Notatka informacyjna - 2015-12.09

WYDZIAŁ PROMOCJI HANDLU I INWESTYCJI
AMBASADY
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
W KIJOWIE
Kijów, 9 grudnia 2015 r.
Analiza ukraińskiego rynku Ŝywności organicznej
Popyt na produkty organiczne w Ukrainie z roku na rok systematycznie wzrasta. Jednak na drodze
rozwoju danego segmentu istnieje szereg przeszkód takich jak: brak regulacji prawnych, spadek siły
nabywczej ludności oraz brak szczegółowego określenia, które produkty zaliczane są do produktów
ekologicznych/organicznych. Ponadto mieszkańcy Ukrainy zazwyczaj mają małą wiedzę na temat
produktów organicznych, co m.in. sprawia, Ŝe udział produktów organicznych w łącznej sprzedaŜy
Ŝywności w Ukrainie wynosi mniej niŜ 1%.
Rozwój rynku
Od roku 2007 ukraiński rynek produktów organicznych sukcesywnie wzrasta zarówno w wyraŜeniu
pienięŜnym, jak równieŜ pod względem liczby firm oferujących produkty organiczne (patrz poniŜszy
wykres).
Wykres 1. Wartość ukraińskiego rynku produktów organicznych w latach 2008 – 2014 (mln EUR)
Źródło: Dane Federacji Ruchu Organicznego Ukrainy
Z powyŜszego wykresu wynika, iŜ w w/w okresie wartość rynku Ŝywności organicznej zwiększyła
się prawie 25-krotnie od 2008 roku. Obecnie Ukraina wchodzi do 20 krajów – największych
producentów Ŝywności organicznej.
Na dzień dzisiejszy w Ukrainie działa ponad 180 gospodarstw organicznych, a łączna powierzchnia
uprawianych przez te gospodarstwa gruntów rolnych wynosi ponad 400 tys. ha. Dla porównania w
roku 2002 takich gospodarstw w Ukrainie było 31, a powierzchnia upraw ekologicznych wynosiła
165 tys. ha. Ukraina jest liderem wśród krajów regionu wschodnioeuropejskiego pod względem
wielkości powierzchni upraw naleŜących do certyfikowanych gospodarstw ekologicznych.
Ukraińskie gospodarstwa organiczne specjalizują się przewaŜnie w produkcji takich organicznych
roślin uprawnych jak: zboŜa, rośliny strączkowe i oleiste.
Tabela 1. Łączna powierzchnia upraw gospodarstw ekologicznych oraz ilość gospodarstw ekologicznych w
Ukrainie w latach 2002 – 2013
Rok
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Ilość gospodarstw
ekologicznych (szt.)
31
69
70
72
80
92
118
121
142
155
164
175
Łączna powierzchnia
upraw, ha
164 449
164 449
164 449
164 449
239 542
240 000
249 872
269 984
270 193
270 226
272 850
393 400
Na dzień dzisiejszy najbardziej perspektywistycznymi kierunkami biznesu ekologicznego w Ukrainie
pozostaje rolnictwo ekologiczne (uprawa roślin, chodowla zwierząt, pszczelarstwo, organiczna
hodowla ryb, itp.) oraz produkcja gotowej Ŝywności ekologicznej.
Kanały zbytu
Podstawowym kanałem zbytu ukraińskich produktów organicznych jest eksport (w Ukrainie
produkowanych jest, a następnie przeznaczanych do eksportu ponad 250 rodzajów produktów
organicznych, w tym dzikich roślin jadalnych). Około 90% całego eksportu z Ukrainy przypada na
rynek Unii Europejskiej. Ukraińskie produkty organiczne dostarczane są równieŜ do USA i Japonii.
Dzikie rośliny jadalne (jagody, grzyby, orzechy) dostarczane są przez ukraińskie gospodarstwa
ekologoczne zarówno odbiorcom zagranicznym, jak równieŜ na rynek wewnętrzny w postaci
surowca. W ciągu ostatnich trzech lat eksport ukraińskich produktów ekologicznych zwiększył się
czterokrotnie. Niestety nie są prowadzone statystyki odnośnie wielkości eksportu poszczególnych
grup towarowych w segmencie produktów ekologicznych, gdyŜ produkty te nie są wyodrębnione w
oddzielnej grupie w celnym klasyfikatorze towarów. O wielkości eksportu pośrednio świadczyć
moŜe jedynie powierzchnia upraw certyfikowanych gospodarstw ekologicznych. Jej udział w łącznej
powierzchni gruntów rolnych Ukrainy wynosi 0,9%.
W ciągu ostatnich pięciu lat na rynku zanotowano równieŜ zwiększenie liczby przedsiębiorstw
zajmujących się zarówno uprawą roślin organicznych, jak równieŜ ich przetwórstwem. Dla
porównania: w 2000 r. 100% sprzedawanych na rynku Ukrainy produktów organicznych pochodziło
z importu. Obecnie około 50% tych produktów wytwarzanych jest w kraju. Wzrost poziomu
produkcji Ŝywności ekologicznej eksperci rynkowi dopatrują się we wzroście krajowego popytu na
dane produkty.
W ocenie ekspertów, na dzień dzisiejszy w Ukrainie działa 50 przedsiębiorstw-producentów gotowej
Ŝywności ekologicznej zaspokajających potrzeby rynku wewnętrznego.
Szeroki asortyment
produktów ekologicznych w Ukrainie jest najlepiej zaprezentowany w takich grupach towarowych
jak kasze, mąka, płatki, olej słonecznikowy. Sukcesywnie wzrasta liczba producentów takich
2
produktów ekologicznych jak: mięso i produkty mięsne, produkty mleczne, wyroby piekarnicze,
konserwy, konfitury, soki, miód oraz inne.
Podstawowym kanałem zbytu Ŝywności ekologicznej na rynku wewnętrznym Ukrainy są sieci
handlowe („Auchan”, „Silpo”, „Megamarket”, „Varus”, „Good Wine”, „Nature Boutique”,
„Glossari” oraz inne; trzy ostatnie specjalizują się w sprzedaŜy Ŝywności ekologicznej), lecz
przewaŜnie te zlokalizowane w duŜych miastach (Kijów, Charków, Odess, itp.). Zwraca się uwagę
na fakt, iŜ produkty ekologiczne najczęściej wprowadzane są do obrotu przez sieci handlowe
wyłącznie w celu podwyŜszenia własnego wizerunku nie zwracając przy tym duŜej uwagi na zalety
danego produktu.
W mniejszych ilościach produkty organiczne oferowane są przez wyspecjalizowane sieci handlowe
lub sklepy z Ŝywością ekologiczną. Rozwój w/w kanałów zbytu zaleŜy wyłącznie od inicjatywy ich
właścicieli. Poziom sprzedaŜy produktów organicznych w tych sklepach jest niŜszy niŜ w innych
kanałach dystrybucji, jednak klient ma moŜliwość zapoznania się z produktem oraz uzyskanie
bardziej szczegółowych informacji na temat Ŝywności ekologicznej. Takie sklepy pojawiają się
przewaŜnie w mniejszych miastach, m.in. w Winnicy, Chmielnickim, Łucku, Połtawie, Bialej
Cerkwi, Illiczowsku, Chersoniu.
Certyfikacja
Produkty organiczne sprzedawane mogą być na rynku Ukrainy wyłącznie przez podmioty
gospodarcze posiadające odpowiednie certyfikaty potwierdzające, iŜ dany produkt uprawiano lub
wyprodukowano ze spełnieniem wymogów w zakresie jakości produktów organicznych.
Przeprowadzenie certyfikacji produktów organicznych w Ukrainie jest dość problematyczne ze
względu na brak regulacji wewnętrznych w tym zakresie. Większość ukraińskich gospodarstw
ekologicznych zmuszona jest do przeprowadzania certyfikacji upraw przez europejskie centra
certyfikacji akredytowane w Ukrainie. Na dzień dzisiejszy w Ukrainie działa około 20 takich
organizacji, z których najbardziej renomowaną jest centrum „Organic Standard”.
Problemy branŜy
Jednym z kluczowych problemów (oprócz spadku siły nabywczej ludności), z którym borykają się
krajowi producenci Ŝywności ekologicznej jest brak szczegółowych przepisów w zakresie regulacji
dzialalności gospodarczej podmiotów funkcjonujących w danym segmencie rynku. Na początku
2014 r. w Ukrainie weszła w Ŝycie ustawa „O produkcji i obrocie organicznymi artykułami rolnospoŜywczymi i surowcami” . Ustawa nadal nie reguluje kwestii, kto moŜe prowadzić działalność
gospodarczą w zakresie produkcji Ŝywności organicznej oraz jakie organy państwowe odpowiadają
za certyfikację produktów organicznych.
Obecnie Ministerstwo Polityki Rolnej i śywności Ukrainy utworzyło grupę roboczą ds.
udoskonalenia przepisów prawnych w sferze produkcji Ŝywności organicznej. Zakłada się, iŜ
nowelizacja w/w ustawy uzgodniona zostanie ze wszystkimi zainteresowany resortami do końca
2015 r.
Pozostale akty parwne regulujące działalność na rynku Ŝywności ekologicznej w Ukrainie:
- Kodeks ziemski Ukrainy
- Ustawa Ukrainy „O WyŜywieniu dla dzieci”
- Ustawa Ukrainy “O pestycydach i chemii rolniczej”
- Ustawa Ukrainy „O ochronie gruntów”
3
- Ustawa Ukrainy “O podstawowych zasadach państwowej polityki rolnej na okres do 2015 r.”
- Dekret Prezydenta Ukrainy „O całkowitej agrochemicznej paszportyzacji gruntów rolnych”
-Decyzja Gabinetu Ministrów Ukrainy "O zatwierdzeniu regulaminu ws. państwowego systemu
monitorowania środowiska"
Opr.: N. Szymborska, M.Gawin, WPHI Kijów
4