Usługi rozliczeniowe i Krajowa Izba Rozliczeniowa Formy rozliczeń

Usługi rozliczeniowe i Krajowa Izba Rozliczeniowa
Formy rozliczeń pieniężnych między dłużnikiem a wierzycielem są uzależnione od:
•
Wykorzystywanego w tym celu pieniądza (gotówkowy, bezgotówkowy, elektroniczny)
•
Uczestniczących podmiotów (dłużnik, wierzyciel, bank dłużnika, bank wierzyciela, izba
rozliczeniowa, bank centralny)
•
Kwoty rozliczenia: rozliczenia wysokokwotowe (w Polsce powyżej 1 mln PLN, w strefie euro
50 tys.EUR) lub rozliczenia detaliczne
•
Czasu niezbędnego do zrealizowania całego cyklu rozliczeniowgo (system off-line –
opóźnienia pomiędzy operacjami, system on-line – czas rzeczywisty).
•
Rozliczenia bezgotówkowe (RB)
RB polega na obciążeniu rachunku dłużnika w jego banku oraz uznaniu rachunku wierzyciela w jego
banku.
Warunki konieczne przeprowadzania RB:
•
Posiadanie rachunków rozliczeniowych przez obie strony transakcji
•
Funkcjonowanie banku korespondenta (bank centralny), który prowadzi rachunki banków
biorących udział w transakcji.
W RB bierze udział co najmniej pięć podmiotów:
•
Wierzyciel
•
Dłużnik
•
Bank wierzyciela
•
Bank dłużnika
•
Bank banków
Formy rozliczeń bezgotówkowych
•
Polecenie przelewu
•
Polecenie zapłaty
•
Rozliczenie za pomocą czeku
•
Rozlicznie za pomocą karty kredytowej lub debetowej
•
Bankowe inkaso dokumentów (faktur)
•
Faktoring
•
Okresowe rozliczenie saldami (kompensacyjne)
Polecenie przelewu
PP jest dyspozycją wydaną bankowi przez właściciela rachunku obciążenia jego rachunku
określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku wskazanego poleceniu.
•
Inicjuje dłużnik
•
Może być wykonywane przez bank w formie usługi stałych zleceń
•
Może być składane na standardowym formularzu lub przy zastosowaniu technik
elektronicznych.
•
Podstawą wystawienia pp jest istnienie pokrycia u trasata.
•
Powinno być zrealizowane w tym samym dniu lub w następnym dniu roboczym po przyjęciu
jeżeli stan r-ku dłużnika na to pozwala.
Polecenie zapłaty
•
Jest dyspozycją wydana przez wierzyciela bankowi dłużnika na obciążenie rachunku dłużnika i
uznanie rachunku wierzyciela.
•
Inicjowane przez wierzyciela
•
Wymaga umowy banku dłużnika i banku wierzyciela o wzajemnym honorowaniu poleceń
zapłaty oraz zgody na wykonanie polecenia wydanego przez dłużnika.
•
Prawo ogranicza możliwość wykorzystania PZ do rozliczania określonych umów (umowa o
pracę) oraz maksymalną kwotę rozliczenia (10 tys. Euro dla dłużników - osób fizycznych i 100
tys. Euro dla podmiotów prawnych)
•
PZ ma zastosowanie głównie przy rozliczeniach bezspornych.
Rozliczenie za pomocą czeku
•
Gotówkowe stanowią dyspozycję wystawcy czeku udzieloną jednostce banku do obciążenia
jego r-ku kwotą, na którą czek został wystawiony oraz wypłaty tej kwoty osobie wskazanej w
treści czeku (imienny) lub okazicielowi (na okaziciela).
•
Rozrachunkowy stanowi dyspozycję wystawcy czeku udzieloną jednostce banku
prowadzącego jego r-k do obciążenia tego r-ku kwotą, na którą czek został wystawiony i oraz
uznania tą kwotą r-ku osoby wskazanej w treści czeku.
•
Mogą mieć wyłącznie formę papierową.
Rozliczenia międzybankowe
•
Rachunek LORO jest rachunkiem innego banku w danym banku, np. banku zagranicznego w
banku krajowym
•
Rachunek NOSTRO jest rachunkiem danego banku w innym banku np. rachunek banku
krajowego w banku zagranicznym – występuje w aktywach.
•
Rachunek LORO banku prowadzącego jest jednocześnie rachunkiem NOSTRO banku
posiadającego rachunek.
•
Rozliczenie dokonuje się poprzez obciążenie rachunku NOSTRO banku dłużnika w banku
wierzyciela bądź uznanie rachunku LORO banku dłużnika w banku wierzyciela.
•
W rozliczeniach krajowych – wszystkie banki posiadają rachunki NOSTRO w banku
centralnym.
Krajowa Izba Rozliczeniowa
Misja KIR S.A.
„Wspieramy kreowanie nowoczesnej i innowacyjnej gospodarki realizując bezpieczną i niezawodną
elektroniczną wymianę informacji, w tym w zakresie rozliczeń międzybankowych".
•
KIR S.A. została powołana w 1991 r. z inicjatywy 16 największych banków, w tym
Narodowego Banku Polskiego oraz Związku Banków Polskich
•
Swoje usługi kieruje do instytucji bankowych, finansowych, dużych przedsiębiorstw z sektora
telekomunikacyjnego i energetycznego, firm działających w obszarze e-commerce oraz
administracji państwowej
•
Izba opracowuje i wprowadza na rynek innowacyjne rozwiązania z dziedziny wymiany
informacji elektronicznej, które wywierają znaczący wpływ na tworzenie polskiej egospodarki
Ogólna charakterystyka działalności KIR S.A.
•
KIR S.A. realizuje międzybankowe, bezgotówkowe transakcje płatnicze
•
system ELIXIR® (dla płatności w walucie krajowej) i EuroELIXIR (dla płatności krajowych i
transgranicznych w euro)
•
w 2007 r. KIR S.A. po raz pierwszy rozliczyła ponad 1 mld transakcji płatniczych
•
jest jedną z największych europejskich izb rozliczeniowych
•
jako pierwsza firma w Polsce i jedna z pierwszych w Europie zaoferowała usługi podpisu
elektronicznego SZAFIR. Od 2003 r. na mocy decyzji Ministra Gospodarki KIR S.A. jest
kwalifikowanym podmiotem świadczącym usługi certyfikacyjne w zakresie wydawania
certyfikatów kwalifikowanych oraz znaczników czasu.
•
KIR stosuje w rozliczeniach międzybankowych clearing macierzowy (wartość rozliczeń
międzybankowych w 2007 r. wynosiła około 640 mld zł)
•
W 2007 r. w systemie Elixir rozliczały się 53 banki
Usługi rozliczeniowe
System rozliczeniowy, odpowiadający angielskiemu pojęciu „clearing system” określa się jako
„zbiór procedur, za pomocą których instytucje finansowe prezentują i wymieniają dane oraz
dokumenty związane z przekazywaniem funduszy lub papierów wartościowych do innych instytucji
finansowych.”
Systemy rozliczeniowe ELIXIR oraz EuroELIXIR prowadzone przez KIR zawierają mechanizm służący do
obliczenia wzajemnych należności i zobowiązań poszczególnych uczestników wraz z mechanizmem
gwarancji rozrachunku.
Należności i zobowiązania wynikające z rozliczeń w ramach systemu rozliczeniowego regulowane
są w ramach systemu rozrachunkowego (settlement system) prowadzonego przez NBP
Elixir
•
•
System ELIXIR® umożliwia wymianę komunikatów rozliczeniowych przeznaczonych do
obsługi uznaniowych i obciążeniowych instrumentów płatniczych oraz komunikatów nie
podlegających rozliczeniu, przeznaczonych do przekazywania informacji oraz realizacji
reklamacji i kontroli
ELIXIR® to przede wszystkim system rozliczeń dokonywanych pomiędzy uczestnikami izby
•
pozwala na rozliczanie komunikatów wymienianych pomiędzy poszczególnymi
jednostkami wewnątrz danego uczestnika
•
Izba oferuje uczestnikom bezpłatną aplikację ELIXIR-OK, która m.in. weryfikuje
poprawność komunikatów i przygotowuje je do wysyłki do aplikacji centralnej systemu
•
KIR rozlicza otrzymane zlecenia w trakcie 3 sesji dziennych
•
Saldo tych rozliczeń jest uwzględniane na rachunkach banku dłużnika i wierzyciela w NBP
Harmonogram sesji Elixir
Koniec
Początek
Otwarcie Zamknięcie
sesji rozrachunkowej
Nr sesji
sesji rozrachunkowej
wejścia
wejścia
i przekazanie
w NBP
wyników do banków
I
16:00 (D-1) 9:30 (D) 10:30 (D)
11:00 (D)
II
9:30 (D) 13:30 (D) 14:30 (D)
15:00 (D)
III
13:30 (D) 16:00 (D) 17:00 (D)
17:30 (D)
•
Każdego dnia roboczego odbywają się 3 sesje rozliczeniowe w systemie ELIXIR®:
poranna (I), popołudniowa (II) i wieczorna (III).
•
Niektóre komunikaty są rozliczane są tylko w ramach wybranych sesji.