Biuletyn 98.pub - Izba Gospodarcza Komunikacji Miejskiej

WOKÓŁ SEMINARIUM IGKM W GDAŃSKU
Adam Karolak – Dyrektor Biura IGKM
SPOTKANIE SPECJALISTÓW D/S TRAKCJI TRAMWAJOWEJ POPRZEDZAJĄCE
VII MIĘDZYNARODOWE TARGI KOLEJOWE TRAKO 2007 — RELACJA Z
PRZEBIEGU SEMINARIUM I TARGÓW
Izba Gospodarcza Komunikacji Miejskiej wspólnie z Międzynarodowymi Targami Gdańskimi S.A. zorganizowała w dniu
9 października 2007 roku Seminarium Techniczne pt. „Dostosowanie komunikacji tramwajowej do współczesnych
oczekiwań pasażerów”. Organizując po raz pierwszy w Gdańsku, właśnie w dniu poprzedzającym Międzynarodowe Targi
Kolejowe TRAKO, spotkanie dla specjalistów z trakcji tramwajowej, oczekiwaliśmy, że zachęci to producentów do
prezentacji swych wyrobów dedykowanych odbiorcom trakcji tramwajowej, a użytkowników do uczestniczenia w targach i
spotkaniach branżowych. Wszystkich zaś zaprosi do dyskusji na temat przyszłości i rozwoju trakcji elektrycznej w Polsce.
Wydaje się, że to zadanie się powiodło.
Seminarium techniczne pomyślane zostało jako wspólne spotkanie trzech działających w ramach Izby Branżowych Komisji: Taboru
Tramwajowego, Zasilania oraz Torowej.
W swych założeniach spotkanie to miało poszerzyć wiedzę specjalistów będących stałymi członkami Komisji o nowe rozwiązania z
zakresu techniki stosowanej w trakcji tramwajowej, jak również o
tematykę finansowania inwestycji, która ostatnio odgrywa ważną
rolę w prowadzeniu działalności w firmach komunikacyjnych.
Seminarium podzielone zostało na dwa bloki tematyczne, z których pierwszy zawierał informacje z zakresu finansowania inwestycji
w trakcji tramwajowej ze środków UE, natomiast drugi poświecony
był zagadnieniom techniki w tejże trakcji.
W pierwszym bloku przedstawiciel Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, dyrektor Jarosław Orliński omówił zagadnienia związane z
możliwością wsparcia inwestycji tramwajowych ze środków unijnych
w latach 2007-2013. Przedstawił zasady dofinansowania w ramach
trzech głównych programów - 16 Regionalnych Programów Operacyjnych, Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej oraz
Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.
Następnie przedstawiciel UITP Constantin Dellis wspólnie z
Grzegorzem Madrjasem z Tramwajów Warszawskich wyjaśnił, czym
zajmuje się UITP, przedstawiając misję tej organizacji, charakterystykę jej członków, podstawowe działania statutowe ze szczególnym
uwzględnieniem trakcji tramwajowej. W swym wystąpieniu przedstawiciel UITP podkreślił, że strategicznym celem UITP jest popieranie
rozwoju systemów komunikacji miejskich w poszczególnych krajach,
lobbing na poziomie politycznym, wsparcie, doradztwo techniczne
oraz wymiana doświadczeń w kontaktach bezpośrednich. W zakresie taboru prowadzone są w UITP działania wspierające zakup zarówno nowych pojazdów, jak i używanych oraz modernizacja istniejącego taboru (siłami własnymi lub poprzez zlecanie usługi na zewnątrz). W zakresie infrastruktury działania te polegają na wspieraniu i opracowywaniu planów budowy nowych oraz przebudowy i
rozbudowy istniejących sieci tramwajowych. W zakresie finansowania - na pokazywaniu źródeł finansowania, wspieraniu z Funduszu
Spójności lub z funduszy strukturalnych UE oraz pomocy przy realizacji procedur przetargowych. W dalszej części wystąpienia pokazano przykłady rozwiązań modernizacyjnych z kilku wybranych
miast Europy Środkowej i Wschodniej, a także z kilku wybranych
miast z nowymi rozwiązaniami systemowymi.
Projekt rozbudowy sieci tramwajowej w Gdańsku zaprezentowali
Antoni Szczyt - Wicedyrektor Wydziału Inżynierii Miejskiej Urzędu
Miejskiego w Gdańsku oraz Mariusz Uziębło z Zakładu Komunikacji
4
Biuletyn Komunikacji Miejskiej nr 98
Miejskiej w Gdańsku. (Referat zawierający opisową formę wystąpienia i przedstawionej prezentacji zamieszczamy w dalszej części
Biuletynu).
O doświadczeniach z realizacji projektów inwestycyjnych w zakresie trakcji tramwajowej w krakowskiej komunikacji mówił dr Bartosz Pisula z Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego S.A. w
Krakowie. Wystąpienie zawierało wyszczególnienie składników projektu obejmującego infrastrukturę, w tym remont ulic wraz z remontem konserwatorskim murków oporowych, remont linii tramwajowej
oraz budowę dworca autobusowego, a także dostawę 24 sztuk niskopodłogowych tramwajów. W referacie omówiono sposób przygotowania dokumentacji wymaganej przy staraniach o otrzymanie
dofinansowania z programów unijnych, etapy przygotowania do
wykonawstwa oraz sposób rozliczania i system konsultacji społecznych. W podsumowaniu referent zwrócił uwagę, że aby projekt przeprowadzony był z powodzeniem, należy położyć nacisk na jego
prawidłowe przygotowanie dokumentacyjne przez dobrze przygotowany i kompetentny zespół pracowników, uzgodnienia i konsultacje
społeczne zapewniające udokumentowanie przestrzegania procedur
środowiskowych, w tym ochronę środowiska. Na sukces projektu
składa się również spójność finansowania, a także sprawne zarządzanie wszystkimi jego elementami.
Drugi blok techniczny rozpoczął Jan Firlik – dyrektor ds. przewozów tramwajowych w MPK Poznań Sp. z o.o. Referent omówił
standardy stosowane w komunikacji tramwajowej i oczekiwania
pasażerów w stosunku do stosowanych pojazdów. W referacie
przybliżono wieloletnią, sięgającą ponad 120 lat, tradycję komunikacji tramwajowej miast polskich, podłoże historyczne ich powstania, a także rozwój trakcji elektrycznej w miastach Europy i
w świecie. Referent podkreślił renesans tramwajów w ostatnim
okresie, wynikający z potrzeby poszukiwania najbardziej efektywnego środka komunikacji zbiorowej. Potrzeba ta wynika ze wzrostu zatłoczenia ulic w miastach spowodowanego przez motoryzację indywidualną. W referacie wskazano grupy użytkowników
komunikacji tramwajowej o szczególnych wymaganiach, do których zaliczani są m.in. uczniowie i studenci, osoby starsze i niepełnosprawne, a także osoby z dużym bagażem oraz rodzice z
małymi dziećmi (wózki). Osobną grupą są osoby rezygnujące z
własnych samochodów na rzecz komunikacji zbiorowej. Każda z
wymienionych grup oczekuje innych ułatw ień i standardów co do
warunków podróżowania – z których podstawowe zostały w wystąpieniu zdefiniowane i omówione. Na poprawę jakości podróżowania ma wpływ, zdaniem referującego, także odpow iednia
WOKÓŁ SEMINARIUM IGKM W GDAŃSKU
infrastruktura przystankowa, systemy informacji dla pasażerów,
bezpieczeństwo i punktualność kursowania. Ważne jest również,
aby stan torowisk pozwalał na ekologiczną, komfortową, a więc
cichą i pozbawioną drgań podróż. Tym działaniom muszą towarzyszyć również dobrze przygotowani pracownicy zajm ujący się organizacją przewozów oraz kierowaniem ruchem, a także całe zaplecze
zajezdni pracujące z wykorzystaniem nowoczesnych technik z zakresu zarządzania ludźmi i taborem.
W podsumowaniu Jan Firlik wskazał kilka czynników utrudniających właściwe tempo rozwoju (strefy konfliktów), oraz różne sposoby promocji i popularyzowania komunikacji tramwajowej w miastach.
Jako następny w tym bloku wystąpił inż. Krzysztof Bromirski –
główny specjalista ds. tramwajowych w MPK Poznań Sp. z o.o. W
swym wystąpieniu omówił tendencje europejskie oraz krajowe w
zakresie przyjmowanej przez przedsiębiorstwa polityki taborowej
(zakup nowych wagonów, modernizacja bądź remont posiadanego
taboru). Wobec konieczności spełnienia oczekiwań pasażerów zachodzi potrzeba zakupu coraz nowszego i nowocześniejszego taboru, co nie jest zadaniem łatwym z uwagi na brak środków, tak własnych, jak i gminnych. Obecnie w przedsiębiorstwach dominuje
przestarzały, kilkudziesięcioletni tabor, który wymaga pilnie remontów i modernizacji, celem przystosowania go do współczesnych
potrzeb pasażerów. Modernizacja wagonów tramwajowych ma na
celu wzrost komfortu i bezpieczeństwa podróży pasażerów, przyjazność dla środowiska, oszczędność energii i obniżenie kosztów
obsługowych, zmniejszenie usterkowości i skrócenie czasu naprawy, a także poprawienie warunków pracy motorniczego. Często,
poza samym pudłem, dokonuje się wymiany wózków na nowszego
typu oraz wprowadza się zmiany w poszyciu zewnętrznym. Niejednokrotnie przy modernizowanym taborze wymienia się cały system
napędu wraz z elektroniką sterującą na nowoczesny i bardziej ekonomiczny (silniki na prąd przemienny), dostosowany do rekuperacji
energii itp. W podsumowaniu referent omówił kilka podstawowych
cech, jakimi powinien charakteryzować się zmodernizowany tramwaj.
Kolejnym prelegentem był dr Wojciech Oleksiewicz z Politechniki Warszawskiej, który w swym wystąpieniu nakreślił kierunki rozwoju nowoczesnej infrastruktury tramwajowej. W swym obszernym
wystąpieniu zdefiniował czynniki, jakie powinny być spełnione, aby
komunikacja tramwajowa mogła zostać uznana za nowoczesną.
Podstawowe składniki komunikacji tramwajowej to dobry, nowoczesny tabor, z odpowiednio zaprojektowanymi i wykonanymi przystankami, trwałe, ciche i nie powodujące wibracji torowiska oraz niezawodne systemy zasilania. Skupiając się na konstrukcji torowisk prelegent określił światowe trendy w projektowaniu podstawowych typów torowisk wydzielonych oraz wspólnych z jezdnią, podsypkowych i bezpodsypkowych, a także technologie torowisk zabudowywanych na przejazdach oraz rozjazdach. Dr Oleksiewicz część wystąpienia poświęcił na zwrócenie uwagi na kilka podstawowych
aspektów związanych z utrzymaniem torowisk we właściwym stanie
technicznym, do których zaliczył szlifowanie torów mające znaczący
wpływ na redukcję hałasu i wibracji. Po zakończeniu wystąpienia
zaprezentowany został film z realizacji budowy torowiska w Alejach
Jerozolimskich w Warszawie, wykonywanej wg jednej z opisywanych nowoczesnych technologii.
W kolejności inż. Zenon Koperniak i inż. Wojciech Tkaczyk z
Przemysłowego Instytutu Maszyn Budowlanych z Kobyłki zapoznali
zebranych ze znanymi technikami stosowanymi w urządzeniach do
podnoszenia i wkolejania długich wagonów tramwajowych. Problem
jest obecnie o tyle istotny, że nowoczesne tramwaje są bardzo nisko
zawieszone nad jezdnią, poza tym są długie, a jednocześnie posiadają mały prześwit, co bardzo utrudnia ewentualne podnoszenie
takich wagonów. Wkolejania i podnoszenia muszą być często przeprowadzane w trudnych warunkach dużego ruchu ulicznego, na
ograniczonej przestrzeni i w ograniczonym czasie.
Antoni Grzegorzewski, były wieloletni przewodniczący Komisji
Zasilania IGKM oraz pracownik MPK w Poznaniu był kolejnym prelegentem Seminarium. Mówił on o aktualnych i przyszłościowych rozwiązaniach w energetyce trakcyjnej oraz parametrach, jakim powinny odpowiadać nowoczesne systemy energetyczne. Prelegent
przedstawił przykłady rozwiązań układów stacji zasilających, sieci
trakcyjnej i systemów sterowania urządzeniami prostownikowymi,
zasilającymi, sieciowymi oraz napędami zwrotnic.
Ostatni referat wygłoszony podczas Seminarium dotyczył bezpieczeństwa w nowoczesnych systemach sterowania ruchem tramwajowym, a wygłosił go dr Wojciech Ulatowski z firmy TENS Sp. z
o.o z Sopotu. W swym wystąpieniu referent zaznajomił zebranych z
obowiązującymi normami dotyczącymi bezpieczeństwa funkcjonalnego urządzeń i systemów instalowanych w sieci tramwajowej. Prelegent opisał sposoby implementacji wymaganych normami zabezpieczeń, podając konkretne rozwiązania dla pojedynczych urządzeń
oraz dla rozbudowanych systemów. Przedstawił również propozycje
rozwiązań, dzięki którym można uzyskać pożądany poziom bezpieczeństwa systemu bez konieczności znacznego zwiększania nakładów finansowych.
W podsumowaniu Seminarium Jan Firlik – przewodniczący
Komisji Tramwajowej IGKM zwrócił uwagę na wysoki poziom
przygotowanych referatów, które wzbudziły duże zainteresowanie
wśród słuchaczy, tak podczas ich wygłaszania, jak i w trakcie
dyskusji. Prowadzący podziękował prelegentom za wystąpienia,
a uczestnikom Seminarium za aktywne uczestnictwo. Podkreślił
potrzebę kontynuowania spotkań w podobnej formule w przyszłości, jako ciekawe i potrzebne osobom zajmującym się trakcją
tramwajową.
Podczas obrad Seminarium odbyła się miła uroczystość, polegająca na wręczeniu przez prezesa Izby – Jerzego Chudzickiego oraz
przewodniczącego RN Izby – Wojciecha Tulibackiego, odznaki
„Zasłużony dla komunikacji miejskiej” przewodniczącemu Komisji
Tramwajowej IGKM – Janowi Firlikowi z MPK Poznań, oraz przewodniczącemu Komisji Zasilania IGKM – Konradowi Bitnerowi z
Na sali obrad (fot. IGKM)
Biuletyn Komunikacji Miejskiej nr 98
5
WOKÓŁ SEMINARIUM IGKM W GDAŃSKU
Nagrodzeni odznaką „Zasłużony dla Komunikacji Miejskiej”, od lewej: Konrad
Bitner i Jan Firlik. (fot. IGKM)
Wyróżnienia w tym konkursie za wieloletni wkład w rozwój techniki transportu szynowego zdobyły:
Zakład Elektroniki Przemysłowej ENIKA Sp. z o.o. z Łodzi
Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz SA Holding z Bydgoszczy,
Siemens AG Transportation Systems z Monachium.
W tej kategorii wyróżnienia otrzymali również:
H. Cegielski - Fabryka Pojazdów Szynowych Sp. z o.o. z
Poznania - za tramwaj niskopodłogowy typu 118N – „Puma”,
TINES Sp. z o.o. z Krakowa - za system mocowania szyny
typu ERS i system podpór blokowych typu EBS - EDILON.
Wyróżnienie w konkursie o nagrodę im. prof. Czesława Jaworskiego przyznawaną za wybitne osiągnięcia w dziedzinie trakcji
elektrycznej przyznano m.in. firmie Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz S.A. Holding – za tramwaj 120N.
Ponieważ komunikacja tramwajowa zaczyna rozwijać się równie
dynamicznie jak trakcja kolejowa, wydaje się bardzo trafnym i słusznym podjęcie decyzji o współpracy z Międzynarodowymi Targami
Gdańskimi w zakresie wspólnej organizacji targów TARKO, gdyż
daje to szansę na szersze niż dotychczas prezentowanie propozycji
dla przedsiębiorstw komunikacyjnych, a z drugiej strony umożliwia
użytkownikom zapoznanie się z nowościami pojawiającymi się na
rynku, tak światowym, jak i krajowymi.
Przewidujemy rozwijanie dalszej współpracy z MTG w tym zakresie, a nasze plany przewidują ufundowanie i przyznawanie własnej, branżowej nagrody dla produktów szczególnie ciekawych,
nowoczesnych i mających wpływ na rozwój trakcji tramwajowej w
Polsce. W naszych planach jest również organizowanie debat publicznych (wzorem dotychczasowych debat o tematyce kolejowej)
na aktualne i ważne tematy z naszej branży.
Już dzisiaj zapraszamy na 8 edycję Międzynarodowych Targów Kolejowych TRAKO 2009, które odbędą się w Gdańsku w
dniach 14 – 16.10.2009 roku, a ich współorganizatorem będzie
nasza Izba. Planujemy, podobnie jak obecnie, zorganizowanie
podczas targów kolejnego, ciekawego seminarium dla środowiska tramwajowego.
Tramwajów Warszawskich. Obaj są dobrze znanymi w środowisku,
wieloletnimi pracownikami swych firm komunikacyjnych, a także
wieloletnimi przewodniczącymi komisji branżowych Izby, działającymi na rzecz integracji środowiska (organizując pracę komisji, zapewniając program merytoryczny, prowadząc obrady i formułując wnioski ze spotkań).
Następnego dnia tj. 10 października wszyscy uczestnicy Seminarium wzięli udział w otwarciu Międzynarodowych Targów
Kolejowych TRAKO, a następnie zwiedzali ekspozycje targowe.
Tegoroczna edycja targów zgromadziła 350 firm z 17 krajów (w
tym 40 % to firmy zagraniczne lub ich polskie przedstawicielstwa). Na 6 500 m 2 powierzchni wystawienniczej zgromadzono
600 mb eksponatów taborowych na torach ekspozycyjnych. W
trakcie targów przeprowadzono 2 debaty o aktualnej dla kolei
tematyce, a także 10 seminariów technicznych oraz liczne imprezy towarzyszące i konkursy.
Obserwując dynamikę rozwoju targów w ujęciu historycznym,
widać, że pierwsza ich edycja (która odbyła się w 1996 roku) skupiła wystawców z 104 firm, a szósta w roku 2005 zgromadziła aż 270 wystawców z 16 krajów całego świata.
Targi rozwijają się bardzo dynamicznie i wygląda na to,
że w świetle priorytetów dla rozwoju komunikacji szynowej w świecie, a także w Polsce, dynamika ta będzie
się nadal utrzymywać.
Wzorem lat ubiegłych, podczas tegorocznych Targów przyznane zostały liczne nagrody i wyróżnienia dla
wystawców. W roku bieżącym do składu jury konkursów w ramach TRAKO został włączony jako pełnoprawny juror przedstawiciel naszej branży dyrektor Jan
Firlik z MPK Sp. z o.o. w Poznaniu.
Z uwagi na dużą liczbę przyznanych nagród i wyróżnień, podamy jedynie tych wyróżnionych, których produkty są ściśle związane z komunikacją tramwajową.
W konkursie im. Ernesta Malinowskiego na najciekawszy wyrób i innowację techniczną w kolejnictwie zaprezentowaną na targach, nagrodę zdobyła
m .in. spółka M ODERTRANS z Poznania
(specjalizująca się w modernizacji, naprawie i remontach taboru tramwajowego i autobusowego) – za
Wózek napędowy MT-01H Modertransu wyróżniony nagrodą w konkursie im. Ernesta Maliwózek napędowy MT-01H.
nowskiego (fot. IGKM)
6
Biuletyn Komunikacji Miejskiej nr 98