Zakulisowe rozgrywki negocjacji unijnych celów

Zakulisowe rozgrywki negocjacji unijnych celów polityki
klimatyczno-energetycznej do roku 2030
20 października 2014 r.
23 i 24 października na szczycie Rady Europejskiej w Brukseli spotkają się przywódcy krajów
europejskich, aby uzgodnić cele unijnej polityki klimatyczno-energetycznej do roku 2030.
Doniesienia medialne w dużej mierze skupiają się na wystąpieniach polskiego rządu, który w
walce o przyjęcie ambitnych celów klimatycznych dla UE, gra rolę złego policjanta. Istnieją jednak
przesłanki wskazujące na to, że porozumienie zostanie ostatecznie osiągnięte. Na ostateczny
wynik szczytu istotny wpływ będą miały również decyzje dotyczące najważniejszych kwestii
spornych, czyli celów w zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii (OZE) i poprawy
efektywności energetycznej. Rozmowy będą trudne i wielowątkowe. Niektórzy przywódcy unijni,
w tym premier Wielkiej Brytanii, mogą wystąpić w charakterze dobrych policjantów w kwestiach
związanych z celem dotyczącym redukcji emisji, lecz prawdopodobnie mogą być przeciwni
przyjęciu ambitnej polityki w zakresie OZE i efektywności energetycznej.
W związku z tym, że ok. 80 procent emisji CO2 w Europie pochodzi z sektora energetycznego,
wdrożenie skutecznych mechanizmów i polityki, zmierzającej do zastąpienia paliw kopalnych
energią odnawialną, jest bezwzględnie konieczne. Jedynie łączne przyjęcie trzech ambitnych i
wiążących celów – w zakresie redukcji emisji, rozwoju OZE i poprawy efektywności
energetycznej, może przynieść realne skutki i pomóc w walce z postępującymi zmianami klimatu.
Dodatkowym efektem podjętych działań będzie przyspieszenie innowacyjności gospodarki,
podniesienie niezależności energetycznej oraz powstanie setek tysięcy nowych miejsc pracy.
Odnawialne źródła energii – koniec
europejskiego sukcesu?
Zaakceptowanie na nadchodzącym
szczycie zaproponowanego przez Komisję
27-procentowego celu dot. rozwoju OZE
do roku 2030, oznacza drastyczne
spowolnienie wzrostu rozwoju energii
odnawialnej – z 6,4 procent rocznie w
latach 2010-2020, do 1,4 procent rocznie
w latach 2020-2030.
Rozwój energetyki odnawialnej
doprowadził do sytuacji, w której
europejski sektor energetyczny stał się
mniej emisyjny, bardziej bezpieczny i
mniej zależny od importu. Co więcej, w
branży tej powstało ponad milion miejsc
pracy, a Europa nadal pozostaje liderem
technologicznym w tym zakresie [1].
Ponadto, przeprowadzone ostatnio analizy wykazują, że przyjęcie ambitnych celów w zakresie
rozwoju energii odnawialnej i poprawy efektywności energetycznej, może przyczynić się do
rzeczywistego obniżenia całkowitych kosztów inwestycyjnych związanych z transformacją w
stronę gospodarki niskoemisyjnej [2].
1
Zakulisowe rozgrywki negocjacji unijnych celów polityki
klimatyczno-energetycznej do roku 2030
20 października 2014 r.
Efektywność energetyczna – niewykorzystana
tajna broń
Tegoroczny kryzys ukraiński obnażył uzależnienie
państw członkowskich od dostaw energii.
Tymczasem według Financial Times,
podejmowanie działań na rzecz podnoszenia
energooszczędności budynków i inne środki
służące poprawie efektywności energetycznej, to
„niewykorzystana, sekretna broń Europy
przeciwko Rosji” [3].
Dodatkowo, obliczenia przeprowadzone przez
Komisję Europejską wykazują, że przy przyjęciu 40-procentowego celu poprawy efektywności
energetycznej, UE będzie w stanie znacząco zmniejszyć import surowców energetycznych, w tym gazu o 40
procent, a ropy o 19 procent (w porównaniu do roku 2010). Przyjęcie 30-procentowego celu doprowadzi do
zmniejszenia importu gazu o 22 procent, a ropy o 16 procent.
Stanowiska państw członkowskich
Z ostatniego oświadczenia rządów Polski, Węgier, Czech, Słowacji, Rumunii i Bułgarii wynika, że ich
akceptacja dla celów polityki klimatyczno-energetycznej, zależeć będzie od zaproponowanych
mechanizmów w zakresie sprawiedliwego podziału zobowiązań pomiędzy poszczególnymi państwami
członkowskimi oraz od instrumentów wsparcia finansowego skierowanego na przyszłe inwestycje [4].
Pomimo niedawnych oświadczeń medialnych, przekonanie polskiego rządu do proponowanych rozwiązań,
staje się coraz bardziej prawdopodobne.
W kwestii odnawialnych źródeł energii Niemcy, Dania, Grecja i Luksemburg popierają przyjęcie wiążącego
celu na poziomie 30-procent, a nawet wyższym. Portugalia i Szwecja zgłosiły propozycję podniesienia celu
do 40 procent.
W zakresie efektywności energetycznej, wiele państw członkowskich, w tym Niemcy, Francja, Dania,
Austria, Belgia, Portugalia, Irlandia, Grecja i Szwecja popierają przyjęcie celu na poziomie wynoszącym co
najmniej 30 procent. Z kolei rządy Czech oraz, od niedawna, Holandii zasygnalizowały, że będą popierać
ambitne cele zarówno w zakresie OZE, jak i efektywności energetycznej.
Natomiast rząd Wielkiej Brytanii mocno sprzeciwiał się przyjęciu wiążących celów w zakresie rozwoju źródeł
odnawialnych i poprawy efektywności energetycznej. Swoje stanowisko tłumaczył możliwym zwiększeniem
kosztów rozwoju gospodarki niskoemisyjnej, jednak w tym samym czasie pracował nad podpisaniem
umowy z francuską firmą energetyczną EDF na finansowanie elektrowni jądrowej, którą analitycy określili
„najdroższą elektrownią na świecie” [5].
Stanowisko sektora energetycznego i przemysłowego – widoczne podziały
Firmy energetyczne takie jak GDF-Suez, RWE i EON sprzeciwiają się celom w zakresie rozwoju odnawialnych
źródeł energii i poprawy efektywności energetycznej. Wyrazem tego są realizowane przez nie inwestycje w
elektrownie węglowe i gazowe, co prowadzi do sytuacji, w której ich zyski w dużej mierze opierają się na
paliwach importowanych z Rosji i innych krajów [6]. Ich stanowisko wynika prawdopodobnie z faktu, że
obserwowany ostatnio rozwój energetyki odnawialnej, doprowadził do obniżenia hurtowych cen energii, co
z kolei odbija się na zyskach tych firm [7].
2
Zakulisowe rozgrywki negocjacji unijnych celów polityki
klimatyczno-energetycznej do roku 2030
20 października 2014 r.
Tymczasem 12 największych firm europejskich, w tym m.in. Unilever, IKEA, Philips [8] czy DSM (firma z
branży chemicznej) [9] zaapelowało do przywódców państw europejskich o przyjęcie ambitnych celów
polityki klimatyczno-energetycznej do roku 2030 i poparło cele – co najmniej 40 procentowej redukcji
emisji, 40 procent udziału odnawialnych źródeł energii w miksie energetycznym oraz 40-procentowej
poprawy efektywności energetycznej. Również inne duże firmy i organizacje biznesowe z branży
energetycznej i przemysłowej zaapelowały ostatnio o przyjęcie wiążącego celu rozwoju odnawialnych
źródeł energii na poziomie 30 procent [10].
Znaczenie przyjętych rozwiązań
Liderzy krajów europejskich prawdopodobnie zdecydują się przyjąć trzy cele: 40-procentowa redukcja
emisji (bez kredytów offsetowych), 27-procentowy udział energii odnawialnej i 30-procentowa poprawa
efektywności energetycznej (w oparciu o przewidywane zużycie w roku 2030). Poziom celów, ich charakter
(czy będą wiążące) oraz to, czy ich wysokość zostanie poprzedzona wyrażeniem „co najmniej” to kwestie,
które mają szanse zostać poruszone na szczycie.
40-procentowa redukcja emisji jest celem mało ambitnym, jeżeli weźmie się pod uwagę fakt, że skutki
realizacji obecnie prowadzonej polityki, doprowadzą w skali całej UE do 32-procentowego spadku emisji w
roku 2030 [11]. Przyjęcie 40-procentowego celu redukcji emisji utrudni również osiągnięcie
długoterminowego celu obniżenia emisji Unii Europejskiej o 80-95 procent do roku 2050.
Są też inne słabości zaproponowanej polityki. Kontynuacja procesu przyznawania darmowych pozwoleń na
emisję, zmniejszy zainteresowanie sektora energetycznego i przemysłu inwestowaniem w „czystsze”
technologie. Istnieje też ryzyko, że środki przyznane na zmniejszenie emisji w mniej zamożnych krajach UE,
mogą w rzeczywistości zostać wykorzystane na wsparcie zanieczyszczających elektrowni węglowych [12].
27-procentowy cel udziału energii odnawialnej w miksie energetycznym w roku 2030 jest zbyt niski, by
rzeczywiście przyspieszyć inwestycje i rozwój sektora energii odnawialnej.
Cel efektywności energetycznej wynoszący 30 procent w skali całej Unii, będzie w rzeczywistości skutkował
oszczędnościami nie większymi niż 12 procent w porównaniu do ostatnich prognoz popytu na energię.
Stanowisko Greenpeace
Greenpeace postuluje przyjęcie trzech wiążących celów do roku 2030: 55-procentowej redukcji emisji (w
stosunku do poziomu z roku 1990, jako bazowego), 45-procentowego udziału energii odnawialnej oraz 40procentowej poprawy efektywności energetycznej (w stosunku do roku 2005).
Badania opinii wykazują, że Europejczycy w znacznym stopniu wspierają przyjęcie krajowych celów w
zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii i poprawy efektywności energetycznej [13]. We wrześniu br.,
na całym świecie odbyły się setki marszów na rzecz klimatu. Ich uczestnicy apelowali do polityków o pilne
podjęcie konkretnych działań, przeciwdziałających zmianom klimatu.
Kolejne kroki
Po osiągnięciu porozumienia w sprawie celów klimatyczno-energetycznych do roku 2030, Unia Europejska
weźmie udział w międzynarodowych negocjacjach klimatycznych, które odbędą się już w listopadzie w
Limie (Peru). Nowa Komisja Europejska, na czele której stoi Jean-Claude Juncker, przygotuje konkretne
propozycje legislacyjne, które będą miały implementować przyjęte cele przed kolejnym międzynarodowym
szczytem klimatycznym mającym się odbyć w Paryżu pod koniec 2015 r.
3
Zakulisowe rozgrywki negocjacji unijnych celów polityki
klimatyczno-energetycznej do roku 2030
20 października 2014 r.
Źródła:
[1] European Commission, April 2009: The impact of renewable energy policy on economic growth and
employment in the European Union.
[2] Fraunhofer ISI, 2014: Sectoral RES and EE targets for 2030: a cost-effective option to achieve the EU's
climate and energy objectives?
[3] Financial Times, 8 May 2014: New EU emissions targets put wind up green sector.
[4] Joint Statement of the 21st Meeting of the Ministers of Environment of the Visegrad Group Countries,
the Republic of Bulgaria and Romania.
[5] Liberum Capital, 30 October 2013: Flabbergasted – The Hinkley Point Contract.
[6] Greenpeace, October 2014: Tied down. Why Europe’s energy giants want to keep us hooked on
imported fossil fuels.
[7] Greenpeace, February 2014: Locked in the Past – Why Europe’s big energy companies fear change.
[8] ACTIAM, ASN Bank, Eneco Group, Heijmans, IKEA Group, Interface, Philips, SPAR Austria Group,
Swarovski, Unilever, Zwitserleven, October 2014: EU 2030 Climate & Energy Declaration.
[9] DSM, October 2014: EU 2030 Declaration.
[10] Alstom, Bouygues, CEDEC, DNV GL, DuPont, EDPR, EnBW, EPIA, etc al, October 2014: Industry calls for
a strong renewable energy target in the 2030 climate and energy package.
[11] European Commission, 2013: Trends to 2050. Reference Scenario 2013.
[12] CAN Europe, Greenpeace and WWF, September 2014: Stronger together – Investment support and
solidarity mechanisms under the EU’s 2030 climate and energy framework.
[13] Eurobarometer, March 2014: Special Eurobarometer on climate change.
Kontakt:
Anna Ogniewska – ekspertka Greenpeace ds. bezpieczeństwa energetycznego, tel. 506 124 689, email:
[email protected]
Greenpeace EU, oddział w Brukseli - +32 (0)2 274 1911, [email protected]
O Greenpeace:
Greenpeace to międzynarodowa organizacja pozarządowa, działająca na rzecz ochrony środowiska naturalnego.
Organizacja koncentruje swoje działania na najbardziej istotnych, zarówno globalnych jak i lokalnych, zagrożeniach dla
bioróżnorodności i środowiska. Aby zachować swoją niezależność, organizacja nie przyjmuje dotacji od rządów, partii
politycznych i korporacji. Działania finansowane są dzięki wsparciu indywidualnych darczyńców.
W Polsce Greenpeace działa od 2004 roku. Siedziba biura znajduje się w Warszawie.
www.greenpeace.pl | facebook.com/greenpeacepl | twitter.com/Greenpeace_PL
4