więcej - Centrum dietetyki

F
lawonoidy to grupa substancji fitochemicznych występujących w świecie roślinnym,
rozpuszczalnych w wodzie,
składających się z dwóch
aromatycznych pierścieni połączonych trzywęglowym łańcuchem, który
z dwoma atomami węgla jednego
z pierścieni aromatycznych oraz z atomem tlenu tworzy pierścień heterocykliczny. Związki te stanowią grupę
ok. 6000 związków organicznych znajdujących się we wszystkich częściach
roślin, tj. liściach, kwiatach, owocach,
nasionach oraz korzeniach nadając im
charakterystyczny dla danego gatunku
smak, zapach i kolor. Chronią komórki
roślinne przed chorobami oraz szkodliwym działaniem słońca, grzybów
i insektów.
Wyróżniamy następujące grupy flawonoidów:
- katechiny
- flawonole (kwercetyna, kemferol,
moryna, myricetyna)
- flawony (apigenina, luteolina)
- flawonony (hesperytyna, naringenina)
- antocyjanidyny i izoflawony (daidzeina, genisteina).
Działanie biologiczne tych związków w organizmie człowieka wiąże się
w dużej mierze z układem krążenia,
jednak niektóre z nich wywierają również szerszy wpływ na cały organizm.
Udowodniono, że flawonoidy dzia14
Orientacyjna zawartość flawonoidów
w wybranych produktach spożywczych
Zawartość flawonoidów
Niska
(<10 mg/kg lub <10 mg/l)
Średnia
(<50 mg/kg lub <50 mg/l)
Wysoka
(>50 mg/kg)
Produkty spożywcze
kapusta, marchew, grzyby, groch, szpinak,
brzoskwinie, białe wino, kawa, sok pomarańczowy
sałata, pomidory, czerwona papryka, bób,
truskawki, jabłka, winogrona, czerwone wino,
herbata, sok pomidorowy
cebula, kapusta włoska, fasola, brokuły, cykoria,
seler, żurawiny
Źródła pokarmowe niektórych flawonoidów
Flawonoidy
Źródło pokarmowe
jagody, jeżyny, maliny, winogrona, oberżyna, czerwona
antocyjaniny
kapusta, wino
truskawki, winogrona, jabłka, żurawiny, jeżyny, orzechy
kwas elagowy
włoskie,
katechiny
zielona i czarna herbata
taniny
zielona i czarna herbata
truskawki, por, kapusta włoska, brokuły, rzodkiewka, endywia,
kemferol
buraki
zielona herbata, cebula, włoska kapusta, czerwona kapusta,
kwercetyna
pomidory, truskawki, czereśnie, winogrona
łają uszczelniająco i wzmacniająco na
ściany drobnych naczyń krwionośnych,
zapobiegają ich pękaniu oraz żylakom,
wykazują korzystny wpływ na krążenie w mięśniu sercowym oraz mają
działanie antyagregacyjne na płytki
krwi. Niektóre z nich mają działanie
moczopędnie, a większość właściwości
przeciwutleniające, czyli zapobiegające
powstawaniu wolnych rodników i dla-
tego są uważane za naturalne antyoksydanty.
Flawonoidy mogą również przyspieszać rozkład związków o działaniu
rakotwórczym, mają zdolność do łączenia się z metalami ciężkimi, co ma
bezpośredni wpływ na detoksykację
organizmu ze szkodliwych pierwiastków.
Źródła flawonoidów w diecie
Źródłem flawonoidów w diecie są:
warzywa, owoce, wino, herbata, zioła
oraz niektóre przyprawy.
Najlepszym źródłem są:
katechin – herbata, jabłka, morele,
wiśnie;
flawonoli – cebula, brokuły, kapusta
włoska, jabłka, jagody, wiśnie, czerwone wino, herbata;
flawonów – pietruszka i tymianek;
flawononów – szczególnie cytrusy
(pomarańcze, grejpfruty, cytryny);
antocyjanidyny – czerwone wino,
jagody, ciemne winogrona;
izoflawonów – tylko nasiona roślin
strączkowych (fasola, groch, fasolka
szparagowa, soja).
Wpływ obróbki termicznej
na zawartość flawonoidów
Jak wykazano w badaniach obróbka termiczna nie ma dużego wpływu
na zawartość flawonów i flawonoli.
Podczas obróbki cieplnej stwierdzono
niewielkie wahania kwercetyny i kemferolu w cebuli, fasoli i groszku między próbkami gotowanymi w wodzie,
kuchence mikrofalowej, smażonymi
na maśle lub oleju . Tylko poniżej 20%
związków uległo rozkładowi.
Wino – białe czy czerwone?
Doskonałym źródłem bioflawono­
idów w diecie jest wino. Jednak istotne,
udokumentowane znaczenie dla organizmu człowieka, ma wino czerwone.
Zawarte w winie antocyjanidyny pochodzą w znaczącym stopniu ze skórek
winogron obecnych podczas procesu
produkcyjnego wina. Skórki te obecne
są podczas produkcji tylko czerwonego wina dlatego jest ono bogatsze w te
związki w odróżnieniu od wina białego. Od dawna naukowcy zastanawiali
się dlaczego w krajach takich jak Francja, gdzie spożycie wina jest znaczne,
występuje mniejsza zachorowalność
Zawartość związków fenolowych w mg/l
Wszystkie związki
fenolowe
Pozostałe związki
fenolowe
Flawonoidy
Czerwone
wino
Białe
wino
Piwo
Sok
z winogron
1442
327
341
1702
490
293
327
519
952
34
14
1183
na choroby związane z układem krążenia. Uważano, że spożycie alkoholu
we Francji (ze względu na duże spożycie wina) ok. 20-30 g na dobę może
znacznie obniżyć ryzyko chorób serca,
głównie dzięki podwyższeniu w surowicy frakcji HDL cholesterolu. Jednak
stężenie HDL w populacji francuskiej
nie jest wyższe niż w innych krajach.
Tak więc można wysnuć wnioski,
że na zapobieganie miażdżycy oraz
choroby niedokrwienne serca mają
wpływ niealkoholowe polifenolowe
związki zawarte w czerwonym winie,
takie jak: kwercetyna, myricetyna, ketechina i epigallokatechina. Działanie
przeciwmiażdżycowe tych związków
tłumaczone jest ich silnym działaniem
antyoksydacyjnym. W badaniach invitro pobudzają one wzrost aktywności antyoksydacyjnej osocza i mogą
zmniejszać podatność frakcji LDL na
oksydację. Obserwowano zahamowanie oksydacji LDL nawet o 60-98%
w zależności od ich stężenia. Flawono­
idy zawarte w czerwonym winie wydają się być bardziej aktywne niż alfatokoferol, który w badaniach osiągnął
tylko 60% aktywności wina i kwercetyny. Wino rozcieńczone 1000-krotnie,
zawierając 10 µmol/l substancji fenolowych, hamowało oksydację LDL bardziej niż alfa- tokoferol.
Na temat korzystnego działania
wina wykonano wiele prac naukowych.
Jedną z nich była praca, w której dziesięć zdrowych osób spożywało posiłek
z dodatkiem czerwonego wina. Grupą kontrolną był te same osoby, tylko
w inne dni o tej samej porze spożywały
posiłek bez dodatku tego napoju. Analiza krwi obrazowała zwiększenie aktywności antyoksydacyjnej po posiłku
z dodatkiem czerwonego wina.
Czy dobroczynne działanie ogranicza się tylko do produktów fermentowanych z winogron?
Otóż w badaniach in vitro porównano działanie przeciwutleniające
na frakcje cholesterolu LDL białego, czerwonego wina, piwa, alkoholu
i soku z winogron. Zauważono, że pod
wpływem czerwonego wina procesy
oksydacyjne zostały zatrzymane natomiast, po spożyciu innych napojów nie
było takiego efektu. Wynik ten można
tłumaczyć zróżnicowaniem form flawonoidów, które podczas fermentacji
przechodzą z form polimerycznych
i glikozydowych w monomeryczne,
i niewielka ich część jest rozpuszczona
w alkoholu, co powoduje ich zwiększoną biodostępność. Wnioski z tej pracy
nie są jednak do końca jednoznaczne.
Ciekawego odkrycia dokonali naukowcy badający wpływ soku z czerwonych winogron na organizm człowieka. Siedem osób codziennie przez
tydzień czasu spożywało 125 ml koncentratu soku z czerwonych winogron.
Po pierwszych dawkach zaobserwowano wzrost substancji antyoksydacyjnych (TAC) z 441 do 478 µmol/l
po godzinie od spożycia napoju. Natomiast po ośmiu dniach odnotowano
wynik 491 µmol/l TAC i zaobserwowano zwiększoną odporność LDL na
działanie oksydacyjne. Tak więc moż
15
Dziękujemy za zapoznanie się z fragmentem artykułu
z bieżącego wydania miesięcznika:
Jeśli interesuje Cię poruszana przez nas tematyka,
zachęcamy do zakupu pisma. Szczegóły dotyczące tego,
gdzie można zakupić miesięcznik dostępne są
na naszej stronie internetowej pod adresem:
www.GazetaOptymalnik.pl
Oglądany plik jest elektronicznie zabezpieczony przed drukiem
Powyższy artykuł jest fragmentem miesięcznika:
Dziękujemy za jego przeczytanie. Jeśli interesuje Cię poruszana
przez nas tematyka, zachęcamy do zakupu naszego pisma.
Szczegóły dotyczące tego, gdzie można zakupić Optymalnik
dostępne są na stronie internetowej:
www.GazetaOptymalnik.pl
Oglądany plik jest elektronicznie zabezpieczony przed drukiem