zdrowie. pielęgniarka II PROPAGOWANIE PRZEZ Promocja zdrowia – zdrowy styl życia. SPORT ZDROWEGO STYLU ŻYCIA Ruch w życiu człowieka. wychowawcy klas n-l biologii Jakie są korzyści z uprawiania sportu wyczynowego? n-l w-f III NAUKA WŁAŚCIWEGO Zdrowie psychiczne. WYRAŻANIA UCZUĆ, WYCHOWANIE PRZECIW Życie bez nałogu. PRZEMOCY I UZALEŻNIENIOM Życie w rodzinie. wychowawcy, pedagog, psycholog wychowawcy, psycholog, pielęgniarka wychowawcy, pedagog, n-l WDŻWR, pielęgniarka IV PODNOSZENIE MOTYWACJI Rozwój intelektualny, nasze uzdolnienia i DO NAUKI zainteresowania. I AKTYWNOŚCI SPOŁECZNEJ Organizacja nauki. wychowawcy, nauczyciele psycholog Ja, moje środowisko i moja Ojczyzna. Zajęcia aktywizujące do samodzielnego wyboru szkoły i zawodu - klasy III wychowawcy, n-l WOS, n-l historii, n-l geografii pedagog, doradca zawodowy KLASY IV-VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ Obszar działań I PROMOWANIE ZDROWYCH NAWYKÓW ŻYWIENIOWYCH II PROPAGOWANIE PRZEZ SPORT ZDROWEGO STYLU ŻYCIA Tematyka zajęć Osoba realizująca Pojęcie zdrowej żywności. wychowawca Żywienie, wartości odżywcze, estetyka i higiena. pielęgniarka Sposoby przechowywania i konserwowania żywności. n-l przyrody Znaczenie aktywności ruchowej w czasie wolnym. n-l przyrody Zasady bezpiecznej nauki i zabawy. n-l w-f Zachowania sprzyjające i zagrażające zdrowiu. wychowawcy klas Udzielenie pierwszej pomocy w nagłych wypadkach pielęgniarka i drobnych urazach III NAUKA WŁAŚCIWEGO WYRAŻANIA UCZUĆ, WYCHOWANIE PRZECIW Ja i moja rodzina. wychowawcy, pedagog Zdrowie psychiczne. wychowawcy, pedagog PRZEMOCY I UZALEŻNIENIOM Życie bez nałogu. n-l przyrody, psycholog IV PODNOSZENIE MOTYWACJI Poznajemy metody efektywnego uczenia się. DO NAUKI I AKTYWNOŚCI SPOŁECZNEJ Rozwijamy uzdolnienia i zainteresowania. psycholog nauczyciele przedmiotów Ja i społeczeństwo. n-l przyrody, n-l historii KLASY I-III SZKOŁY PODSTAWOWEJ Obszar działań I PROMOWANIE ZDROWYCH NAWYKÓW ŻYWIENIOWYCH II PROPAGOWANIE PRZEZ SPORT ZDROWEGO TRYBU ŻYCIA Tematyka zajęć Osoba realizująca Zasady zdrowego żywienia. wychowawcy klas Potrzeby pokarmowe naszego organizmu. wychowawcy klas Estetyka i higiena przyrządzania i spożywania posiłków. wychowawcy klas Bezpieczeństwo na drodze, podczas gier i zabaw ruchowych. Poznanie drogi ewakuacyjnej w szkole. policjant Planowanie pracy i wypoczynku, prawidłowa postawa ciała podczas zajęć. n-l w-f i gimnastyki korekcyjnej Aktywne spędzanie czasu wolnego. wychowawcy klas III NAUKA WŁAŚCIWEGO Rozpoznawanie własnych mocnych i słabych stron. wychowawcy klas WYRAŻANIA UCZUĆ, WYCHOWANIE PRZECIW Radzenie sobie w sytuacjach trudnych. Umiejętność psycholog, pedagog PRZEMOCY I UZALEŻNIENIOM szukania pomocy. szkolny Podstawowe zasady i reguły obowiązujące w relacjach międzyludzkich. IV PODNOSZENIE MOTYWACJI Nasze obowiązki. DO NAUKI I AKTYWNOŚCI SPOŁECZNEJ Problemy i potrzeby kolegów, osób niepełnosprawnych, chorych i starszych. Okazywanie szacunku ludziom, tradycjom i symbolom narodowym; poszanowanie własności i dobra cudzego i wspólnego. wychowawcy klas wychowawcy klas wychowawcy klas wychowawcy