pozwólcie nam pracować z dziećmi i realizować pomysły

Bliżej przedszkola
Przez pierwsze dwa miesiące nowego roku szkolnego
odbyłam wiele spotkań z nauczycielami przedszkoli, dyrektorami,
a także z władzami oświatowymi w różnych regionach kraju.
Zbierałam opinie między innymi na temat prowadzenia
dogłębnej analizy stopnia realizacji podstawy programowej
i propozycje sposobów zapisywania wyników.
Ewa Zielińska
Pozwólcie nam pracować
z dziećmi i realizować pomysły
R
edakcja BLIŻEJ PRZEDSZKOLA
zwróciła się do mnie z prośbą
o napisanie tekstu dotyczącego
sposobów dokumentowania zrealizowanych już przez nauczyciela treści
podstawy programowej. W pierwszej
chwili pojawiła się u mnie myśl: kolejny
dokument – tak jakby tych, co już funkcjonują było mało.
Postanowiłam napisać ten tekst, aby
przy okazji zdementować krążące po
kraju plotki, że to profesor Edyta Gruszczyk-Kolczyńska i Ewa Zielińska wpadły na pomysł, aby każdą aktywność
dziecięcą zaznaczać w dzienniku zajęć
innym kolorem długopisu lub każdy
dzień dzielić na pięć części.
Dementuję te plotki na łamach poczytnego czasopisma, bo ani Pani Profesor,
ani mnie nie przyszedłby do głowy tak
dziwaczny pomysł. Obydwie jesteśmy
zdania, że „papirologii” w przedszkolu
jest stanowczo za dużo i nikomu, a także niczemu, ona nie służy. Ponadto stanowi dodatkowe obciążenie nauczyciela i zabiera czas potrzebny na szukanie
ciekawych rozwiązań metodycznych.
24
bliżej przedszkola  11.110 listopad 2010
Wracając do tematu... Przez pierwsze
dwa miesiące nowego roku szkolnego
odbyłam wiele spotkań z nauczycielami
przedszkoli, dyrektorami, a także z władzami oświatowymi w różnych regionach kraju. Zbierałam opinie między
innymi na temat prowadzenia dogłębnej analizy stopnia realizacji podstawy
programowej i propozycje sposobów
zapisywania wyników.
Pilotażowe badania (ankieta) wykazały,
że pierwsza grupa nauczycieli to zdecydowani przeciwnicy tworzenia nowego
dokumentu, w którym odnotowywane
byłyby już zrealizowane treści podstawy programowej. Druga to nauczyciele niechętni do wypełniania kolejnego
papierka, ale skłonni to zrobić, jeżeli
będzie takie zalecenie. Oto przykładowe uzasadnienia przeciwników odnotowywania zrealizowanych już treści
podstawy programowej:
– Każdy nauczyciel, planując pracę z dziećmi, wie, jakie w danym miesiącu będzie
realizował treści z podstawy programowej. Jeżeli ktoś jest ciekawy i plan miesięczny mu nie wystarcza, to niech sobie
sprawdza, a nie zmusza mnie do ponownego pisania tego samego.
– Przepraszam bardzo, to ja mam udowadniać, że zrealizowałam określone treści
z podstawy programowej, a może nadszedł czas, aby mnie udowodniono, czego
nie zrobiłam.
– Protestuję. Jestem wieloletnią nauczycielką i nie przypominam sobie, aby kiedykolwiek było tyle papierów do wypełniania.
Przecież mam opiekować się dziećmi,
wychowywać je i dobrze przygotować do
szkoły, a nie tworzyć nowe ankiety, zestawienia i wypełniać formularze!
Druga grupa nauczycieli zwracała uwagę na następujące problemy:
– Jeśli jest to niezbędne (konieczne), to się
podporządkuję decyzji dyrektora, ale bez
przekonania. Skoro realizuję treści programowe w oparciu o wybrany program,
to również realizuję podstawę programową. Przecież musi być zgodność programu z założeniami podstawy.
– Znów władza się przymierza do wprowadzenia nowego dokumentu. Przecież
prowadzę obserwacje każdego dziecka
i tam dokonuję zapisów dotyczących
wiedzy i umiejętności każdego dziecka.
Ja wiem, z czym ono sobie radzi, a co
sprawia mu kłopoty.
– Może opracować (ale nie ja) stosowną tabelkę i w prosty sposób zaznaczać to, co
się zrealizowało.
– Przecież wszystko, co zrobiłam z dziećmi
w ciągu dnia, wpisuję do dziennika wraz
z celami. Na tej podstawie wiadomo, jakie treści programowe zrealizowałam
w każdym dniu i tym samym, co realizowałam z podstawy programowej.
Po zapoznaniu się z wypowiedziami nauczycielek, znając zakres ich obowiązków, liczbę dzieci w grupie, nie widzę
potrzeby wprowadzania nowego, dodatkowego zestawienia (papieru), który
zbierałby i powielał informacje zawarte
w obowiązujących każdego nauczyciela
dokumentach.
Wychowanie i edukacja to
procesy ciągłe i długotrwałe.
Niełatwo jest uchwycić
moment, w którym dziecko
osiągnęło pożądaną
umiejętność, a jeszcze
trudniej dokonać jej pomiaru.
Wychowanie i edukacja to procesy ciągłe i długotrwałe. Niełatwo jest uchwycić moment, w którym dziecko osiągnęło pożądaną umiejętność, a jeszcze
trudniej dokonać jej pomiaru.
Podstawa programowa odpowiada na
pytanie: Co dziecko ma wiedzieć, umieć
i potrafić, idąc do klasy pierwszej?
Natomiast program wychowawczo-dydaktyczny, wybrany przez nauczyciela
do realizacji, ma być zgodny z podstawą programową. Dlatego realizacja
programu stanowi realizację podstawy
programowej.
Poniżej przedstawiam wykaz nauczycielskich dokumentów, w których można znaleźć informacje o realizacji podstawy programowej:
1
Dziennik zajęć – każdy nauczyciel codziennie odnotowuje zrealizowane z dziećmi treści programowe
(w tym treści podstawy programowej),
uwzględniając w zapisie nie tylko rodzaj zajęcia, temat, ale i celowość swoich
działań – w przypadku oddziaływań
indywidualnych (zespołowych), nawet
imiona dzieci z pierwszymi literami nazwiska.
2
Obserwacje pedagogiczne (diagnoza przedszkolaka) – nauczyciel prowadzi wnikliwe i systematyczne obserwacje pedagogiczne każdego dziecka
trzy- i czteroletniego, a w przypadku
pięcio- i sześciolatka – diagnozę przedszkolaka. W tych dokumentach odnotowuje nie tylko zachowania i reakcje
dzieci, ale również informacje, w jakich
obszarach edukacyjnych (treści programowe i podstawa) dziecko napotyka na
trudności i w jakim zakresie należy nasilić pracę wychowawczo-dydaktyczną.
3
Programy dydaktyczno-wyrównawcze – dla dzieci pięcio- i sześcioletnich nauczyciele opracowują indywidualne programy dydaktyczno-wyrównawcze, dla dzieci wymagających
wspomagania rozwoju.
Celem tej systematycznej pracy jest wyrównywanie szans edukacyjnych w zakresie realizacji treści programowych,
w tym również treści
podstawy. Programy te
opracowuje się w oparciu o obserwację dziecka
i diagnozę, porównując
stan faktyczny wiedzy
oraz umiejętności z zaleceniami programowymi
i podstawą programową.
4
Karty pracy – wykorzystywane są
w pracy wychowawczo-dydatycznej sporadycznie i zwykle na podsumowanie tematu (np. kompleksowego) lub bloku edukacyjnego. Stanowią
one dowód wiadomości i umiejętności
każdego dziecka ze stopnia realizacji
programu i oczywiście podstawy programowej.
5
Planowanie miesięczne – nauczyciele umieszczają w nim – obok
zadań wychowawczo-dydaktycznych,
tematów kompleksowych – niezbędne
informacje związane z różnymi sposobami realizowania treści programowych i podstawy programowej.
Przytoczone przykłady podstawowych
dokumentów (pominęłam inne materiały opracowane na potrzeby nauczyciela, grupy dzieci, rodziców i środowiska, w którym przedszkole funkcjonuje
itd.), obowiązujące każdego nauczyciela, zawierają informacje o realizacji treści programowych i zarazem podstawy
programowej.
Apeluję do wszystkich o zachowanierozsądku i nie tworzenie nowych papierków, których wypełnianie zabierze
cenny czas pracy z dzieckiem: pozwólcie nam pracować z dziećmi, realizować pomysły, pogłębiać wiedzę, a nie
obarczajcie nas nowymi (tworzenie
i prowadzenie), dodatkowymi dokumentami.
Jesteśmy wykształconymi, świadomymi swoich zadań nauczycielami. Praca
z dziećmi jest naszą radością, a dodatkowe papiery koniecznością. Odnoszę
wrażenie, że ciągłe dokonywanie
podsumowań, sporządzanie sprawozdań, zestawień, dokonywanie ocen,
wypełnianie różnego typu ankiet to
nic innego jak mnożenie dokumentów
(nie zawsze potrzebnych). Zaufajmy
nauczycielom wychowania przedszkolnego – jeżeli uznają, że jest
to im niezbędne, to sami sobie
opracują te dokumenty i to w taki
sposób, jaki będzie im odpowiadał. 
Ewa Zielińska – wieloletnia nauczycielka wychowania przedszkolnego. Współautorka programów edukacyjnych, publikacji
dla nauczycieli artykułów dla rodziców. Wspólnie z prof. Edytą
Gruszczyk-Kolczyńską prowadzi badania nad metodami lepszej
efektywności procesu wychowania i kształcenia dzieci w warunkach przedszkola. Jej działalność przyczyniła się do zmiany
rzeczywistości przedszkolnej w zakresie wspomagania rozwoju
umysłowego dzieci, zwłaszcza edukacji matematycznej.
bliżej przedszkola  11.110 listopad 2010
25