L. Przymuszała, O postulatach gwarowego słownika

O postulatach gwarowego słownika frazeologicznego w układzie semantycznym
Na potrzebę opracowania słownika frazeologii gwarowej zwracano uwagę wielokrotnie.
Wśród licznych postulatów badawczych stawianych przed rozwijającą się od jakiegoś czasu
frazeologią gwarową, właśnie ten wysuwany był najczęściej. W artykule zatytułowanym
Nowa dziedzina badawcza: frazeologia gwarowa Jerzy Treder tak oto pisał: „Truizmem
bowiem będzie dostrzeżenie zależności rozkwitu wszelkiego typu badań frazeologicznych (...)
i wiarygodności ich wyników od samej podstawy materiałowej” 1. Toteż w pełni zasadne
wydaje się opracowanie słownika rejestrującego frazeologię danego regionu. Obok Tredera,
postulaty tworzenia gwarowych słowników frazeologicznych zgłaszali także Anna
Krawczyk2, Artur Czesak3, Zenon Sobierajski4 czy Maciej Rak5.
Wskazywali oni na potrzebę cząstkowych opracowań frazeologii w postaci słowników
frazeologicznych poszczególnych gwar, a w dalszej perspektywie jednego słownika
frazeologii gwar polskich. W tym względzie proponowano też różne rozwiązania
metodologiczne. Przede wszystkim podkreślano zasadność tworzenia gwarowych słowników
frazeologicznych
w
porządku
semantycznym
(a
nie
w
tradycyjnym
układzie
alfabetycznym), w których znaczenie byłoby hasłem nadrzędnym, a konkretne związki
frazeologiczne jego realizacjami. Takie rozwiązanie, według badaczy, pozwoliłoby na
ukazanie bogactwa ludowej frazeologii, wielości synonimów i wariantów stylistycznych.
W swoim wystąpieniu, jako praktyk-leksykograf, chciałabym wskazać na problemy
wiążące się z takim układem słownika i poddać w wątpliwość proponowaną przez badaczy
koncepcję słownika frazeologicznego w porządku semantycznym.
1
J. Treder, Nowa dziedzina badawcza: frazeologia gwarowa, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu.
Językoznawstwo XIII”, Opole 1991, s. 503.
2
A. Krawczyk, Frazeologia w Słowniku gwar polskich, „Biuletyn Slawistyczny” 1982, R. VIII, s. 36-37.
3
A. Czesak, Frazeologia gwarowa – problemy i postulaty, [w:] Teoretyczne, badawcze i dydaktyczne założenia
dialektologii, pod red. S. Gali, Łódź 1998, s. 291.
4
Z. Sobierajski, Podstawowe założenia metodyczne „Słownika ludowego Wielkopolski”, „Prace Filologiczne”
1991, t. XXXVI, s. 72.
5
M. Rak, Językowo-kulturowy obraz zwierząt utrwalony w animalistycznej frazeologii gwar Gór
Świętokrzyskich i Podtatrza (na tle porównawczym), Kraków 2007, s. 183.