ZASADY I ZADANIA DO WYKONANIA W PAŹDZIERNIKU

ZASADY I ZADANIA DO WYKONANIA W PAŹDZIERNIKU
CZY
Wymienia się na o, e, a
(także w innych słowiańskich
językach).
W zakończeniach czasowników:
-uję, -ujesz, -uje, -uj, -ujmy, -ujący
itp.;
W zakończeniach rzeczowników:
-us, -un,-ulec -una, -unka, -unek.
W zakończeniach:
-ów, -ówna, -ówka.
W zakończeniach wyrazów zdrobniałych:
-uś, -usia, -unia, -uńcia,
z wyjątkiem: skuwka, zasuwka,
-uchna, -uch, -uszek, -ucha,
wsuwka!!!
-uszka, -uk, -uczek, -uka,
-uczka, -ulek, -ulo, -unio,
-ula, -ulka, -uleńka,
-uta, -utka,
-utki, -uśki, -uchny.
W wyrazach nieobjaśnionych ( do
zapamiętania).
W wyrazach rodzimych.
W wyrazach nieobjaśnionych ( do zapamiętania).
W wyrazach rodzimych i
wszystkich zapożyczonych.
W dyftongach
au, eu.
Bardzo rzadko na początku wyrazu /
ósmy, ów, ówczesny.
Prawie zawsze na początku wyrazu.
Nigdy na końcu wyrazu.
Zawsze na końcu wyrazu.
ZADANIA
Oto zbiór wyrazów z „ó” niewymiennym.
Jeśli go zapamiętasz i będziesz stosował, pisząc ich wyrazy pokrewne
oraz będziesz pamiętał i stosował zasady podane powyżej w tabeli, znikną
Twoje kłopoty z pisownią wyrazów z „ó” i „u”!
Zapamiętaj!
Krótka, rózga, kłótnia, córka,
zbój, powrósło, ogół, skórka,
włókno, włóczka, wróżba, różna,
żółw, tchórzliwy, wróbel, próżniak.
Oprócz czółna, żółtko, wiórek,
wójt, równina, chór przepiórek.
Póty, póki, król, jaskółka,
róża, Józef, szczegół, półka,
źródło, mózg, wiewiórka, która,
stróż, ogórek, wspólna, góra,
próchno, próba, późno, włóka.
Zapamiętaj, łatwa sztuka!
o
o
ugór – pole, które od dawna nie było uprawiane,
włóka – dawna miara powierzchni, ok.17 hektarów,
1. Do każdego wyrazu z „wierszyka” dopisz jak najwięcej wyrazów pokrewnych:
Wzór:
krótka – króciutki, skrót, skrócony, skrócić, skracanie,
rózga – różdżka, rózeczka,
kłótnia – kłóci ć się, kłótliwy, kłótnik, kłótnica, skłócić, skłócony,
córka - ........................................................................................
zbój – .........................................................................................
powrósło - .................................................................................
ogół – .......................................................................................
skórka - ....................................................................................
włókno – ..................................................................................
włóczka – .................................................................................
wróżba – ...................................................................................
różna - .......................................................................................
żółw – ........................................................................................
tchórzliwy - ...............................................................................
wróbel – ....................................................................................
próżniak - ..................................................................................
oprócz – ....................................................................................
czółna – .....................................................................................
żółtko – ......................................................................................
wiórek - .....................................................................................
wójt – ........................................................................................
równina – ..................................................................................
chór – ........................................................................................
przepiórek - ...............................................................................
póty – .........................................................................................
póki – ..........................................................................................
król - ...........................................................................................
jaskółka - .....................................................................................
róża – ..........................................................................................
Józef – .........................................................................................
szczegół – ...................................................................................
półka - ........................................................................................
źródło- ........................................................................................
mózg – .......................................................................................
wiewiórka – ...............................................................................
która - ........................................................................................
stróż – .........................................................................................
ogórek – .....................................................................................
wspólna – .................................................................................
góra - .......................................................................................
próchno – ..................................................................................
próba – ......................................................................................
późno – .....................................................................................
włóka - ......................................................................................
Ps. Jeśli przeczytasz wyrazy z tego ćwiczenia z góry na dół, zauważysz,
że one się rymują. Jest to zbiór wyrazów z „ó” nieobjaśnionym!
2. Do podanych wyrazów dopisz takie ich formy, które uzasadniają pisownię „ó”:
mówić - ...................................
szósty - ..................................
łóżko - .....................................
pół - ........................................
zespół - ...................................
obóz - ......................................
wzór - .......................................
łódka - ......................................
rosół - ......................................
rósł - ........................................
gwóźdź - ...................................
wiózł - ......................................
3. Utwórz wybrane formy trybu rozkazującego:
bezokolicznik
robić
stać
uspokoić się
wędrować
malować
notować
l. poj. – 2 osoba
rób
l. mn. – 1 osoba
róbmy
l. mn. – 2 osoba
róbcie
4.Podane niżej przymiotniki połącz w związki wyrazowe z rzeczownikami zamieszczonymi
w ramce:
pocztówka, klasówka, probówka, placówka, plażówka, pokojówka, złotówka,
grochówka, makówka, wiatrówka, stołówka
kolorowa ...........................
polska ...............................
smaczna ...........................
trudna ..............................
wygodna ..........................
szklana .............................
dojrzała ............................
wzorzysta .........................
ciepła ...............................
pracowita .........................
5. Uzupełnij podany tekst brakującymi literami „ó” lub „u”:
Oto obchodzimy dziady !
W Dzień Zad...szny w kaplicy cmentarnej zbierają się l...dzie, kt...rzy chcą ...czcić zmarłych przodk...w.
G...ślarz (prowadzący obrzędy) przywoł...je duchy os...b, kt...re odbywają karę za błędy i przewinienia
popełnione za życia.
Pierwsze pojawiają się d...chy lekkie. Są to dzieci: J...zio i R...zia, kt...re nie mogą dostać się do nieba,
ponieważ:
„........ wedł...g Bożego rozkaz...,
Kto nie doznał goryczy ni raz...,
Ten nie dozna słodyczy w niebie.”
Ich wina polega na tym, że podczas ziemskiego życia nie zaznały cierpienia. Ziarenko gorczycy, o kt...re
proszą dzieci, może im pom...c. G...ślarz spełnia ich prośbę, a następnie odpędza d...chy zaklęciem i
znakiem krzyża.
Kolejnym, najcięższym d...chem, kt...ry za swoje zbrodnie nie może op...ścić ziemi, jest zjawa dawnego
właściciela wsi, cierpiącego za znęcanie się nad poddanymi. Nie można m... ...dzielić pomocy, ponieważ
otacza go stado drapieżnych ptak...w. Z tej skrzydlatej gromady odłączają się kolejno: kr...k- za życia
nędzarz, zachłostany na śmierć z powod... zjedzenia kilk... jabłek z pańskiego ogrodu oraz sowa- przed
śmiercią uboga wdowa, kt...ra w wigilijny wiecz...r zamarzła w śnieg... wraz z dzieckiem, ponieważ okr...tny
pan kazał ją wyrz...cić. Ch...r potwierdza słowa widma:
„Sprawiedliwe zrządzenie Boże!
Bo kto nie był ni raz... człowiekiem,
Tem... człowiek nic nie pomoże.”
D...chem pośrednim jest zjawa dziewczyny- pasterki Zosi, kt...ra zmarła, mając dziewiętnaście lat. Za
życia najpiękniejsza we wsi, była jednak obojętna wobec innych, lekceważyła adorator...w i drwiła z nich.
Za karę ...nosi się między niebem a ziemią, ponieważ:
„......... wedł...g Bożego rozkazu,
Kto nie dotknął ziemi ni razu,
Ten nigdy nie może być w niebie.”
Tak kończy się uroczystość Dziad...w. Prosty lud surowo ocenia pokutujących grzesznik...w. Wszystkie te
po...czenia są jednak swoistą wskaz...wką dla żyjących. M...wią o tym, jak postępować, aby dostąpić
zbawienia po śmierci.
6. Podane niżej wyrazy połącz w pary tak, aby się rymowały. Podkreśl ó niewymienne:
skóra, burza, dziura, róża, góra, źródło, bura, bluzka, ogórek, pudło, wróżka, Burek, wnuczka,
włóczka
....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
7. Do rzeczowników w mianowniku liczby mnogiej dopisz formy mianownika liczby pojedynczej,
uporządkuj je w kolejności alfabetycznej:
a) zachody- .....................
f) wieczory - ..............................
b) mrozy - ....................... g) wschody - ..............................
c) chłody - ........................ h) samochody - ..........................
d) zbiory - .......................... i) powozy - ..............................
e) ogrody - ......................
j) pokoje - ................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
8. Uzupełnij przysłowia brakującymi wyrazami z „ó” i „u”.
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
Paluszek i …………………………. to szkolna ………………………….. .
………………….dzban wodę nosi, ………………… …….. się ……….. nie urwie.
Głową …………………. nie przebijesz.
Jedna ……………………. nie czyni wiosny.
Zgoda ………………., niezgoda …………………… .
Szlachcic na zagrodzie …………………… wojewodzie.
Jak się nie ma, co się …………., to się ……………, co się ma.
Gdzie drwa rąbią, tam ……………. lecą.
Jak Kuba ………….., tak …………. ……………… .
9. Podane niżej wyrazy z „ó wpisz do właściwej rubryki zgodnie z zasadą ich pisowni:
makówka, próbuje, budulec, Sobkówna, matunia, tyciuchny, chłopów, zaniósł,
trójka, wędrując, plastuś, startują, stwórca, klasówka, probówka, stróż, módl się,
zbiorówka, zbiorów, plażówka, strój, paluch, pokojówka, staruszek, starucha, tchórz,
oprócz, dopóki, zdrówko, ogródek, chabrów, hamulec, źródło, warunek, szóstka,
chór, wesół, stój, zbój, pakunek, budulec, opiekun, dziadunio, piłują, meldując,
meldunek, malutki, żur, żartuj, pożar, żarzyć się
WYRAZY Z „Ó”
WYRAZY Z „U”
-ów, -ówka,
wymienne niewymienne końcówki
w
w
-ówna
na „o” lub
wyrazów
końcówkach końcówkach
„e”
zdrobniałych –ulec, - un, -uje
lub
-nka, -unek w
zgrubiałych
czasownikach
10. Uzupełnij wyrazy brakującymi literami „ó” lub „u”. Ułóż zdania z wybranymi pięcioma
wyrazami.
akwari…m, zgad…j, sk…wka, Tarn…w, kr…lewicz…w, ogr…d, przyjęci…ł, mak…, zas…wka,
pak…nek, obiec…ję, lice…m, prac…ś, zwiast…n, …wczesny, l…d, zbi…rka, fort…na, patrycj…sz,
mal…szek, piast…nka, leni…ch, …parci…ch, str…j, zb…j
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………