Zainteresowania aktywnością ruchową w wolnym czasie dzieci i

Transkrypt

ZDROWIE DOBROSTAN 3/2013
DOBROSTAN, UMYSŁ I URODA
ROZDZIAŁ II
1
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Cracovian Academy they The Andrew Frycza Modrzewskiego
Zespół Szkół Gimnazjalnych w Dobczycach
The Team of High Schools in Dobczyce
2
EWA DYBIŃSKA1, NATALIA STASIK2
Zainteresowania aktywnością ruchową w wolnym czasie
dzieci i młodzieży w wieku od 12-18 lat z regionu Małopolski
w odniesieniu do uwarunkowań osobniczych
i społeczno-środowiskowych
Importance of physical activity during leisure time in relation
to individuals and socio-environmental circumstances
among 12-18 years old children and adolescents from Malopolska region
Aktywność ruchowa stanowi niezbędny warunek prawidłowego rozwoju człowieka, zarówno w okresie prenatalnym jak i postnatalnym. Jej obecność w sposobie
i stylu życia współczesnego człowieka gwarantuje możliwość zachowania zrównoważonego rozwoju biologicznego, psychicznego i społecznego. Uprawianie aktywności fizycznej jest świadomą i nie przymuszoną działalnością człowieka. Aktywność ruchowa podejmowana jest głównie dla przyjemności, zabawy, popisu, wewnętrznego doskonalenia się [10]. Aktywność ruchowa jest nieodzownym elementem wspomagającym i stymulującym rozwój dzieci i młodzieży. Zwiększa odporność organizmu, daje poczucie bezpieczeństwa, udoskonala umiejętności, sprawia
radość, a zarazem jest najbardziej wszechstronna i tania [5].
Dzieci i młodzież uprawiające systematycznie aktywność ruchową w znacznie
mniejszym stopniu zwracają uwagę na szkodliwe używki takie jak papierosy, alkohol, narkotyki. Nie cechuje ich lenistwo, natomiast cenią sobie zdrowe odżywianie i
aktywne spędzanie czasu wolnego [1]. Wpływ uprawiania rekreacji ruchowej i sportu jest wszechstronny, przede wszystkim korzystnie wpływa na układy organizmu:
ZDROWIE I DOBROSTAN NR 3/2013
Dobrostan, umysł i uroda
mięśniowy, krwionośny, sercowo-naczyniowy, oddechowy, jak i przyczynia się do
wzrostu odporności. Aktywność ruchowa wspomaga również rozwój innych cech o
charakterze społeczno- wychowawczym. Uczy systematyczności, kształci określone
umiejętności i nawyki, pomaga w pokonywaniu trudności, niebezpieczeństw, pomaga w zdobywaniu sukcesów, kształtowania wytrzymałości, hartu i odwagi, kształci
silną wolę i przyczynia się do wykształcenia wielu innych pozytywnych cech charakteru.
Uprawiając sport w organizmie zachodzi wiele pozytywnych zmian, ważne jest
jednak by ćwiczenia były systematyczne. Wykształcenie w młodym człowieku
chęci do uczestniczenia regularnie w sporcie zależy od procesów nauczania i wychowania, dlatego tak ważne jest by szkoła, rodzice i środowisko pozarodzinne
miało takie samo zdanie na temat uprawiania aktywności ruchowej [1]. Ważnym
czynnikiem jest zainteresowanie rodziców sportem i zachęcanie dzieci do uprawiania aktywności ruchowej.
Wychowanie fizyczne i sport w najbardziej widoczny sposób wpływają na
sprawność dzieci i młodzieży oraz stają się głównym czynnikiem ich rozwoju motorycznego. Niestety dzieci i młodzież coraz mniej czasu poświęcają na uprawianie
sportu, co doprowadza do gorszego zdrowia i bardzo niskiej sprawności fizycznej.
Dzieci, które zbyt mało ćwiczą częściej mają gorsze samopoczucie, a także popadają
w depresję
Najlepsze rezultaty przynosi wspólne uprawianie sportu rodziców wraz z dziećmi w wieku szkolnym np. piesze wycieczki, wędrówki po górach, jazda na rowerze
itp. Rodzice pokazują na własnym przykładzie, że warto się zainteresować aktywnością fizyczną. Bardzo ważnym elementem jest uświadamianie dzieciom korzyści
jakie niesie ze sobą uprawianie aktywności, jest to dla nich bardzo motywujące.
Zatem przedstawiając listę pozytywnych skutków z uprawiania sportu takich jak:
poprawa samopoczucia, zmniejszenie stresu i napięcia, utrata masy ciała, zwiększenie sprawności i wydolności organizmu, wzrost energii życiowej i zapobieganie
wielu chorobom powinno skutkować zwiększoną motywacją dzieci. Zarazem
przedstawić listę negatywnych skutków, które powoduje siedzący tryb życia np.
otyłość, choroby serca, osteoporoza, nadciśnienie tętnicze, depresja, brak koncentracji, ospałość i wiele innych.
Systematyczne ćwiczenia ruchowe wpływają na podniesienie rozwoju somatycznego. Świadczą o tym liczne polskie i zagraniczne eksperymenty, które dowodzą, że grupy młodzieży uprawiającej sport osiągają znaczną przewagę nad rówieśnikami nie trenującymi w takich cechach wzrastania jak: wysokość, masa ciała,
obwód klatki piersiowej i obwody kończyn. Realizowanie zdrowego stylu życia ma
ogromne znaczenie w prawidłowym funkcjonowaniu i rozwoju organizmu szczególnie dziecięcego. Ruch oraz aktywność fizyczna są sprawą priorytetową. Są jakby
fundamentem i podstawą zdrowia, najważniejszym elementem strategii w jego promocji. Przeświadczenie o potrzebie wychowania do rekreacji fizycznej we współczesnym społeczeństwie staje się coraz powszechniejsze; równocześnie można dostrzec ogromne zapotrzebowanie na badania naukowe nad wychowaniem społeczeństwa do spędzania czasu wolnego. Nie ulega wątpliwości, że rola rodziców w wy30
Ewa Dybińska, Natalia Stasik
Zainteresowania aktywnością ruchową w wolnym czasie dzieci i młodzieży
w wieku od 12-18 lat z regionu Małopolski
w odniesieniu do uwarunkowań osobniczych i społeczno-środowiskowych
chowaniu do rekreacji jest podstawowa i nie może być zastąpiona przez żadną inną
placówkę wychowawczą.
Warunkiem sukcesu rodziców w wychowaniu dziecka do rekreacji fizycznej będzie wygospodarowanie w ciągu dnia czasu na organizowanie zajęć ruchowych
dziecka, dających także rodzicom okazję do wspólnego z nim przeżywania chwil
aktywnego wypoczynku.
Jednakże, jak w każdej działalności wychowawczej, tak i tutaj dużą rolę odgrywa aktywność samych dzieci. Trzeba ją tak ukierunkować, by wychowanek mógł
samodzielnie dochodzić do realizacji celów określonych przez wychowawców. Nie
można też zapomnieć o tym, że nadzór rodziców oraz udział tych wszystkich, którzy
kierują aktywnością ruchową dziecka w czasie wolnym, musi zapewnić dziecku
swobodę wyboru własnych, odpowiadających mu form ruchowych, co sprzyja rozwojowi jego zainteresowań - kształtowaniu osobowości. Tylko bowiem dyskretne
kierowanie tym procesem daje pozytywne rezultaty
Do najpopularniejszych form ćwiczeń ruchowych w czasie wolnym rodziny należą codzienne przechadzki, spacery na świeżym powietrzu. Ta forma w prosty
sposób wdraża do regularnej aktywności ruchowej i jest dobrą podstawą do dalszych
ćwiczeń mających służyć wychowaniu do rekreacji fizycznej. Poza tym wspólna
zabawa z dziećmi przyczynia się do integracji rodziny, wzmacnia więzi społeczne, a
także rozwija postawy poznawcze i przełamuje nudę. W miarę rozwoju dziecka, a
szczególnie w okresie młodzieńczym, czas wolny będzie przez rodziców coraz dyskretniej planowany i organizowany, gdyż dziecko mające podstawy aktywnego
wypoczynku będzie miało własny drogowskaz do pożytecznego, aktywnego spędzania czasu wolnego [6].
Znane jest powiedzenie amerykańskiego stowarzyszenia rekreacyjnego: "Rodzina, która się bawi razem, jest trwała". Wartości wychowawcze i socjalizacyjne
rodziny są tak ważne, że inne instytucje wychowawcze bez udziału rodziny nie
mogą realizować celów wychowawczych. Reasumując, zadania rodziny w wychowaniu do rekreacji powinny polegać na umiejętnym pokierowaniu zainteresowaniami i aktywnością ruchową dziecka. Żadna akcja propagandowa w szkole, telewizji,
prasie nie zastąpi przykładu, jaki rodzice mogą dać swojemu dziecku. Emocjonalnie
związane z rodziną dziecko będzie się wzorować na rodzicach, naśladować ich i
oceniać. Dlatego też odpowiednio przemyślany dobór form i treści rekreacji, wspólne uczestnictwo dzieci z rodzicami jest najlepszym sposobem wychowania do rekreacji. Rodzice własnym przykładem mogą najlepiej wpajać pożądane nawyki, kształtować postawy i rozbudzać potrzeby w zakresie aktywności ruchowej w czasie wolnym [7].
Rozbudzenie zainteresowania aktywnością ruchową jest jednym z czynników
wychowania do rekreacji fizycznej, który jest zabiegiem pedagogicznym i socjalizacyjnym. Obowiązek wychowania do rekreacji fizycznej w głównej mierze spoczywa
na najbliższym otoczeniu dziecka tzn. rodzinie, szkole, organizacjach społecznych,
środkach masowego przekazu. Ponadto poprzez socjalizację, dziecko często naśladuje swoich rówieśników lub ulega obecnej modzie. Celem wychowania do rekrea31
cji jest rozbudzenie zainteresowań i potrzeb rekreacyjnych, zwiększenie motywacji,
kształtowanie systemu wartości, wyrabianie pozytywnych nawyków i postaw, ułatwienie wyboru właściwej formy rekreacji. Rodzice powinni nauczyć swoje dziecko
jak należycie korzystać z wolnego czasu. Współcześnie jednak rodzina nie spełnia
całkowicie wyznaczonych funkcji dlatego rola wychowania spada również w dużej
mierze na szkołę. Szkoła ma niezmienne zasady i wyszkoloną kadrę pedagogów, w
rodzinie natomiast wzory zachowań często ulegają zmianie a i nawyk uprawiania
aktywności fizycznej nie jest zwyczajem w wielu rodzinach [8].
Rozwój wewnętrznych motywacji w dużej mierze zależny jest od wychowania, a
także od kształtowania postaw pro- zdrowotnych i edukowania z zakresu wychowania fizycznego. Rozpowszechnienie wiadomości na temat chorób cywilizacyjnych,
konsekwencji wywołanych złym trybem życia, paleniem papierosów czy piciem
alkoholu powinno pomóc w zapobieganiu. Wiedza na temat korzyści pochodzących
z systematycznego uprawiania aktywności wzmocni motywację młodzieży. Pedagodzy i socjalizacja społeczna jest bardzo ważna jednak bez odpowiedniego zaplecza sportowego, nie można się spodziewać zbyt dużego zainteresowania młodzieży
sportem. Ważne jest inspirowanie społeczności lokalnej za pośrednictwem instytucji, placówek i organizacji wychowania pozaszkolnego itp. do podejmowania wysiłku w kierunku upowszechnienia określonych modeli wypoczynku [12]. Na każdym
z większych osiedli mieszkaniowych powinno znajdować się ognisko krzewienia
kultury, mogą to być różne placówki: domy kultury, kluby osiedlowe, świetlica,
boiska szkolne, a także inne boiska, parki, ścieżki rowerowe, korty tenisowe – dostępność tych obiektów znacznie ułatwia młodzieży z ich korzystania. Wyjście
naprzeciw społecznościom lokalnym z programem rekreacyjnym jest najskuteczniejszą formą krzewienia i udostępnienia rekreacji wielu mieszkańcom [14].
Rekreacja indywidualna wydawać by się mogło pochodzi z własnych intencji,
wówczas jednostka jest inicjatorem jak i organizatorem. Jednak rekreacja indywidualna zależy również w dużym stopniu na upowszechnieniu jej i wdrożeniu społeczeństwa w rekreację fizyczną. Rekreacja ta powinna być popularyzowana ze
względów wychowawczych, ekonomicznych i organizacyjnych. Systematyczne
indywidualne ćwiczenia kształtują osobowość i uczą dobrych nawyków. Do tej
rekreacji człowiek musi być przygotowany, a jego potrzeby powinny być rozbudzone [14]. Młodzież często tłumaczy iż nie uprawia aktywności fizycznej ze względów
finansowych, dlatego tym bardziej ogólnodostępne i nieodpłatne kluby sportowe
powinny rozwijać się na osiedlach mieszkaniowych, a rozpowszechnianie rekreacji
indywidualnej również przyniosło by korzyści (gimnastyka poranna, piesze wędrówki, jogging – nic nie kosztuje).
Jednym z ważnych czynników jest kształcenie motywacji wśród młodzieży, jednak gdy młodzież nie jest zachęcana do ćwiczeń wraz z rodzicami, a zajęcia wychowania fizycznego są nudne to wśród młodzieży wytwarza się swoista bariera
przed uprawianiem aktywności fizycznej. Najprościej wówczas włączyć telewizor i
komputer, spędzić tak cały dzień, nie przeszkadzając nikomu. Rodzina uczy wyborów wartości i działania, kształtuje również zainteresowania, upodobania i nawyki
rekreacyjne [13]. Bez wzorców i autorytetów nikłe są szanse by młody osobnik
rozwinął w sobie zainteresowanie sportem.
32
Czas wolny, który posiada młodzież, często nie jest przez nią dostrzegany, doceniany, a co za tym idzie dobrze wykorzystany. Nadmiar czasu wolnego, który pojawił się w globalnym wymiarze na skutek skrócenia czasu pracy, wydłużenia urlopów i wakacji nie jest dobrze wykorzystywany przez dorosłych i młodzież. Ilość
czasu wolnego zależy od wielu czynników, młodzież jednak ma go na tyle dużo by
móc go wykorzystać racjonalnie.
Bariery i przeszkody, które stoją na drodze jednostek uniemożliwiają lub w
znacznym stopniu utrudniają uczestnictwo w aktywnym wypoczynku ruchowym.
Najtrudniejsze bariery to bariery psychospołeczne ponieważ są one bardzo silnie
zakorzenione w świadomości społeczeństwa i jej wytworach. Wynikają z lokalnych
norm, tradycji, przekonań, nawyków i przyzwyczajeń. Pokonanie barier nie jest
łatwe, a wręcz przeciwnie wymaga długotrwałych zabiegów i wielu placówek
wspierających propagowanie aktywnego sposób spędzania czasu. Do barier m.in.
należą – nietrwała motywacja, niedorozwój potrzeb, lęki, niekorzystne doświadczenia związane z uprawianiem aktywności ruchowej, brak tradycji aktywnego spędzania czasu, próba pogodzenia różniących się modeli wypoczynku konsumpcyjnego z
aktywnym, a także bariery ekonomiczne, czyli niski poziom życia, wysokie ceny
sprzętu rekreacyjno – sportowego oraz wzrost kosztów usług [8].
Duży wpływ na zachowania sportowe ma rozwój cywilizacyjny. Wszelkie udogodnienia cywilizacyjne, środki komunikacji, automatyzacja, różnego rodzaju maszyny – zmniejszają do minimum aktywność ruchową, a środki masowego przekazu
z roku na rok zabierają człowiekowi coraz więcej czasu i skłaniają do pasywnego
trybu życia. Postępujący proces urbanizacji i uprzemysłowienia powoduje zmniejszenie się terenów zielonych, zanieczyszczenie gleby, wód i powietrza oraz kurczenie przestrzeni naturalnie wykorzystywanych do rekreacji [9].
Brak czasu stanowi najpotężniejszą barierę i wymieniany jest jako najczęstsza
przyczyna nie uprawiania sportu (rekreacji). Dużo obowiązków, praca na dwa etaty,
praca dorywcza, szkolenia podnoszące kwalifikacje najczęściej podawane są jako
główna przyczyna bezruchu. Inne bariery utrudniające uczestnictwo w rekreacji
fizycznej to: niski poziom wiedzy, lęk przed urazem lub ośmieszeniem, brak tradycji
aktywnego spędzania czasu wolnego, negatywne postawy do kultury fizycznej.
Racjonalny tryb życia powinien być rozpowszechniany na każdym etapie życia
człowieka. Po przez rozpowszechnianie korzyści, jakie niesie ze sobą regularne
uprawianie aktywności ruchowej. Istnieje pilna potrzeba przyjęcia określonej strategii promującej racjonalny styl na każdym etapie życia człowieka, udostępnianie i
uprzystępnienie sportu dla wszystkich, systematycznego i konsekwentnego jej realizowania oraz oceniania jej skuteczności [9].
W zawiązku z powyższym zagadnienie podejmowania aktywności ruchowej w
wolnym czasie stało się inspiracją dla autorek do podjęcia szczegółowych obserwacji w tej tematyce.
33
Celem pracy jest próba oceny zainteresowań aktywnością ruchową w wolnym
czasie wśród młodzieży wieku od 12–16 lat z regionu Małopolski w odniesieniu do
uwarunkowań osobniczych i społeczno-środowiskowych.
Zmiennymi niezależnymi w badaniach są: płeć, wiek, miejsce zamieszkania
(wieś – miasto), oraz warunki materialne w rodzinie.
Zmiennymi zależnymi w badaniach będą: zainteresowania aktywnością ruchową w wolnym czasie oraz cele i motywy uprawiania aktywności ruchowej w wolnym czasie.
1. Czym się charakteryzuje popod względem osobniczym i społecznośrodowiskowym badana grupa młodzieży w wieku 12 – 16 lat reprezentującej
region małopolski?
2. Czy badana 12 – 16 letnia młodzież posiada wolny czas w ciągu dnia (po
wypełnieniu wszystkich obowiązków szkolnych, domowych i rodzinnych), a
jeżeli tak to, w jakim wymiarze w zależności od płci i miejsca zamieszkania i
jakie są najczęstsze formy spędzania tego czasu?
3. Jaki jest poziom zainteresowań aktywnością ruchową (w wolnym czasie) badanej młodzieży z wybranych regionów małopolski w zależności od płci i
miejsca zamieszkania oraz jakie formy ruchowe są przez respondentów najczęściej uprawiane?
4. Jakie są, w opiniach badanych, najczęstsze motywy skłaniające ich do podejmowania aktywności ruchowej w wolnym czasie, ze szczególnym
uwzględnieniem ćwiczeń w wodzie?
MATERIAŁ I METODA
Badania realizowane były na przełomie kwietnia i maja 2012 roku. W badaniach
wzięła udział młodzież z wybranych losowo miast Małopolski: Krakowa, Wieliczki,
Myślenic, Zabierzowa i Skawiny. Badaniami objęto przedstawicieli losowo wybranej młodzieży szkolnej, będącej w wieku od 12–18 roku życia, w liczbie 1050 osób,
w tym 525 oraz 525 chłopców. W każdej miejscowości przeprowadzono wśród
respondentów 210 ankiet w siedmiu kategoriach wiekowych. W danym wieku wybrano losowo 150 osób, w jednakowej liczebności po 75 dziewcząt i 75 chłopców.
W niniejszej pracy jako podstawową metodę badawczą przyjęto sondaż diagnostyczny, z zastosowaniem narzędzia badawczego jakim był kwestionariusz ankiety.
Skonstruowany on został przez autorki pracy. Opracowując ankietę uwzględniono
obowiązujące normy, zasady i wskazówki polecane przy tworzeniu tego typu narzędzia badawczego przez Stupnickiego (2003).
Po skonstruowaniu kwestionariusza przystąpiono do badań. Starano się, aby ankieta dostosowana była do poziomu intelektualnego badanej młodzieży. Po dokonaniu poprawek przystąpiono do badań. Wcześniej zostały przeprowadzone badania
pilotażowe w celu standaryzacji ankiety wśród osobników, stanowiących 10% populacji.
Badania przeprowadzono w celu uzyskania informacji na temat zachowań wolnoczasowych, z uwzględnieniem zainteresowań aktywnością ruchową w wolnym
34
czasie młodzieży z wybranych rejonów Małopolski w odniesieniu do uwarunkowań
osobniczych i społeczno-środowiskowych.
Ankieta była anonimowa i zawierała 30 pytań.
Problematyka zawarta w ankiecie dotyczyła następujących zagadnień:
metryczki badanych – danych osobowych
czynników społeczno- środowiskowych- miejsca zamieszkania, wykształcenia rodziców, statusu materialnego
posiadania przez respondentów wolnego czasu, oraz form jego spędzania
aktywnych form spędzania wolnego czasu
charakterystyki czynników wpływających na opanowanie umiejętności pływackich
okoliczności, motywów i form podejmowania pływania, jako aktywności ruchowej w wolnym czasie
celów i walorów podejmowania aktywności ruchowej w środowisku wodnym
Większość zamieszczonych pytań była pytaniami zamkniętymi, ale też występowały pytania otwarte – z możliwością udzielenia własnej odpowiedzi. W kilku
przypadkach można było wybrać więcej niż jedna odpowiedź.
Ankiety przeprowadzone były w różnych terminach. W każdym mieście badania
były przeprowadzone metoda audytoryjną. Po wybraniu i wylosowaniu osób rozdano respondentom ankiety do wypełnienia. Osoby biorące udział w badaniach zostały
poinformowane o celu przeprowadzonych badań oraz udzielono im krótkiej instrukcji dotyczącej sposobu wypełnienia kwestionariusza ankiety. Młodzież odpowiadała
na pytania kolejno według własnych opinii.
Zebrane dane uzyskane podczas badania ankietowego zostały uporządkowane
tematycznie, posegregowane i poddane analizie statystycznej i opisowej. Podstawą
opracowania materiału badawczego było określenie częstości odpowiedzi na poszczególne pytania wyrażonych za pomocą wartości liczbowych i procentowych.
Obliczeń dokonano za pomocą programu Microsoft Office Excel 2007, a wyniki
przedstawiono w tabelach i zilustrowano wykresami.
WYNIKI BADAŃ
Badaniami objęto młodzież gimnazjalną i ponad gimnazjalną z regionu Małopolski. Z ogólnej liczby ankietowanych 1050 osób dziewczęta i chłopcy stanowili te
same liczebności (po 50%) (wyk. 1).
35
50
50
%
50
40
30
20
10
0
Dziewczęta
Chłopcy
Rys.1. Płeć badanej grupy
Respondenci mieścili się w kategoriach wiekowych od 12 do 18 roku życia, przy
czym poszczególne kategorie wiekowe, zarówno wśród dziewcząt jak i chłopców
były liczebnie identyczne (po 14,28%).
Z uwagi na to, iż badani byli, pod względem wieku szkolnego, zróżnicowani
wiekowo, w celu dalszych analiz podzielono ich na dwie główne grupy (wyk.. 2):
I grupę wiekową - stanowiła młodzież w wieku od 12-go do 15-go roku,
uczęszczająca do gimnazjum i było to 57,14% całej grupy. Ta grupa badanych liczyła 600 osób (w tym 50% dziewcząt i 50% chłopców),
II grupa wiekowa to młodzież od 16-go do 18-go roku życia, która uczęszczała do szkoły ponad gimnazjalnej i było to 42,86% całej grupy. W tej grupie znajdowało się 450 ankietowanych (w tym 50% dziewcząt i 50% chłopców), co stanowiło ogółu 42,86% badanych.
50
50
50
%
50
40
30
20
10
0
I Grupa wiekowa
II grupa wiekowa
Dziewczęta
Rys. 2. Grupy wiekowe badanych
36
Chłopcy
50
Ze względu na miejsce zamieszkania, struktura badanych przedstawiała się następującą: 63,62% ankietowanej młodzieży pochodziła z miasta w porównaniu do
mieszkańców wsi, których odsetek wynosił 36,38% (wyk. 3).
63,62
80
36,38
60
40
20
0
Miejsce zamieszkania
Wieś
Miasto
Rys. 3. Miejsce zamieszkania badanych
Analizując wyniki, dotyczące charakterystyki środowiska rodzinnego badanej
młodzieży, stwierdzono, iż znaczny odsetek (46,57%) rodziców młodzieży posiadał
wykształcenie średnie, w tym przewagę tego poziomu wykształcenia stanowiły
matki 42,00% w odniesieniu do ojców 37,81%. Wykształcenie wyższe posiadało
33,33% ojców badanych oraz 34,00% matek. Niemal połowa respondentów 46,57%
(47,43% dziewcząt, 45,71% chłopców) oceniła swoje warunki materialne jako średnie, natomiast 30,57% jako wysokie, a 20,23% – jako bardzo wysokie.
Wyniki wskazały także, iż w opiniach respondentów ponad połowa matek
(52,48%) i ojców (54,38%) deklarowała aktywne spędzanie wolnego czasu oraz
rodzice badanych w większości (56,28% matek i 55,71% ojców) motywowali swoje
dzieci do aktywnego spędzania czasu wolnego.
37
%
95,62
96,38
100
80
60
4,38
40
3,62
20
0
Tak
Nie
Dziewczęta
Chłopcy
Rys. 4. Dysponowanie czasem wolnym w ciągu dnia z uwzględnieniem płci badanych
%
96,34
95,81
100
80
60
3,66
40
4,19
20
0
Tak
Nie
Wieś
Miasto
Rys. 5. Dysponowanie czasem wolnym w ciągu dnia ze względu na miejsce zamieszkania
38
%
95,5
96,7
100
80
60
4,5
40
3,3
20
0
Tak
I grupa wiekowa
Nie
II grupa wiekowa
Rys 6. Dysponowanie czasem wolnym w ciągu dnia z podziałem na grupy wiekowe badanych
Analizując zagadnienie dotyczące zachowań wolnoczasowych badanych stwierdzono, że zdecydowana większość ankietowanych (96%), zarówno dziewcząt
(95,62%) jak i chłopców (96,38%) (wyk. 4), mieszkańców miast (95,81%) oraz wsi
(96,34%) (wyk. 5) posiada czas wolny po wykonaniu swoich obowiązków domowych, szkolnych i społecznych. Podobnie w odniesieniu do wieku; w tym względzie
również nie zaobserwowano różnic w posiadaniu czasu wolnego, bowiem zarówno
młodzież młodsza – I grupa (95,5%) jak i starsza – II grupa (96,7%) deklarowała w
większości posiadanie czasu wolnego (wyk. 6). Tylko niewielki odsetek 4%
uczniów deklarował, iż nie posiada tego czasu w ciągu dnia. Nie zaobserwowano w
tych wypowiedziach zróżnicowań ze względu na wiek, płeć i miejsce zamieszkania
badanych.
Najczęściej badana młodzież deklarowała posiadanie czasu wolnego w ciągu
dnia od 1–2 godzin (39,48%) oraz od 3–4 godzin (34,92%). Nie stwierdzono tu
istotnych różnic w odniesieniu do płci, wieku i miejsca zamieszkania młodzieży.
Uczestnictwo młodzieży w różnych formach spędzania wolnego czasu okazało
się w niewielkim stopniu zróżnicowane w odniesieniu do uwzględnianych zmiennych.
Do najczęściej wymienianych przez badaną młodzież form spędzania wolnego
czasu, bez względu na wiek i miejsce zamieszkania, okazało się: korzystanie z komputera, w tym w szczególności z Internetu (56,35%). W odniesieniu do płci badanych sytuacja przedstawia się nieco inaczej. Wśród dziewcząt najpopularniejszą
formą spędzania wolnego czasu było spacerowanie (60,16%), a wśród większości
chłopców czynne uprawianie aktywności ruchowej (66,21%). Korzystanie z komputera i Internetu (z podziałem na płeć) znalazło się na drugim miejscu. Najbardziej
39
zbliżona w swych zainteresowaniach, bez względu na płeć, miejsce zamieszkania i
wiek, była młodzież w wyborze takich form jak spotkania ze znajomymi (50%) i
oglądanie telewizji (50,69%).
Różnice w treści zainteresowań wśród młodzieży, miały miejsce pomiędzy takimi formami jak bierny odpoczynek i słuchanie muzyki. Pierwsza forma zdecydowanie częściej wybierana była przez dziewczęta (51,79%), aniżeli chłopców (22,92%),
natomiast druga nieco większym zainteresowaniem cieszyła się wśród młodzieży w
młodszym wieku (I grupa –50,26%), aniżeli w starszym (II grupa – 43,68%).
%
94,48
95,62
100
80
60
5,52
40
4,38
20
0
Tak
Nie
Dziewczęta
Chłopcy
Rys. 7. Uprawianie aktywności ruchowej w wolnym czasie ze względu na płeć
%
95,96
93,46
100
80
60
4,04
40
6,54
20
0
Tak
Nie
Wieś
Miasto
Rys. 8. Uprawianie aktywności ruchowej w wolnym czasie ze względu na miejsce zamieszkania
40
%
95
95,11
100
80
60
5
40
4,89
20
0
Tak
I grupa wiekowa
Nie
II grupa wiekowa
Rys. 9. Uprawianie aktywności ruchowej w wolnym czasie ze względu na grupy
wiekowe
Zainteresowania badanych aktywnością ruchową w wolnym czasie bez względu
na płeć (94,48% dziewcząt i 95,62% chłopców) (wyk. 7), miejsce zamieszkania
(93,46% wieś i 95,96% miasto) (wyk. 8) oraz grupę wiekową (95,00% – I grupa i
95,11% – II grupa) (wyk. 9) okazało się bardzo znaczące. Jednakże wybór form
uprawiania aktywności ruchowej okazał się zróżnicowany w odniesieniu do
uwzględnianych zmiennych – płci, miejsca zamieszkania oraz grupy wiekowej.
W badaniach prowadzonych przez innych autorów wśród młodzieży szkolnej
odsetek osób aktywnych fizycznie jest zdecydowanie mniejszy. Wyniki badań,
przeprowadzone przez Dybińską [2,3] wśród losowo wybranych uczniów szkół
Rzeszowa wskazują, iż około 75% dziewcząt jak i chłopców podejmuje aktywność
fizyczną w wolnym czasie. Natomiast w obserwacjach, które przeprowadziła wspomniana autorka w 2008r [4] wśród wybranej grupy młodzieży gimnazjalnej regionu
podkarpackiego, okazało się, iż bez względu na płeć niewiele ponad 1/3 respondentów deklarowała uprawianie aktywności ruchowej (36,19%).
41
0
10
20
30
11,9
Siłownia
Aerobic
Marszobiegi
Pływanie
Bieganie
Spacerowanie
Gimnastyka
Lekkoatletyka
Piesze wycieczki
Tenis ziemny
Jogging
Tenis stołowy
Jazda na rowerze
Taniec towarzyski
Gry zespołowe
Inne
1,39
40
50
60
33,86
29,84
11,69
10,56
13,1
11,95
9,48
8,76
41,53
18,33
21,71
18,33
37,3
45,36
27,42
22,31
7,46
8,96
26,81
28,29
3,63
3,98
28,63
59,16
34,27
32,86
10,16
40,84
5,85
5,18
Dziewczęta
Chłopcy
Rys. 10. Formy aktywności ruchowej w wolnym czasie wśród dziewcząt
i chłopców
0
10
20
Siłownia
5,32
Marszobiegi
14,35
Pływanie
7,84
Gimnastyka
4,2
11,86
2,24
4,68
Jazda na rowerze
35,57
Gry zespołowe
1,68
36,82
29,49
36,35
16,81
22,97
21,68
17,93
Taniec towarzyski
Inne
16,53
11,08
11,76
Jogging
60
15,13
Piesze wycieczki
3,08
50
33,85
22,69
Spacerowanie
Tenis stołowy
22,69
18,49
Bieganie
Tenis ziemny
40
32,14
14,85
15,91
Aerobic
Lekkoatletyka
30
6,44
59,13
47,43
7,64
Wieś
Miasto
Rys. 11. Formy aktywności ruchowej w wolnym czasie wśród mieszkańców
miasta i wsi
42
0
Praca na działce
Spacer
Aktywność ruchowa
Krzyżówki
Odpoczynek
Komputer (Internet)
TV
Zakupy
Spotkania ze znajomymi
Zajęcia domowe
Czas z rodzinną
Kino
Ulubione hobby
Słuchanie muzyki
Książki
Inne
10
20
30
4,19
3,22
50
48,52
50,34
11,69
22,3
26
56,89
55,63
52,18
48,74
16,93
16,55
20,24
17,01
13,96
14,48
9,42
10,11
48,87
51,49
31,59
28,74
29,67
33,79
23,21
19,08
I grupa wiekowa
60
32,11
20,23
6,21
40
43,68
50,26
II grupa wiekowa
Rys. 12. Formy aktywności ruchowej w wolnym czasie w grupach wiekowych
Płeć badanych okazałą się czynnikiem różnicującym preferowane przez młodzież formy aktywności ruchowej podejmowanej w wolnym czasie (wyk. 10).
Dziewczęta najczęściej wybierają takie formy ruchu jak spacerowanie (45,36%),
pływanie (41,53%), bieganie (37,30%), taniec towarzyski (34,27%), natomiast
chłopcy w przeciwieństwie do dziewcząt preferują najczęściej takie zajęcia ruchowe
jak jazdę na rowerze (59,16%), gry zespołowe (40,84%), siłownię (33,86%) i jogging (28,29%). Zainteresowania chłopców zmierzają częściej w kierunku gier zespołowych niż dyscyplin indywidualnych, w przeciwieństwie do dziewcząt, które
wolą podejmować aktywność w dyscyplinach indywidualnych niż zespołowych.
Uwzględniając miejsce zamieszkania ankietowanych (wyk. 11) można stwierdzić, że młodzież z terenów miejskich preferuje odmienne formy aktywnego spędzania czasu wolnego w odniesieniu do młodzieży wiejskiej. Wśród mieszkańców
miasta najczęściej wybieraną formą jest jazda na rowerze – tak odpowiedziała ponad
połowa (59,13%) badanych oraz różnego rodzaju gry zespołowe (47,43%), spacerowanie (36,82%), jogging (36,35%), bieganie (35,57%). Z kolei młodzież wiejska
najczęściej uprawia taniec towarzyski (21,47%), spacerowanie (21,20%) i pływanie
(21,20%) oraz szereg innych form ruchowych (lecz rzadziej wymienianych).
Biorąc pod uwagę wiek badanej młodzieży (rys. 12) można zauważyć niewielkie
zróżnicowane w wyborze treści zajęć ruchowych w tym względzie. Najczęstszą
formą aktywnego spędzania czasu w obu grupach wiekowych jest jazda na rowerze
(gr. I –43,16%, gr. II – 45,09%), gry zespołowe (gr. I – 36,49%, gr. II – 37,62%) i
43
spacerowanie (gr. I – 31,58%, gr. II – 32,02%). Nieco mniejszym zainteresowaniem
cieszy się pływanie (29,86%) i bieganie (29,46%). Jedynie ćwiczenia siłowe częściej wybiera młodzież starsza (26,64%) aniżeli młodsza (20,18%) oraz bieganie
cieszące się większym zainteresowaniem wśród młodszej grupy (30,70%) w odniesieniu do starszej (27,80%).
Niewielki odsetek badanej młodzieży (4,95%) wyraziło zdanie, iż nie podejmuje
aktywności ruchowej w wolnym czasie. Ankietowani bez względu na wiek, płeć i
miejsce zamieszkania oraz podawali najczęściej jako przyczynę takiego stanu rzeczy: opiekę nad młodszym rodzeństwem, obowiązki domowe (pomoc rodzicom),
dodatkowe lekcje (korepetycje) czy opiekę nad starsza osobą.
Tab. I. Cele podejmowania aktywności ruchowej w czasie wolnym w odniesieniu do płci badanych
Dziewczęta
Chłopcy
Suma
Cele aktywności ruchowej
N-442 % N-436 % N-878 %
Zdrowotne
225 50,90 260 59,63 485 55,24
Estetyczne
240 54,30 187 42,89 427 48,63
Społeczne
118 26,70 141 32,34 259 29,50
Hedonistyczne
138 31,22 111 25,46 249 28,36
Utylitarne
95 21,49 81 18,58 176 20,05
Emocjonalne
133 30,09 132 30,28 265 30,18
*Suma procent nie równa się 100 ponieważ ankietowani udzielali więcej niż jednej odpowiedzi
Tab. II. Cele podejmowania aktywności ruchowej w czasie wolnym w odniesieniu do miejsca zamieszkania
Wieś
Miasto
Suma
Cele aktywności ruchowej
N-314 % N-564 % N-878 %
Zdrowotne
177 56,37 308 54,61 485 55,24
Estetyczne
157 50,00 270 47,87 427 48,63
Społeczne
96 30,57 163 28,90 259 29,50
Hedonistyczne
95 30,25 154 27,30 249 28,36
Utylitarne
74 23,57 102 18,09 176 20,05
Emocjonalne
83 26,43 182 32,27 265 30,18
Tab. III. Cele podejmowania pływania, jako aktywności ruchowej w czasie
wolnym w odniesieniu do wieku badanych
I grupa wiekowa II grupa wiekowa
Suma
Cele pływania
N-494
%
N-384
%
N-878 %
Zdrowotne
265
53,64
220
57,29 485 55,24
Estetyczne
230
46,56
197
51,30 427 48,63
44
Cele pływania
I grupa wiekowa II grupa wiekowa
N-494
Społeczne
153
Hedonistyczne 141
Utylitarne
99
Emocjonalne
158
%
30,97
28,54
20,04
31,98
N-384
106
108
77
107
Suma
%
N-878 %
27,60 259 29,50
28,13 249 28,36
20,05 176 20,05
27,86 265 30,18
Główne cele podejmowania pływania w czasie wolnym są podobnie postrzegane
przez respondentów bez względu na płeć, miejsce zamieszkania i wiek. Dla zdecydowanej większości dziewcząt (tab. I) (54,3%), najważniejszym celem uprawiania
rekreacji ruchowej w wolnym czasie jest aspekt estetyczny, czyli możliwość utraty
masy ciała, zapobieganie otyłości, kształtowanie sylwetki ciała oraz zdrowotny,
natomiast, w przypadku chłopców na I miejscu stawiany jest cel zdrowotny: hartowanie, rozwijanie i usprawnianie ciała (59,63%) przed celem estetycznym (42,89%)
. W przypadku większości mieszkańców wsi (56,37%) (tab. II) jak i miasta
(54,61%), a także młodzieży młodszej (tab. III) (53,64%) jak i starszej (57,29%)
najważniejsze znaczenie ma cel zdrowotny oraz estetyczny (48,63% i 48,63%).
Najistotniejszymi efektami podejmowania aktywności ruchowej w wolnym czasie przez dziewczęta (61,76%) jak i chłopców (54,59%), mieszkańców miast
(57,01%) i wsi (58,87%), młodzież starszą (57,89%) i młodszą (58,07%) okazała się
zdecydowanie ogólna poprawa zdrowia. Zdaniem ponad połowy chłopców (51,83%)
oraz 36,88% dziewcząt pływanie wpływa pozytywnie na poprawę sprawności fizycznej.
45
0
10
20
30
40
50
Poprawa sylwetki ciała
60
70
80
43,35
Pokonanie własnych słabości.
33,94
Sposób na wyładowanie energii
52,06
Dobre samopoczucie fiz. i psych.
26,83
Usprawnianie ciała przez kształtowanie zdolności…
50,69
Rozszerzenie własnych zainteresowań
45,87
Możliwość utraty masy ciała
26,83
Poznanie nowych ludzi
23,62
Sposób na spędzenie wolnego czasu
37,61
Satysfakcja z uprawiania aktyw. ruch.
30,05
Zdobycie nowych umiejętności ruch.
66,97
Rehabilitacja po przebytej chorobie
7,8
Inne
1,83
Dziewczęta
Chłopcy
Rys. 13. Motywy podejmowania aktywności ruchowej w wolnym czasie
w odniesieniu do płci badanych
0
10
20
30
40
50
35,11
37,94
28,37
38,48
35,28
39,36
34,93
42,91
30,5
Inne
Wieś
53,19
6,91
1,42
Miasto
Rys. 14. Motywy podejmowania pływania w wolnym czasie w odniesieniu
do miejsca zamieszkania
46
70
59,22
Pokonanie własnych słabości.
60
0
10
20
30
40
50
34,62
33,07
37,45
35,94
29,15
29,95
40,08
38,02
38,46
33,07
40,49
40,63
35,83
32,55
40,08
39,84
31,78
29,17
Pokonanie własnych słabości
Inne
I grupa wiekowa
7,49
6,51
1,42
2,08
60
54,25
55,21
53,64
50,26
II grupa wiekowa
Rys. 15. Motywy podejmowania pływania w wolnym czasie w odniesieniu
do grupy wiekowej badanych
Pod względem motywów podejmowania aktywności ruchowej w wolnym czasie
stwierdzono, iż dziewczęta i chłopcy wykazują zróżnicowane preferencje. Stwierdzono, iż dziewczęta (wyk. 13) głównie wskazywały na aspekt poprawy sylwetki
ciała (65,84%), utraty masy ciała (54,07%), a także aspekt społeczny – poznanie
nowych ludzi (45,02%) i sposób na spędzenie wolnego czasu (42,31%), natomiast
chłopcy wymieniali znacznie częściej niż dziewczęta takie motywy jak: zdobycie
nowych umiejętności ruchowych (66,97%), sposób na wyładowanie energii
(52,06%) czy też kształtowanie zdolności motorycznych (50,69%), jak również
rozszerzenie własnych zainteresowań (45,87%). Ze względu na miejsce zamieszkania badani wskazywali na podobne motywy, jednakże z różnym nasileniem w odniesieniu do poszczególnych aspektów (wyk. 14). Młodzież z miasta motywują głównie takie czynniki jak poprawa sylwetki ciała (59,22%) i zdobycie nowych umiejętności ruchowych (50,32%), czy sposób na spędzenie wolnego czasu (około 42%);
natomiast ankietowanych mieszkających na wsi głównie zdobycie nowych umiejętności ruchowych (50,32%) oraz poprawa sylwetki ciała (46,50%), utraty masy ciała
(42,68%) czy usprawnianie ciała przez kształtowanie zdolności motorycznych
(40,45%). Biorąc pod uwagę wiek badanych (wyk. 15), można zauważyć, że dla
młodzieży starszej jak i młodszej najważniejszym motywem podejmowania pływania w czasie wolnym jest poprawa sylwetki ciała (około 55%), jak również usprawnianie ciała przez kształtowanie zdolności motorycznych (około 40%), sposób na
spędzenie wolnego czasu (około 40%) oraz zdobycie nowych umiejętności ruchowych (około 52%).
47
Tab. IV. Najistotniejsze efekty uprawiania aktywności ruchowej w wolnym
czasie z uwzględnieniem płci badanych
Dziewczęta
Chłopcy
Suma
Efekty pływania
NNN%
%
%
442
436
878
Ogólna poprawa zdrowia
273 61,76 238 54,59 511 58,20
Poprawa samopoczucia psychicznego
165 37,33 110 25,23 275 31,32
Poprawa sprawności fizycznej
163 36,88 226 51,83 389 44,31
Czuje się odprężony i zrelaksowany
157 35,52 130 29,82 287 32,69
Czuję zmęczenie po ćwiczeniach, ale
166 37,56 179 41,06 345 39,29
jestem szczęśliwy/a
Tab. V. Najistotniejsze efekty uprawiania aktywności ruchowej w wolnym
czasie z uwzględnieniem miejsca zamieszkania badanych
Wieś
Miasto
Suma
Efekty pływania
NNN%
%
%
314
564
878
179 57,01 332 58,87 511 58,20
Poprawa samopoczucia psychicznego
104 33,12 171 30,32 275 31,32
145 46,18 244 43,26 389 44,31
102 32,48 185 32,80 287 32,69
126 40,13 219 38,83 345 39,29
Tab. VI. Najistotniejsze efekty uprawiania pływania w wolnym czasie
z uwzględnieniem wieku badanych
I grupa wie- II grupa wieSuma
kowa
kowa
Efekty pływania
NN%
N-384
%
%
494
878
286 57,89 223 58,07 511 58,20
Poprawa samopoczucia psychicznego 153 30,97 122 31,77 275 31,32
219 44,33 170 44,27 389 44,31
183 37,04 104 27,08 287 32,69
194 39,27 151 39,32 345 39,29
48
Uwzględniając wypowiedzi respondentów na temat efektów jakie zauważyli oni
uprawiając aktywność ruchową w wolnym czasie należy zauważyć, iż dla zdecydowanej większości dziewcząt (tab. IV) (61,76%) jak i chłopców (54,59%) najistotniejszym aspektem rekreacji ruchowej jest ogólna poprawa zdrowia. Dla ponad
połowy chłopców (51,83%), znacznie częściej niż wśród dziewcząt (36,88%) duże
znaczenie ma poprawa sprawności fizycznej oraz odprężenie i relaksowanie
(41,06%) – pomimo doznawanego zmęczenia. Jednak tylko dla 1/3 badanych
dziewcząt znaczenie ma poprawa samopoczucia psychicznego i sprawności fizycznej, a także 1/3 badanych dziewcząt po ćwiczeniach czuje się odprężona, zrelaksowana i szczęśliwa pomimo zmęczenia.
Z kolei dla większości mieszkańców wsi (57,01%) i miasta (58,87%) najistotniejszym efektem uprawiania aktywności ruchowej w czasie wolnym ma ogólna
poprawa zdrowia. Ważnym efektem podejmowania aktywności ruchowej dla mieszkańców wsi (46,18%) i miast (43,26%) jest również poprawa sprawności fizycznej.
40,13% młodzieży ze wsi i nieco mniej 38,83% z miasta czuje zmęczenie po ćwiczeniach, ale mimo tego są oni szczęśliwi.
Uwzględniając wiek badanych należy zauważyć, iż młodzież z grupy młodszej i
starszej (tab. 81, wyk.81) wyraziła zdanie, że uprawianie rekreacji wpływa pozytywnie na ogólna poprawę zdrowia (około 58%) i sprawności fizycznej (44%). 39%
młodzieży z obu grup odczuwa zmęczenie po ćwiczeniach ale mimo to odczuwają
oni zadowolenie.
WNIOSKI
Na podstawie przeprowadzonych analiz dotyczących zainteresowań aktywnością ruchową w wolnym czasie dzieci i młodzieży w wieku od 12–18 lat z regionu
Małopolski w odniesieniu do uwarunkowań osobniczych i społeczno – środowiskowych sformułowano następujące uogólnienia:
1. W badaniach uwzględniono grupę 1050 osobową dzieci i młodzieży, zróżnicowaną pod względem uwarunkowań osobniczych i społeczno – środowiskowych,
bowiem byli to przedstawiciele obu płci, w różnym wieku oraz mieszkańcy zarówno miasta i wsi.
2. Analizowane czynniki osobnicze oraz społeczno – środowiskowe badanych
okazały się mieć znaczenie w odniesieniu do wielkości branych pod uwagę
zmiennych.
3. Uwzględniając zachowania wolnoczasowe oraz ilości tego czasu, zarówno wiek,
płeć jak i miejsce zamieszkania nie okazały się zmiennymi różnicującymi badanych pod tym względem. Większość badanych (blisko 90%), bez względu na
przynależność do grupy, wyraziła posiadanie tego czasu.
4. Rodzice badanych, zarówno ojcowie jak i matki, w ponad 52% deklarowali aktywne spędzanie wolnego czasu oraz w większości (56,28% matek i 55,71% ojców) motywowali swoje dzieci do aktywnego spędzania czasu wolnego. Z uwagi
na to, iż rodzice, z racji swojej pozycji w rodzinie, powinni być głównymi ani49
matorami aktywności fizycznej dla swoich dzieci, wydaje się, iż w przedstawionych badaniach częściowo potwierdziła się ta zależność – pomiędzy aktywnością
fizyczną rodziców a poziomem aktywności fizycznej ich dzieci.
5. Najczęstszą formą spędzania czasu wolnego przez badanych (około 56%), bez
względu na wiek i miejsca zamieszkania, okazało się korzystanie z komputera.
Jedynie taka zmienna jak płeć, okazała się czynnikiem różnicującym ankietowanych, bowiem wśród dziewcząt (60,16%) najpopularniejszą formą spędzania
wolnego czasu było spacerowanie, a wśród chłopców (66,21%) uprawianie
czynnych form aktywności ruchowej. Korzystanie z komputera i Internetu (z podziałem na płeć) znalazło się na drugim miejscu. Najbardziej zbliżona w swych
zainteresowaniach, bez względu na płeć, miejsce zamieszkania i wiek, była młodzież w wyborze takich form jak spotkania ze znajomymi (50%) i oglądanie telewizji (50,69%).
6. Zdecydowana większość badanej młodzieży (ponad 93%) bez względu na płeć,
wiek i miejsce zamieszkania deklarowała uprawianie aktywności ruchowej w
wolnym czasie. Płeć i miejsce zamieszkania okazały się czynnikami różnicującymi preferowane przez młodzież formy aktywności ruchowej. Do ulubionych
form ruchowych najczęściej uprawianych należą: wśród dziewcząt spacerowanie
(45,36%), pływanie (41,53%), bieganie (37,30%), taniec towarzyski (34,27%);
natomiast wśród chłopców jazda na rowerze (59,16%), gry zespołowe (40,84%),
ćwiczenia na siłowni (33,86%) i jogging (28,29%). Wśród mieszkańców miasta
najczęściej wybieraną formą jest jazda na rowerze (59,13%) oraz gry zespołowe (47,43%), spacerowanie (36,82%), jogging (36,35%), bieganie (35,57%). Z
kolei młodzież wiejska chętniej uprawia taniec towarzyski (21,47%), spacerowanie (21,20%) i pływanie (21,20%). Wiek nie okazał się w tym względzie
zmienną różnicującą preferencje badanych, bowiem najczęstszą formą aktywnego spędzania czasu w obu grupach wiekowych jest jazda na rowerze (ponad
43%), gry zespołowe (ponad 36%) i spacerowanie (ponad 31%).
7. Głównym celem uprawiania aktywność ruchowej wśród młodzieży zarówno
starszej (II grupy) jak i młodszej (I grupy), zamieszkałej w mieście jak i na wsi
okazał się czynnik zdrowotny (około 55%), głównie w postaci hartowania,
kształtowania i usprawniania ciała. Uwzględniając płeć stwierdzono, iż chłopcy
także w większości (59,63%) wskazywali na czynnik zdrowotny, natomiast
dziewczęta na aspekt estetyczny (54,30%): czyli możliwość utraty masy ciała,
zapobieganie otyłości oraz kształtowanie sylwetki ciała.
8. Wydaje się, iż otrzymane wyniki badań, wskazujące na preferencje wolnoczasowe oraz zainteresowania aktywnością ruchową, zwłaszcza pływaniem, dzieci i
młodzieży w wieku 12 – 18 lat, mogą być cenną wskazówką dla rodziców, wychowawców i nauczycieli w planowaniu oraz realizacji procesu kształcenia i
wychowania fizycznego jak też możliwości optymalnego zagospodarowania czasu wolnego.
50
PIŚMIENNICTWO
1. Chromiński Z. Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży. Instytut Związków Zawodowych, Warszawa 1987.
2. Dybińska E. Aktywność fizyczna młodzieży gimnazjalnej wybranych szkół
rzeszowskich w oraz ich postawy wobec lekcji wychowania fizycznego. [w:] J.
Bergier (red.) Dobrostan celem promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, NeuroCentrum Lublin, 37 – 44, 2008.
3. Dybińska E. Aktywność ruchowa w wolnym czasie osób w różnym wieku z
regionu podkarpackiego w odniesieniu do uwarunkowań społecznośrodowiskowych. [w:] H. Karakuła (red.) Społeczne i środowiskowe zagrożenia
zdrowia i dobrostanu, NeuroCentrum Lublin, 25 – 32, 2008.
4. Dybińska E. Zachowania wolnoczasowe młodzieży licealnej regionu dębickiego
w odniesieniu do płci i miejsca zamieszkania, [w:] H. Wiktor (red.) Dobrostan i
wsparcie w zdrowiu i chorobie, Lublin, s. 47 – 60, 2009.
5. Grabowski H., Teoria fizycznej edukacji, wyd. WSiP, Warszawa 1997, str. 21.
6. Parnicka U. Rekreacja fizyczna w rodzinie. Edukacja i Dialog, Biała Podlaska
1997.
7. Parnicka U. Matka inicjatorką gier i zabaw ruchowych w rodzinie, Rocznik Naukowy ZWWF, Biała Podlaska 2002.
8. Piotrowska H. Teoretyczne Podstawy Rekreacji [w:] Sport dla wszystkich, Warszawa 1994.
9. Piotrowska H. (red.). Sport dla wszystkich. Rekreacja dla każdego, cz. I, wyd.
TKKF, Warszawa 1994, str. 23–26.
10. Sozański H. Sport dzieci i młodzieży. RCMSKFiS, Warszawa 1994.
11. Stupnicki. R. Analiza i prezentacja danych ankietowych, AWF Warszawa 2003.
12. Toczek Werner S. Rekreacja i turystyka w cyklu życia człowieka [w:] Podstawy
rekreacji, AWF Wrocław 2005.
13. Woźniakowa E. Działalność młodzieżowych domów kultury w aspekcie wzorów
zachowań młodzieży w czasie wolnym, Karkonoskie Towarzystwo Naukowe,
Komisja Nauk Pedagogicznych, Jelenia Góra, 1996.
14. Wolańska T. Rekreacja fizyczna. COMUK, Warszawa 1976.
STRESZCZENIE
Celem pracy jest próba oceny zainteresowań aktywnością ruchową w wolnym
czasie wśród młodzieży szkolnej z regionu Małopolski w odniesieniu do uwarunkowań osobniczych i społeczno –środowiskowych. Podstawową metodę badawczą
przyjęto sondaż diagnostyczny, z zastosowaniem narzędzia badawczego jakim był
51
kwestionariusz ankiety. Badaniami objęto przedstawicieli losowo wybranej młodzieży w wieku od 12 do 18 lat w liczbie 1050 osób. Wyniki badań pozwoliły
stwierdzić, iż uwzględniając zachowania wolnoczasowe oraz ilości tego czasu, zarówno wiek, płeć jak i miejsce zamieszkania nie okazały się zmiennymi różnicującymi badanych pod tym względem. Większość badanych (blisko 90%), bez względu
na przynależność do grupy, wyraziła posiadanie tego czasu. Zdecydowana większość badanej młodzieży (ponad 93%) bez względu na płeć, wiek i miejsce zamieszkania deklarowała uprawianie aktywności ruchowej w wolnym czasie. Płeć i
miejsce zamieszkania okazały się czynnikami różnicującymi preferowane przez
młodzież formy aktywności ruchowej.
ABSTRACT
The aim of this study was to assess physical activity interest during leisure time
in relation to individuals and socio-environmental conditions, among youth person
from Malopolska region. The main research method was diagnostic survey, using a
questionnaire as a research tool. The study randomly selected 1050 representatives
aged between 12 and 18 years. The results allow for the conclusion that the majority
of respondents (almost 90%) contain leisure time, in any gender and age. The greater part of the young people (over 93%), in spite of gender, age and residence place,
declared that put into practice physical activity in their spare time. Gender and residence place were main factors, which differing youth physical activity in the preferred forms.
Artykuł zawiera 42680 znaków ze spacjami + grafika
52

Zainteresowania aktywnością ruchową w wolnym czasie dzieci i

Transkrypt

Podobne dokumenty

Prof. nzw. dr hab. Jolanta Mogiła-Lisowska Poszukiwania badawcze

Wpływ aktywności ruchowej na zdrowie i rozwój dzieci i młodzieży

Dzisiaj niestety jakość powietrza jest zła

Aktywne metody i ich wpływ na rozwój dziecka do pracy z dzieckiem

Czas wolny

ćw. podstawy rekreacji - e-Uczelnia UEK

RR22 Stac - Turystyka i rekreacja osob starszych

Sprawdź, jak rozliczyć pracownika za delegację w dniu wolnym od