O komunikacji z nastolatkiem

O komunikacji z nastolatkiem - opracowanie dla rodziców
Irmina Kulik
Co pomaga w komunikacji?
 Najpierw wysłuchaj, uważnie. Pozwól dziecku przedstawić swój punkt widzenia. Nawet jeśli
trudno jest Ci się zgodzić, Twoje dziecko będzie Ci wdzięczne.
 Nie podnoś głosu. Twój krzyk to dla dziecka sygnał, że mu nie pomożesz, a jedynie zaczniesz
strofować i wszystko skończy się ‘jak zwykle’.
 Określ i nazwij uczucia dziecka, a także swoje. Najpierw pomyśl, czy to, co mówi Twoje dziecko
złości Cię, bawi, przeraża. Spróbuj tak samo nazwać, jak ono się może czuć z trudnością.
Rozmowa dalej sama się potoczy. Przykład:
o "Mamo, śmieją się ze mnie w klasie, jestem beznadziejna/y.
o Rozumiem, że się zezłościłeś, miałeś prawo się zdenerwować. Nie podoba mi się jednak, że
zaczęłaś/ąłaś się bić. Myślisz, że dało się inaczej załatwić ten konflikt?"
 Nie przerywaj komentarzami. Rodzicu, sam wiesz, ze to nie pomaga. Zadawaj otwarte pytania.
Nie zachęcisz dziecka do opowiadania o sobie zadając pytania, na które odpowiedzieć można
tylko „tak” lub „nie”. Przykład:
Zamiast:
o "Coś ciekawego wydarzyło się w szkole?
o Nie."
Powiedz:
o "Opowiedz mi o dzisiejszym dniu w szkole."
o (Trudniej jest wybrnąć odpowiedzią "nie" na tak postawione pytanie.)
 Jeśli widzisz, że dziecko ma problem z odpowiedzią na pytanie, nie nalegaj. Może za kilka minut
(albo godzin, albo dni) będzie gotowe Ci opowiedzieć o swoim problemie. Naciskają tylko je
zniechęcisz.
 Nie musisz się zgadzać z tym, co nastolatek mówi, ani ulegać wszystkim jego prośbom
i naciskom. Nie pozwól, by Tobą manipulował. Pamiętaj jednak o argumentach
i kompromisach. Unikaj słów: „Zabraniam Ci i koniec.” Każdy ma prawo wiedzieć, dlaczego coś
jest mu zabierane i jak może to naprawić.
 Opisz sytuację problemową swoimi słowami i udziel informacji zwrotnych na temat tego, co
myślisz. Określ swoje oczekiwania.
 Rozmawiaj spokojnie. „Rozumiem Cię, ale..”, „Podobają mi się Twoje argumenty, jednak mnie
nie przekonałaś, wrócimy do tej rozmowy jutro.”
 Jeśli czegoś dziecku zabraniasz, uzasadnij dlaczego. Przyznaj: „Martwię się o Ciebie. Nie chcę
Cię puścić na ten koncert, bo nie jestem w stanie zapobiec temu, co może Cię tam spotkać.”
Dziecko poczuje, że się o nie troszczysz. Może zaproponuj, że je na ten koncert zawieziesz
i odbierzesz.
 Zadziw trochę swoje dziecko, zaskocz. Potraktuj problem z humorem. Rozładuj napięcie, niech
dziecko wie, że ma fajnego rodzica.
 Nie mów: „Ja w Twoim wieku to..”, ani „Mnie było gorzej, Ty masz wszystko” – to na nic. Lepiej
zabierz dziecko na zakupy, pokaż rachunki, ile coś kosztuje i jak długo trzeba na to pracować.
Zestaw to ze swoimi zarobkami. Pokaż jak wygląda rzeczywistość.
 Nie wygłaszaj wykładów ani nie zwracaj się jak do malucha. Traktuj dziecko jak partnera (przy
jednoczesnym zachowaniu granic). Tłumacz w sposób prosty i zrozumiały.
 Wskaż dziecku, jak może naprawić ‘zło’, pokaż sposoby, w jakie może rozwiązać problem,
zaproponuj wybór takich sposobów lub wspólnie rozwiążcie problem.
 Dzieci często zaskakująco dobrze wiedzą, jak rozwiązać problem, nauczyły się jednak chodzić
na skróty i używać szybszych sposobów. Spróbuj spytać dziecko, czy nie wie, jak naprawić daną
sytuację? Zadawaj pytania, które naprowadzą dziecko na samodzielne rozwiązanie problemu.
 Stwórz sytuację, w której dziecko będzie mogło doświadczyć sukcesu, poznać swoje mocne
strony.
 Mów pozytywnie o dziecku do innych, tak by dziecko to słyszało. Unikaj odwrotnych sytuacji.
Oto przykład zasłyszany z autobusu:
o "(Dziecko płacze) Mamo, ja nie wytrzymam, bardzo chce mi się pić.
o Nie płacz, zaraz wysiadamy. (Kobieta wyciąga telefon i gdzieś dzwoni) Noo… dojeżdżamy,
ale wiesz, wypiła colę i teraz mi tu ryczy, że się jej pić chce, zawsze coś, nie można
normalnie."
 Pokaż dziecku, jak w podobnych sytuacjach rozwiązujesz własne problemy. Upraszczajmy
sprawy!
Co utrudnia komunikację?
 Bagatelizowanie i ośmieszanie gustu, sympatii i potrzeb nastolatka. Co z tego, że chodzi
w porwanych dżinsach? Co z tego, że słucha muzyki, która Ci się nie podoba? Przypomnijcie
sobie, jak Wy się w tym wieku ubieraliście, jakiej muzyki słuchaliście, jak ozdabialiście swój
pokój? Czy na pewno rodzic miał ostatnie zdanie?
 Stosowanie bezwzględnych zakazów i nakazów. „Nie, bo nie i już”. Nie dziwmy się, że dziecko
nie będzie się do nich stosować. Wszystko, co robimy na siłę, rodzi bunt, także u dorosłego.
 Trzymanie dziecka pod kloszem, żeby chronić je przed złem tego świata. Nastolatek musi
poznać reguły tego świata, świata dorosłych. Opowiedz mu o tym i pomóż, żeby pierwsze
doświadczenia w tym świecie nie stały się dla niego traumatycznym przeżyciem.
 Odbieranie dziecku przyjemności. Stop! Trochę zrozumienia. Przecież my też ich potrzebujemy,
a co dopiero zestresowany nastolatek. Przyjemności odbierajmy mądrze: nie wszystkie naraz,
wtedy, kiedy dziecko jest świadome, dlaczego dana przyjemność została mu zabrana.
 Przerzucanie naszych niespełnionych marzeń i planów na dziecko. Nie wysyłaj nastolatka na
kurs dla płetwonurków (jeśli tego nie lubi) dlatego, że Tobie nie było to dane. Wsłuchaj się
w jego potrzeby, pozwól mieć własne pasje. Jawne umniejszanie potrzeb dziecka ze względu na
okres, w którym się znajduje: „Dobrze, zgadzam się, nie będziemy się kłócić, w końcu
przechodzisz trudny okres dojrzewania.”
Źródła:
1. Faber Adele, Mazlish Elaine "Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas
mówiły."
2. Faber Adele, Mazlish Elaine "Jak mówić do nastolatków, żeby nas słuchały. Jak słuchać, żeby z nami
rozmawiały."
3. Jelly Ellie "Nić porozumienia. Jak rozmawiać z nastolatkiem."