Historia bydgoskich tramwajów w pigułce

Krótki rys historyczny bydgoskich tramwajów
01.02.1888 – dzień narodzin bydgoskich tramwajów Tego dnia zostaje zawarta umowa
między magistratem miasta i dyrekcją policji w Bydgoszczy, a berlińską firmą Ingeniueur
Havestadt und Contag na ułożenie toru i eksploatację tramwaju konnego.
18.05.1888 – na ulice Bydgoszczy ruszają pierwsze tramwaje konne, które obsługują trasę:
Dworzec Kolejowy – Zbożowy Rynek. Długość trasy wynosiła 2,3 km. Stajnia i wozownia
mieściła się przy ul. Zygmunta Augusta obok dworca kolejowego.
01.05.1892 – otwarcie drugiej linii tramwaju konnego o długości 2,8 km na trasie: Koszary
Artyleryjskie – ul. Poznańska.
05.101895 – Firma Allgemeine Elektrizitats-Gesellschaft (A.E.G) rozpoczyna elektryfikację
tras tramwajowych.
03.07.1896 – pierwsze tramwaje elektryczne rozpoczynają kursy. Tabor składał się
z 16 wozów silnikowych i 12 wozów doczepnych, a szybkość podróżowania zwiększa się
z 9 km/godz. do 15 km/godz.
1897 rok – Powszechne Towarzystwo Kolei Lokalnych i Ulicznych w Berlinie (Allgemeinen
Lokal und Strassenbahn AG) przejmuje zarząd nad eksploatacją i rozwojem sieci
tramwajowej w Bydgoszczy.
24.12.1900 – zostaje uruchomiona trzecia linia tramwajowa oznaczona kolorem "białym".
Początkowo trasa jej biegła od pl. Teatralnego do Bartodziej Wielkich i kończyła się na
wysokości obecnego Hotelu „Słoneczny Młyn”. Rok później – 25 maja 1901 r. linię tę
przedłużono od pl. Teatralnego na Wilczak. W ten sposób linia „biała’ połączyła dwa odległe
przedmieścia z centrum miasta, a jej łączna długość wynosiła 5,4 kilometrów.
W roku 1906 Bydgoszcz posiadała trzy linie tramwajowe o łącznej długości 12,1 km oraz 36
wozów silnikowych i 23 wozy doczepne. Tabor nie był najnowszej produkcji. Pochodził
z różnych miast niemieckich, gdzie wycofywano go w następstwie wprowadzenia nowszego.
W 1907 roku tramwaje bydgoskie przewiozły 2.880.791 pasażerów, a w 1910 roku już
3.560.000 osób.
Okres pierwszej wojny światowej niewiele zmienia sytuację na odcinku komunikacji
miejskiej. W okresie tym nie nastąpił rozwój linii tramwajowych, natomiast ruch pasażerski
nieco zmalał i do służby konduktorskiej weszły kobiety.
30.10.1928 – Komitet Likwidacyjny Mienia Poniemieckiego podjął uchwałę, na mocy której
spółka Allgemeine Lokalbahn – und Kraftwerke AG otrzymała odszkodowanie i tym samym
bydgoskie tramwaje oraz elektrownia przeszły na własność Skarbu Państwa Polskiego.
W 1939 roku Bydgoszcz dysponowała 37 wozami silnikowymi i 24 wozami doczepnymi.
Średnio w okresie okupacji znajdowało się w ruchu 26 wozów silnikowych i 22 wozy
doczepne. W tym czasie Niemcy uruchomili dodatkowo czwartą linię "D", która kursowała na
trasie: Gdańska – ul. Długa.
1948 – nastąpiła zmiana numeracji linii tramwajowych z literowych na cyfrowe, a w końcu
roku przystąpiono do budowy odgałęzienia, od ul. Chodkiewicza wzdłuż ul. Lelewela do
Szpitala Wojewódzkiego. Linia ta została oddana do użytku mieszkańców w 1949 roku.
W roku 1950 przedłużono tory na ul. Nakielskiej do wiaduktu kolejowego oraz wybudowano
pierwszą własną podstację trakcyjną przy ul. Gdańskiej o mocy 1080 kW.
1953 to przełomowy rok dla komunikacji tramwajowej. W tym roku oddano do eksploatacji
wybudowaną wysiłkiem wielu przedsiębiorstw komunikacyjnych w Polsce linię "BRDA".
Cykl budowy tej linii wynosił zaledwie 9 miesięcy. W Bydgoszczy przybywa 26.167 metrów
bieżących toru pojedynczego. Oddaniu do eksploatacji pięć linii tramwajowej towarzyszyło
uruchomienie drugiej podstacji trakcyjnej przy ul. Spokojnej.
1955 – budowa w czynie społecznym torowiska pojedynczego z mijankami w ciągu ul.
Gdańskiej od ul. Chodkiewicza do Osiedla Leśnego.
1959 – oddano do eksploatacji zajezdnie tramwajową na ul. Toruńskiej. Był to nowoczesny
obiekt z dość znaczną siecią torową.
1961 – budowa nowego mostu na ul. Mostowej, a wraz z nim nowego układu torowego na
placu Zjednoczenia (pl. Teatralny).
1963 – zostaje oddany do eksploatacji nowy most na ul. Bernardyńskiej w związku z tym
ulega całkowitej przebudowie układ torowy w tym rejonie.
1967 – przy dworcu PKP znika trójkąt manewrowy i powstaje duża pętla tramwajowa
z pierwszym w Bydgoszczy tunelowym przejściem dla pieszych.
1969-70 – budowa trasy tramwajowej do pętli „Wyścigowa”.
1972-74 – generalna przebudowa ulicy Jagiellońskiej od ronda Fordońskiego do ronda
Jagiellonów z tunelowym przejściem dla ruchu pieszego.
1972-74 – modernizacja ul. Chodkiewicza. Powstaje dwutorowa linia tramwajowa
zakończona pętlą przy ul. Wybickiego oraz likwidacja torowiska na ul. Lelewela oraz trójkąta
manewrowego na ul. Chodkiewicza.
1973-75 – budowa „Węzła Grunwaldzkiego”. W tym celu zasypano części kanału,
wyburzono stary most ceglany łączący ul. Św. Trójcy z Grunwaldzką. Powstał całkowicie
nowy ciąg komunikacyjny, od ul. Marszałka Focha do ul. Czerwonego Krzyża, z podwójnym
torowiskiem tramwajowym po środku.
1974-76 – modernizacja dotychczasowej jednotorowej linii z mijankami na Kapuściska oraz
budową nowej na Wyżyny. Przybywa nowoczesny węzeł tramwajowy z torami
kumulacyjnymi przy zbiegu ul. Wł. Bełzy, Szpitalna, Szarych Szeregów oraz dwutorowa linia
tramwajowa z pętlą na Kapuściskach i ul. Magnuszewskiej.
1975-1984 wybudowany został odcinek toru dł. 4,1 km na Wyżynach od ul. Magnuszewskiej
do ul. Karpackiej.
1984 – likwidacja linii tramwajowej w ciągu ul. Grunwaldzkiej na Okole, która kończyła się
mijanką. Powodem był brak miejsca pod budowę pętli.
1989 – zakończono inwestycję tramwajową do Lasu Gdańskiego. Pojedynczy tor z mijankami
zastąpiła dwutorowa linia wraz z wiaduktem nad linią kolejową.
25.01.1990 – to pamiętna data dla wielu bydgoszczan. Wskutek zagrożenia wybuchu gazu
została zawieszona komunikacja tramwajowa na ul. Dworcowej, która łączyła dworzec
kolejowy z innymi dzielnicami.
22.11.2012 – otwarcie nowej linii tramwajowej do Dworca PKP.
Obecnie świętujemy kolejna nową inwestycję tramwajową w Bydgoszczy. Jest to długo
oczekiwane połączenie torowe dzielnicy Fordon z innymi rejonami miasta. Inwestycja, która
kosztowała ponad 437 mln. złotych trwała od 26 lutego 2009 r. do 31 grudnia 2015 roku.
Dużą pomoc w jej realizacji uzyskano w ramach dofinansowania ze środków europejskich.
Dzięki niej mieszkańcy, oprócz 4 nowych tras tramwajowych, zyskują nowy układ drogowy
oraz 12 nowych tramwajów przegubowych typu „SWING”.
Opracował Stanisław Sitarek