Przygotowanie kwasu solnego około 01 M

1
Chemia analityczna ilościowa – metody chemiczne (klasyczne)
1. Przygotowanie mianowanego kwasu solnego o przybliżonym stężeniu 0,1 mol/dm3
Roztwory mianowane można przygotować z naważki lub poprzez rozcieńczenie roztworu stężonego. Mianowany
kwas solny przygotowuje się w oparciu o stężony roztwór HCl.
Handlowy kwas solny może być 36% lub 35%. W celu przygotowania roztworu HCl 0,1 mol/dm 3 należy odmierzyć w
cylindrze miarowym objętość ok 9 cm3 stężonego kwasu solnego. Czynność tą wykonuje się pod dygestorium.
Odmierzoną objętość kwasu przenosi się do butelki pojemności 1 litra, która napełniona jest do połowy wodą
destylowaną a następnie uzupełnia się wodą do objętości 1 litra. Można również butelkę napełnić litrem wody i potem
wlać 9 cm3 stężonego kwasu solnego. Po przygotowaniu 1 litra kwasu zawartość butelki należy wymieszać, tak by
stężenie w całej objętości było jednakowe.
2. Nastawianie miana kwasu solnego na wodorowęglan potasu (KHCO3) – substancję podstawową
Miano przygotowanego kwasu solnego ustala się na roztwór mianowany KHCO3 przygotowany z naważki.
2.1. Przygotowanie mianowanego roztworu KHCO3
Należy przygotować roztwór soli o podobnej molowości w stosunku do przygotowanego kwasu. Do naczyńka
wagowego odważa się około 1 g soli KHCO3 a następnie ustala masę na wadze analitycznej. Substancję przenosi się
ilościowo, przez lejek, do kolbki miarowej poj. 100 cm3. Lejek spłukuje się wodą destylowaną, korzystając z tryskawki,
aż substancja znajdzie się w kolbce. Zawartość kolbki należy raz po raz zamieszać w celu przyśpieszenia procesu
roztwarzania. Po całkowitym rozpuszczeniu substancji, kolbkę uzupełnia się wodą do wyznaczonej współmierności,
zamyka korkiem i starannie miesza. Puste naczyńko wagowe po przeniesieniu KHCO3 ponownie waży na wadze
analitycznej. Z różnicy mas naczyniek oblicza się naważkę KHCO3 a potem stężenie mianowanego roztworu soli.
a) Obliczanie naważki KHCO3
masa naczyńka wagowego z KHCO3 …………..….… [g]
masa naczyńka po przeniesieniu soli ………………...[g]
różnica mas
naważka ………..……[g]
b) Obliczanie stężenia soli KHCO3
M KHCO3 = 100,12 g/mol
𝑐𝐾𝐻𝐶𝑂3 =
𝑛𝑎𝑤𝑎ż𝑘𝑎 𝑔
𝑔
𝑀
𝑥 0,1𝑑𝑚3
𝑚𝑜𝑙
2.2. Miareczkowanie mianowanego roztworu KHCO3 przygotowanym kwasem solnym
W kolejnym etapie należy przepłukać pipetę przygotowanym roztworem substancji podstawowej a następnie przenosi
się po objętości pipety do trzech równoległych kolb stożkowych (erlenmayerek). Do każdej kolbki stożkowej dodaje się
wskaźnika, oranżu metylowego 1 – 2 krople. Po przepłukaniu biurety przygotowanym kwasem solnym i napełnieniu,
miareczkuje się zawartość kolb stożkowych do zmiany zabarwienia wskaźnika z koloru żółtego na cebulkowy (barwa
przejściowa). Zmiana zabarwienia wskaźnika oznacza zakończenie miareczkowania (PK). Objętość zużytego kwasu
odczytuje się z biurety i zapisuje w zeszycie. Barwa cebulkowa (barwa przejściowa oranżu metylowego) utrzymuje się
w roztworze po dodaniu dwóch kropli – pierwsza kropla w momencie zobojętnienia reagujących związków zmienia
barwę roztworu na kolor cebulkowy. Druga kropla HCl pogłębia barwę cebulkową, a trzecia dodana kropla
przemiareczkowuje roztwór i wówczas wskaźnik w kolbce przyjmie barwę pomarańczowo-różową. W razie wątpliwości
należy odczytać/zapisać wynik z biurety, po każdej dodanej kropli w pobliżu PK.
Chemia analityczna – I rok Analityka Medyczna
Opracowała dr Barbara Szafran-Urbaniak
2
2.3. Wyznaczanie dokładnego stężenia (miana) kwasu solnego
a) Zużyta objętość HCl na miareczkowanie próby:
V1 = ……….. cm3
V2 = ………… cm3
Vśr = ………….. cm3
V3 = ……….. cm3
b) Stechiometria reakcji zobojętniania przebiega 1:1
KHCO3 + HCl → KCl + H2CO3
c) Obliczanie miana kwasu solnego
𝑉𝐻𝐶𝑙 𝑥 𝐶𝐻𝐶𝑙 = 𝑉𝐾𝐻𝐶𝑂3 𝑥 𝐶𝐾𝐻𝐶𝑂3
𝐶𝐻𝐶𝑙 =
Chemia analityczna – I rok Analityka Medyczna
Opracowała dr Barbara Szafran-Urbaniak
𝑉𝐾𝐻𝐶𝑂3 𝑥 𝐶𝐾𝐻𝐶𝑂3
𝑉𝐻𝐶𝑙