Jednostka dydaktyczna 4: Komunikacja i relacje z ludźmi

Jednostka dydaktyczna 4: Komunikacja i relacje z ludźmi
niepełnosprawnymi
W tej jednostce dydaktycznej dowiesz się jak się zachowywać z osobą niepełnosprawną, aby
poprawić jej komunikację i kwestie relacji z innymi.
4.1 Ogólne kwestie dotyczące komunikacji
Komunikacja jest istotnym elementem pomocy w
relacjach z innymi osobami.
Bez komunikacji nie jest możliwy rozwój. Wiele
elementów może zakłócić komunikację i relacje
między ludźmi.
Komunikacja może prowadzić do lepszej jakości
życia.
Relacje mogą być opisane jako produkt oczekiwań,
podejść, poziomów percepcji siebie i innych
(potwierdzenie, odrzucenie), poziomu uwagi,
intymności, rozpoznania, wzajemności i wzajemnych
zależności. Komunikacja i relacje mogą podlegać
niezrozumieniu, braku informacji: wtedy mówimy o
braku efektywności komunikacji.
Komunikacja może się odbywać kanałami werbalnymi
(słowami) i za pomocą związanych z nimi atrybutów
(intonacja, ton, tembr, prędkość, nacisk ....), oraz
kanałami niewerbalnymi (gestami, wyrazem twarzy,
spojrzeniem, dystansem pomiędzy rozmówcami,
postawą ...)
18
4.2 Jak należy się zachowywać w celu poprawy komunikacji i relacji z osobą
niepełnosprawną
W podejściu do innych ludzi często kierujemy
się wcześniej znanymi ideami i uprzedzeniami
a nie kontaktem z tą unikatową i
niepowtarzalną osobą.
Mamy tendencję do stawania twarzą w twarz z
rzeczywistością kierując się stereotypami, które
powodują sie nie dostrzegamy właściwej osoby.
To zjawisko może dotyczyć kontaktów z
niepełnosprawnymi, głównie z powodu
uprzedzeń i barier mentalnych oraz z powodu
własnych lęków i niezrozumienia choroby lub
niepełnosprawności.
Oczywiste jest zatem, że relacja może zostać w
ten sposób zakłócona.
19
SUGESTIE:
 Utrzymuj właściwy dystans
fizyczny z pacjentem (nie bądź
zbyt zdystansowany ani zbyt
blisko)
 Nie unikaj specyficznych
elementów konwersacji (np.
związanych z niepełnosprawnością
lub chorobą)
 Nie unikaj patrzenia na
niepełnosprawnych
 Wyjaśnij pacjentowi co robisz i co
będziesz robił w każdym działaniu,
w które będziecie zaangażowani
Relacje nastawione na opiekę i pomoc nie
odbywają się wyłącznie za pomocą słów
(kanałami werbalnymi): większość komunikacji
jest przekazywana gestami, wyrazem twarzy
(element niewerbalne).
Poza tym, ważny jest sposób w jaki się
komunikujemy.
Wśród podstawowych warunków osiągnięcia
relacji wsparcia znajdują się:
▪
Świadomość trudności i twojego podejścia
w celu modyfikacji ich oraz poproszenia o
pomoc, jeśli jest taka potrzeba
Empatia, zdolność do wczucia się w
sytuację innych, poczucia ich doświadczeń
i okazania im zrozumienia
Pozytywne rozpoznanie, szacunek i
wyraźna akceptacja uczuć pacjenta bez
własnego osądu (pozytywnego lub
negatywnego)
Spójność czyli zdolność opiekuna do bycia
sobą, rozpoznania emocji i ograniczeń
pacjenta.
▪
▪
▪
Istotne jest zbadanie mentalnych barier oraz
unikanie podejścia mogącego sparaliżować
proces komunikacji i aktywnego słuchania.
Bycie słuchanym jest doświadczeniem, w
którym osobiste uczucia i słowa są
rozpoznawane i szanowane.
SUGESTIE:
Kontaktując się z osobą
niepełnosprawną, unikaj poniższych
zachowań:
 porównań
 przygotowania mentalnego:
przewidujesz odpowiedź i tracisz
koncentrację
 filtrowania: wybierasz tylko
niektóre treści (przyjemne i
interesujące dla ciebie…)
 oceniania: przykładasz “łatki” zanim
zrozumiesz przekaz
 dawania rad uniemożliwiając
pacjentowi przekazania jego punktu
widzenia
 zmiany tematu: przechodzisz do
tematu, który nie jest źródłem
dyskomfortu lub nudy dla ciebie
 bycia zbyt miłym: chcesz zadowolić
inną osobę, nawet bez posłuchania
co chce przekazać
PAMIĘTAJ:
Aby być dobrym opiekunem, powinieneś poprawić:
 Umiejętność słuchania pacjenta: słuchanie jest pierwszą konstrukcją strategii
komunikacji
 Umiejętność braku wpływu przez opinie i uprzedzenia
 Umiejętność wyczucia własnych ograniczeń
 Umiejętność zaakceptowania różnorodności każdego człowieka
 Umiejętność empatii
 Zdolności spójności zachowania
20
Jak możemy wdrożyć
efektywne słuchanie?
SUGESTIE:
W celu efektywnego słuchania, można
wdrożyć różne strategie:
 Pozostań cicho dopóki rozmówca nie
skończy mówić
 Pytaj, dowiaduj się, wyjaśniaj
 Pamiętaj, co powiedział twój rozmówca
 Używaj słów, które zachęcą do rozmowy
 Proś o zdanie, aby dowiedzieć się czy
zrozumiałeś przekaz
 Próbuj parafrazować komunikację
drugiej osoby
 Potwierdzaj swoją obecność przez proste
gesty, takie jak ręka na ramieniu, pomoc
w codziennych czynnościach,
prawdziwym zainteresowaniu osobą i jej
potrzebom.
Przeszkody mogą pojawić się z twojego powodu, osoby niepełnosprawnej, lub nawet otoczenia (hałas,
światło, temperatura ...).
Dlatego konieczne jest rozpoznanie barier i ich usunięcie.
Przeszkody z twojego powodu,
spowodowane:
▪

…zmęczeniem, osobistymi
obawami, potrzebami fizycznymi…

▪
…lub niejasnym przekazem…
Przeszkody ze strony osoby
niepełnosprawnej :

▪
… Nie potrafi wyraźnie wymówić
swoich słów…

▪
…lub często narzeka i jest nudna…

▪
…lub jest zagubiona i nie wie czego

21
SUGESTIE:
Potwierdź swój status i spróbuj
zredukować dyskomfort. Jeśli to
możliwe, zaangażuj się w słuchanie
innymi, niewerbalnymi kanałami
Unikaj dwuznacznych wyrażeń,
mów krótko, i zwięźle konstruuj
zdania
SUGESTIE:
Pozwól pacjentowi wyrazić swoje
zdanie dając mu czas i możliwość
użycia różnych kanałów komunikacji
Nie zakładaj ani nie przewiduj
potrzeb pacjenta, ale pozwól mu je
wyrazić;
Zawsze odnoś się do potrzeb osoby
niepełnosprawnej
Spróbuj zrozumieć ukryte w niej
emocje, które chce wyrazić, zadawaj
pytania, pomóż wyrazić swoje
emocje
chce…
Przeszkody ze strony otoczenia:
▪
… Otoczenie jest hałaśliwe, zbyt
jasne, nieprzyjazne ...
SUGESTIE:
Przed rozpoczęciem działań pomocy, jeśli
jesteś w pomieszczeniu, przygotuj razem z
osobą niepełnosprawną otoczenie
umożliwiające komunikację (odpowiednią
ilość światła, temperaturę, itp.)
PAMIĘTAJ:
Aby uzyskać efektywne metody komunikacji i relacji z osobami niepełnosprawnymi, należy
przestrzegać poniższych zasad:
1. zbudować relację opartą na wzajemnym zaufaniu; szcunku dla godności i unikatowości drugiej
osoby
2. Zbudować sojusz, w celu zrozumienia potrzeb pacjenta;
3. Być bezpośredni, jako antidotum na nadopiekuńczość (wejdź w szczery i autentyczny kontakt z
pacjentem, zmierz się z jego problemami; pytaj zanim pomożesz respektując naturalną potrzebę
samodzielności);
4. Staraj się sprostać potrzebom, biorąc pod uwagę realne możliwości i ograniczenia pacjenta
5. Informuj i wyjaśniaj zanim wykonasz jakieś działanie
6. Nie traktuj pacjenta jak dziecka
7. Rozmawiaj w sposób zrównoważony (nie mów za dużo, nie za mało, trzymaj się tematu, oceń
właściwie informacje potrzebne do przekazania celu rozmowy).
22