Jeruzal - Urząd Miasta i Gminy Mrozy

Urzad Miasta i Gminy Mrozy
Jeruzal
●
●
●
●
●
Zespół kościoła parafialnego p.w. św. Wojciecha, w skład którego wchodzi kościół drewniany z 1757-1758 r.,
Mauzoleum Floriana Cieszkowskiego z 1798 r., drewniana dzwonnica z drugiej połowy XVIII w. oraz murowana
plebania z początku XX w.,
Relikt średniowiecznego miejskiego układu przestrzennego w postaci prostokątnego rynku o wymiarach 100 na 120
m, usytuowanego na przecięciu głównych dróg,
Budynek dawnego Urzędu Gminy z początku XX w.,
Cmentarz parafialny z pierwszej połowy XIX w.,
Piętnastowieczny cmentarz przykościelny
Wieś Żeliszew od niepamiętnych czasów należała do mazowieckiej rodziny Żeliszewskich, od której pochodzi jej
nazwa. Zaś lokacja miasta Żeliszew nastąpiła w 1533 r. staraniem właścicieli ziemskich Oborskich. Lokację
poprzedziło erygowanie parafii Żeliszew w 1532 r. W związku z założeniem parafii wybudowano pierwszy kościół
drewniany, który uległ zniszczeniu. Na jego miejscu, w latach 1757-1758 wzniesiono nowy kościół, który z małymi
zmianami w trakcie przebudowy w XIX w., przetrwał do dnia dzisiejszego. Jego fundatorem był ówczesny wojewoda
mazowiecki - Kazimierz Rudziński. W połowie XVIII w. Żeliszew zmienił nazwę na Jeruzalem, skróconej później do
Jeruzal. Miejscowość zyskała sławę dzięki kręconemu tam serialowi „Ranczo” i jest obecnie centrum życia
kulturalnego mieszkańców południowej części gminy, bogatym w symbole, z zachowanym układem urbanistycznym i
zabytkowym zespołem sakralnym, którego panorama zostaje dodatkowo wypełniona przez wiejskie budownictwo
drewniane.
Zespół kościoła parafialnego p.w. św. Wojciecha w Jeruzalu
Zespół kościoła parafialnego p.w. św. Wojciecha w Jeruzalu został wpisany do Rejestru Zabytków 9 czerwca 1958 r. W
jego skład wchodzi kościół parafialny i cmentarz przy kościele.
Kościół
Drewniany kościół, rozmieszczony na planie krzyża posiada trójbocznie zamknięte prezbiterium z boczną zakrystią.
Dwuspadowy dach kryty jest gontem i posiada ośmioboczną wieżyczkę zwieńczoną blaszanym hełmem. Między nawą
a prezbiterium znajduje się charakterystyczny dla tego typu budownictwa łuk tęczowy, a na nim krucyfiks oraz rzeźby
Matki Boskiej i św. Jana z XVI w. Całe wnętrze jest bogato zdobione w stylu barokowym z elementami
średniowiecznymi.
Ołtarz główny zdobi obraz "Ukrzyżowanie" z połowy XVIII w. oraz rzeźby św. Piotra i św. Pawła. Po prawej stronie
świątyni znajduje się ołtarz boczny, również barokowy z obrazem św. Wojciecha. Po lewej ołtarz boczny barokowy z
obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Z XVIII w. pochodzi także ambona wisząca utrzymana w stylu późnego
baroku oraz chrzcielnica, drewniana kropielnica i prospekt organowy. Na uwagę zasługują przepiękne obrazy z XVIII i
początku XX w., w tym interesujący obraz "Mistyczne zaślubiny Matki Boskiej" o rzadko uwidacznianej w obrazach
tematyce. W 2009 roku dzięki zorganizowanej przez aktorów serialu „Ranczo” akcji ratowania zbytku oraz środkom
pochodzących z… Kościół p.w. św. Wojciecha został odrestaurowany.
Dzwonnica
W sąsiedztwie zabytkowego kościoła znajduje się drewniana dzwonnica z XVIII w. o konstrukcji słupowej, oszalowana.
W górnej części ażurowa, zwieńczona daszkiem namiotowym pokrytym gontem.
1
Urzad Miasta i Gminy Mrozy
Mauzoleum
Obok kościoła usytuowane jest w formie łuku triumfalnego mauzoleum Floriana Cieszkowskiego herbu Dołęga, który
„tknięty apopleksją” zmarł 11 sierpnia 1798 r. Był on właścicielem dóbr Łukówiec i Jeruzal od 1786 r. W historii zapisał
się jako poseł ziemi liwskiej na Sejm Czteroletni, starosta kleszczelewski oraz kawaler orderu św. Stanisława. Zasłynął
jako dobry gospodarz i prawowity człowiek. Jego wnukiem był August Cieszkowski - znany polski filozof, ekonomista,
działacz społeczny. August w Jeruzalu m.in. brał ślub ze swoją stryjeczną siostrą Heleną do ojca, której należał dwór w
Łukówcu. W 1975 r. do Mauzoleum przeniesiono płytę nagrobną średniowiecznego rycerza, która wcześniej
znajdowała się w prezbiterium kościoła pod amboną. Miejscowa legenda głosi, że Floriana Cieszkowskiego pochowano
obok mauzoleum z obawy przed profanacją i zrabowaniem grobowca. W 2011 r. została przeprowadzona konserwacja
tego obiektu.
2