4. Ramowe ujęcie cyfrowych kompetencji nauczycieli

4. Ramowe ujęcie cyfrowych kompetencji nauczycieli
Analiza dostępnych standardów umiejętności oraz kompetencji nauczycieli
wskazuje, iż nauczyciele powinni posiadać umiejętność organizowania swoich lekcji
z uwzględnieniem poziomu nauczania, metodyki przedmiotowej oraz form prowadzania zajęć dydaktycznych (lekcja z wykorzystaniem multimediów, e-learning, blearning, m-learning), a także sprawność wykorzystywania różnego typu cyfrowych
materiałów edukacyjnych. Niezbędna jest również swoboda pracy z narzędziami
dostępnymi online – programami, aplikacjami oraz umiejętność samodzielnego ich
projektowania. Nauczyciele powinni umieć pracować zarówno w tradycyjnym środowisku, jak i w środowisku wirtualnym, wykorzystując różnego typu platformy
edukacyjne, dzienniki elektroniczne itp.
Programy doskonalenia kompetencji cyfrowych nauczycieli powinny również
odnosić się do otwartego standardu szkoły, ukierunkowanego na otwartą edukację
w znaczeniu:
1. Otwarte standardy technologiczne, w tym opisane, upublicznione API;
2. Otwartość tworzenia cyfrowych zasobów edukacyjnych (interface do kreowania zasobów przez nauczyciela i ucznia);
3. Otwartość systemów, platform, narzędzi - łączenie oferty rynkowej bezpłatnej i
płatnej (platforma linkująca dostępne na rynku cyfrowe zasoby edukacyjne);
4. Otwartość przestrzeni dydaktycznych w kontekście prowadzenia zajęć poza
salą lekcyjną np. w muzeum, w parku, na wycieczce etc. z wykorzystaniem
technologii (w znaczeniu dostępnej infrastruktury, zasobów edukacyjnych,
mobilnego sprzętu).
5. Kreowanie, profilowanie indywidualnych profili ucznia, nauczyciela, szkoły
W ujęciu ramowym cyfrowe kompetencje nauczycieli zgrupować możemy w
cztery kluczowe obszary, a mianowicie: kompetencji przedmiotowych, metodycznych, technologicznych oraz rozwój osobisty.
1. Kompetencje przedmiotowe – znajomość możliwości nauczania danego
przedmiotu z wykorzystaniem nowych technologii.
• Znajomość przedmiotowych elektronicznych zasobów edukacyjnych.
• Wykorzystanie elektronicznych zasobów edukacyjnych w kontekście celów
dydaktycznych, grupy docelowej oraz treści podstawy programowej.
• Planowanie lekcji/zajęć przedmiotowych z wykorzystaniem nowych technologii.
• Projektowanie własnych elektronicznych, edukacyjnych zasobów przedmiotowych.
• Wykorzystanie współczesnych metod prowadzania lekcji/zajęć przedmiotowych z wykorzystaniem nowych technologii.
2
2.
3.
4.
Kazimierz Mikulski
Kompetencje metodyczne – znajomość potrzeb oraz możliwości współczesnego ucznia w kontekście wykorzystania nowych technologii w nauczaniu
szkolnym.
• Analiza środowiska szkolnego w kontekście wykorzystania nowych technologii.
• Projektowanie, realizacja, ewaluacja lekcji tradycyjnej z wykorzystaniem
aktywizujących metod dydaktycznych oraz nowych technologii.
• Projektowanie, realizacja i ewaluacji procesu kształcenia na odległość.
• Projektowanie, realizacja, ewaluacja procesu kształcenia w formule blended learning (mieszanego).
• Skuteczna komunikacja z uczniami i rodzicami z wykorzystaniem nowych
technologii.
Kompetencje technologiczne – umiejętność pracy z różnego typu urządzeniami, programami oraz znajomość Internetu
• Wykorzystanie komputerów różnych typów.
• Wykorzystanie edukacyjnych urządzań mobilnych.
• Wykorzystanie programów edukacyjnych.
• Wykorzystanie aplikacji mobilnych.
• Wykorzystanie urządzeń peryferyjnych (np. drukarek, urządzań do etestów, systemy głosowań, urządzenia pomiarowe, rzutników).
• Wykorzystanie systemów zarządzania klasą.
• Swoboda poruszania się w sieci.
Rozwój osobisty – stałe doskonalenie kluczowych kompetencji oraz kluczowych grup cyfrowy kompetencji nauczycieli.
• Stały proces podnoszenia kompetencji społecznych
• Stały proces podnoszenia kompetencji cyfrowych
Poniższa tabela prezentuje podstawowe, ramowe ujęciu kluczowych cyfrowych
kompetencji nauczycieli niezbędnych do realizacji zajęć przedmiotowych z wykorzystaniem nowych technologii edukacyjnych. Podstawowe ujęcie kompetencji
cyfrowych przedstawione w tabeli poniżej w celu pełnego wykorzystania na zajęciach przedmiotowych powinno zostać dostosowane do poziomu edukacyjnego jak
również specyfiki nauczania przedmiotu. Ponadto w celu jednoznacznego pomiaru
poziomu kompetencji dla poszczególnych etapów edukacyjnych oraz grup przedmiotowych opracowane powinny zostać wskaźniki oraz narzędzia pomiaru co stanowi obecnie obszar działań badawczych autorki.
Koordynatorzy innowacji w edukacji
3
Tabela 1. Ramowe ujęcie kompetencji cyfrowych nauczycieli
Kompetencje technologiczne/techniczne
Wiedza
Umiejętności
Postawy
Wykorzystanie komputerów różnych
typów
Nauczyciel zna różne
typy, modele komputerów (stacjonarne,
mobilne).
Nauczyciel umie
obsługiwać dowolny
wybrany typ/model
komputera.
Nauczyciel wie, kiedy i
w jakich sytuacjach
świadomie wykorzystać komputer w celu
podniesienia jakości
dydaktycznej zajęć.
Wykorzystanie edukacyjnych urządzań
mobilnych
Nauczyciel zna różne
typy, modele urządzeń mobilnych.
Nauczyciel umie
obsługiwać dowolny/wybrany typ/model
urządzenia mobilnego.
Nauczyciel wie, kiedy i
w jakich sytuacjach
wykorzystać komputer
w celu podniesienia
jakości dydaktycznej
zajęć.
Wykorzystanie programów edukacyjnych
Nauczyciel zna różne
typy programów
edukacyjnych (szerokie portfolio).
Nauczyciel umie
obsługiwać różnego
typu programy edukacyjne.
Nauczyciel wie, w
jakich sytuacjach
dydaktycznych użyć,
jakiego programu
edukacyjnego w celu
podniesienia jakości
dydaktycznej zajęć.
Wykorzystanie aplikacji mobilnych
Nauczyciel zna różne
typy aplikacji mobilnych.
Nauczyciel umie
obsługiwać różnego
typu aplikacje mobilne.
Nauczyciel wie, kiedy
oraz w jakich sytuacjach dydaktycznych
użyć, jakiej aplikacji
mobilnej w celu podniesienia jakości
dydaktycznej zajęć.
Wykorzystanie urządzeń peryferyjnych
(np. drukarek, urządzań do e-testów,
systemy głosowań,
urządzenia pomiarowe, rzutników).
Nauczyciel zna różne
typy, urządzeń peryferyjnych (portfolio).
Nauczyciel umie
obsługiwać różnego
typu urządzenia
peryferyjne.
Nauczyciel wie kiedy
oraz w jakich sytuacjach dydaktycznych
wykorzystać które z
urządzań peryferyjnych w celu podniesienia jakości dydaktycznej zajęć.
Wykorzystanie systemów zarządzania
klasą.
Nauczyciel zna różne
typy, systemów zarządzania klasą.
Nauczyciel umie
obsługiwać rożnego
typu systemy zarządzania klasą.
Nauczyciel wie, kiedy
oraz w jakich sytuacjach dydaktycznych
wykorzystać dane
funkcjonalności zarządzania klasą.
4
Swoboda poruszania
się w sieci
Kazimierz Mikulski
Nauczyciel zna różne
możliwości korzystania (podłączania się) z
Internetu.
Nauczyciel umie
skorzystać z Internetu
na różne sposoby.
(np. Podpiąć się do
lokalnej sieci WI-FI,
skorzystać z Internetu
LTE ect.)
Nauczyciel wie, kiedy
oraz w jakich sytuacjach dydaktycznych
wykorzystać dane
możliwość podłączenia do Internetu. Np.
W klasie optymalniejsze będzie WI-FI, na
lekcji w parku Internet
mobilny.
Kompetencje przedmiotowe
Wiedza
Umiejętności
Postawy
Możliwości nauczania
danego przedmiotu z
wykorzystaniem
nowych technologii.
Nauczyciel posiada
wiedzę na temat
możliwości nauczania
danego przedmiotu/na
wybranym etapie
edukacyjnym z wykorzystaniem nowych
technologii.
Nauczyciel posiada
umiejętności w zakresie nauczania danego
przedmiotu z wykorzystaniem nowych
technologii.
Nauczyciel wie, w
jakich sytuacjach
dydaktycznych wykorzystać nowe technologie, aby zoptymalizować jakość nauczania danego przedmiotu.
Znajomość przedmiotowych elektronicznych zasobów edukacyjnych
Nauczyciel zna różne
typy przedmiotowych
elektronicznych zasobów edukacyjnych.
Np. e-podręczniki, etesty, e-zasoby kultury, e-eksperymenty
ect.
Nauczyciel umie
aktywnie korzystać z
różnych typów przedmiotowych, elektronicznych zasobów
edukacyjnych. Np. Epodręczniki, e-testy,
e-zasoby kultury ect.
Nauczyciel wie, w
jakich sytuacjach
dydaktycznych wykorzystać dane przedmiotowe elektroniczne
zasoby edukacyjne,
aby zoptymalizować
jakość nauczania
danego przedmiotu.
Wykorzystanie elektronicznych zasobów
edukacyjnych w
kontekście celów
dydaktycznych, grupy
docelowej oraz merytoryki przedmiotu
Nauczyciel zna różne
możliwości wykorzystania przedmiotowych elektronicznych
zasobów edukacyjnych w kontekście
celów dydaktycznych,
specyfiki grupy docelowej odbiorców oraz
merytoryki przedmiotu.
Nauczyciel umie
wykorzystać przedmiotowe elektroniczne
zasoby edukacyjne w
kontekście celów
dydaktycznych, grupy
docelowej oraz
merytoryki przedmiotu.
Nauczyciel wie, w
jakich sytuacjach
dydaktycznych wykorzystać dane przedmiotowe elektroniczne
zasoby edukacyjne, w
kontekście celów
dydaktycznych, grupy
docelowej oraz
merytoryki przedmiotu.
Planowanie lekcji/
zajęć przedmiotowych
z wykorzystaniem
nowych technologii
Nauczyciel zna zasady planowanie lekcji/
zajęć przedmiotowych
z wykorzystaniem
nowych technologii.
Nauczyciel umie
zaplanować lekcję/
zajęcia przedmiotowe
z wykorzystaniem
nowych technologii.
Nauczyciel wie, kiedy
jest celowe i w jakim
zakresie i dlaczego
wprowadzenie w plan
lekcji/zajęć nowych
technologii.
Koordynatorzy innowacji w edukacji
5
Projektowanie własnych elektronicznych, edukacyjnych
zasobów przedmiotowych
Nauczyciel zna zasady (metodyczne i
technologiczne)
projektowania własnych elektronicznych, edukacyjnych
zasobów przedmiotowych.
Nauczyciel umie
zaprojektować własne
elektroniczne, edukacyjne zasoby przedmiotowe.
Nauczyciel wie, w
jakich sytuacjach i
dlaczego warto projektować własne elektroniczne edukacyjne
zasoby przedmiotowe.
Wykorzystanie współczesnych metod
prowadzania lekcji/
zajęć przedmiotowych
z wykorzystaniem
nowych technologii.
Nauczyciel zna współczesne metody dydaktyczne (np. WebQuest, gamifikacja,
metoda projektów,
odwrócona klasa) oraz
możliwości ich zastosowania na zajęciach
przedmiotowych z
wykorzystaniem
nowych technologii.
Nauczyciel umie
wykorzystać współczesne metody dydaktyczne (np. WebQuest, gamifikacja,
metoda projektów,
odwrócona klasa) na
zajęciach przedmiotowych z zastosowaniem nowych technologii.
Nauczyciel wie, w
jakich sytuacjach i
dlaczego warto wykorzystywać na zajęciach przedmiotowych współczesne
metody dydaktyczne
w połączeniu z nowymi technologiami.
Kompetencje metodyczne
Wiedza
Umiejętności
Postawy
Znajomość potrzeb
oraz możliwości
współczesnego ucznia
w kontekście wykorzystania nowych
technologii.
Nauczyciel posiada
wiedzę na temat
potrzeb oraz możliwości współczesnego
ucznia (z uwzględnieniem poziomu edukacyjnego) niezbędną
do zaprojektowania
oraz przeprowadzenia
zajęć z wykorzystaniem nowych technologii.
Nauczyciel posiada
umiejętność projektowania oraz prowadzenia zajęć z wykorzystaniem nowych
technologii z wykorzystaniem wiedzy na
temat współczesnego
ucznia.
Nauczyciel wie, jak
wykorzystać potrzeby
oraz możliwości
współczesnego ucznia
w procesach dydaktycznych realizowanych z wykorzystaniem nowych technologii.
Analiza środowiska
szkolnego w kontekście wykorzystania
nowych technologii.
Nauczyciel zna zasady analizy środowiska
szkolnego w kontekście wykorzystania
nowych technologii.
(Analiza potrzeb,
możliwości, gotowości
na innowacyjne rozwiązania uczniów i
rodziców w zakresie
wykorzystania nowych
technologii, dostępność systemów itp. Z
poziomu szkoły,
Nauczyciel umie
przeprowadzić analizę
środowiska szkolnego
i wykorzystać wnioski
z niej wyciągnięte w
kontekście prowadzenia własnych procesów dydaktycznych z
wykorzystaniem
nowych technologii.
Nauczyciel wie, kiedy,
w jakim zakresie i
dlaczego warto analizować środowisko
szkolne w kontekście
wykorzystania nowych
technologii.
6
Kazimierz Mikulski
możliwość aranżacji
sal lekcyjnych
/przestrzeni edukacyjnych rzeczywistej oraz
wirtualnej)
Projektowanie, realizacja, ewaluacja lekcji
tradycyjnej z wykorzystaniem nowych
technologii
Nauczyciel zna zasady projektowania,
realizacji, ewaluacji
lekcji tradycyjnej z
wykorzystaniem
nowych technologii.
Nauczyciel umie
zaprojektować, zrealizować, ocenić lekcję
tradycyjną z wykorzystaniem nowych
technologii.
Nauczyciel wie, kiedy,
dlaczego i w jakim
zakresie wykorzystywać nowe technologie
na lekcji/ zajęciach
tradycyjnych.
Projektowanie, realizacja i ewaluacji
procesu kształcenia
na odległość
Nauczyciel zna zasady projektowania,
realizacji, ewaluacji
procesu kształcenia
na odległość. (Zasad
= metody, narzędzia,
typy, metodyka)
Nauczyciel umie
zaprojektować, zrealizować, ocenić proces
kształcenia na odległość.
Nauczyciel wie, kiedy,
dlaczego i w jakim
zakresie wykorzystywać procesy kształcenia na odległość.
Projektowanie, realizacja, ewaluacja
procesu kształcenia
blended learning
(mieszanego)
Nauczyciel zna zasady projektowania,
realizacji, ewaluacji
procesu kształcenia
mieszanego blended
learning. (Zasad =
metody, narzędzia,
typy, metodyka)
Nauczyciel umie
zaprojektować, zrealizować, ocenić proces
kształcenia mieszanego blended learning.
Nauczyciel wie, kiedy,
dlaczego i w jakim
zakresie wykorzystywać proces kształcenia mieszanego
blended learning.
Skuteczna komunikacja z uczniem z wykorzystaniem nowych
technologii
Nauczyciel zna zasady skutecznej komunikacji z uczniem z
wykorzystaniem
nowych technologii
Nauczyciel umie
skutecznie komunikować się z uczniem z
wykorzystaniem
nowych technologii.
Nauczyciel wie, kiedy,
w jakich sytuacjach,
dlaczego, w jakich
obszarach komunikować się z uczniem z
wykorzystaniem
nowych technologii.
Rozwój osobisty
Wiedza
Umiejętności
Postawy
Stały proces podnoszenia kompetencji
społecznych
Nauczyciel zna/
rozumie kompetencji
kluczowych. (Posiada
odpowiedni poziom
kompetencji)
Nauczyciel potrafi
wykorzystać kompetencje kluczowe w
praktyce( dostosować
do poziomu edukacyjnego, na którym uczy
oraz specyfiki potrzeb
grupy docelowej
swoich uczniów)
Nauczyciel stale
rozwija, podnosi
poziom swoich kompetencji społecznych.
Stały proces podnoszenia kompetencji
Nauczyciel
zna/rozumie kompe-
Nauczyciel potrafi
wykorzystać kompe-
Nauczyciel stale
rozwija, podnosi
Koordynatorzy innowacji w edukacji
cyfrowych
tencje cyfrowe. (Posiada odpowiedni
poziom kompetencji)
tencje cyfrowe w
praktyce. (dostosować
do poziomu edukacyjnego, na którym uczy
oraz specyfiki potrzeb
grupy docelowej
swoich uczniów)
7
poziom swoich kompetencji cyfrowych.
Podsumowanie
Podsumowujące warto zwrócić uwagę, iż rama kompetencji cyfrowych nauczycieli ze względu na ogromną dynamikę zmian rynku nowych technologii powinna
cechować się z jednej strony dużą elastycznością z drugiej zaś strony skalowalnością oraz otwartością na nowe rozwiązania technologiczne, które mogą zostać
wykorzystywane w procesach dydaktycznych realizowanych zarówno w przestrzeni
rzeczywistej jak i wirtualnej. Zatem zarówno opracowanie jak i utrzymanie / modyfikacja ramy kompetencji cyfrowych nauczycieli stanowi proces stałej zmiany oraz
doskonalenia.
Literatura
1. https://ec.europa.eu/jrc/en/digcomp/digital-competence-framework/
2. http://ensenyament.gencat.cat/web/.content/home/departament/publicaci
ons/colleccions/competencies-basiques/eso/eso-ambit-digital-angles.pdf