Szczęście to ulotne chwile

Szczęście to ulotne chwile...
Autorem wierszy ,,Dar” i ,,Szczęście” jest Czesław Miłosz. Urodził się
on w Szetejniach na Litwie w 1911 roku, zmarł w 2004 w Krakowie. Był polskim
poetą, eseistą i dyplomatą, wykładowcą na Uniwersytecie Kalifornijskim
i Harvardzie, laureatem wielu prestiżowych nagród literackich, w tym tej
najważniejszej - Nagrody Nobla, którą otrzymał w 1980 roku. Utwór ,,Dar”
pochodzi z tomu ,,Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada” wydanego w 1974 roku,
natomiast ,,Szczęście” z tomu ,,Król Popiel i inne wiersze” opublikowanego
w 1962 roku. Obydwa należą do rodzaju liryki.
Wiersz ,,Szczęście” jest poetyckim opisem poranka w porcie. Podmiot
liryczny zwraca uwagę na charakterystyczne światło i barwną zorzę widoczną
we wczesnych godzinach. Kreśli obraz wielu obecnych w porcie statków
,,odpoczywających” po dalekomorskich podróżach. Opisuje poranną mgłę, słońce
odbijające się w wodach morza. Słychać muzykę, ktoś gra na flecie. Nieopodal
znajdują się zabytkowe ruiny, pod nimi chodzą ludzie. Widać starożytne wieże na
tle porośniętych drzewami gór.
Wiersz ,,Dar” opisuje szczęśliwy, według podmiotu lirycznego, dzień. Mgła
już opadła, osoba mówiąca w wierszu delektuje się pracą fizyczną na łonie natury,
obserwując egzotyczne rośliny i kwiaty. Nie pragnie żadnych rzeczy materialnych,
nie czuje zazdrości wobec innych. Nie rozpamiętuje złych wydarzeń, nie dręczą
go złe wspomnienia, jest zadowolony ze swojego życia. Również fizycznie czuje
się bardzo dobrze, nie cierpi z powodu jakichkolwiek dolegliwości, patrząc w dal,
dostrzega błękit morza i pływające po nim statki.
Utwory ,,Szczęście” i ,,Dar” są poetyckim opisem szczęśliwych chwil.
W obydwu szczegółowo opisana jest przyroda, otaczająca podmiot liryczny.
Wiersz ,,Szczęście” jest jednak wyłącznie opisem świata zewnętrznego, natomiast
w utworze ,,Dar” wiele miejsca poświęcono wewnętrznemu stanowi, opisane jest
samopoczucie psychiczne i fizyczne podmiotu lirycznego.
Wiersz pt. ,,Szczęście” jest ubogi pod względem środków stylistycznych,
przypomina prozę, do liryki zaliczamy go ze względu na występowanie wersu.
Pojawiają się epitety np. ,,mgłach poranka”, ,,wody morza”, epitety metaforyczne
np. ,,Choiny masztów”, ,,różowej zatoki”, wykrzyknienia ,,Jak ciepłe światło!”,
animizacja ,,odpoczynek lin”, wyliczenia np. ,,Są drzewa/baszty i góry”. Epitety
uplastyczniają piękny dla podmiotu lirycznego obraz poranka w porcie, sprawiają,
że łatwiej jest go sobie wyobrazić. Wyliczenie pokazuje ilość pięknych obiektów
w najbliższym otoczeniu. Wykrzyknienie pokazuje silne emocje, które przeżywa
podmiot liryczny. Na podstawie tytułu wiersza możemy łatwo wywnioskować,
str. 1
że są one jak najbardziej pozytywne. Jest to wiersz wolny i biały - nie posiada
rymów, nie jest podzielony na strofy.
Utwór ,,Dar”, podobnie jak ten wyżej opisany, posiada niewiele środków
stylistycznych. Występują epitety uplastyczniające obraz np. ,,Dzień taki
szczęśliwy”, ,,niebieskie morze”, anafora ,,Nie było (...)/Nie znałem”. Jest to wiersz
biały (bezrymowy), wolny.
Obydwa utwory są ubogie pod względem środków stylistycznych, więcej
posiada ich ,,Szczęście”. Elementem wierszotwórczym jest w nich wers,
są to wiersze białe i wolne.
Z wiersza ,,Szczęście” wyłania się obraz idealnej dla podmiotu lirycznego
chwili. Pokazuje on, że prawdziwe szczęście daje mu piękne otoczenie, obraz
wspaniałej przyrody, widok starożytnych zabytków. Podobną wymowę
ma twórczość ks. Jana Twardowskiego, opisującego w swoich utworach detale
świata fauny i flory. Na podstawie tego utworu możemy wysnuć wniosek,
że należy doceniać każdą chwilę, gdyż właśnie te krótkotrwałe, ulotne momenty
dają szczęście. Jest to nawiązanie do horacjańskiego ,,carpe diem”. Zgodnie z tym
cytatem powinniśmy cieszyć się bieżącą chwilą, nie myśleć zanadto o przyszłości.
Warto dodać, że w wierszu wymienionych jest mnóstwo czynników
zapewniających podmiotowi lirycznemu szczęście. W utworze jawi się więc ono
jako kompozycja zjawisk dających przyjemność. Tylko ich połączenie gwarantuje
radosną chwilę. Należy również wspomnieć, że w wierszu mowa jest o innych
ludziach - być może podmiot liryczny chciał w ten sposób pokazać, że nawet
w najpiękniejszym otoczeniu nie zaznamy szczęścia, gdy będziemy samotni.
Również utwór ,,Dar” jest zapisem szczęśliwej chwili na łonie natury.
Tu także możemy nawiązać do twórczości ks. Jana Twardowskiego - do opisu
zwierząt i roślin zastosowane zostały fachowe, dokładne nazwy. Wiersz ten, oprócz
piękna przyrody, pokazuje wnętrze podmiotu lirycznego. Nie jest on przepełniony
żadnymi negatywnymi uczuciami, nie dręczy go chęć zdobycia zaszczytów
czy bogactwa. Akceptuje siebie, jest zadowolony z tego, jak żył do tej pory, nie
wstydzi się ani nie wypiera swojej przeszłości. Nasuwa nam się wniosek,
że gwarantem szczęścia jest nie tylko piękne otoczenie, ale także, a może przede
wszystkim, spokojne wnętrze, czyste sumienie, brak zamartwiania się przykrymi
wspomnieniami. Budzi to skojarzenia z utworami Jana Kochanowskiego,
w których to, sławiąc piękno przyrody, jednocześnie zaznacza, że jeżeli człowiek
nie ma spokojnej, czystej od negatywnych uczuć psychiki, to nie będzie w stanie
cieszyć się wspaniałością otaczającego go świata. Przedostatni wers mówi o tym,
że aby móc odczuwać przyjemność z danej chwili, potrzebne jest także dobre
samopoczucie fizyczne. ,,Niebieskie morze i żagle” z ostatniego wersu
są symbolem marzeń i nadziei na równie udaną pozostałą część życia. Można
je również interpretować jako synonim wolności, także tej od złych wspomnień,
negatywnych, męczących uczuć. Ich piękno oznaczać może poetyckie uniesienia.
str. 2
Z przedostatniego wersu możemy domniemywać, że podmiot liryczny to człowiek
stary, schorowany. Może więc żagle i morze wyrażają nadzieję, że podróż
do innego świata może również być pełna spokoju.
Wiersze ,,Dar” i ,,Szczęście” mają według mnie podobną wymowę.
Zachęcają do radości z każdej chwili, dostrzeżenia piękna świata. Wynika z nich,
że szczęście kryje się właśnie w tych ulotnych chwilach. Obydwa budzą
skojarzenia z twórczością Jana Twardowskiego i Jana Kochanowskiego oraz
sentencją ,,carpe diem”. Różnicą pomiędzy nimi jest to, że ,,Szczęście” opowiada
tylko o świecie zewnętrznym, ,,Dar” mówi zaś, że do dostrzeżenia piękna świata
potrzebne jest dobre samopoczucie fizyczne, a zwłaszcza psychiczne.
Uważam, że obydwa wiersze są do siebie podobne, ponieważ zawierają
poetycki opis chwil szczęścia. Spodobały mi się, gdyż pomimo niewielkiej liczby
środków stylistycznych sugestywnie opisują radosne momenty. Zawierają również
mądre przesłanie, mówiąc, że należy zwracać uwagę na piękno otaczającego nas
świata, mieć spokojne sumienie i cieszyć się każdą chwilą.
Adrian Pałacki
str. 3